Cəfərqulu ağa Bakıxanov

Cəfərqulu ağa Mirzə Məhəmməd xan oğlu Bakıxanov (6 fevral 1796, Quba xanlığı – 1867, Quba) — zadəgan, general-leytenant.

Cəfərqulu ağa Bakıxanov
Baxıxanov Cəfərqulu ağa Mirzə Məhəmməd xan oğlu
Cəfərqulu ağa Bakıxanov
Cəfərqulu ağa Bakıxanov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Quba xanlığı
Vəfat tarixi (74 yaşında)
Vəfat yeri Quba
Dəfn yeri Bibiheybət məscidi, Bakı
Fəaliyyəti zabit
Atası II Mirzə Məhəmməd xan
Anası Sofiya xanım
Həyat yoldaşı Çimnaz xanım
Uşaqları oğlanları:
Həsən ağa, Əhməd ağa
qızları:
Nurcahan xanım, Ayna xanım
Dini Şiə İslam
Hərbi xidmət
Xidmət illəri

1820 - 18 oktyabr 1864

19 aprel 1866 - 1867
Mənsubiyyəti  Rusiya İmperiyası
Qoşun növü Süvari
Döyüşlər
Rütbəsi General-leytenant
Təltifləri

"Müqəddəs Anna" ordeni "Müqəddəs Anna" ordeni "Müqəddəs Anna" ordeni

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəzi mənbələrdə 1796[1] ya da 1799-cu ildə[2] anadan olduğu deyildi. Lakin son araşdırmalarda onun 1793-cü il fevralın 6-da[3] Qubada II Mirzə Məhəmməd xan və Sofiya xanımın ailəsində anadan olduğu ortaya çıxdı. 1827-ci ildə Müşkür və 1830-cu illərdə Şabran mahallarının titul naibini almışdır. Buduqun da naibi idi.

1820-ci ildə orduya qoşuldu. Rusiya-İran müharibəsi onun ilk hərbi təcrübəsi, ardınca Rusiya-Osmanlı müharibəsi idi. Ərzurum Serasker Salih Paşanın tutulduğu Mil döyüşündə iştirak etdi. Hasankale və Ərzurumun tutulmasından sonra podporuçik (leytenant) rütbəsinə qaldırıldı.

Həbsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Quba sakinləri 1837-ci ildə rusların zülmünə və Cəfərqulunun sərt vergi tətbiqinə qarşı üsyan etdilər. Şamaxıya, sonra Tiflisə çağrıldı və əvvəlki vəzifələrindən uzaqlaşdırıldı. Daha sonra Varşavaya göndərildi və böyük qardaşı Abbasqulu hadisələr haqqında izahat vermək üçün Tiflisə çağrıldı. Çaşqın vəziyyətdə olan Abbasqulu, cinayətkarlar deyil, zərərçəkən olduqlarını izah etməyə çalışdı, çünki qiyam zamanı əmisi oğlu Əli Paşa da öldürülmüşdü.[4]

Hərbi karyera

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1838-ci ildə Poruçik (leytenant) rütbəsinə, 1841-ci il Qafqaz müharibəsi dövründə isə kapitan rütbəsinə yüksəldi. 1842–1843-cü illərdəki kampaniyalarda Bakıxanov Samur bölgəsində və dağlıq Dağıstanda dağlılarla döyüşdü; xidmət etdiyi üçün İmperator Qvardiyasının kazak alayının Ştabs-kapitan adı verildi və sonradan ayrı-ayrı Qafqaz Korpusuna təyin edildi və növbəti il ​qvardiyanın Rotmistri təyin edildi. 1844–1848-ci illərdə Dağıstanda da olmuş və Salta və Gergebil döyüşlərində, o cümlədən Hacı Murada qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir.[3] Xüsusilə son aul (istehkamlı kənd) Axtaya 1848-ci ildə edilən hücum zamanı özünü fərqləndirdi. Xidmətlərinə görə 6 iyun 1848-ci ildə polkovnik vəzifəsinə təyin edildi və "Cəsarətə görə" yazısı olan qızıl qılıncla təltif edildi.[5]

25 illik xidmətdən sonra 26 noyabr 1850-ci ildə general-mayor rütbəsinə yüksəlməklə yanaşı Müqəddəs Georgi ordeni (4-cü dərəcə) ilə təltif edildi. 7 sentyabr 1856-cı ildə Dərbənd nümayəndə heyətini təmsil edərək II Aleksandrın Moskvadakıın tacqoyma mərasimində iştirak etdi. 1857-ci ildən bəri Qafqaz Ordusu sıralarına yerləşdirildi, lakin siyasi səbəblərə görə general-leytenant rütbəsinə yüksəldikdən sonra 1864-cü il oktyabrın 18-də vəzifə maaşına bağlı olaraq pensiya ilə xidmətdən xaric edildi. Bununla birlikdə, 1866-cı il 19 aprel tarixində yenidən xidmətə çağrıldı.

Ailəsi və vəfatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1867-ci ildə Qubada vəfat etdi, cəsədi Bakıya gətirilərkən Bibiheybətdə dəfn edildi.[6] Ləzgi dili ilə yanaşı Azərbaycan və Rus dilində də danışırdı.[7] Ləzgi bəyi Xanbutay bəy Yarqunvinin (1761–1823) qızı Çimnaz xanımla evləndi. Üç övladı var idi:

Tarixçi Abbasqulu ağa Bakıxanovun, general Abdulla ağa Bakıxanovun qardaşıdır. Məşhur yayılmış versiyanın əksinə, Əhməd Bakıxanovun babası deyil.[8]

Ordenləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Yearbook of the Russian army for 1869 (rus). 2022-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-29. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
  2. ↑ Acts collected by the Caucasian Archaeological Commission: [In 12 vols.] / Archive of Chief Executive viceroy of the Caucasus; Under the Society. Ed. A. D. Berger. — Tbilisi: Typ. Ch. Ex. Viceroy Cau., 1866–1904. T. 6: Part 2: [1816–1827] / Ed. A. D. Berger. — 1875. — 941 p. — pp. 907–908
  3. ↑ 1 2 "General Bakıxanovun ən ali mükafatı". Milli.Az (az.). 2016-02-14. 2019-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-30. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
  4. ↑ Bakikhanov, Abbas-Kuli-aga. Compositions, notes, letters (rus). Baku: "Elm". 1983. 148–149. OCLC 862346120.
  5. ↑ Ismailov E. E. Golden weapon with the inscription "For Bravery". Lists of Cavaliers 1788–1913. — Moscow, 2007, p. 222 (in Russian)
  6. ↑ Ismailov, Eldar Elkhanoghlu. Georgievskie kavalery--azerbaĭdzhant︠s︡y. Moskva: Geroi otechestva. 2005. 92. ISBN 5910170058. OCLC 85041228.
  7. ↑ Sedakqet, Kärimova. Kcḩar. kcḩarvijar : ėnciklopedijadin kḩvatḩal = Qusar, qusarlılar (ləzgi). Baku: Zija. 2011. 465. ISBN 9789952345797. OCLC 844930245.
  8. ↑ "Eldar İsmayılov - Бакихановы: бекские линии рода". 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-21. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)