Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

  • MAARİFÇİLİK

    \ ictimai-siyasi cərəyan; nüma-yəndələri mövcud cəmiyyətin nöqsanlarını aradan qaldırmağa, həmin cəmiyyətin əxlaq, siyasət və məişətini xeyir-xahlıq,

    Tam oxu »
  • MAGİYA

    \ – ibtidai din formalarından biri; aydın olmayan hadisələr sehirli qüvvələrin təsirinə aid edilir; bu forma insan və heyvanlara, təsəvvürə gətirilə

    Tam oxu »
  • MAHATMA

    \ – 1\] hind mifologiyası və teosofiyasında dünya ruhu; ―ilahi, fövəladə insan‖; 2\] hindistanda görkəmli, xüsusi ehtiram bəslənilən adamların adına

    Tam oxu »
  • MAHAYANA

    \ – budizmin ən böyük \ variantlardan biri.

    Tam oxu »
  • MAHİYYƏT

    \ – varlığın əslini təşkil edən şey. Əsas xüsusiyyət, təməl əsas. mövcud şeyin mənası, bütün digər şeylərdən, bu və ya digər şəraitin təsiri altınd

    Tam oxu »
  • MAXİZM

    bax Max, Empiriokritisizm.

    Tam oxu »
  • MAKROKOZMOS

    Böyük aləm- Kainat: Kainatın hamısı üçün istifadə edilən anlayışdır. Makrokosmos deyəndə insanı xa-ricdən əhatə edən böyük dünya nəzərdə tutulur

    Tam oxu »
  • MAKSİM

    \ - əxlaq ideyası yaxud Kanta görə bir insanın öz istək və fəaliyyətlərini müəyyən etmək üzrə qoyduğu əxlaq ideyası

    Tam oxu »
  • MAKUL

    Aləm: Duyğuları aşan, tək zehin və saf ağıl ilə qav-ranan aləm.

    Tam oxu »
  • MALUL

    Varlığı başqasının varlığından olan hər şeydir.

    Tam oxu »
  • MAN

    \ – ekzis-tensializmin əsas anlayışlarından biri; Haydegger tərəfindən elmə gətirilmişdir.

    Tam oxu »
  • MANDEİZM

    e.ə. I minilliyin ikinci yarısı – eramızın başlanğıcında Cənubi Mesopotamiyada meydana gəlmiş dini təlim

    Tam oxu »
  • MANİXEİZM

    \ Əsasını İranda miladi III əsrdə Mani qoymuşdur, onun yaratdığı yarı fəlsəfi, ideoloji, ictimai təlim

    Tam oxu »
  • MANİLİK

    Zərdüştiliyin, budizmin, xristianlığın, qnostisiz-min və digər təlimlərin təsiri altında yaranmış dini-fəlsəfi təlim

    Tam oxu »
  • MATERİALİZM

    \ – idealizmə əks elmi fəlsəfi cərəyan.

    Tam oxu »
  • MATERİALİZM

    \ – hər növ reallığın hətta ruhi və mənəvi olanların da əsasını maddədə görən, maddədən başqa heç bir şeyin olmadığınl iddia edən dünyagörüşü

    Tam oxu »
  • MATERİYA

    \ – Dekarta görə maddə məkan tutan hər şeydir. Materiya ruhun əksidir. Maddi olanlar ruhi və mənəvi olanlarla eyni mahiyyətdən deyil

    Tam oxu »
  • MATRİARXAT

    \ – ibtidai icma quruluşunun qəbilə təşkilinin forması; istehsalda \ və qəbilə icmasının sosial həyatında \ qadının aparıcı rolu ilə səciyyələnir

    Tam oxu »
  • MEDİTASİYA

    \ – məq-sədi insan psixikasını dərin dalğınlıq vəziyyətinə gətirən əqli fəaliyyət.

    Tam oxu »
  • MEXANİSİZM

    Təbiət və cəmiyyətin inkişafını materiya hərəkətinin mexaniki formasının ən universal hesab olunan və maddi hərəkətin bütün növlərinə şamil edilən q

    Tam oxu »
  • MEXANİZM

    \ – mekanikçilik: Bütün cismani dəyişiklikləri mexaniki hərəkətlərlə açıqlamağa çalışan görüş.

    Tam oxu »
  • MERİTOKRATİYA

    \ – burjua politologiyasında anlayış; şəxsi xidmət və bacarıqları əsaslarında seçilmiş şəxslərdən ibarət hökümət tərəfindən idarə edilən cəmiyyət ifa

    Tam oxu »
  • METAFİZİK

    \ – Fizik ötesi –İlm-i mababdet tabia: ―İlk xəstəliklərin və ilk prinsiplərin elmi‖ deyə tərif olunur

    Tam oxu »
  • METAFİZİKA

    \. Varlığın son təməlləri, özü və anlamı haqqında təlimlər. Aristotelin ilk fəlsəfə adını verdiyi ―bütün var olanlar üçün ortaq ideyalar‖ı araşdı

    Tam oxu »
  • METAQALAKTİKA

    \ – mlrd.-larla qalaktikaların daxil olduğu kosmik sistem.

    Tam oxu »
  • METAMƏNTİQ

    Müasir formal məntiqin sistem və anlayışlarını tədqiq edən nəzəriyyə \.

    Tam oxu »
  • METANƏZƏRİYYƏ

    Tədqiqat predmeti hər hansı digər nəzəriyyə olan nəzəriyyə.

    Tam oxu »
  • METARİYAZİYYAT

    \ – formal sistemlərin və hesablamaların müxtəlif xassələrinin öyrənilməsilə məşğul olan nəzəriyyə.

    Tam oxu »
  • METOD

    \ – bir qayəyə çatmaq üçün izlənilən, tutulan yol. Elmlərdə müəyyən bir nəticəyə qovuşmaq üçün gedilən yol

    Tam oxu »
  • METODOLOGİYA

    \ xüsusilə fəlsəfə və elm sahəsində metod araşdırmaq və yeni üsullar əmələ gətirmək şərtillə ideyaları inkişaf etdirən elm

    Tam oxu »
  • MƏAD

    Axirət dünyası, insanların öldükdən sonra həşr olunduqları yer.

    Tam oxu »
  • MƏBDE

    ideya, prinsip, başlanğıc: İlk olan özündən, başqa şeylərin çıxdığı təməl mənşə, əsl.

    Tam oxu »
  • MƏBDƏ

    Başlanğıc, birinci olan. Özündən başqa şeylərin törədiyi ilkin mənşə.

    Tam oxu »
  • MƏCBURİYYƏT

    \ – olduğundan başqa olmama hallı. Məntiqi riyazi anlamda məcburiyyət. Anlamların və prinsiplərin məntiqi əlaqəsində və nəticələrində olur

    Tam oxu »
  • MƏDƏNİYYƏT

    \– varlığın və şüurun bütün sahələrində bəşəriyyətin predmetləşdirmə \ və predmetsizləşdirmə mədəni irsin mənimsənilməsi\] proseslərin dialektik və

    Tam oxu »
  • MƏDƏNİYYƏT

    Etnoqrafiyada – geniş istifadə olunan anla-yışlardan biri də mədəniyyət terminidir. Bu anlayış öz tətbiq sahə-sindən asılı olaraq müxtəlif mənalarda

    Tam oxu »
  • MƏDƏNİYYƏT

    \ 1. Konkret mənada bədənlə və ruhla əlaqəsi olan müəyyən qabiliyyətləri inkişaf etdirmək, əqli və əxlaqi savaddır

    Tam oxu »
  • MƏFHUM

    \ – obyektlərin yaxud da hadisələrin müştərək xüsusiyyətlərini ehtiva edən və bir müştərək adda cəm edən ümumi kəlmələr

    Tam oxu »
  • MƏFKURƏ

    \ – fikir, məfkurə, qayə, insanı hisslər dünyasının fövqünə çıxaran qayə. 1. Ən yüksək, ən yetişkin həqiqət

    Tam oxu »
  • MƏHƏBBƏT

    \– insanların qarşılıqlı maraq və meyllərinə əsaslanan ünsiyyət və yaxınlıq münasibətlərindən doğan dərin intim hiss

    Tam oxu »
  • MƏXLUQAT

    Yaradılmışlar, Allahdan başqa bütün varlıqlar məxluqat hesab olunur. Çünki yeganə yaradılmayan varlıq Allahdır

    Tam oxu »
  • MƏİŞƏT

    \– cəmiyyət həyatının insanın özünün təkrar istehsalı ilə bilavasitə bağlı mühüm sahələrindən biri; qida məhsulları, paltar, mənzil, istirahət, əy

    Tam oxu »
  • MƏKAN

    \ – daxilində bir cismin ola biləcəyi yerlərin hamısını göstərən termin. Bütün var olanları içərisində ehtiva etdiyi yer

    Tam oxu »
  • MƏQSƏD

    \. Həyata keçirmək məqsədilə qurulan və qovuşmaq istənilən məfhum, şey.

    Tam oxu »
  • MƏN

    \ – türkdilli terminologiyaya aiddir. 1. Şüurlu olaraq özünü başqalarından fərqləndirən, ayıran kəlmə

    Tam oxu »
  • MƏNAFE

    fərdlərin, sosial bliklərin \ hərəkətlərinin sosial davranışını müəyyən edən səbəb.

    Tam oxu »
  • MƏNTİQ

    \ - ərəb dilindəki طٔك \ felinin mim məsdəiridir. Dilimizə hərfi mənada danışma, nitq söyləmə mənalarına uyğun gəlir

    Tam oxu »
  • MƏRASİM

    etnosun müəyyən sosial, ailə və mənəvi həyatı ilə bağlı olan reqlamentli hadisələrdir. Adətlə fərqləndirmək üçün onlar aşağıdakı söz birləşmələri ş

    Tam oxu »
  • MƏSULİYYƏT

    \ – insanın öz fəaliyyətlərini yaxud da öz təsir sahəsinə daxil olan hər hansı bir hadisənin nəticələrini öz boynuna götürməsi

    Tam oxu »
  • MƏZDƏKİLİK

    V əsrin sonunda İranda yaranmış, sonralar Azərbaycanda və bir sıra qonşu ölkələrdə geniş yayılmış dini-fəlsəfi və sosial təlim

    Tam oxu »