Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

  • İXLAS

    imanın forması, ixlaq, qurtulma, pisliklərdən arınma. Öz imanına heç nəyi qarışdırmamaq, bidət yollara və vasitələrə baş vurmamaq, riyakarlıq etmədən,

    Tam oxu »
  • İXTİLAF

    mübahisə, yaxud fikirlərin bir-birinə zidd olması. Hər hansı dini məsələdə fikir ayrılıqlarından doğan məsələ və problem

    Tam oxu »
  • İXTİYARİ

    iradənin istək və arzusuna uyğun olaraq.

    Tam oxu »
  • İQTİDA

    (ər. إلزذاء ) – uymaq, tabe olmaq, dini – fəlsəfi terminologiyada hər hansı bir müctəhidin, yaxud məzhəb şeyxinin dini əqidəsinə uymaq və bundan irəl

    Tam oxu »
  • İLHAM

    \– insanın müxtəlif növ yaradıcılıq fəaliyyəti göstərməsi üçün xüsusi əlverişli olan halı. Ezoterik bilik növlərindən biridir

    Tam oxu »
  • İLHAM

    (os.tr. ilham; ru. Вдохновение; ing. inspiration, enthusiasm; fr. Inspiration; ər. إنهاو ) – ilham. Ezoterik bilik növlərindən biri olub, Allah-təala

    Tam oxu »
  • İLLUZİYA

    \ – gerçəkliyin təhrif olunmuş qavranılması. İllüziya göz aldadıcı, olanı həqiqət kimi göstərməkdir

    Tam oxu »
  • İMAMENTLİK

    bu və ya digər predmetə, hadisə və ya pro-sesə daxilən mahiyət mənasına görə aid olan xassə \.

    Tam oxu »
  • İMAN

    \ – Bir şeyi etimadla doğru qəbul etmə halı; bu mənada; kifayət qədər vacibliyi olmayan; dəqiq olmayan bir şeyi doğru qəbul etmək; əqllə ümumi bir də

    Tam oxu »
  • İMKAN

    \ – olmasına şərait yaranan, müəyyən fərziyyələrlə başverməsi fərz edilən şey. Ərəbcədən dilimizə axtarılan bu kəlmə ىِٓ felinin IV babda olan أ ىِْٓ

    Tam oxu »
  • İMMANENT

    \- bir şeyin xaricinə çıxmanın əksi; osm. tr. mündemiç; ər. ذِٕ جِ \] -

    Tam oxu »
  • İMMANENT

    (os.tr. mündemiç; ər. ي ذُيج ; ing. Immanent; tr. içte bulunan) – Allahı aləmin içində, aləmlə birlikdə qəbul edən fəlsəfi görüş

    Tam oxu »
  • İMMATERYALİZM

    \ – qeyri-maddilik. Materi-alizmin ziddi olan bu görüş, aləmin öz-özünə təsəvvürlərimiz və fikir-lərimiz xaricində bir həqiqəti olmadığını irəli su

    Tam oxu »
  • İMMORALİZM

    \ - əxlaqi dəyərlərə, adət ənənələrə və ideyalara qarşı qeydsizlik, fikir verməmək. Ümumiyyətlə əxlaqi dəyərləri və ideyaları qəbul etməmək, onlarla m

    Tam oxu »
  • İMPERATİV

    \ prinsip, şərt, əmr. Kanta görə fərdi ideyaların \ qarşısına qoyulan obyektiv keçərli və hər hansı bir fəaliyyətin vacibliyini dilə gətirən əxlaqi pr

    Tam oxu »
  • İMPRESSİONİZM

    \ – fəlsəfədə ancaq duyğu müşahidələri və hissləri həqiqi olaraq qəbul edən əlsəfi təlim.

    Tam oxu »
  • İMZA

    \ – bir başqa şeyi göstərən, bir şeyi anladan, dilə gətirən şey, idrak ediliyi zaman əslində başqa bir məfhumu xəyalımızda canlandıran şey

    Tam oxu »
  • İNAM

    \ – xüsusilə də dini mənada hər hansı bir bağlılıqdan ortaya çıxan güvən. Tanrıya qarşı hiss edilən ucsuz-bucasız etimad hissi

    Tam oxu »
  • İNAN

    İman, inanç, 2- qayda, əqidə 3- əmniyyət, ehtiyat.

    Tam oxu »
  • İNCƏSƏNƏT

    ictimai şüurun və insan fəaliyyətinin spesifik forması, gerçəkliyin bədii obrazlarda əks olunması, inikası, aləmin mənimsənilməsinin mühüm üsullar

    Tam oxu »
  • İNDETERMİNİZM

    \ – qeyri-müəyyənlik, determinizmin ziddi olan bir fəlsəfi görüşdür.1. Ümumi olaraq səbəbiyyət qaydasına bağlı olmayaraq bir səbəbə bağlı olmayan h

    Tam oxu »
  • İNDİVİDUALİZM

    \. Ümumiyyətlə hamıya olmayıb əslində tək şəxsə üstünlük verən və ona istinad edən görüş, düşüncə şəklidir

    Tam oxu »
  • İNDUKSİYA

    \ əqlinəticələrin tiplərindən biri və tədqiqat metodu.

    Tam oxu »
  • İNFORMASİYA

    \ – müəyyən xəbərlər, hər hansı məlumatların, biliklərin məcmusu.

    Tam oxu »
  • İNFORMASİYA

    \ – Komputerə daxil edilən, onda saxlanılan yaxud istehsal olunan bilik, məlumat. Mənşəcə ingilis sözüdür

    Tam oxu »
  • İNİKAS

    \ – inikas xassəsini, onun məzmunu və formalarını, dinamikasını, idrak prosesində rolunu öyrənən nəzəriyyə

    Tam oxu »
  • İNİTSİYASİYA

    Sinfi quruluşa qədərki cəmiyyətin həyatında initsiyasiyalar (təqdis adətləri) böyük rol oynayırdı (latınca ―initsiare‖-başlamaq)

    Tam oxu »
  • İNKAR

    \ – Materialist dialektikada inkar inkişafın zəruri cəhəti, şeylərin keyfiyyətcə dəyişməsinin şərti kimi nəzərdən keçirilir \

    Tam oxu »
  • İNKİŞAF

    \ – maddi və ideal obyektlərin geriyə dönməz və istiqamətli olması ilə səciyyələnən qanunauyğunluq keyfiyyət dəyişməsi

    Tam oxu »
  • İNQİLAB

    \ qaləbə \. 1. Daimi ictimai sistemi dəyişdirmə və yenidən formalaşdırma; yavaş inkişafda olan dünyanın ziddinə ictimai həyatda və siyasi vəziyyətdə

    Tam oxu »
  • İNNEİZM

    \ – fitrətçilik: Sonradan qazanılmış olanın ziddi olan, yəni fitri doğuştan olan. İnsanda xarakterik xüsusiyyətlərin fitrətdən onunla bərabər doğulma

    Tam oxu »
  • İNSAN

    \– tarixi prosesin, Yer üzərində maddi və mənəvi mədəniyyətin inkişafının subyekti, həyatın digər formaları ilə genetik bağlı olan və bu formalardan

    Tam oxu »
  • İNSAN

    \ - əqli olan canlı varlıq. Bir tərəfdən canlı varlıqlar, heyvanlar aləminin bir üzvü, növü. Digər tərəfdən isə onu keçən bir varlıq, qamətli yüru

    Tam oxu »
  • İNSTİNKT

    \ –heyvan növünün bütün nümayəndələrində ortaya çıxan və həyatın mühafizə edilməsinə yarayan şüursuz fəaliyyətə və davranış formasına deyilir

    Tam oxu »
  • İNSTRUMENTALİZM

    \ - Düşünmə formalarının, qaydaların, məntiq və əxlaq formalarının yalnız həyatın müxtəlif şərtlərinə uyğun əmələ gəlmə vasitələri Amerika filosofu

    Tam oxu »
  • İNTEQRASİYA

    Etnik proseslərin xarakterini müəyyənləş-dirmək üçün əksər hallarda inteqrasiya, konsolidasiya və assimil-yasiya kimi latın terminlərindən istifadə

    Tam oxu »
  • İNTELİGENSİYA

    \ 1.Əqlin ruhu idarəedici təbəqəsi.

    Tam oxu »
  • İNTELLEKTUALİZM

    \ – zehniyyət: Prinsip olaraq hər şeyin zəkaya, zehni ünsürlərə bağlanacağını, onlarla əlaqələndiriləcəyini qəbul və iddia edən fəlsəfi görüş

    Tam oxu »
  • İNTELLEKTUALİZM

    \ intellekt vasitəsilə idrakı ilk plana çəkən və metafizikcəsinə hissi idrakdan və praktikadan ayıran fəlsəfi təlim

    Tam oxu »
  • İNTENSİONALLIQ

    \ şüurun predmetə istiqamətləndirilməsi \.

    Tam oxu »
  • İNTERPRETASİYA

    \ – istər metariyaziyyatda və metaməntiqdə, istərsədə bütövlükdə Elmdə mühüm rol oynayan semantik anlayış

    Tam oxu »
  • İNTİBAH

    \ \ – feodalizmin dağıldığı və erkən burjua cəmiyyətinin təşəkkülü dövründə Avropada \ inkişaf etmiş fəlsəfi və sosioloji təlim

    Tam oxu »
  • İNTİZAM

    \– insanlar arasında ictimai əlaqənin spesifik forması; maddi istehsal şəraitindən obyektiv surətdə meydana gəlir, birgə fəaliyyət üçün zəruri olan

    Tam oxu »
  • İNTROSPEKSİYA

    \ – insanın öz daxili psixi hadisələrini müşahidə etməsi, özünümüşahidə.

    Tam oxu »
  • İNTROYEKSİYA

    \ – natruralist və seyrci \ materializmin şərhini və tənqidini vermək üçün Avenarius bu materializmin əksinə ―prinsipial koordinasiya‖ nəzəriyyəsini

    Tam oxu »
  • İNTUİSİYA

    \ – nəyinsə qəflətən açılması, bir əlaqənin birdən, birbaşa vasitəsiz kəşf edilməsi, yaxalanması. İntuisiya insandan əslində hisslərin fövqündə olan

    Tam oxu »
  • İNTUİSYONİZM

    \, intuitizmə əql, mənalı düşüncə qarşısında üstünlük verən, intuisi-yanı biliyin, xüsusilə də fəlsəfi biliyin əsası olaraq görən təlim

    Tam oxu »
  • İNVARİANTLIQ

    \ – kəmiyyətlərin, tənliklərin, qanunların dəyişməz qalmaq, koordinatların və zamanın müəyyən çevrilmələrində saxlanıla bilmək xassəsi

    Tam oxu »
  • İNZAR

    (إ ظَاس ) – ortaya çıxma, görünmə. Terminin kökü ərəbcədə ―nəzərə‖ üç hərfli felidir. Dilimizdə çox işlətdiyimiz nəzər sözü də bu kökdəndir

    Tam oxu »
  • İRADƏ

    \- insanın bu və ya digər hərəkətlərinin yerinə yetirilməsinə doğru yönəldilmiş şüurlu meyli.

    Tam oxu »