Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

  • İRADƏ

    \- insanın bu və ya digər hərəkətlərinin yerinə yetirilməsinə doğru yönəldilmiş şüurlu meyli.

    Tam oxu »
  • İRIM

    1- Sehr, əfsun, 2- İçinden su axan torpaq, ərazi.

    Tam oxu »
  • İRQ

    Tarixən konkret bir ərazidə qərarlaşan, nəsildən-nəslə keçən fiziki əlamətlər kompleksinə görə bir-birindən fərqlənən böyük insan qruplarına irq deyi

    Tam oxu »
  • İRRASİONAL

    \ – əqllə qavranıla bilməyən, əsassız, bəzən də ruhi, mənəvi olanlara deyilir. Zəka ilə, təfəkkürlə dərk edilə bilməyən, məntiqi anlayışlarda ifadə o

    Tam oxu »
  • İRRASİONALİZM

    \ – Zəkanın, təfəkkürün idrakı imkanlarının məhdudluğunu israr edən və intuisiyanı, hissi, instinkti və s

    Tam oxu »
  • İRŞAD

    (ər. إسشاد ) – dorğu yolu tapmaq, hidayətə çatmaq deməkdir. Bəzən dini terminologiyada müsəlman olmaq, imanlı olmaq yaxud pis vərdişlərdən çəkinmək m

    Tam oxu »
  • İRTÜK

    dəyər, qiymət.

    Tam oxu »
  • İSBAT

    \ – önə sürülən bir şeyin həqiqətini göstərməkdə izlənilən təfəkkür müddəti. Sübut etməkdə önə sürülən şey

    Tam oxu »
  • İSLAM

    \ – itaət etmə - dünyada geniş yayılmış monoteist dinlərdən biri.

    Tam oxu »
  • İSMAİLİLİK

    şiəlikdə təriqət. VIII əsrdə Xilafətdə sinfi ziddiyyətlərin kəskinləşməsi nəticəsində yaranmışdır. İsmaililik, İslami müxalifət hərəkəti olan Əli yan

    Tam oxu »
  • İSTƏK

    \ – sövqedici qüvvə, müstəqilliyini də qoruyub saxlayan arzu etmə, diləmə.

    Tam oxu »
  • İSTİDLAL

    \ – Verilmiş bir və ya daha çox prinsipdən nəticə çıxarma fəaliyyəti. Həqiqəti naməlum qalan bir prinsipin doğru olaraq qəbul edilmiş başqa prinsiplər

    Tam oxu »
  • İSTİDLAL

    (ər. إعرذلال ) – dəlil çıxartmaq, elmi prinsiplərə əsaslanaraq elmi nəticələrə gəlmək. Sözün kök kərflərini ―dəl‖ və ―ləm‖ hərfləri təşkil edir

    Tam oxu »
  • İSTİNBAT

    (ər. إعر ثُؾ )- Bir hökümdən başqa bir höküm çıxarmaq. Hərfi anlamda ―nəbata‖ (ثَؾ ) su çıxartmaq, yetirmək mənalarını verir

    Tam oxu »
  • İSTİYAA

    (ər. إعر اُع ) Allahın canlılarda yaratdığı və canlının özüylə əməllərinin iradi və ixtiyari olaraq işlədiyi şeydir

    Tam oxu »
  • İŞARƏ

    \- idrakda digər predmetin, hadisənin, hərəkətin, subyektiv törəmənin işarəsi, ifadəsi və nümunəsi kimi çıxış edən hissən qavranılan maddi predmet, h

    Tam oxu »
  • İŞRAQ

    \ – kəşf, işıqlanma, nurlanma, ilham gəlmə. Günəşin doğması \ necə əşyanın görülməsini mümkünləşdirirsə, mənəvi bir kəşf, ilham və ya müşahidə ol

    Tam oxu »
  • İŞRAQİLİK

    \ – Orta əsrlərdə müsəlman ölkələrində yayılmış fəlsəfi cərəyan.

    Tam oxu »
  • İTKİ

    \ – insanı bir şüur cəhdi lazım gəlmədən yaşama cəhdinə yönəldən, onu özlüyündən fəaliyyətə sürükləyən, tətbiq etmə sahəsini genişləndirən ruhi q

    Tam oxu »
  • İUDAİZM

    əsasən yəhudilər arasında yayılmış din. Qədim yəhudi tayfalarının bütpərəstlik politeizmindən \ meydana gəlmiş İudaizm e

    Tam oxu »
  • İYERARXİYA

    \ – çoxsəviyyəli mürəkkəb sistemlərdə struktur münasibətlərin şaquli xətt üzrə ayrı-ayrı səviyyələr arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin nizamlılığı, m

    Tam oxu »
  • İZAFİ

    \ – nisbi, qeyri-mütləq, əlavə. Mütləq \ sözünün bəzi mənalarının müqabilidir. İzafi sözü dilimizdə ―əlavə‖ kimi də mənalandırılır

    Tam oxu »
  • İZAH

    insanın idrakının, xüsusilə elmi tədqiqatın öyrənilən obyektin mahiyyətinin aşkara çıxarılmasından ibarət çox mühüm funksiyası və \

    Tam oxu »
  • İZHAR

    təzahür, biruzə vermək, ortaya çıxmaq. Aşkar etmə, meydanaçıxarma, göstərmə, bəlli etmə, bildirmə. Bəlli, aydın, məlum

    Tam oxu »
  • İZOMORFİZM

    \ – obyektlərin strukturları arasındakı uyğunluğu xarakterize edən anlayışlar.

    Tam oxu »
  • KABALA

    \ – yəhudilərin yazılı olaraq qorunub saxlanan dini ayinləri və qanunları özündə əks etdirən qanunnamələrlə birlikdə ağızdan – ağıza keçən dini buyru

    Tam oxu »
  • KAİNAT

    \- ənənəvi anlayışda maddi aləm, maddi obyektlərin, materiyanın keyfiyyətcə müxtəlif formalarının bütün məcmusu

    Tam oxu »
  • KAMAL

    i əvvəl \ – özünü təzahürlərində reallaşdıran öz, maddəyə forma verən, imkanı gerçəyə çevirən təsirli ideya

    Tam oxu »
  • KAOS

    \: kainatın bir nizama girmədən əvvəlki, şəkildən məhrum olan qarışıq vəziyyətini ifadə edər.

    Tam oxu »
  • KAPİTALİZM

    \ – ictimai-iqtisadi formasiya.

    Tam oxu »
  • KASTA

    portuqalca nəsil və qəbilə mənasındadır.

    Tam oxu »
  • KATARSİS

    \ – qədim yunan estetikasında anlayış.

    Tam oxu »
  • KATEQORİYA

    \ – Aritotetlə görə kateqoriya var olanın üzərindəki dəyişiklik formalardır və on kateqoriya mövcuddur

    Tam oxu »
  • KEYFİYYƏT

    \ – Nitelik: Bir şeyin quruluşunu göstərən, bir obyekti özünün var olduğu kimi edən xüsusiyyət. Keyfiyyət - nəyinsə yaxşı və ya pis olma xüsusiyyə

    Tam oxu »
  • KƏMİYYƏT

    \ – Nicelik: Ölçülüb sayıla bilən böyüklük.

    Tam oxu »
  • KİBERNETİKA

    \ – Əsasını informatikanın təşkil etdiyi idarə-etmənin tədqiq edildiyi sahədir. Bir başqa deyimlə, geniş texnologiyaların tətbiq olunduğu, həyatı mexa

    Tam oxu »
  • Koqito erqo sum

    \ – düşünürəm, demək ki varam.

    Tam oxu »
  • KOMMUNİKASİYA

    siyasi sistemlə mühit arasında qarşılıqlı fəaliyyət.

    Tam oxu »
  • KOMMUNİZM

    \ – bütün insanların bərabərliyi və bərabər haqlılığı daxilində ―hamıya vacibiyyatı‖.

    Tam oxu »
  • KOMPROMİS

    sl mənası qarşılıqlı məğlubiyyət olmasına baxmayaraq, bu söz hal-hazırda sülh bağlamaq üçün razılığa gəlmək anlamında işlədilir

    Tam oxu »
  • KONDİSİONALİZM

    \ – səbəb anla-yışını şərtlər \ kompleksi anlayışı ilə əvəz edən fəlsəfi təlim.

    Tam oxu »
  • KONFORMİZM

    \ – hər cür uyğunlaşmanı, şeylərin mövcud vəziyyətini, hakim rəyləri və s. passivcəsinə qəbul etməyi bildirən anlayış

    Tam oxu »
  • KONKORDAT

    latınca razılıqlı olmaq mənasındadır. Məsələn Vatikanla başqa bir dövlət arasında həmin ölkədə katolik kilsənin fəaliyyətinin müəyyən edən razılaşmal

    Tam oxu »
  • KONKRET

    \ – müəyyən bir zamanda müəyyən bir yerdə ortaya çıxan, təbii, müşahidə edilə bilən, əllə tutula bilən, hiss edilən yaxud da işarə ilə qavranılan

    Tam oxu »
  • KONKRET

    bax Abstrakt və konkret.

    Tam oxu »
  • KONSEKVENSİAL

    \ – etik nəzəriyyələrin bir tipi; burada əməlin əxlaqi qiyməti bu əməlin səbəbləri və ümumi əxlaqi prinsipləri nəzərə alınmadan onun praktiki nəticəl

    Tam oxu »
  • KONSEPT

    \ – ifadə edilmiş zehni obraz, ümumi fikir, anlayış \, məntiqi semantikada adın mənası.

    Tam oxu »
  • KONSEPTUALİZM

    \ - Küllülərin yəni İnsan-Heyvan kimi mücərrəd anlayışların bir təsəvvür olmaları baxımından, özlərini düşünən zehində onların gerçək varlıqları

    Tam oxu »
  • KONSTRUKTİV

    Metod \ – elmi nəzəriyyələrin deduktiv qurulması üsullarından biri \[deduktiv metod

    Tam oxu »
  • Konvensionalizm

    \ – fəlsəfi konsepsiyaya görə elmi anlayışlar və nəzəri fikirlər öz əsasları etibarı ilə alimlər arasındakı sazişin məhsuludur

    Tam oxu »