Vudro Vilson

Tomas Vudro Vilson (ing. Thomas Woodrow Wilson; 28 dekabr 1856[1][2][…] – 3 fevral 1924[1][2][…], Vaşinqton, ABŞ[5]) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının 28-ci prezidenti (1913–1921). 1919-cu il Nobel Sülh Mükafatı laureatı. ABŞ tarixində elmlər doktoru elmi dərəcəsinə malik olan yeganə prezidentdir.

Vudro Vilson
ing. Woodrow Wilson
4 mart 1913 – 4 mart 1921
Vitse-prezidentTomas Marşal
ƏvvəlkiUilyam Taft
SonrakıUorren Hardinq
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı Woodrow Wilson
Doğum tarixi 28 dekabr 1856(1856-12-28)[1][2][…]
Vəfat tarixi 3 fevral 1924(1924-02-03)[1][2][…] (67 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Partiya
Təhsili
Fəaliyyəti siyasətçi, universitet müəllimi[d], vəkil, akademik[d], dövlət xadimi, politoloq, hüquqşünas, müəllim, yazıçı
Həyat yoldaşları
Uşaqları 3
Dini Presviterianlıq
Hərbi xidmət
Döyüşlər
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi
Təltifləri "Ağ qartal" ordeni Nobel sülh mükafatı
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

6 aprel 1917-ci ildə Vudro Vilson ABŞ-nin Birinci dünya müharibəsinə qatılması barədə qərar verdi. Konqresə müraciətində o, "Bütün müharibələrə son qoymaq məqsədilə müharibəyə başlamağa" çağırırdı.

8 yanvar 1918-ci ildə o Konqresdəki çıxışında müharibədən sonrakı dünyanın yenidən qurulmasını, daimi sülhün təmin edilməsini nəzərdə tutan və "14 bənd" adı ilə məşhur olan tezislərini irəli sürdü. Müharibədən sonra bu tezislərdə irəli sürülən ideyalardan yalnız 5-i, o cümlədən Millətlər Cəmiyyətinin qurulması fikri həyata keçirildi.

28 may 1919-cu ildə Əlimərdan bəy Topçubaşovun başçılıq etdiyi Azərbaycan nümayəndə heyəti Paris sülh konfransında ABŞ prezidenti Vudro Vilsonla görüşərək Xalq Cümhuriyyətinin tanınmasını xahiş edib. Antitürk və ermənipərəst mövqeyi ilə seçilən Vilson bu xahişi rədd edib.

Ermənistanın Türkiyəyə ərazi iddiaları ABŞ prezidenti Vudro Vilsonun hamiliyi ilə güclü surətdə dəstəklənirdi. V. Vilson Ermənistan üzərində ABŞ-nin mandatını rəsmiləşdirmək üçün Senata müraciət etmişdi. Lakin 1920-ci il iyunun 1-də ABŞ Senatı 23 səs lehinə, 52 səslə əleyhinə olmaqla prezidentin arzusunu rədd etdi.

Düşüncələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vilsonun düşüncələrinə görə insan haqları "Böyük Ermənistan və ermənilərin xilası"ndan ibarət idi. Sevr müqaviləsinin VI bölməsinin 89-cu maddəsinə görə Ərzurum, Trapezund, Van, Bitlis Ermənistana verilirdi. Onun sərhədlərini Vilson təyin edəcəkdi. Lakin elə bu vaxt müzəffər türk ordusu bir-birinin ardınca doğma vilayətlərini güclü hamisi olan düşmənin tapdağından azad edir və məkrli planın reallaşmaq ehtimalını puça çıxarırdı. V. Vilsonun qərarı ilə yaradılmalı olan süni "Müstəqil Ermənistan" iki həftəyə süqut etdi.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Cooper J. M. Woodrow Wilson // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ 1 2 https://www.georgiawomen.org/ellen-louise-axson-wilson.
  4. ↑ 1 2 Reader's Digest, The Reader's Digest (ing.). // Reader's Digest NYC: 2018. Vol. 191, Iss. 1141. P. 73. ed. size: 5653440 ISSN 0034-0375
  5. ↑ 1 2 www.accademiadellescienze.it (it.).
  6. ↑ Find a Grave (ing.). 1996.