Farscadır və onlarda xodadad kimi işlədilir. Mənası “Xudaverdi (Xudanın verdiyi)” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
Tam oxu »Bax: xotkar. – Sənin o kağız, qələmuvə qurban olum... Yaz kağıza, apar ver xudkara, o quşu mənum üçün alsın
Tam oxu »bax yeniləmək. Xudayar bəy katda olan kimi lap dəyişildi. Paltarını təzələyib, xəbər verdi ki, onun adı Xudayar deyil, Xudayar bəydi. C.Məmmədquluzadə
Tam oxu »(Lənkəran) xaşxaş qabığından düzəldilən yuxu dərmanı. – Uşağ yatmır, xuyar ver, qoy yatsın
Tam oxu »...söyüş, qarğış, lənət məqamında işlənən ifadə. [İzzət:] Atana lənət, Xudayar bəy! Anana lənət, Xudayar bəy! Dədən tünbətün düşsün, Xudayar bəy! C.Məmm
Tam oxu »(Hamamlı, Laçın, Meğri) yaltaq. – U işlərin hammısın u mərtəbəyə xıtı Xudayar mindirey (Meğri)
Tam oxu »dan. bax kətxudalıq. İndi iki il olar ki, Xudayar bəy Danabaşda kattalıq eləyir. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »QAŞQABAQ – ÜZÜGÜLƏR Xudayar bəy qaşqabaq ilə cavab verdi (C.Məmmədquluzadə); Səməd kişi bizi üzügülər qarşıladı.
Tam oxu »sif. Malını çox baha satan. [Xudayar bəy:] Yaxşı, yaxşı, mən çoxdan bilirdim ki, sən bahacılsan. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »...xəyanətinə dözən adam; qeyrətsiz, namussuz. // Bəzən söyüş yerində. [Xudayar bəy:] …Eşşəyi mənə o dəyyus özü veribdi. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »...Gözəl, qiymətli, parlaq. Hacı Kamyab libaslarının ən faxirini geyib Xudayar xanın vüruduna hazırlaşdı. Ə.Haqverdiyev.
Tam oxu »...birləşmək. Zeynəb Xudayar bəyin evindən gedəndən iki ay sonra övrəti öldü və Xudayar bəyə evlənmək lap vacib oldu. C.Məmmədquluzadə. [Kərimxan:] …iyi
Tam oxu »...[ər. qəhvə və fars. …xanə] Qəhvə içilən yer, kiçik yeməkxana. Xudayar bəy oğlanın dalınca dar yol ilə gedib girdi qəhvəxanaya. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »...görən, iblis, fəsadçı, dələduz, yaramaz, pis (adam). O səbəbə Xudayar bəy Zeynəbi boşamazdı ki, qorxurdu, şərir adamların birisi Zeynəbi ala və başlı
Tam oxu »...[Ana:] ..Ay qız, bir belə; Mısmırıq olarmı (M.Rahim); QAŞQABAQ Xudayar bəy qaşqabaq ilə cavab verdi (C.Məmmədquluzadə); SIMSIRIQ.
Tam oxu »f.sif. Sürülərək toxum səpilmiş, yaxud ağac, kol basdırılmış. …Xudayar bəy zəmilərə cüt göndərib başladı sürdürməyi. Əkilmiş zəmiləri özü öz malı kimi
Tam oxu »...rəisi, bələdiyyə idarəsi başçısı. Əvvəl, yəni iki il bundan əqdəm Xudayar bəy qlava yanında çavuş idi. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »DİLBİR [Xudayar bəy Vəliquluya:] Mən elə güman edirəm ki, anannan dilbirsən (C.Məmmədquluzadə); HƏMZƏBAN (məc., kl.əd.) Gül ilə həmzəban olubdu bülbül
Tam oxu »[fars.] сущ. худа (1. Аллагь, Гъуцар; 2. Xudaya межд. я Худа, я Аллагь, илагьи, ччан Гъуцар (Аллагьдив рахун, Аллагьдиз минетун).
Tam oxu »sif. və zərf [fars.] köhn. Qeyridüzgün; zor, ağır, çətin. Zeynəbə Xudayar bəyin iri burnuna və kifir sifətinə baxıb, ona ər demək nagüvara və naxoş gö
Tam oxu »...qaraltmağa dəyərmi? (Anar); TÜNBƏTÜN İzzət: Dedən tünbətün düşsün Xudayar bəy! (C.Məmmədquluzadə).
Tam oxu »...E.Sultanov. Xülaseyi-kəlam, camaat bir vaxt gözünü açdı, gördü ki, Xudayar bəy katdadı ki, katdadı. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »[ər.] : dəqqülbab etmək (eləmək) – qapını döymək, taqqıldatmaq. [Xudayar bəy] qəndi vurdu qoltuğuna, bir öskürüb [qapını] dəqqülbab elədi. C.Məmmədqul
Tam oxu »...dəfə eşitdiyi söz həmişəlik hafizəsində qalırdı (S.Rəhman); [Kamran:] Xudayar xan həmişə tək gəlib-gedər. Bu dəfə o, fərasətsiz oğlu Firidun xanı da
Tam oxu »...kattanın zatı çıxmışdı. Aşıq Ələsgər. Bu [şəxs] Danabaş kəndinin kattası Xudayar bəydi. C.Məmmədquluzadə. ◊ Katta danışmaq – yekə-yekə danışmaq.
Tam oxu »...çıxmaq, qan axmaq, qan sızmaq. Əli qanamaq. Burnu qanamaq. Barmağı qanamaq. – Xudayar bəy ancaq indi başa düşdü ki, üzü bir neçə yerdən qanayıb. C.Mə
Tam oxu »...tikilmiş bir köynək vardı. M.İbrahimov. // Bu parçadan tikilmiş. Xudayar bəy karvansaranın qapısına yetişcək, içəridən bir alçaq, qədək arxalıqlı … k
Tam oxu »is. [ər.] Yaş. Xudayar bəyin ancaq otuz yeddi-otuz səkkiz sinni olar, artıq olmaz, bəlkə, əskik ola. C.Məmmədquluzadə. Gülsüm xalanın sinni əlli beşə
Tam oxu »...yavıq [Məhəmməd Həsən əmi] şəhəri o üzə-bu üzə dolandı ki, bəlkə Xudayar bəyi tapa. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »...şeyi, malı, pulu və s.-ni gizlincə götürüb mənimsəmək, aparmaq. [Odabaşı Xudayar bəyə:] …Yekə kişi, xalqın eşşəyini oğurlayıb gətirmisən, qatmısan mə
Tam oxu »...suyundan içdi və ağzını marçıldadıb, qaşqabağını turşudub üzünü tutdu Xudayar bəyə. C.Məmmədquluzadə. Tayqılça Kazım … iştahasından ağzını marçıldadı
Tam oxu »...Yaxşı səsi, zil səsi; Amma çox maraqlıdır (Ə.Kərim); QAYIM (köhn.) Xudayar bəy qayım səslə cavab verdi (C.Məmmədquluzadə); UCA Müəzzin uca səslə azan
Tam oxu »...Vəliqulu anası ilə sözə gəldi, çıxıb üz qoydu düz qayınatası Xudayar bəygilə. C.Məmmədquluzadə. Bir tərəfdən əri, o biri tərəfdən də qayınatası bütün
Tam oxu »...[ər.] klas. Sinli, yaşlı, yaşı ötmüş, qoca. Müsinn qadın. – [Qazı Xudayar bəyə:] Mən indi müsinn adamam, mənim olar səksən və bəlkə dəxi də artıq yaş
Tam oxu »is. [ər.] klas. Xeyir, fayda, mənfəət. [İzzət:] Görək Xudayar bəynən sənin nə alıbverəcəyin var? Katdadı özünə katdadı. Görək [Xudayar bəyin] katdalığ
Tam oxu »is. [ər.] 1. Üz. …Hər kəs [Xudayar bəyin] sifətinə diqqətlə baxsaydı, əlüstü duyardı ki, Xudayar bəy bu dəqiqə fikir dəryasına, bəlkə qəm dəryasına qə
Tam oxu »...pəncərə qabağında durub qarabaşı Gülsəbanı çağırır. M.F.Axundzadə. Axırı Xudayar bəyin yazıq övrətə bir az rəhmi gəldi. Vəliqulunu özünə cütçü, Ziban
Tam oxu »1. bax qaranlıqlaşmaq. [Xudayar bəy:] …Qərəz, keçib, indi hava qaranlıqlayır, mən dəxi kəndə qayıda bilmərəm. C.Məmmədquluzadə. 2. Qaranlıq etmək, köl
Tam oxu »...deyən gərək ki, ay həpənd, sən nə girmisən meydana. N.Vəzirov. [Qazı Xudayar bəyə:] Bəli, gətdiyin iki girvənkə qənddi, zornan övrəti gətirib qatırıq
Tam oxu »...gəliri; gəlir (məxaric əksi). Müəssisənin mədaxili ildən-ilə artır. – Xudayar bəy … əkilmiş zəmiləri özü öz malı kimi biçirdi, döyürdü və mədaxili öz
Tam oxu »...salma məni nəzərdən; Əskik olmayasan sənadan, Pəri! M.P.Vaqif. [Xudayar bəy:] Bəlı, qazı ağa, əgər işi bir təhərnən yoluna qoysanız, biz sizə, duaçı
Tam oxu »QƏSD I is. [ ər. ] Niyyət, məqsəd, məram. Xudayar bəyin qəsdi Zeynəbin və səqirlərin var-yoxuna... sahib olub, Zeynəbi çölə ötürmək idi (C.Məmmədquluz
Tam oxu »...ağzının suyundan; Qatran qoxusu gəlir buyundan. M.Ə.Sabir. …Zeynəb Xudayar bəydən elə iyrənirdi, necə ki, insan qurbağadan iyrənər. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »[fars.] bax dəsgah. Xudayar bəy, sənin dəstgahın varmış. C.Məmmədquluzadə. Yüz sənə bundan əqdəm ata və babalarımızın dolanacağını, … fikir və xəyalat
Tam oxu »f. Xəfifcə işıldamaq, işıq vermək. [Xudayar bəyin] papağının altdan gözləri elə işarır ki, adamın canına vahimə oturur. C.Məmmədquluzadə. …Bağın qapıs
Tam oxu »...qaldıraraq gövdəsini sağa-sola qarıb bədən əzələlərini hərəkətə gətirmək. Xudayar bəy durdu ayağa, bir gərnəşdi, əsnədi… C.Məmmədquluzadə. [Gülbadam]
Tam oxu »f. 1. Lovğalanmaq, təkəbbürlənmək, iddialanmaq, kəkələnmək. [Xudayar bəy övrətinə:] Dədən evindən mənə çox dövlətlər gətirmisən, bir az da şaxlan məni
Tam oxu »...gözünü açdı, qeyri-adi cəldliklə arxaya çevrildi (B.Bayramov); ÇÖNMƏK [Xudayar bəy] bir qədər gedib, çöndü sol küçəyə (C.Məmmədquluzadə). 2. dönmək b
Tam oxu »...eşitcək cəld bu qəndi aparıb qoydu yerinə və qayıdıb sağ əlini qoydu Xudayar bəyin çiyninə, sol əli ilə qapını göstərdi (C.Məmmədquluzadə); DƏSTİ Amm
Tam oxu »...ki, surəti də təğyir tapıbdır. N.Nərimanov. Namazı qurtarıb [Xudayar bəy] üzünü tutdu Vəliquluya, amma surətinə təğyir vermədi. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »...olan, layiq. Mükafata ləyaqətli işçi. // Layiqli, hörmətli. [Qazı Xudayar bəyə:] Əgər səndən bədgüman və naümid olsa idim, heç bu qədər danışmağa dur
Tam oxu »...şəmşirin; Məbada əl çəkə qətlindən iztirabı görüb. S.Ə.Şirvani. …Xudayar bəy Zeynəbin yanına adam göndərdi ki, məbada-məbada özgəsinə dil verə və özg
Tam oxu »...olmayan, yadında şey qalmayan; unutqan, hafizəsiz, fikridağınıq. Huşsuz adam. – [Xudayar qazıya:] [Zeynəb] o qədər dəlidi ki, o qədər huşsuzdu ki, qo
Tam oxu »...börkünü çalıb oğru; Yüyürüb qaçdı bir bağa doğru. M.Ə.Sabir. [Xudayar bəy:] Kişi börkünü başına nədən ötrü qoyur? Ondan ötrü qoyur ki, ona kişi desin
Tam oxu »