Xınalıqlı

Xınalıqlılar[3] — "Şahdağ milli etnik qrupu" kimi fərqləndirilən Azərbaycanın milli etnik nümayəndələri (özlərini kətlər adlandırırlar).

Xınalıqlılar
xın. kətş
Xınalıq kəndi XX əsrin əvvəllərində. Kişilər milli geyimdə.[1]
Ümumi sayı
2 233 (2009 sa.)[2]
Yaşadığı ərazilər
Azərbaycan Azərbaycan (Quba rayonu, Xınalıq kəndi)
Dili

Xınalıq dili və azərbaycan dili

Dini

İslam (sünni)

Qohum xalqlar

Şahdağ milli etnik qrupu

Azərbaycanın aborigen azsaylı xalqları içərisində özünəməxsus etnoqrafik xüsusiyyətləri ilə seçilir. Bu etnos Qafqaz dil ailəsinə daxil olub Şahdağ ətrafında yerləşmələrinə görə tarixi-etnoqrafik ədəbiyyatda "Şahdağ xalqları" adlandırılır. Xınalıqlılar Azərbaycanın ən qədim sakinlərindən sayılır. Bu etnos dünyada yeganə dilə və yaşayış məskəninə mənsubdur. Yəni dünyanın etnik xəritəsində ancaq bir Xınalıq kəndi və yeganə xınalıq dili mövcuddur ki, bu da Azərbaycanın Quba rayonuna məxsusdur.[4][5][6]

Qafqaz Albaniyasının qədim tayfalarından biri olmuşlar. Xınalıq dilində danışırlar. Ədəbi dilləri Azərbaycan dilidir. Dindarları müsəlmandır. Əsasən, maldarlıq, qismən əkinçiliklə məşğuldurlar. Yundan müxtəlif məmulatlar da (xalça, palaz, corab, şal və s.) hazırlayırlar.[7] 2023-cü ildə xınalıqlıların mədəni mühiti və köç yolu UNESCO Dünya irsi olaraq qeydiyyata alınmışdır.[8][9]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Xınalıqlılar" məqaləsi, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, X cild, Bakı, 1987, səh. 89.
  • Qəmərşah Cavadov. Azərbaycanın azsaylı xalqları və milli azlıqları (Tarix və müasirlik). Bakı, "Elm" nəşriyyatı — 2000, s.167–209
  • Алиев К. К вопросу о племенах Кавказской Албании. — Исследования по истории и культуре народов Востока. М. — Л.., 1960, 18 с.
  • Легкобытов В. Кубинская провинция. — ОРВЗК, ч. IV, СПб, 1836.
  • Шнитников Ф. Описание Кубинской провинции 1832 г. — История, география и этнография Дагестана. М., 1958.
  • Шахбазов И. Г. Материальная культура народов шахдагской группы в ХIX — начале XX в. (автореф., кандидатская диссертация), Баку, 1981.
  • Народы Кавказа, Т. II, М, 1962.
  • С.И.Брук. Население мира. Этнодемографический справочник. Москва. "Наука", 1986, с. 167.
  • The Sociolinguistic Situation of the Khinalug in Azerbaijan Arxivləşdirilib 2011-06-05 at the Wayback Machine

Şəkillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Rusiya Xalqları Dövlət Etnoqrafiya Muzeyi, fond № 213-68
  2. ↑ Population statistics of Eastern Europe Arxivləşdirilib 2017-11-16 at the Wayback Machine: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census Arxivləşdirilib 2012-02-07 at the Wayback Machine
  3. ↑ "Azərbaycan etnoqrafiyası. Üç cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, səh. 12". 2016-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-04.
  4. ↑ Qəmərşah Cavadov. Azərbaycanın azsaylı xalqları və milli azlıqları (Tarix və müasirlik). Bakı "Elm" nəşriyyatı — 2000, s.167–209  (az.)
  5. ↑ С.И.Брук. Население мира. Этнодемографический справочник. Москва. "Наука", 1986, с. 167.  (rus.)
  6. ↑ Xınalıqlılar Atlas.musigi-dunya.az saytında Arxivləşdirilib 2008-11-12 at the Wayback Machine  (az.)  (rus.)  (ing.)
  7. ↑ "Xınalıqlılar" məqaləsi, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, X cild, Bakı, 1987, səh. 89.  (az.)
  8. ↑ "Khinalig – medieval mountainous village". UNESCO World Heritage Centre. 2 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 March 2021.
  9. ↑ "Cultural Landscape of Khinalig People and "Köç Yolu" Transhumance Route". UNESCO World Heritage Centre. 19 September 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 September 2023.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
П: "Şahdağ xalqları" portalı