Lüğətlərdə axtarış.

Yaqut (lat. rubens, rubinus — qırmızı) — dəyərli mineral daş. Oksidlər sinfinə aiddir. Qədim dövrlərdə ləl, yaxont adlanırdı. Kimyəvi tərkibi: Al2O3 == Texnikada == Texnikada mexaniki saatlarda (əsasən qol və cib saatlarında) yastıq kimi istifadə olunub. İlk lazer qurğularında lezonans maddəsi kimi istifadə olunub.

Yaqut Babakişi qızı Abdullayeva — muğam və Azərbaycan xalq mahnılarının ifaçısı, Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti (2006), Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dosenti. == Həyatı == Yaqut Abdullayeva 1953-cü ildə Cəbrayıl şəhərinin Yarəhmədli məhəlləsində anadan olmuşdur. == Fəaliyyəti == Yaqut Abdullayeva 1978-ci ildən, yəni Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu bitirən vaxtdan həmin təhsil müəssisəinin Vokal kafedrasında çalışır. Tələbələrə muğam və xalq mahnıları fənnindən dərs deyir. Yaqut Abdullayevanın televiziyadakı ilk çıxışından sonra Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı onu dəvət etmiş və 1982-ci ildə o Opera və Balet Teatrında fəaliyyətə başlamışdır. Burada o uğurlu fəaliyyət göstərmiş, "Leyli və Məcnun"da Leyli obrazını yaratmış, "Şah İsmayıl"da Ərəbzənginin, "Gəlin qayası"nda Sənəmin partiyalarını böyük məharətlə ifa etmişdir. Azərbaycan Televiziyasının "Qızıl fondu"nda bir neçə solo-konsertinin, radio fondunda isə yüzlərlə xalq mahnısının, təsnif və muğamın lent yazıları var. Yaqut Abdullayeva bir sıra xarici ölkələrdə — Almaniya, Polşa, Macarıstan, Bolqarıstan, Türkiyədə çıxışlar edib. == Yaqut Abdullayeva haqqında fikirlər == Tofiq Hacıyev:"Yaqut xanımın "Qaragilə"sini dinlədikcə mən bir tərəfdən Təbrizi, böyük Şəhriyarı xatırıma gətirirəm, Təbrizin dolanbac küçələrini yadıma salıram, bir tərəfdən də sovet dövründə Araz boyu uzanıb bizi cənubumuzdan ayıran tikanlı məftillər, bu gün cəhənnəm uçurumuna düşmüş Xudafərin yadıma düşür. Axı Cəbrayıldan Təbrizə gedən yol Xudafərindən, Diridağından, Aşıq Qurbaninin məzarına baxa-baxa keçir." Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürk:"Gözəl müğənnimiz Yaqutun səsində, nəfəsində, zənguləsində Azərbaycan yanğıları alovlanır.

Dilbazi Yaqut Paşa qızı (Yaqut Dilbazi; 1910, Qazax – 1994, Bakı) — azərbaycanlı yazıçı. == Həyatı == Yaqut Dilbazi Daş Salahlı məktəbindən sonra Ali Pedaqoji İnstitutun aspiranturasını bitirib. XX əsrin 30-40-cı illər Azərbaycan ziyalılarının həyatından bəhs edən "Məhəbbət qocalmır", "Ağ yasəmənlər" povestlərinin müəllifi kimi tanınır. Bu iki povestdə sovetləşmədən sonra kənd və şəhərlərdə ilk məktəb, təlim-tərbiyə və mədəniyyət ocaqlarının təşəkkül tapmasından, eyni zamanda о çağın ziyalılarının, xüsusilə qadın və qızların fəaliyyətindən söz açılır. Müəllimlərin həyatından bəhs edən "Ağ yasəmənlər" povestində isə hadisələr müharibədən sonrakı illərə təsadüf edir. Müharibə dövründə əri Mirzağa Quluzadə hərbi xidmətə çağırılanda bir müddət yeddi aylıq oğlu Vəfanı və anasını da özü ilə götürüb Qazağın Aslanbəyli kəndinə - nənəsi Sayalı xanımın doğma elinə qohumlarıgilə getmiş, müharibə illərində bir neçə il bu kənddə müəllimə işləmişdi. Oradan da Tiflisə - hərbi qərargahda işləyən ərinin yanına getmişdi. Bakıya müharibədən sonra qayıtmışdılar. Bundan sonra 25 il Azərbaycanın ali məktəblərində Azərbaycan dilini tədris etmişdir. Onun "Məhəbbət qocalmır" povesti 1978-ci ildə, "Ağ yasəmənlər" isə 1984-cü ildə "Yazıçı" nəşriyyatı tərəfindən böyük tirajla nəşr olunmuşdur.

Yaqut əl-Həməvi (1178, Konstantinopol – 20 avqust 1229, Hələb) — yunan əsilli ərəb coğrafiyaşünası, səyyahı. Yaqut əl-Həməvi Qafqaz və Azərbaycan tarixi üzrə qiymətli mənbələrdən biri olan "Mucəm əl-buldan" əsərinin müəllifidir. == Həyatı == Yaqut əl-Həməvi əslən türk оlsa da, Suriya tacirlərindən birinin qulu оlduğu dövrdə müsəlman dinini qəbul etmişdir. Tacirin vəfatından Bağdada köçərək kitab üzü köçürmək və kitab alveri etməklə məşğul оlmuşdur. ХIII əsrin I yarısında ərəblərin əldə etdikləri məlumatları tоplamaqla "Cоğrafi lüğət" kitabını yazmışdır.Yaqut Aralıq dənizinin şərqində yerləşən ölkələri, Iranı, Оrta Asiyanı gəzmiş və Mərv şəhərində yaşamışdır. Yunan və müsəlman ölkələrinin məlumatlarına əsaslanmaqla cоğrafi lüğətlər tərtib etməklə məşğul оlmuşdur. == Mənbə == И. Ю. Крачковский. "Путeшeствиe Ибн-Фадлана на Волгу", Издатeльство АН СССР. 1939 г. Крачковский И. Ю. Избранныe сочинeния, т.4 Москва-Лeнинград 1957 Бартольд В. В. Сочинeния, т.т.1-6 Москва 1963-68. Yâkūt el-Hamevî (yazar Casim Avcı), sayfa 288–291.

Yaqut Nəriman qızı Paşazadə (19 sentyabr 1973, Mirbəşir) — Azərbaycan aktrisası, Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, DOM müstəqil teatrının aktrisası, ADMİU-nun "Dram teatrı və kino aktyoru" fakültəsində aktyor sənəti üzrə baş müəllimi == Həyatı == Yaqut Paşazadə 29 sentyabr 1973-cü ildə Tərtər şəhərində anadan olub. 1990-cı ildə Tərtər rayon 6 saylı orta məktəbi bitirmişdir. 1991–1996-cı illərdə ADMİU-nun "Dram Teatrı və Kino aktyoru" fakültəsinin məzunu olmuşdur. Kursun rəhbərləri Həsənağa Turabov və Vaqif İbrahimoğlu olmuşdur. 1993-cü ildən 2018-ci ilə kimi YUĞ Dövlət Teatrında ali dərəcəli aktrisa kimi çalışıb. Hazırda DOM müstəqil teatrında fəaliyyət göstərib.Türkiyə, Qazaxıstan, Misir, Norveç, Başqırdıstan,Türkiyə Rusiya, İran, Finlandiya və digər ölkələrdə keçirilən teatr festivallarında olmuşdur. 2013-cü ildə Azərbaycan teatrının inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb.1999-cu ildə ailə həyatı qurmuşdur. == İş təcrübəsi == 2006-cı ildə Türkiyə, Gürcüstan, Azərbaycan teatrları araısnda "Açıq Cəmiyyət İnstitutu-Azərbaycan" təşkilatının keçirdiyi "Mən, Sən, Biz…" teatr layihəsində koordinator (aktyor sənəti üzrə) və aktrisa; 2007-ci ildə Norveç Krallığının Kirkenes şəhərində keçirilən SAMOVAAR teatrının beynəlxalq teatr layihəsində Azərbaycanı yeganə təmsil edən aktrisa; 2007-ci ilin fevralında "Yeni Dalğa" Yazarlar Birliyinin keçirdiyi "Terrorizmə qarşı" layihəsində koordinator; 2007-ci ilin fevral-iyul aylarında "Çətin tərbiyə olunun uşaqlar" koloniyasında teatr məşğələlri-treninqlər keçirmiş və tamaşalar hazırlamışdır; 2007-ci ilin mart ayında Britaniya Şurasının dəstəyi ilə keçirilən "Forum Teatr" layihəsində aktyor sənəti üzrə keçirilən məşğələlərin aparıcısı və tamaşa quruluşunda məsləhətçi; 2007-ci ildə ATƏT və Azərbaycan DİN ilə birgə keçirilən "İnsan alverinə qarşı" layihəsində treninqlərin aparıcısı olumşdur. 2011-ci ildən Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Dram teatrı və kino aktyoru" fakültəsində aktyor sənəti üzrə baş müəllimi çalışır. dOM Teatrı "Culture and Management Lab" (Gürcüstan), Cənubi Qafqaz Əməkdaşlıq Təşkilatı (İsveçrə) dəstəyi ilə "Əlilliyi olan insanlar üçün İcma Teatrı" layihəsində treninq üzrə müəllim kimi çalışıb == Azərbaycan Dövlət Yuğ Teatrında ifa etdiyi tamaşalar == Aktrisa çılğın səhnə tembrinə malikdir.

Yaqut Nəriman qızı Paşazadə (19 sentyabr 1973, Mirbəşir) — Azərbaycan aktrisası, Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, DOM müstəqil teatrının aktrisası, ADMİU-nun "Dram teatrı və kino aktyoru" fakültəsində aktyor sənəti üzrə baş müəllimi == Həyatı == Yaqut Paşazadə 29 sentyabr 1973-cü ildə Tərtər şəhərində anadan olub. 1990-cı ildə Tərtər rayon 6 saylı orta məktəbi bitirmişdir. 1991–1996-cı illərdə ADMİU-nun "Dram Teatrı və Kino aktyoru" fakültəsinin məzunu olmuşdur. Kursun rəhbərləri Həsənağa Turabov və Vaqif İbrahimoğlu olmuşdur. 1993-cü ildən 2018-ci ilə kimi YUĞ Dövlət Teatrında ali dərəcəli aktrisa kimi çalışıb. Hazırda DOM müstəqil teatrında fəaliyyət göstərib.Türkiyə, Qazaxıstan, Misir, Norveç, Başqırdıstan,Türkiyə Rusiya, İran, Finlandiya və digər ölkələrdə keçirilən teatr festivallarında olmuşdur. 2013-cü ildə Azərbaycan teatrının inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti fəxri adına layiq görülüb.1999-cu ildə ailə həyatı qurmuşdur. == İş təcrübəsi == 2006-cı ildə Türkiyə, Gürcüstan, Azərbaycan teatrları araısnda "Açıq Cəmiyyət İnstitutu-Azərbaycan" təşkilatının keçirdiyi "Mən, Sən, Biz…" teatr layihəsində koordinator (aktyor sənəti üzrə) və aktrisa; 2007-ci ildə Norveç Krallığının Kirkenes şəhərində keçirilən SAMOVAAR teatrının beynəlxalq teatr layihəsində Azərbaycanı yeganə təmsil edən aktrisa; 2007-ci ilin fevralında "Yeni Dalğa" Yazarlar Birliyinin keçirdiyi "Terrorizmə qarşı" layihəsində koordinator; 2007-ci ilin fevral-iyul aylarında "Çətin tərbiyə olunun uşaqlar" koloniyasında teatr məşğələlri-treninqlər keçirmiş və tamaşalar hazırlamışdır; 2007-ci ilin mart ayında Britaniya Şurasının dəstəyi ilə keçirilən "Forum Teatr" layihəsində aktyor sənəti üzrə keçirilən məşğələlərin aparıcısı və tamaşa quruluşunda məsləhətçi; 2007-ci ildə ATƏT və Azərbaycan DİN ilə birgə keçirilən "İnsan alverinə qarşı" layihəsində treninqlərin aparıcısı olumşdur. 2011-ci ildən Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Dram teatrı və kino aktyoru" fakültəsində aktyor sənəti üzrə baş müəllimi çalışır. dOM Teatrı "Culture and Management Lab" (Gürcüstan), Cənubi Qafqaz Əməkdaşlıq Təşkilatı (İsveçrə) dəstəyi ilə "Əlilliyi olan insanlar üçün İcma Teatrı" layihəsində treninq üzrə müəllim kimi çalışıb == Azərbaycan Dövlət Yuğ Teatrında ifa etdiyi tamaşalar == Aktrisa çılğın səhnə tembrinə malikdir.

Yaqut Hüseyn qızı Sadıqova — Azərbaycanın "Əməkdar müəllimi" (2012), "Qızıl qələm" mükafatı laureatı. == Həyatı == Sadıqova Yaqut Hüseyn qızı 1964-cü ildə Laçın şəhərində anadan olub. 1981-ci ildə Laçın şəhər 1№-li orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib. Ali təhsilli riyaziyyat müəllimidir. == Fəaliyyəti == Əmək fəaliyyətinə uşaqlarla iş aparan təlimatçı kimi başlamış, sonrakı dövrlərdə müəllim, təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini, metodist, inspektor və 1998–2002-ci illərdə 179 saylı məktəbdə direktor vəzifələrində çalışıb. 2002-ci ildən 2014-cü ilə qədər 83№-li məktəb-liseydə direktor vəzifəsində çalışıb. 2014-cü il Avqustun 18-dən Yasamal rayonu 13 №-li tam orta məktəbin direktoru vəzifəsində çalışır. == Mükafatları == İşlədiyi müddətdə dəfələrlə Binəqədi Rayon İcra Hakimiyyəti, Binəqədi rayon təhsil şöbəsi, BŞTİ və Təhsil Nazirliyi tərəfindən fəxri fərman və I dərəcəli diplomlarla təltif olunub. Respublika üzrə keçirilən Pedaqoji mühazirələr müsabiqəsində "İnnovasiya elementləri və onun tərbiyə təcrübəsi" mövzusunda çıxış edərək I yerə layiq görülmüş və Təhsil Naziri tərəfindən I dərəcəli diplomla təltif olunub. Bakı şəhəri üzrə keçirilən "İlin ən yaxşı məktəbi" və "İlin ən yaxşı direktoru" müsabiqələrində iştirak etmiş, I dərəcəli diplomla təltif olunub.

Yaqut Əfrasiyab qızı Məmmədova (təxəllüsü Tapdıqqızı; d.1982, Lənkəran, Azərbaycan SSR) — azərbaycanlı jurnalist, "Tərəqqi" medalı laureatı (2020), "Azad Azərbaycan" telekanalının "ATV Səhər" redaksiyasının baş redaktoru, "ATV Qərargah" və "Qarabağ gündəliyi" layihələrinin rəhbəri və aparıcısı. == Həyatı və fəaliyyəti == 1988-1999-cu illərdə Lənkəran şəhər 1 nömrəli orta məktəbdə təhsil almış, 1999-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinə daxil olmuşdur. Tələbəlik illərində Lider televiziyasında ştatdankənar müxbir kimi fəaliyyətə başlamış və 2005-ci ildən "Lider TV"-nin İctimai-siyasi, sosial problemlər və informasiya analitik proqramlar xidmətinin "Səda" informasiya qrupunun müxbiri, daha sonra "Səda-Səhər" informasiya verilişinin aparıcısı və redaktoru olmuşdur. 2010-cu ildə Lider televiziyasının İctimai-siyasi, sosial problemlər və informasiya analitik proqramlar xidmətinin yaradıcı prodüseri vəzifəsinə təyin olunaraq bir sıra layihələrə rəhbərlik etmişdir. Lider televiziyasının arxivində qorunan Heydər Əliyevə həsr edilmiş "Aşılmayan Sədd" və prezident İlham Əliyevin ilk prezidentlik dövründə fəaliyyətindən bəhs edən "Yüksəliş" sənədli filmlərinin müəllifidir. 2012–2015-ci illərdə "New Baku Post" qəzetinin Sosial Xəbərlər Bölməsinə rəhbərlik etmişdir. 2015–2018-ci illərdə CBC telekanalında Xəbər departamentinin prodüseri vəzifəsində çalışmış, eyni zamanda, 2016-cı ildə aprel döyüşləri zamanı hadisələrin işıqlandırılması üçün Müdafiə Nazirliyi tərəfindən yaradılan media qrupuna daxil edilərək bir neçə dəfə cəbhə bölgəsinə ezam olunmuşdur. 2018-ci ilin yanvarında Cocuq Mərcanlıdan "Böyük Qayıdışın başlanğıcı" sənədli filmini hazırlamışdır. 2018-ci ildən "Azad Azərbaycan" Müstəqil Teleradio Kompaniyasının İctimai–siyasi və Xəbərlər departamentinin "ATV Səhər" redaksiyasının baş redaktoru vəzifəsində çalışır. Bundan başqa, ATV televiziyasında yayımlanan "ATV Qərargah" layihəsinin müəllifi və aparıcısıdır.

Yaqut əl-Həməvi (1178, Konstantinopol – 20 avqust 1229, Hələb) — yunan əsilli ərəb coğrafiyaşünası, səyyahı. Yaqut əl-Həməvi Qafqaz və Azərbaycan tarixi üzrə qiymətli mənbələrdən biri olan "Mucəm əl-buldan" əsərinin müəllifidir. == Həyatı == Yaqut əl-Həməvi əslən türk оlsa da, Suriya tacirlərindən birinin qulu оlduğu dövrdə müsəlman dinini qəbul etmişdir. Tacirin vəfatından Bağdada köçərək kitab üzü köçürmək və kitab alveri etməklə məşğul оlmuşdur. ХIII əsrin I yarısında ərəblərin əldə etdikləri məlumatları tоplamaqla "Cоğrafi lüğət" kitabını yazmışdır.Yaqut Aralıq dənizinin şərqində yerləşən ölkələri, Iranı, Оrta Asiyanı gəzmiş və Mərv şəhərində yaşamışdır. Yunan və müsəlman ölkələrinin məlumatlarına əsaslanmaqla cоğrafi lüğətlər tərtib etməklə məşğul оlmuşdur. == Mənbə == И. Ю. Крачковский. "Путeшeствиe Ибн-Фадлана на Волгу", Издатeльство АН СССР. 1939 г. Крачковский И. Ю. Избранныe сочинeния, т.4 Москва-Лeнинград 1957 Бартольд В. В. Сочинeния, т.т.1-6 Москва 1963-68. Yâkūt el-Hamevî (yazar Casim Avcı), sayfa 288–291.

Roma yaqutu (ing. Ruby Roman) — dünyanın ən bahalı üzüm sortu. Bu üzüm növü yapon mütəxəssisləri tərəfindən kəşf edilib. Onun becərilməsi layihəsinə isə hökumət özü nəzarət edir. Qırmızı yaqut rəngdə olan gilələr çox böyükdür; onların biametri 3 santimetrə çatır və tərkibində yüksək dərəcədə şəkərin olması ilə seçilir. 2016-cı ildə Yaponiyanın Kanazava şəhərində keçirilən hərracda bu üzüm növünün bir salxımı 1,1 milyon yen və ya 11 min dollara satılmışdır. Hərracda satışa çıxarılan üzüm salxımının çəkisi cəmi 0,9 kiloqram olub. Salxımda 30 üzüm giləsi olub, başqa sözlə, hər üzüm giləsi alıcıya 350 dollara başa gəlib.

Yaqutil Mişiyev (tam adı: Yaqutil İsrailoviç Mişiyev, ivr. ‏יאגוטיל מישייב‏‎; rus. Мишиев, Ягутил Израилович; 29 mart 1927, Qırmızı Qəsəbə, Quba qəzası) — yazıçı, Dərbəndin tarixi haqqında kitabların müəllifi, Dağıstan Respublikasının və Rusiya Federasiyasının əməkdar müəllimi. == Bioqrafiyası == Yaqutil Mişiyev 29 mart 1927-ci ildə Quba rayonunda Qırmızı Qəsəbədə anadan olmuşdur. 1943-cü ildə məktəbi başa vurduqdan sonra müəllim kadrlara ehtiyac yarandığından müəllimlik kurslarına göndərilmişdir. Elə həmin ilin sentyabrında, 16 yaşında ikən məktəbdə pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. 1944-cü ildə Kuban Pedaqoji Kollecində distant təhsilini tamamlamışdır. 1945-ci ildə məktəbdə işləyərkən Kuban Pedaqoji İnstitutunda riyaziyyat ixtisası üzrə təhsil almağa başlamışdır. 1947-ci ildə riyaziyyat və fizika müəllimliyi ixtisası üzrə diplom almışdır. O, İkinci Dünya müharibəsində əmək cəbhəsində fəaliyyət göstərmiş şəxslərin medalla təltif edilməsi məqsədilə 1943–1951-ci illərdə Quba rayonu üzrə sənədləşdirmə işlərinin aparılmasında fəal iştirak etmişdir.

Qütbüddün İsmayıl ibn Alpsunqur Yaquti əl-Səlcuqi əl-Qınıqi (v. 1093) — Çağrı bəyin nəvəsi, Böyük Səlcuqlu imperiyası dövründə Azərbaycanın hakimi (1090–1093). == Həyatı == İsmayıl Yaquti bəyin oğlu, Çağrı bəyin nəvəsi, Mikayıl bəyin nəticəsi, Səlcuq bəyin kötükcəsidir. Xorasanda, Nişapur şəhərində doğulmuşdu.Səlcuqlu ordusunun sərkərdəsi idi. Sultan 478-ci ilin sonlarında (fevral-mart 1086) Qafqaza yeni bir səfər daha düzənlədi və bölgəni səlcuqlulara tabe etdi. Məhəlli hökmdarlar Məlikşahı mətbu, de fakto tanıdıqlarını bildirdilər. Gəncə yörəsi doğrudan mərkəzə bağlandı. Məlikşah, Azərbaycan ümumi valisi Qütbüddin İsmayıl ibn Alpsunqur Yaqutiyə Arran və Qafqazın idarəsini də verdi (483/1090).Sultan Börkyaruqla anlaşmaya rəğmən bütün ölkəyə hakim olmaq istəyən Tərkən xatun, bu dəfə onun dayısı Azərbaycan məliki İsmayıl ibn Yakutiyə xəbər göndərib Börkyaruqu bərtərəf etməsi şərtiylə evlənmə vədi verdi. İsmayıl bu təklifi qəbul edərək Börkyaruq üzərinə yürüdü, fəqət Həmədan-İsfahan arasındaki Kərəcdə meydana gələn savaşda məğlub oldu (486/1093). İsmayıl ibn Yaquti 1093-cü ildə öldürüldü.

Istanbul Sapphire — İstanbulda yerləşən göydələn. 261 metr hündürlüyü (antenlərlə) ilə Avropada (Rusiya istisna) "Şard London Briç" binasından sonra ən yüksək 2-ci binadır. İstanbulun Kağızxana bölgəsində yerləşir. == Yerləşməsi == İstanbulun Çeliktəpə səmtindəki Böyükdərə küçəsində yerləşən @Istanbul Sapphire@ binası Türkiyədə inşa edimiş ən böyük binadır. 261 metr hündürlükdəki göydələni İstanbulun bir çox yerindən görmək olar. Göydələn ÖSYM (Ölçmə, Seçmə və Yerləşdirmə Mərkəzi) binasının yanında yerləşir. == Xüsusiyyətləri == 165.169 m2 sahəyə sahib bina yer altındakı 10 mərtəbə də daxil olmaqla 66 mərtəbədən ibarətdir. Bina 30 metr uzunluğunda antenlərə da malikdir. Binadan alış-veriş mərkəzi və yaşayış binası kimi istifadə olunur. Avtodayanacaq göydələnin ilk 6 mərtəbəsində yerləşir.

Yaqub (ən tezi e.ə. 2006 və ən geci e.ə. 1791, Kənan – ən tezi e.ə. 1920 və ən geci e.ə. 1644, Qədim Misir) — Quranda adı çəkilən İslam peyğəmbərlərindən biri. 12 oğlu olmuşdur.

Həlimə bin Yaqub (Cavi: حاليمه بنت ياچوب) (23 avqust 1954, Sinqapur) Malay mənşəli Sinqapur siyasətçisi. Həlimə Yaqub, 13 sentyabr 2017-ci il tarixindən Asiya ölkəsi Sinqapurun səkkizinci prezidenti kimi dövlət başçısı vəzifəsinə seçilmişdir. 2001-ci ildən bəri siyasətdə olan Həlimə Yaqub 2013-cü ildən bəri Sinqapurda parlamentin sədri vəzifəsini icra etmişdir. 7 avqust 2017-ci ildə qarşıdakı prezident seçkilərində iştirak etmək üçün vəzifəsindən istefa vermiş, 23 sentyabr 2017-ci il tarixində keçiriləcək seçkilərdəki namizədliyini açıqlamışdır. 2017-ci il prezident seçkiləri namizədləri arasında yeganə müvafiq namizəd olduğu elan edildikdən sonra seçkilərə ehtiyac olmadan 11 sentyabr 2017-ci il tarixində ölkənin yeni prezidenti elan edilmişdir.

Mail Yaqub — Azərbaycan filosofu, pedaqoq, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru. == Həyatı == 10 iyun 1979-cu ildə Azərbaycanın Cəlilabad rayonunda anadan olmuşdur. Xəzər Universitetinin və Tehran Universitetinin məzunudur. Fəlsəfə elmləri üzrə fəlsəfə doktorudur. 2011-ci ildə "Nitsşenin "Əxlaq geneologiyası" əsərinin təhlili və tənqidi" mövzusunda doktorluq dissertasiya işini müdafiə etmişdir. 2009-cu ildə "Din fəlsəfəsi", 2012-ci ildə "Metafizika düşüncələri" kitabları Bakıda işıq üzü görmüşdür. 2008-ci ildən Xəzər Universitetinin Fəlsəfə departamantində "Müasir Avropa fəlsəfəsi", "Əxlaq fəlsəfəsi", "Fəlsəfəyə giriş" və "Din fəlsəfəsi" fənnlərini tədris edir. Ailəlidir. 2 övladı var.

Maqut (fars. ماقوت‎) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 100 nəfər yaşayır (22 ailə). Əhalisini kürdlər təşkil edir.

Yaqubov Müsavat Səfiməmməd oğlu (Musa Yaqub; 10 may 1937, Buynuz, İsmayıllı rayonu – 7 may 2021, Buynuz, İsmayıllı rayonu) — Azərbaycan şairi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1970), Milli Məclisin deputatı (1995–2000), Azərbaycan Respublikasının Xalq şairi (2019). == Həyatı == Musa Yaqub 1937-ci il mayın 10-da İsmayıllı rayonunun Buynuz kəndində anadan olmuşdur. Göyçay pedaqoji məktəbini bitirdikdən sonra Tircan kənd orta məktəbində müəllim (1957–1958), Buynuz kənd ibtidai məktəbində müəllim və müdir (1958–1967) işləmişdir. ADU-nun filologiya fakültəsində qiyabi təhsil almışdır (1967–1973). Həmin illərdə Buynuz kənd 8 illik məktəbinin müdiri olmuşdur. Bakıya köçəndən sonra Azərbaycan Yazıçılar İttifaqında bədii ədəbiyyatı təbliğ bürosunda direktor müavini, "Azərbaycan" jurnalında poeziya şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır (1974–1978). İsmayıllı rayonunda çıxan "Zəhmətkeş" qəzetinin redaktoru olmuşdur (1978-?). Ədəbi fəaliyyətə 1957-ci ildə "Azərbaycan" qəzetində çap olunan "İki qəlb, iki dünya" poeması ilə başlamışdır. Moldovada Sovet ədəbiyyatı, Ukrayna və Özbəkistanda Azərbaycan ədəbiyyatı günlərində və digər ümumittifaq tədbirlərində iştirak etmişdir. Azərbaycan KP İsmayıllı rayon komitəsinin büro üzvü, rayon xalq deputatları Soveti ticarət və məişət xidməti daimi komissiyasınm sədri olmuşdur (1979—?).

Mehmet Nuri Yamut (1890, Saloniki – 5 iyun 1961, İstanbul), Türk Silahlı Qüvvələrinin 6-cı Ordusu. Baş Qərargah rəisidir . == Hərbi xidməti == 1908-ci ildə Hərbi Akademiyanı leytenant rütbəsi ilə bitirmişdir. Manastır 6. Korpus 50. Alay 3. Eskadronda olarkən 1912-ci ildə tutuldu. Əsirlikdən qayıdaraq 1913-cü ildə Hərbi Akademiyaya daxil oldu. 1 il oxuduqdan sonra təhsilini tərk edib Ordu sıralarına girdi. Balkan müharibəsinə və Birinci Dünya Müharibəsinə qatıldı.

Əbül Müzəffər Sultan Yaqub bəy (1464, Diyarbəkir – 14 dekabr 1490, Qarabağ) — Ağqoyunlu sultanı. Uzun Həsən və Səlcuqşah bəyimin oğludur. == Həyatı == 1464-cü ildə Diyarbəkirdə doğulmuşdur. Sultan Xəlilin dövründə Diyarbəkir valisi idi, lakin iyul ayında əyanlar Xəlili devirərək yerinə Yaqubu taxta çıxardılar. Məhəmmədəli Tərbiyətin "Danişməndani Azərbaycan" adlı kitabında Sultan Yaqub bəy haqqında yazılır: O, qardaşı tərəfindən Diyarbəkir hakimi təyin edilmiş və qardaşı şah olduqdan sonra Azərbaycana gəlib, onun əleyihinə çıxmışdır. Hicri-qəməri 883-cü il rəbiül-əvvəl ayının 14-də çərşənbə günü (1478, 15 iyun, bazar ertəsi) Sultan Yaqub Xoy şəhəri kənarında qardaşını öldürüb, özü şah olmuşdur.Əminəddin İsfahani isə onun haqqında belə deyir:Şahzadə Yaqub, Təbrizdən təzəcə çıxmışdı ki, güclü qar başladı. Ordudakı əsgərlər qara və qırmızı paltarlar içində fil rəngində bir meydançada şahmat atları kimi hərəkət edirdilər. Vanın şimal-şərqindəki Bəndi Mahiyə gəldikdə Süleyman bəy Bicənoğlu şahzadəyə qoşuldu və birlikdə Bitlis tərəfinə hərəkət etdilər. Yolda yenə qara yağdı və özlərini bir ribata çətinliklə atdılar. Tavaçının yolu açdırmasından sonra hərəkət etdilər.

Yakutca Vikipediya — Vikipediyanın yakut dilində olan bölməsidir.

Saxa (Yakut) dili — saxaların xalq dili. Rusiya Federasiyasının Saxa Respublikasının rəsmi dövlət dilidir. Türk dillərinə daxildir.

Yakut inəyi (saxa ынах) — Saxa Respublikası ərazisində yayılmış mal-qara cinsidir. Alçaq böyü və az çəkisi ilə fərqlənir. İbtidai öküzdən törəyən Monqol mal-qara qrupundan çıxmışdır. == Təsviri == Cins Uzaq Şimalın sərt şəraitində ətlik və südlük istiqamətli maldarlığın Yakut mədəniyyətinin əsasını təşkil etmişdir. 1929-cu ildə məhsuldarlığı artırmaq üçün, gətirilən xolmoqorsk və simmental cinsləri tərəfindən cinsin kütləvi assimilyasiyasına başlanıldı. Hal-hazırda, mal-qara sürüləri yalnız Even-Bıtantay uluslarında, fərdi kəndli, kolxoz təsərrüfatlarında və Novosibirsk Elmi Tədqiqat Kənd Təsərrüfatı İnstitutununda qorunub saxlanılmışdır. Şimal-şərqi Asiyanın Yakut kolonizasiyasının 6-7 əsrləri ərzində Mərkəzi Yakutiyadan gələn cins heyvandarlıq sahəsi şimal və şimal-şərq istiqamətlərində geniş yayılaraq Yana, İndigirka və Kolıma çaylarının aşağı hövzələrinə çatır. Hal-hazırda inkişaf etmiş heyvandarlıq mərkəzləri zəngin yay otlaqları ilə məşhur olan Mərkəzi Saxa ovalığıdır. Yakut inəkləri son dərəcə yüksək dözümlülük xüsusiyyətləri ilə xarakterizə olunur. Xüsusilə qışın -40 °C temperaturda sağ qalması nümunələrinə rast gəlinir.

Yakut üsyanları - 1921-1928-ci illərdə Yakutiyada baş vermiş üsyanlar silsiləsi. Üsyanlara Yakutiyanın müxtəlif bölgələrində 1921-1923-cü illərdə bolşeviklər və Ağ ordu arasında, 1924-1925-ci illərdə Yakutiya MSSR-nin səlahiyyətliləri və Tunqus üsyançıları adlanan birliklər, 1927-1928-ci illərdə BDSİ (Birləşdirilmiş Dövlət Siyasi İdarəsi) və konfederalistlər olaraq adlandırılan (həmçinin ksenofoblar kimi də bilinən) qrup arasında baş tutan silahlı toqquşmalar daxildir.. == Üsyanların səbəbləri == 1921-1923-cü illərdə baş tutan Yakut üsyanı Rusiya vətəndaş müharibəsi ərzində aparılan döyüş əməliyyatlarından biri idi.Tunquska antibolşevik üsyanı Tunqus xalqının müstəqilliyini hədəfləmişdi.Konfederalist hərəkat Yakutiyanın RSFSR-nin tərkibindən ayrılaraq, daha sonra qurulacaq SSRİ-yə suveren bir respublika kimi daxil olmağı tələb edirdi. Onlar öz qanunlarını və məhkəmələrini, Yakut təbii sərvətlərinin SSRİ tərəfindən istismarının dayandırılmasını və SSRİ-dən müstəqil bir hökumətin qurulmasını tələb etdilər. == Üsyanların gedişatı == === 1921-1923 === Üsyan 1921-ci ildə Ayano-Mayski rayonunda başlayıb. Üsyana yakut G.V. Efimov rəhbərlik edirdi, kornet Mixail Korobeynikovun rəhbərliyində olan Ağ Qvardiya da ona qoşulmuşdu. Qiyamları Yakut Vilayət İdarəetməsi təşkil edirdi, Yakut üsyan ordusu da yaradılmışdı. İdarəetmə 1922-ci ildə Vladivostoku idarə edən Merkulov qardaşlardan kömək istəsələr də, buna nail ola bilmədilər.Daha sonra Merkulovlar Mixail Diterixskə əvəzlənildi. Onunla birlikdə general leytinant Anatoli Pepelyaev və general mayor E.K. Vişnevski 1922-ci ilin yayına qədər birliklər formalaşdırdılar. Bu birliklər eyni ilin payızında Ayan limanındakı "Müdafiəçi" və "Batareya" gəmilərinə gəlib çıxdılar.Pepelyaevin bölüyü quruya çatdıqdan sonra Yakutska getdi.

Yakut üsyanı — Rusiya Vətəndaş müharibəsinin son epizodu sayılır. Hərbi əməliyyatlar 1921-ci ilin sentyabr ayından 1923-cü ilin iyun ayına qədər davam edib və hadisələr Uzaq Şərq vilayətinin Ayano-Mayski rayonunda baş verib. == Tarixi == Üsyanın başladığı ərazilər o dövrdə Yakutiyanın ərazisi olsa da hazırda Xabarovsk vilayətinin şimalını əhatə edib. 1922-ci ilin mart ayında üsyançılar Çurapçedə müvəqqəti yakut xalr idarəetməsi təsis etdilər. 23 mart tarixində Yaxut Xalq Ordusu Korobeynikovun rəhbərliyi ilə böyük şəhər olan Yakutsku ələ keçirdilər. Qırmız ordu qarnizonunun əsgərlərinin yarısını öldürüb yarısını isə əsir götürməklə yanaşı 6 pulemyotu da ələ keçirdilər. Aprel ayında üsyançılar Vladivostokda yerləşən Müvəqqəti Priamur hökumətindən (Sovet tarixşünaslığında "Qara bufer" adını alıb) kömək istəmək üçün əlaqə qurdular. 27 aprel tarixində Sovet İttifaqı Yakut MSSR yaradıldığını elan edib, üsyanın yatırılması üçün ekspedisiya göndərdidi. 1922-ci ilin yayında ağlar Yakutskdan çıxarıldılar və Oxotsk, Ayan kimi liman şəhərlərini ələ keçirərək Sakit okean sahilinə çəkilib, yenidən Vladivostokdan kömək istədilər. 30 avqustda "Sibir könüllü dəstəsi"nin 750 könüllüsünü döyüş üçün təchiz olunaraq general Anatoli Pepelyaevin rəhbərliyi ilə Vladivostokdan Sakit okean donanması ilə üsyançıların köməyinə gəldi.

Yaqub — ad. Yəqub — peyğəmbər.

Yaqub (ən tezi e.ə. 2006 və ən geci e.ə. 1791, Kənan – ən tezi e.ə. 1920 və ən geci e.ə. 1644, Qədim Misir) — Quranda adı çəkilən İslam peyğəmbərlərindən biri. 12 oğlu olmuşdur.

Yaqub Hidayət oğlu Abdullayev — Azərbaycan alimi, AMEA akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun "Azotlu birləşmələr" laboratoriyasının sabiq müdiri, kimya üzrə elmlər doktoru, professor. == Həyatı == Yaqub Hidayət oğlu Abdullayev 1939-cu il aprelin 28-də Füzuli şəhərində qulluqçu ailəsində anadan olmuşdur. 1946-1953-cü illərdə Füzuli rayonundakı B.Sərdarov adına yeddiillik məktəbdə, 1953-1957-ci illərdə Pedaqoji texnikumda təhsilini başa vurduqdan sonra təyinat üzrə İmişli rayonunda Qızılkənd yeddiillik məktəbinin müəllimi işləmişdir. 1957-1959-cu illərdə ordu sıralarında xidmət etdikdən sonra Azərbaycan Elmlər Akademiyası (EA) Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun (NKPİ) Təcrübə-Sənaye zavodunda operator, 1960-64-cü illərdə isə “Monomerlər kimyası” laboratoriyasında baş texnik vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir. 1961-67-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinin axşam şöbəsində ali təhsil alan Y.H.Abdullayev 1964-67-ci illərdə mühəndis, 1967-75-ci illərdə kiçik elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır. 1967-71-ci illərdə Azərbaycan EA NKPİ-nin qiyabi aspiranturasında təhsil almışdır. 1975-84-cü illərdə NKPİ-nin “Azotlu birləşmələr” laboratoriyasında baş elmi işçi, 1984-2012-ci illərdə həmin laboratoriyanın müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Y.H.Abdullayev 1972-ci ildə “Tsikloheksan karbohidrogenləri ilə zəngin olan benzin fraksiyalarının oksidləşdirici ammonoliz reaksiyasının tədqiqi” mövzusunda namizədlik, 1991-ci ildə isə “Aromatik nitrillərin, onların amin- və amid törəmələrinin alınma üsullarının işlənib hazırlanması və onların əsasında yeni oliqomer məhsulların sintezi” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək “Neft kimyası” ixtisası üzrə müvafiq elmi dərəcələrə yiyələnmişdir. 1998-ci ildə həmin ixtisas üzrə professor elmi adı almışdır.

Harut və Marut (ərəb. هاروت وماروتعدل‎) — Quranda adları çəkilən mələklər. Rəvayətə görə Harut və Marut sehrlə məşğul olur və insanlara sehrin sirrlərini öyrədirdilər. == Etimologiyası == Harut və Marut adları Ərəbcə olmadığı irəli sürülür. Bu adların hansı dildən gəlməsi ilə bağlı fərqli fikirlər irəli sürülmüşdür. Bəzilərinə görə bu adlar Süryanicə, Ermənicə, Hindcə, Əcəmcə və Musəvicə olduğunu deyilsə, də əsas görüş bu adların Sami dilindən gəlməsidir. Bir sıra tədqiqatçılar bu adların ilk dəfə Zərdüştün kitabı olan Avestada HaurVatat və Ameratat şəkildə keçdiyini qeyd edirlər. Ümumiyyətlə İslam dinində bəhs olunan Harut və Marut adları İslamdan əvvəlki din və mədəniyyətlərdə də rastlanılır. Bunlara Şumer, Akkat, Zərdüştlük və Hinduizmi göstərə bilərik. == Qurani-Kərimdə == Qurani-Kərimin Bəqərə surəsində bəhs olunan Harut və Marut adları keçmişdən günümüzə qədər mübahisəli bir mövzu olmuşdur.