Lüğətlərdə axtarış.

Fərməş — yorğan-döşəyi yığmaq üçün ağzını gözəmək məqsədilə ilgəklər tikilmiş yarım metr hündürlüyündə, 1,2 metr enində, iki metr uzunluğunda bəzəkli xalça. Fərməşə bəzi bölgələrdə məfrəş də deyilir.

Müfsid (ərəb. مفسد‎) — İslam dini terminidir. Əfəl-i mükəlləfindəndir. Ərəbcə "fsd" kökündən olub müfsid "fəsad törədən" mənasındadır. Lüğətdə "pozan", "fəsad törədən" deməkdir. Müfsid sözü İslam kəlamında imanı (etiqadı) batil edən vəziyyətlər və İslam fiqhində başlanmış ibadəti məhv etməklə işlənən bir termindir. Başqa sözlə desək, müfsidlər İslamda qanuni bir inancı və ya başlanmış ibadəti pozan şeylərdir. Misal üçün; İman və namazı pozmaq, nikah və həcc, zəkat, alqı-satqı kimi. Məsələn, Allahı və Quranı lənətləmək küfrdür və imanı yox edər. Namaz əsnasında gülmək dəstəmazı və namazı batil edir.

Şeyx Müfid (ərəb. الشيخ المفيد‎) (tam adı: Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Nöman əl-Bağdadi; d. HQ. 13 Zilhiccə 336/ M. 27 iyun 948, Uqbəra, Bağdad, İraq, Ərəb Xilafəti — ö. HQ. Ramazan 413/ M. Dekabr 1022, Bağdad, İraq, Ərəb Xilafəti) — ərəb əsilli islam alimi. HQ. IV–V yüzilliyin On iki imam şiəliyi əqidəli məşhur ilahiyyatçı alim. Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Nöman 27 iyun 948-ci ildə Bağdad şəhərinin Uqbəra bölgəsində dindar ailədə dünyaya gəlmişdir. Uşaq yaşlarından təhsilini davam etdirmək üçün atası ilə birlikdə Bağdad'a köçmüşdür. Dekabr 1022-ci ildə Bağdad şəhərində vəfat etmiş və Kazımeyndə cəfəri şiələrinin 9-cu imamı Məhəmməd ibn Əli ət-Təqi'nin hərəmində onun ayaq tərəfində dəfn olunmuşdur. Şeyx Tusi'nin dediyinə görə cənazəsinə 80 minə yaxın insan qatılmış, cənazə namazını tələbəsi və o dönəmin məşhur alimlərindən Seyid Mürtəza qılmışdır. İlk təhsilini öz ailəsində almışdır.

Müfidə İlhan (11 fevral 1911 – 2 fevral 1996, Bodrum, Muğla ili) — türk ictimai və dövlət xadimi. O, Türkiyədə vilayət inzibati idarəetmə vahidi səviyyəsində seçilmmiş ilk qadın bələdiyyə başçısıdır. Müfidə İlhan 19 fevral 1911-ci ildə İstanbulda anadan olub. Atası Mustafa Nazif ordu zabiti, anası Əminə evdar qadın idi. Birinci Dünya Müharibəsində atası Nafiz həlak olduğu zaman dörd yaşında idi. Müharibədən sonra Ankaraya göndərildi. Əmisi Fevzi Çakmakın himayəsində böyüdü. Ankarada ibtidai məktəbi dayısının uşaqları ilə bitirdikdən sonra təhsilini İstanbulda Qəndilli Qızlar Liseyində davam etdirdi. Orta məktəbi bitirdikdən sonra İstanbul Müəllim Məktəbində ibtidai sinif müəllimliyi üzrə təhsil aldı. 1928-ci ildə ordu zabiti Nuri Çətinkaya ilə evlənmiş və Türkiyənin müxtəlif şəhərlərində əri ilə birgə yaşadıqdan sonra ərinin hərbi attaşesi vəzifəsinə təyin olunması ilə Almaniyanın Berlin şəhərinə köçmüşdür.

Yulian, Flavius Klavdius (lat. Flavius Claudius Iulianus Augustus; 17 noyabr 331, Konstantinopol – 26 iyun 363, Mesopotamiya) — Roma imperatoru (361-363), neoplatonçu filosof və Xristianlığın tənqidçisi. Munisipal kuriyaların hüququnu genişləndirmiş, vergiləri azaltmış, dəbdəbəli, cah-cəlallı saray həyatından imtina etmişdi. Onun hakimiyyətə gəlməsindən öncə Xristianlıq dövlət dininə çevrilmişdir. Bundan sonra bütpərəst sayılan antik inanclar və fəlsəfələr təqiblərə məruz qalmışdır. Yulian isə bu prosesin qarşısını almağa çalışmışdır. O öncə xristian olmuş, ancaq sonra antik inancları qəbul edərək Yamblixin və Efesli Maksimin öyrəncisi olmuşdur. Buna görə də ona xristian ənənəsində Dinindən Dönmüş Yulian deyirlər. Öz qısa hakimiyyəti dövründə (m. 361 – 363) Yulian bütün dinlərin bərabərliyini elan etmişdir.

Süfrə alətləri — insanların yemək yeyərkən istifadə etdikləri qaşıq, çəngəl, bıçaq və s. nəsnələr. Düşünülür ki, bacarıqlı insanlara ilk alətlər kimi onun əlləri deyil, sümükdən və daşdan hazırlanmış bıçaqları kömək etdi. Min illər boyunca bıçaq silah kimi istifadə edilirdi, Xüsusən ovçuluq və müxtəlif işlərlə məşğul olarkən bıçaq mühüm rol oynayırdı. Lakin 5000 il sonra spesefik formada olan və süfrədə istifadəsi yararlı sayılan bıçaqlar yarandı. Orta əsrlərə kimi bütün insanlar müəyyən yerlərə gedərkən öz bıçaqlarınəı özləri ilə birlikdə aparırdılar. Həmin bıçaqlar yalnız yemək zamanı deyil, eyni zamanda iş prosesində də istifadə edilirdi. XV – XVI əsrlərdə məşhur şəxslərin evlərində bahalı bıçaqlar meydana gəlməyə başladı. Bu bıçaqlar qızıldan hazırlanırdı və qulp hissələri bahalı ağaclardan düzəldilirdi. Vaxtın keçməsi ilə bıçaqların yalnız materiallarında dəyişikliklər oldu.

Zəki Mürən (türk. Zeki Müren; 6 dekabr 1931[…], Bursa – 24 sentyabr 1996[…], İzmir[…]) — Türkiyə müğənnisi. Zəki Mürən 6 dekabr 1931-ci ildə Türkiyənin Bursa şəhərində (anası priştinalı, atası makedoniyalı olub) mühacir bir ailədə dünyaya gəlib. Bursada başladığı orta təhsilini İstanbulda, Kiramı Refia Alemdaroğlu Liseyində bitirmişdir. İstanbulda Dövlət İncəsənət Akademiyasının Bəzəmə Bölümü Sabih Gözen atelyesindən məzun oldu. Desən işlərini tələbəlik illərindən başladı və bir çox sərgi keçirdi. Zeki Müren, Bursada Tamburi İzzet Gerçekerdən gördüyü solfecio və üsul dərsləriylə musiki məlumatı almağa başladı. 1949-cu ildə, Boğaziçi Liseyində oxuyarkən Agopos Əfəndi (kino rejissoru və ssenari yazan Arşavir Alyanak'ın atası) ilə Udi Kirkordan aldığı dərslərlə də musiqi təhsilini davam etdirdi. Daha sonra fəsil musiqisini yaxşı bilən və böyük bir repertuvarı olan Şərif İçlinin müxtəlif əsərlərini meşk etdi; Refik Fersanın, Sədi İşılayın, Qədri Şençaların əsərlərindən faydalandı. 1950-ci ildə imtahanla İstanbul Radiosuna girdi.

Şeyx Müfid (ərəb. الشيخ المفيد‎) (tam adı: Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Nöman əl-Bağdadi; d. HQ. 13 Zilhiccə 336/ M. 27 iyun 948, Uqbəra, Bağdad, İraq, Ərəb Xilafəti — ö. HQ. Ramazan 413/ M. Dekabr 1022, Bağdad, İraq, Ərəb Xilafəti) — ərəb əsilli islam alimi. HQ. IV–V yüzilliyin On iki imam şiəliyi əqidəli məşhur ilahiyyatçı alim. Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Nöman 27 iyun 948-ci ildə Bağdad şəhərinin Uqbəra bölgəsində dindar ailədə dünyaya gəlmişdir. Uşaq yaşlarından təhsilini davam etdirmək üçün atası ilə birlikdə Bağdad'a köçmüşdür. Dekabr 1022-ci ildə Bağdad şəhərində vəfat etmiş və Kazımeyndə cəfəri şiələrinin 9-cu imamı Məhəmməd ibn Əli ət-Təqi'nin hərəmində onun ayaq tərəfində dəfn olunmuşdur. Şeyx Tusi'nin dediyinə görə cənazəsinə 80 minə yaxın insan qatılmış, cənazə namazını tələbəsi və o dönəmin məşhur alimlərindən Seyid Mürtəza qılmışdır. İlk təhsilini öz ailəsində almışdır.

Muarem Muarem (22 oktyabr 1988, Skopye) — makedoniyalı futbolçu. "Qarabağ" futbol klubunun oyunçusudur. Muarem Makedoniyada doğulsa da, əslən türkdür. Muarem Muarem 3 dəfə 17 yaşlılar, 3 dəfə 19 yaşlılar, 3 dəfə isə 21 yaşlılardan ibarət milli komandanın heyətində çıxış edib. 21 yaşadək futbolçulardan ibarət komandanın heyətində 4 dəfə fərqlənib. O, əas milli komandada 7 oyun keçirib və qol vurmayıb.

Müfidə Fərid Tək (29 aprel 1892, Kastamonu, Kastamonu ili – 24 mart 1971, İstanbul) — türk roman müəllifi, türkçülük axınının roman sahəsindəki ilk təmsilçilərindən biri. Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinə qələmi vasitəsiylə qatılmış qadın yazıçıdır. Türkiyənin ilk daxili işlər naziri Əhməd Fərid Təkin həyat yoldaşıdır. Sənət tarixçisi Əməl Əsinin anasıdır. Atası Kemahlı Mazhar paşanın oğlu və hürriyyət tərəfdarı zabit olan Şövkət bəy, anası Plevne şəhidlərindən Zaimzadə İsmayıl Əfəndinin qızı Fəridə Xanımdır. Atasının vəzifəsinə görə, ibtidai təhsilinə Trablüsqərbdə başladı. Orada hələ türk məktəbi olmadığı üçün italyanların hakimiyyəti altında olan Müqəddəs İosif Rahibə Məktəbində oxudu. Məktəbdə italyanca və fransızca öyrəndi. Bundan əlavə, xüsusi dərs vasitəsiylə ərəbcə və farsca öyrəndi. O illərdə İstanbulda olan Hərb Məktəbində qanundan kənar fəaliyyətlərə görə, Fizana sürgün edilən bir qrup tələbə arasında Əhməd Fərid ilə Yusif Akçura da var idi.

Müsnəd İmam Əhməd (ərəb. مسند الإمام أحمد‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair, müəllifi görkəmli hədis alimi, zahid, imam, hənbəli məzhəbinin banisi — Əhməd ibn Hənbəl əl-Şeybani tərəfindən toplanan hədislər toplusu. Əhməd ibn Hənbəl 780-ci ildə Bağdadda anadan olmuşdur. Əhməd hələ çox gənc olanda atası vəfat edib. Atasının ölümündən sonra onun bir az dolanışıq vasitəsi və anası ilə birlikdə yaşadığı ev qalıb. 15 yaşından 20 il hədis və fiqh elmləri ilə məşğul olub. O, müsəlman ilahiyyatının əsas mərkəzlərini ziyarət etmiş, dövrünün demək olar ki, bütün qabaqcıl üləmaları, o cümlədən Əbu Yusif və Şafii ilə görüşmüşdür. O, Hicaz, Suriya və İraqın Vəki ibn əl-Cərrah, Yezid ibn Harun, Yəhya ibn Main kimi nüfuzlu şəxsləri ilə əlaqələr qurur. Dərin biliyi, təqvalı həyat tərzi və əlaqələri sayəsində Əhməd ibn Hənbəl tədricən şöhrət qazanır. Əhməd ibn Hənbəl hicri 241-ci ildə, yəni miladi təqvimlə 855-ci ildə Bağdadda vəfat etmişdir.

Müsnəd Əbu Hənifə (ərəb. سنن النسائي‎) — məşhur müsəlman hüquqşünası və ilahiyyatçısı İmam Əbu Hənifədən nəql olunmuş hədisləri ehtiva edən 15-ə yaxın hədis toplusunun ümumi adı. İmam Şafiinin "Müsnədi" kimi Əbu Hənifənin "Müsnədi" də Əbu Hənifənin özü deyil, onun tələbələri və sonrakı ardıcılları tərtib etmişlər. Hədislərin bu kitablara daxil edilməsinin meyarı Əbu Hənifənin bu hədislərin isnadında (rəvayətçilər silsiləsində) olması, yəni şəxsən onun müəllimlərindən və şeyxlərindən bu hədisləri nəql edən şəxs olması idi. Əbu Hənifədən gələn Müsnədlərin müəllifləri 15 üləmadır: Əbu Abdullah ibn Məhəmməd ibn Yaqub ibn əl-Haris əl-Harisi əl-Buxari, Əbu Abdullah əl-Ustaz adı ilə məşhurdur. Əbul-Qasim Təlhə ibn Məhəmməd ibn Cəfər əş-Şəhid əl-Ədl. Əbülhüseyn Məhəmməd ibn Mütəhhir ibn Musa ibn İsa ibn Məhəmməd. Əbu Nuaym Əhməd ibn Abdullah ibn Əhməd əl-İsfahani. Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əbdül-Baqi ibn Məhəmməd əl-Ənsari. Əbu Əhməd Abdullah ibn Adi əl-Curcaniyyə Əl-Həsən ibn Ziyad əl-Lului.

Müsnəd Əbu Əvanə (ərəb. مسند أبي عوانة‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair Hafiz Əbu Avani əl-İsfərayeni tərəfindən tərtib edilmiş hədislər toplusu. Əbu Avanə Xorasan, İraq, Hicaz, Yəmən, Şam, Ərəbistan yarımadası, Fars, İsfahan və Misiri gəzərək hədisləri toplayıb öyrənirdi. Əbu Avanə əl-İsfərayeninin tələbələri Əbu Əli ən-Neysaburi, İbn Ədi və ət-Təbərani idi. O, Şafii məzhəbini əl-Muzani və ər-Rəbi ibn Süleymandan (İmam Şafiinin şagirdləri) götürərək İsfareyndə ilk yayan şəxs olmuşdur. Əbu Əvanənin "Müsnədi" Müslim ibn əl-Həccac tərəfindən təkrar nəzərdən keçirilmiş Səhihi Müslim kimidir. Məcmuədə Müslimdən gələn hədislərlə yanaşı, Əbu Avanənin özündən də az sayda hədislər vardır. Buda Müsnəddə təkcə etibarlı (səhih) deyil, həm də yaxşı (həsən) və hətta zəif (daif) hədislərin olmasını izah edir.

Müsnəd Əbu Əvanə (ərəb. مسند أبي عوانة‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair Hafiz Əbu Avani əl-İsfərayeni tərəfindən tərtib edilmiş hədislər toplusu. Əbu Avanə Xorasan, İraq, Hicaz, Yəmən, Şam, Ərəbistan yarımadası, Fars, İsfahan və Misiri gəzərək hədisləri toplayıb öyrənirdi. Əbu Avanə əl-İsfərayeninin tələbələri Əbu Əli ən-Neysaburi, İbn Ədi və ət-Təbərani idi. O, Şafii məzhəbini əl-Muzani və ər-Rəbi ibn Süleymandan (İmam Şafiinin şagirdləri) götürərək İsfareyndə ilk yayan şəxs olmuşdur. Əbu Əvanənin "Müsnədi" Müslim ibn əl-Həccac tərəfindən təkrar nəzərdən keçirilmiş Səhihi Müslim kimidir. Məcmuədə Müslimdən gələn hədislərlə yanaşı, Əbu Avanənin özündən də az sayda hədislər vardır. Buda Müsnəddə təkcə etibarlı (səhih) deyil, həm də yaxşı (həsən) və hətta zəif (daif) hədislərin olmasını izah edir.

Müsnəd əl-Bəzzar (ərəb. مسند البزار‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair mühəddis Əbu Bəkr əl-Bəzzar tərəfindən tərtib edilmiş hədislər toplusu. Əl-Bəzzar Bəsrədə anadan olub. Dəqiq doğum ili məlum deyil, lakin 825-dən əvvəl deyil. İsfahan, Bağdad, Misir, Məkkə və Ramlada dərs demişdir. O, müsəlman təqvimi ilə 292-ci ildə (905) Ramla (müasir İsrail) şəhərində vəfat etmişdir. Əd-Daraqutni və əl-Hakimə görə, əl-Bəzzar isnad və hədis mətnlərinin nəqlində səhvlərə yol verib. Əl-Bəzzarın tələbələri bunlar idi: ət-Təbərani, Əbu əş-Şeyx və bir çox başqaları. Əl-Bəzzarın Müsnədi bəzən Müsnədin ilk nəşrinə naşir tərəfindən verilən başlığa görə əl-Bəhr əz-Zəhhar (ərəb. البحر الزخار‎) adlanır.

Müsnəd əl-Humeydi (ərəb. مسند الحميدي‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair imam Əbu Bəkr əl-Humeydi tərəfindən tərtib edilmiş hədislər toplusu. Kitabın müəllifliyini bu müsnədin dəqiq olaraq "Müsnədül-Humeydi" adı ilə tanınması, eləcə də məcmuədə nəql olunan bütün hədislərin şəxsən İmam əl-Humeydiyə gedib çıxması təsdiq edir. Kitabdakı hədislərin mənbələri əl-Humeydinin müəllimləri və şeyxləridir (məsələn: Süfyan ibn Uyeynə). Müsnəd əl-Humeydidə Məhəmmədin (s.a.v.) 182 səhabəsindən 1300-ə yaxın hədis toplamışdır ki, bunlardan 582 hədis Səhihi-Buxaridən, 152 hədis isə Müslim ibn əl-Həccacdandır (yəni 1300 hədisdən 830-u səhihdir). "Müsnəd"də səhih hədislərlə yanaşı, yaxşı (həsən) və zəif hədislər də vardır. Sonrakı tədqiqatçıların fikrincə, zəif hədislərin sayı ümumi hədislərin 7%-ni təşkil edir. Bu sünni hədis alimləri arasında əl-Humeydidən gələn rəvayətlərə yüksək dərəcədə etibarlılıq və etibara dəlalət edir. Əl-Humeydi Süfyan ibn Uyeynənin güclü tələbələrindən biri, İmam Şafiinin dostu, əl-Buxari, əz-Zuhli, Əbu Zura ər-Razi və Əbu Hatim ər-Razinin müəllimi idi.

Müsnəd əş-Şafii (ərəb. مسند الشافعي‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair hədislər toplusu İmam Şafiinin özü tərəfindən deyil, onun şagirdləri tərəfindən tərtib edilmişdi. "Müsnəd əş-Şafii" məcmuəsinin tərtibçisi bu hədisləri öz müəllimi ər-Rəbi ibn Süleymandan (ərəb. الربيع بن سلي‎) götürmüş Əbul-Abbas əl-Əsammdır (ərəb. أبو العباس الأصم‎). ər-Rəbi ibn Süleyman da öz növbəsində İmam Şafiinin tələbəsi idi. Məcmuədə Şafiinin "əl-Umm" kitabında və digər əsərlərində istinad etdiyi hədislər var. Müsnədin dörd hədisdən başqa bütün hədisləri ər-Rəbi ibn Süleyman tərəfindən birbaşa Şafiidən qəbul edilmişdir. Bu dörd hədis isə Şafiinin başqa bir tələbəsi Yusif ibn Yəhya əl-Bəvitidən nəöql ediləndir. Şafiinin "Müsnəd"i nizamsız təqdimat və eyni hədislərin dəfələrlə təkrarlanması ilə səciyyələnir ki, bu da onların sırasının Şafiinin kitablarındakı hədislərin sırası ilə bağlı olması ilə əlaqədar ola bilər.

Alfred — ad. Alfred Nobel — İsveç mühəndis kimyaçısı. Alfred Yodl — Alman Generaloberst Alfred Vegener — alman geoloq və meteoroloqu. Alfred Marşall — ingilis iqtisadçı Alfred Qiqurs — Latviya dövlət və siyasi xadimi Alfred Ceyms Evart — İngiltərə-Avstraliya botaniki Alfred Qarsiya — İspaniya müğənnisi. Alfred Verner — İsveçrə kimyaçısı. Alfred Bine — fransız psixoloqu.

Veys Mürid (fars. ويسمريد‎) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd. Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 60 nəfər yaşayır (12 ailə). Əhalisini kürdlər təşkil edir.

Müsnəd İshaq ibn Rahaveyh (ərəb. مسند إسحاق بن راهويه‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair sünni mühəddis İshaq ibn Rahaveyh tərəfindən tərtib edilmiş hədislər toplusu. İshaq ibn Rahaveyh Mərvdən idi və müsəlman təqviminə görə 161 və ya 166-cı ildə anadan olduğu ehtimal edilir. Onun "İbn Rahaveyh" ləqəbi atasının Məkkəyə gedən yolda doğulması və Mərv sakinlərinin ona öz dillərində "yolda doğulmuş" mənasını verən "Rahaveyh" deyə müraciət etməsi ilə əlaqədardır. İshaq ibn Rəhaveyh hədis yazmaq və öyrənmək üçün bir çox şəhərlərə səfər etmişdir. Sonralar məşhur imam olan bir çox görkəmli alimlər İshaqdan dərs almışlar. Onların arasında: Hənbəli hüquq məktəbinin banisi Əhməd ibn Hənbəl, ən etibarlı hədislər toplusu olan "Səhih əl-Buxari"nin müəllifi Məhəmməd əl-Buxari, "Səhih Müslim"in müəllifi Müslüm ibn Həccac, Əbu İsa at -Tirmizi, ən-Nəsai və b. İbn Rəhaveyhin "Müsnədi" hədislərin əsas mənbələrindən biri hesab olunur, Əhməd ibn Hənbəlin "Müsnəd"inə, İshaq ibn Rahaveyhin tələbələri olan və ondan hədislər nəql etmiş əl-Buxari və Müslimin toplularına əsasdır. İshaq ibn Rahaveyhin "Müsnədi" bu günə qədər öz orijinal şəklində gəlib çatmamışdır. Hicri 10-cu əsrə qədər kolleksiya tam idi, sonra naməlum səbəblərdən bir hissəsi itirilir.

Kufrə Liviyanın Kirenaika ərazisində şəhər. Xüsusilə təcrid olunmuş bir ərazidə yerləşir, yalnız Saxara səhrasının ortasında olduğu üçün deyil, həm də üç tərəfdən çöllərin şərq-qərb quru nəqliyyatında keçidini üstün edən depressiyalarla əhatə olunduğu üçündür. Müstəmləkəçi italyanlar üçün bu, İtaliyanın Şərqi Afrikasına şimal-cənub hava yolunda bir stansiya kimi də vacib idi. Bu amillər, Kufrənin Liviyanın cənub-şərqi Kirenaika bölgəsinə hakim olması ilə birlikdə, vahidin strateji əhəmiyyətini və II Dünya Müharibəsi əsnasında qarşıdurma nöqtəsi olduğunu vurğuladı.

Murad — Azərbaycan kişi adı və təxəllüs. I Murad — Osmanlı Dövləti’nin üçüncü padşahı. II Murad — Osmanlı sultanı I Mehmedin oğlu III Murad — Osmanlı sultanı II Sultan Səlimin oğlu IV Murad — 1623–1640-cı illərdə Osmanlı sultan I Əhmədin oğlu V Murad — Osmanlı sultanı. Əbdülməsidin oğlu Murad Dadaşov — azərbaycanlı aktyor, aparıcı, şoumen. Murad Sebastatsi — erməni qulduru, dəstə başçısı, Ermənistanın milli qəhrəmanı. Murad Rəhimov — ABŞ Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycan əsilli əsgəri. Murad bəy — Misir məmlüklərinin rəhbəri, süvari dəstəsinin komandiri. Murad Ömərov — texniki elmləri doktoru, professor.

Mureş (judets) — Transilvaniya regionunda yerləşən Rumıniya judetsi. Mureş (çay) — Şərqi Avropada 789 kilometr uzunluğunda çay.

Üçbulaq (əvvəlki adı: Murut) — Azərbaycan Respublikasının Göygöl rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Xanlar rayonunun Zurnabad kənd inzibati-ərazi vahidi tərkibindəki Murut kəndi Üçbulaq kəndi adlandırılmış və Aşıqlı kənd inzibati-ərazi vahidinin tərkibinə verilmişdir. Kənd dağlıq ərazidə yerləşir. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 211 nəfər əhali yaşayır.

Süleyman ibn Sürəd Xüzai — (ərəb. سليمان بن صرد‎) O Kufədəki "Bəni Xüzaə" qəbiləsinin rəhbəri və "Əbu Mutrif" ləqəbi ilə məşhurdur. Bəziləri onu səhabə, bəziləri isə ona tabein hesab etmişlər. Təvvabin hərəkatının liderlik qrupunun beş əsas üzvü arasında Təvvabinin rəhbəri kimi tanınırdı. Kufə ağsaqqallarından olan o 5 nəfər bunlardır: 1. Süleyman ibn Sürəd Xüzai; 2. Abdullah ibni Val Təmimi; 3. Rifaə ibni Şəddad Bəcəliy; 4. Abdullah ibni Səd Əzdi; 5. Abdullah ibni Nəcbə Fəzari.

Alfred Adler (7 fevral 1870[…], Rudolfsheim[d], Avstriya-Macarıstan – 28 may 1937[…], Aberdin) — neofreydizmin nümayəndələrindən biri, tanınmış avstriyalı həkim və psixoterapevt, fərdi psixologiyanın yaradıcısı. Adler əvvəllər Ziqmund Freydin tələbəsi və əməkdaşı olmuş, lakin sonralar fikir ayrılıqları üzündən 1911-ci ildə ondan ayrılmışdır və psixoanalitik nəzəriyyənin müxtəlif istiqamətləri üzrə araşdırmalar aparmışdır. Onun əsas anlayışlarını fərdin faktiki vəziyyəti və istəkləri arasındakı ziddiyyətlər təşkil edir. == Bioqrafiyası == Alfred Adler 1870-ci il fevralın 7-də Vyanada şəhər ətrafında yerləşən Rudolfşeymdə anadan olmuşdur. Yəhudi ailəsində dunyaya gələn Alfred 6 uşaqdan ikincisi olmuşdur. Adler uşaqlıqda tez-tez xəstələnərdi. Ona görə də o tərəddüdsüz həkim peşəsini seçir. 1895-ci ildə tibb fakültəsini bitirmişdir , 1897-ci ildən isə elə həmin universitetdə oftolmoloq kimi fəaliyyət göstərmişdir. Daha sonra o psixatriya və nevrologiya sahəsi üzrə ixtisaslaşmışdır. 1902-ci ildə Adler yeni psixologiya istiqamətinin yaradıcısı Ziqmund Freydin ətrafındabirləşərək dərnək yaradan 4 nəfərdən biri olur.1910-cu ildə Freydin təşəbbüsü ilə Vyanadakı psixoanalitik cəmiyyətin rəhbəri olur.

Alfred Binet (8 iyul 1857[…], Nitsa, Dənizkənarı Alplar – 18 oktyabr 1911[…], Paris) — fransız psixoloqu. == Həyatı == Hüquq təhsili almış, nevrologiya, gistologiya və s. elmlərlə məşğul olmuşdur. Fransada ilk eksperimental psixologiya laboratoriyasının (Sorbonna, 1889), Fransanın başlıca psixologiya jurnalına çevrilən illik “Ľ Année psychologique” (1894) məcmuəsinin yaradıcılarından biridir (Bine 1894–1911 illərdə jurnala rəhbərlik etmişdir). Şüurun patologiyası, beyin yorğunluğu problemləri, təlqin, qrafologiya və s. sahələrdə elmi araşdırmaların müəllifi olan Binet ali psixi funksiyaların öyrənilməsində ilk dəfə eksperimental metodları tətbiq etmiş, təfəkkürün tədqiqi üçün sorğu vərəqəsi, testlər, kliniki söhbətlər kimi bir sıra yeni üsullar işləyib hazırlamış və onları təkmilləşdirmişdir. == Fəaliyyəti == 20-ci əsrin əvvəllərində T. Simonla birlikdə Bine uşaqlarda yaddaşı, diqqəti, düşüncəni öyrənmək üçün bir sıra eksperimentlər aparmış və onların əsasında ilk intellekt testləri yaratmışdır; əqli cəhətdən zəif uşaqların xüsusi məktəblərə seçilib göndərilməsi məsələsini həll etməyə çalışaraq, intellekt inkişafı cədvəlini (Bine – Simon cədvəli) və müvafiq ölçmələr üçün sadə sınaqlar sistemini işləyib hazırlamışdır; bu proseduranın əsasını xronoloji və əqli yaşın fərqliyi ideyası təşkil edirdi. Cədvəlin yeni variantında (Stenford – Bine cədvəli, 1911) əqli inkişafın səviyyəsi intellekt əmsalını hesablamaqla müəyyənləşdirilir. Bine testləşdirmə hərəkatınınbanisi dir; onun testlərindən bir sıra ölkələrdə geniş istifadə edilmişdir.

Alfred Binet (8 iyul 1857[…], Nitsa, Dənizkənarı Alplar – 18 oktyabr 1911[…], Paris) — fransız psixoloqu. == Həyatı == Hüquq təhsili almış, nevrologiya, gistologiya və s. elmlərlə məşğul olmuşdur. Fransada ilk eksperimental psixologiya laboratoriyasının (Sorbonna, 1889), Fransanın başlıca psixologiya jurnalına çevrilən illik “Ľ Année psychologique” (1894) məcmuəsinin yaradıcılarından biridir (Bine 1894–1911 illərdə jurnala rəhbərlik etmişdir). Şüurun patologiyası, beyin yorğunluğu problemləri, təlqin, qrafologiya və s. sahələrdə elmi araşdırmaların müəllifi olan Binet ali psixi funksiyaların öyrənilməsində ilk dəfə eksperimental metodları tətbiq etmiş, təfəkkürün tədqiqi üçün sorğu vərəqəsi, testlər, kliniki söhbətlər kimi bir sıra yeni üsullar işləyib hazırlamış və onları təkmilləşdirmişdir. == Fəaliyyəti == 20-ci əsrin əvvəllərində T. Simonla birlikdə Bine uşaqlarda yaddaşı, diqqəti, düşüncəni öyrənmək üçün bir sıra eksperimentlər aparmış və onların əsasında ilk intellekt testləri yaratmışdır; əqli cəhətdən zəif uşaqların xüsusi məktəblərə seçilib göndərilməsi məsələsini həll etməyə çalışaraq, intellekt inkişafı cədvəlini (Bine – Simon cədvəli) və müvafiq ölçmələr üçün sadə sınaqlar sistemini işləyib hazırlamışdır; bu proseduranın əsasını xronoloji və əqli yaşın fərqliyi ideyası təşkil edirdi. Cədvəlin yeni variantında (Stenford – Bine cədvəli, 1911) əqli inkişafın səviyyəsi intellekt əmsalını hesablamaqla müəyyənləşdirilir. Bine testləşdirmə hərəkatınınbanisi dir; onun testlərindən bir sıra ölkələrdə geniş istifadə edilmişdir.

Alfred Yodl (alm. Alfred Josef Ferdinand Jodl‎; 10 may 1890[…], Vürtsburq – 16 oktyabr 1946[…], Nürnberq Məhkəmə Həbsxanası[d]) — Alman Generaloberst. Üçüncü Reyxin hərbi xadimi.

Alfred Qiqurs (latış. Alfrēds Žigurs‎) — Latviya dövlət və siyasi xadimi, Latviya Seyminin V (1993—1995) çağırış üzvü. == Fəaliyyəti == Alfred Qiqurs Latviyanın Milli Azadlıq Partiyasının üzvü idi. === Deputatlığı dövrü === 1993-cü ildə V çağırış Latviya Seyminə seçkilər baş tutdu. Latviyanın Milli Azadlıq Partiyasının üzvü olan Alfred Qiqurs, Latviya Seyminə üzv seçildi.

Alfred Şmidt (1 may 1898 – 5 noyabr 1972, Tallin) — Estoniyalı ağır atlet. Alfred Şmidt 1920-ci ildə Antverpen şəhərində baş tutan V Yay Olimpiya Oyunlarının gümüş medalçısıdır. == Həyatı == Alfred Şmidt 1 may 1898-ci ildə Estoniyanın Hageri şəhərində anadan olmuşdur. == Karyerası == Alfred Şmidt 1920-ci ildə Belçikanın Antverpen şəhərində baş tutan V Yay Olimpiya Oyunlarının ağır atletika yarışlarında iştirak etdi. Alfred Şmidt 1-ci cəhd də 55 kq., 2-ci cəhd də 65 kq. və sonuncu üçüncü cəhd də 90 kq. ram etdi və V Yay Olimpiya Oyunlarının gümüş medalını qazandı. Alfred Şmidt 5 noyabr 1972-ci ildə 74 yaşında Tallin şəhərində dünyasına dəyişdi.

Murrey (ing. Murray) — Avstraliyanın ən uzun çayıdır. Darlinq çayı ilə birlikdə dünyanın ən uzun çay sistemlərindən birini əmələ gətirir. Çay hövzəsinin sahəsi 1000000 km² təşkil edir. Viktoriya (ştat) və Yeni Cənubi Uels ştatları ərazisindən axır. Öz başlanğıcını Avstraliya Alpından götürür. Keçmişdə çay dəfələrlə məcrasını dəyişmişdir. İrriqasiyaya cəlb edilməsi naviqasiyaya imkan vermir. Sahillərində çoxlu sayda dovşanın yayılması böyük erroziyaya səbəb olmuşdur. Əsas qolları: Darlinq, Marrambici, Laxlan, Qolborn çayə, Kampaspe, Loddon.

Şimali Amerika nın şimal-qərbində bitir. Hündürlüyü 25 m-ə qədər olan, düz, piramida çətirli ağacdır. Gövdəsi nazik, açıq-qonur rəngli, hamardır, diametri 40 sm-dir. Açıq yaşıl rəngli, uzunluğu 5-7 sm olan iynəyarpaqları cüt-cüt yerləşən cod, çox vaxt burulmuş formalıdır. 4-5 il yaşayır. Qozaları qonur və ya qırmızı-qonur rəngli, uzunsov-yumurtavarı formalıdır, uzunluğu 6 sm-dir. Zoğa yapışıb, budaqlarda 10 ilə qədər qalır. Alt budaqları tez məhv olur, ancaq ağacda uzun müddət qalır. Qışda ağacın sıx çətiri çoxlu qarı uzun müddət üzərində saxladığına görə, qar əriyən vaxt ağırlıq nəticəsində ağacların kökündən qopmasına səbəb olur. Soyuğa və kölgəyə davamlıdır, tez böyüyür, torpağa az tələbkardır, ancaq rütubətli tropaqlarda yaxşı inkişaf edir.

Mürrey Nyyuton Rotbard (ing. Murray Newton Rothbard; 2 mart 1926, Nyu-York, Nyu-York ştatı, ABŞ – 7 yanvar 1995, Nyu-York, ABŞ[…]) — amerikalı siyasi filosof, iqtisadçı, Avstriya iqtisadi nəzəriyyə məktəbinin nümayəndəsi və tarixçi,, əsərləri və şəxsi təsir müasir libertarizmin inkişafında böyük rol oynamışdır Rotbard anarxo-kapitalizm və libertarianizmin qurucusu və aparıcı nəzəriyyəçisi, tarixi revizionizmin qatı tərəfdarı və XX əsrdə amerikalı libertarist hərəkatın mərkəzi simalarından biri idi. Siyasi nəzəriyyə, revizionist tarix, iqtisadiyyat və digər mövzularda iyirmi kitab yazmışdır. Rotbard, "korporativ dövlət inhisar sistemi" tərəfindən göstərilən bütün xidmətlərin özəl sektor tərəfindən daha təsirli bir şəkildə təmin edilə biləcəyini müdafiə edərək, dövlətin "sistemləşdirilmiş və genişmiqyaslı bir soyğunçuluq təşkilatı" olduğunu yazdı. Fraksiya ehtiyat bankçılığını bir saxtakarlıq növü adlandırdı və mərkəzi bankçılığa qarşı çıxdı. Rotbard, digər xalqların işlərinə hərbi, siyasi və iqtisadi müdaxiləyə qəti şəkildə qarşı çıxır. Müdafiəçisi Hans-Hermann Hoppe görə, "Rotbard olmasa burada danışılacaq bir anarxo-kapitalist hərəkatı olmazdı." Rotbardın valideynləri, sırasıyla Polşa və Rusiyadan ABŞ-yə gələn yəhudi mühacirləri David və Rey Rotbard idi. David kimyaçı idi. Mürrey Nyu-Yorkda yerləşən Borç Uoten şəxsi məktəbində oxuyurdu. Daha sonra Bronksda iştirak etdiyi "alçaldıcı və bərabərlikli dövlət məktəbi sistemindən" Borç Uoten məktəbini seçdiyini söylədi.

Alfred Zampa (12 mart 1905, Selby[d], Kaliforniya – 23 aprel 2000, Tormey[d], Kaliforniya) — Kaliforniyanın bir mahalı olan Qərbi Kontra-Kosta qraflığında əsas körpü inşaatçılarından biri. O, 1905-ci ildə Nyu-Yorkda anadan olub və 2000-ci ildə ölümünə qədər tikinti sənayesində fəal olub. Zampa San-Fransisko körfəz sahəsindəki körpü layihələrində, xüsusilə Qolden Qeyt körpüsü və Karkines körpüsünün tikintisində ön plana çıxmışdır.

Manfred Eygen (alm. Manfred Eigen‎; 9 may 1927[…], Boxum, Prussiya[d] – 6 fevral 2019[…], Göttingen, Aşağı Saksoniya) — alman fiziki kimyaçısı, kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (Ronald Reyford Norriş və Corc Porter ilə birlikdə 1967 il). == Bioqrafiyası == Höttingen Universitetini 1951-ci ildə doktorluq dərəcəsi ilə bitirmişdir. 1964-cü ildən Maks Plank Cəmiyyətinin Fiziki Kimya İnstitutunda direktor işləyib. 1982–1993-cü illərdə Studienstiftungdə prezident, "İnsanlığa xəbərdarlıq" (1992il) imzalanıb. Höttingen Elmlər Akademiyasının üzvü (1964il), Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası (1964il), Papa Elmlər Akademiyasının (1981il), Avropa Akademiyasının (1989il), Bavariya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1972il), ABŞ-ın xarici üzvü Milli Elmlər Akademiyası (1966)[8], London Kral Cəmiyyəti (1973il), SSRİ Elmlər Akademiyası (1976il; 1991-ci ildən — Rusiya Elmlər Akademiyası), Fransa Elmlər Akademiyası (1978il)[10], Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının xarici fəxri üzvü (1964). Rur Universitetinin fəxri üzvü (2001il). == Əsas işləri == Əsas işləri kimyəvi reaksiyaların kinetikasının öyrənilməsi üsullarının işlənib hazırlanmasına həsr edilmişdir. O, temperatur, təzyiq, elektrik sahəsi və digər amillərlə sistemin kimyəvi tarazlığının impulslu (tək və ya dövri) yerdəyişməsindən ibarət olan ultrasürətli kimyəvi reaksiyaların tədqiqi üçün relaksasiya üsullarını təklif etmişdir. Bu üsullardan istifadə edərək M. Eyqen (və onun həmkarları), məsələn, sulu məhlulda hidrogen və hidroksil ionlarının turşu-qələvi göstəriciləri ilə reaksiyalarının kinetikasını və karboksilik turşuların birləşməsinin kinetikasını öyrənmişlər.

Manfred Eygen (alm. Manfred Eigen‎; 9 may 1927[…], Boxum, Prussiya[d] – 6 fevral 2019[…], Göttingen, Aşağı Saksoniya) — alman fiziki kimyaçısı, kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (Ronald Reyford Norriş və Corc Porter ilə birlikdə 1967 il). == Bioqrafiyası == Höttingen Universitetini 1951-ci ildə doktorluq dərəcəsi ilə bitirmişdir. 1964-cü ildən Maks Plank Cəmiyyətinin Fiziki Kimya İnstitutunda direktor işləyib. 1982–1993-cü illərdə Studienstiftungdə prezident, "İnsanlığa xəbərdarlıq" (1992il) imzalanıb. Höttingen Elmlər Akademiyasının üzvü (1964il), Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası (1964il), Papa Elmlər Akademiyasının (1981il), Avropa Akademiyasının (1989il), Bavariya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1972il), ABŞ-ın xarici üzvü Milli Elmlər Akademiyası (1966)[8], London Kral Cəmiyyəti (1973il), SSRİ Elmlər Akademiyası (1976il; 1991-ci ildən — Rusiya Elmlər Akademiyası), Fransa Elmlər Akademiyası (1978il)[10], Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının xarici fəxri üzvü (1964). Rur Universitetinin fəxri üzvü (2001il). == Əsas işləri == Əsas işləri kimyəvi reaksiyaların kinetikasının öyrənilməsi üsullarının işlənib hazırlanmasına həsr edilmişdir. O, temperatur, təzyiq, elektrik sahəsi və digər amillərlə sistemin kimyəvi tarazlığının impulslu (tək və ya dövri) yerdəyişməsindən ibarət olan ultrasürətli kimyəvi reaksiyaların tədqiqi üçün relaksasiya üsullarını təklif etmişdir. Bu üsullardan istifadə edərək M. Eyqen (və onun həmkarları), məsələn, sulu məhlulda hidrogen və hidroksil ionlarının turşu-qələvi göstəriciləri ilə reaksiyalarının kinetikasını və karboksilik turşuların birləşməsinin kinetikasını öyrənmişlər.

Alfred Döblin (10 avqust 1878[…], Şetsin, Prussiya – 26 iyun 1957[…] və ya 24 iyun 1957) — Almaniya yazıçısı və jurnalisti. == Yaradıcılığı == Alfred Döblinin bütün yazdığı əsərləri ən məşhuru kollaj şəklində ekspressionizm və İtaliya futurizminin texnikasına yaxın olan "Berlin, Aleksanderplats" (1929) 1920-ci illərdə Berlində həyatı canlandıran romandır. O, bir neçə dəfə lentə alınmış (ilk dəfə 1931-ci ildə) və ildən-ilə ekspertlər tərəfindən alman dilində yazılmış ən yaxşı beş kitaba daxil edilmişdir. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Сайт международного общества Дёблина (англ.) Дёблин в США (англ.) Страница на сайте IMDB Линки Олег Комраков.

Alfred Tayer Mexen (ing. Alfred Thayer Mahan; 27 sentyabr 1840[…], Uest-Poynt[d], Nyu-York ştatı – 1 dekabr 1914[…], Vaşinqton) — amerikalı hərbi-dəniz nəzəriyyəçisi, tarixçi, kontr-admiral (1906), geosiyasətin banilərindən biri. == Bioqrafiya == ABŞ-ın Hərbi Dəniz Akademiyasını bitirmiş (1859), Şimalın tərəfində 1861–1865-ci illərdə vətəndaş müharibəsində iştirak etmişdir. 1886–1888 və 1892–1893-cü illərdə Nyuportdakı Dəniz Kollecinin prezidenti olmuşdur. 1893-cü ildən 1895-ci ilə qədər Çikaqo kreyserinə komandanlıq etmiş və 1896-cı ildən İkinci dərəcəli kapitan rütbəsi ilə təqaüdə çıxmışdır. 1906-cı ilə qədər o, Dəniz Nazirliyi ilə fəal əməkdaşlıq etməyə davam etmiş, dəfələrlə hərbi və diplomatik missiyalarda iştirak etmişdir. O, 1898-ci il İspaniya-Amerika müharibəsi zamanı Dəniz Strategiya Komitəsinin üzvü, 1899-cu ildə isə Haaqa Konfransında Amerika nümayəndə heyətinin üzvü olmuşdur. 1908-ci ildə prezident T. Ruzvelt onu Hərbi Dəniz Departamentinin yenidən təşkili üzrə komissiyanın üzvü və dəniz işləri üzrə birgə komitənin sədri təyin etmişdir. Dəniz müharibəsi qanunlarını formalaşdıran geniş faktiki materialları özündə toplayan əsərlərin müəllifidir. İngilis dəniz nəzəriyyəçisi və tarixçisi F. H. Kolombom ilə eyni vaxtda "dəniz qüdrəti" və ya "dəniz gücü" (ing.

Müsnəd Əbu Yala əl-Mövsili (ərəb. مسند أبي يعلى الموصلي‎) — Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.v.) həyat və fəaliyyətinə dair Əbu Yala əl-Mövsili tərəfindən toplanan hədislər toplusu. Əbu Yala hicri təqvimi ilə 210-cu ilin şəvval ayının 3-də anadan olub. O, elm axtarışında müsəlman dünyasını gəzmiş, Əbu Bəkr ibn Əbu Şeybə, Əli ibn əl-Mədini, Yəhya ibn Məin və o dövrün bir çox başqa üləmalarından dərs almışdır. Əbu Yalaya görə hədisləri ən-Nəsai, İbn Hibban, ət-Təbərani, İbn Ədi, İbn əl-Sünni və başqaları nəql etmişlər. “Müsnəd Əbu Yala”nın iki variantı var: Müsnəd əs-Sağir (ərəb. المسند الصغير‎, Kiçik müsnəd) — Əbu Amrdan (Məhəmməd ibn Əhməd ibn Həmdani əl-Xiri) nəql olunan qısa variant. Hafiz Əli ibn Əbu Bəkr əl-Heysəmi “Məcmə əz-Zəvaid” əsərində bu versiyaya istinad etmişdir. Müsnəd əkl-Kəbir (ərəb. المسند الكبير‎, Böyük müsnəd) — Əbu Bəkrdən nəql olunan daha uzun variant (Məhəmməd ibn İbrahim ibn Əli ibn Asim ibn əl-Mukri əl-İsfahani).