Lüğətlərdə axtarış.

Hakan Yavuz (1964, Bayburt) — türkiyəli siyasi elmlər üzrə mütəxəsis və tarixçi. O, müasir islam və Türk araşdırmaları üzrə ixtisaslaşmışdır. == Həyatının erkən dönəmi və təhsili == Hakan Yavuz 1964-cü ildə Türkiyədə dünyaya gəlmişdir. Atası Kazım Yavuz siyasi aktivist olmaqla birlikdə, Van Kənd İnistitutunu bitirmiş müəllim idi. Həmçinin o, kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatını və infrastrukturunu inkişaf etdirmək üçün bir çox layihəyə rəhbərlik etmişdi. Yavuz bakalavr təhsilini 1987-ci ildə Ankara Universitetinin Siyasi Elmlər Fakültəsində bitirmişdir. Magistr dərəcəsini Viskonsin-Miluoki Universitetində almışdır. 1989-cu ildə bir semester boyunca öz magistr dissertasiyasına görə Yerusəlim Yəhudi Universitetində keçirmiş və Maykl Oakeşott və Maykl Velzerin əsərlərinin müqayisəli təhlilini etmişdir. Öz doktorantura təhsilini 1998-ci ildə Viskonsin-Medison Universitetində bitirmişdir. O, MakArtur Fondundan iki il təqaüd almaqla islamın Özbəkistanın Fərqanə vadisində və şərqi Türkiyədə yerliləşmə prosesini araşdırmışdır.

Yavuz Abadan (18 aprel 1905, Əskişəhər – 30 iyun 1967, Ankara) — Türkiyə vəkili, siyasətçisi və yazıçısı. İctimai hüquq və siyasi elmlər sahəsində çalışmış və 1952–1954-cü illər arasında Siyasi Elmlər Fakültəsinin dekanı vəzifəsində çalışmış bir akademikdir. VII. Türkiyə Böyük Millət Məclisində bir müddət Əskişəhər Millət vəkili olaraq vəzifə icra etmişdir. Akademik Nərmin Abadan Unatın həyat yoldaşıdır. Yavuz Abadan 18 aprel 1905-ci ildə Krımda anadan olmuşdur (Bəzi mənbələrə görə, Əskişəhər). 1929-cu ildə İstanbul Darülfünun Hüquq Fakültəsini bitirmişdir. Doktoranturanı Almaniyadakı Heydelberq Universitetində etdi . İstanbulun müxtəlif məktəblərində türk və tarix dərsləri verdi. Akademik karyerasına İstanbul Universiteti Hüquq Fakültəsində davam etmişdir. 1942-ci ildə professor dərəcəsinə yüksəldi.

Yavuz Akpınar (1947, Ərdəhan ili) — türk yazıçısı, şairi və alimi, Türkiyənin Ege Universitetinin ədəbiyyat fakültəsinin professoru, Türkiyə Yazarlar Birliyi, Türk Mədəniyyəti Araşdırma İnstitutu və Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü. Ali Yavuz Akpınar 1947-ci ildə Ardahanda dünyaya göz açmış, 1969- cu ildə Ərzurum Atatürk Universitetində Türk dili və ədəbiyyatı bölümündə təhsil alaraq 1969-1984- cü illərdə Atatürk Universitetində Azərbaycan ədəbiyyatı sahəsində asistan olaraq çalışmışdır. 1980-ci ildə Mirzə Fətəli Axundzadə haqqında dissertasiyasını tamamlayaraq 1994-cü ildə dosent olmuşdur. 1992- ci ildə bir il boyu “Amerikanın səsi” radiosunda Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlı məqalələr yazıb və səsləndirib. Türk Mədəniyyəti Araşdırmaları İnstitutunun müxbir üzvü və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Professor Ali Yavuz Akpınar hazırda İzmirdə Ege Universitetində “Türk ləhcələri və ədəbiyyatları” bölümündə yaşı tamam olana kimi çalışmış sonra isə əməkli olmuşdur. İlk məqaləsi 1968-ci ildə Qarsda “Haqqın səsi” qəzetində dərc olunmuşdur. Onun məqalələri Türklük Araşdırmaları Dərgisi, Qardaş Kitablar, Azərbaycan Türkləri, Yeni Türkiyə, Ege Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsi Türk Dili və Ədəbiyyatı Araşdırmaları kimi jurnallarda çap olunmuşdur. XIX və XX əsrdə türk dialektləri və ədəbiyyatları, Türk dünyasında müasirləşmə, fikri və ədəbi həyat, ədəbi-ziyalı əlaqələri Yavuz Akpınarın tədqiqatının əsas istiqamətlərindəndir. O, Anadolu, Krım Azərbaycan türkləri ilə bir sırada Mərkəzi Asiya, İran və digər coğrafiyalarda yaşayan soydaşlarımızın ədəbiyyat və mədəniyyət tarixi, tanınmış simaları ilə bağlı çoxsaylı maraqlı araşdırmaların müəllifidir, elmə ilk dəfə təqdim olunan bir sıra klassik mətnlərin tərtibçisi, redaktoru və naşiridir.

Yavuz İbrahimxəlil oğlu Axundlu (7 yanvar 1927, Ordubad, Naxçıvan MSSR – 15 avqust 2017) — ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru (1983), professor (1983). Azərbaycan SSR əməkdar müəllimi (1966). Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun tarix-filolgiya (1947) və Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) filologiya fakültəsini (1952) bitirmişdir. Naxçıvan şəhər orta məktəblərində müəllim,dərs hissə mediri, direktor işləmişdir (1952–1967). 1962-ci ildən Naxçıvan Dövlət Universitetində (ilk vaxtlar Azərbaycan Dövlət Pedoqoji İnstitutunun filialı, sonralar Naxçıvan Pedoqoji İnstitutu) çalışır. Filial direktorunun müavini (1967–1969), tədris və elmi işlər üzrə prorektor (1974–1979), tarix-filologiya fakültəsinin dekanı (1986–1988) olmuşdur. 1970-ci ildən ədəbiyyat kafedrasının müdiri işləmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatında tarixi roman janrının inkişafına, nəzəri-estetik prinsiplərinə dair tədqiqatların müəllifidir. 1997-ci ildə Ankarada Azərbaycan xalqının müstəqillik uğrunda mübarizəsinə həsr edilmiş "İstiqlalın əzablı yolu" kitabı türk dilində çap olunmuşdur. Türkiyədə, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində beynəlxalq elmi konfranslarda məruzələr etmişdir.

Yavuz Ağırəlioğlu (1 fevral 1972) — Türkiyə Böyük Millət Məclisi XXVII çağırış millət vəkili, İYİ Partiyanın sabiq sədr müavini, Türkiyə Böyük Millət Məclisi İYİ Partiya fraksiyasının sabiq sözçüsü və sabiq sədr müavini, Böyük Birlik Partiyası sabiq sədr müavini. Yavuz Ağırəlioğlu 1 fevral 1972 tarixində Trabzonun Çaykara ilçəsinin Eğridere kəndində anadan olmuşdur. İbtidai, orta və lisey təhsilini Yozqatın Sorgun ilçəsində tamamlamışdır. Ali təhsilini Ankara Universiteti Siyasi Elmlər Fakültəsi Beynəlxalq Münasibətlər ixtisası üzrə almışdır. Ailəlidir və 3 övladı var. 1995–1997-ci illərdə Nizamı-Aləm Ocaqlarının sədri olmuşdur. 2002-ci il parlament seçkilərində Trabzondan millət vəkilliyinə namizəd olmuşdur. 2003-cü ilin iyul ayında keçirilən Böyük Birlik Partiyası III Qurultayında partiyanın sədr müavini və Mərkəzi İcra Aparatının üzvü seçilmişdir. 2011-ci ildə BBP sədrliyinə namizəd oldu. 2011-ci ildən bəri Türkiyə İnisiyatif Mərkəzinin Prezidentidir.

Eminbəyli Yavuz İbrahim oğlu — İbrahim Eminbəylinin oğlu Azərbaycan Atıcılıq Federasiyasınin vitse-prezidenti olmuşdur. 6 aprel 2001-ci il "Tərəqqi" medali ilə təltif olunmuşdur. 25 dekabr 2006-cı ildə "Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Bədən Tərbiyəsi və İdman Xadimi" fəxri adına layiq görülmüşdür. 25 dekabr 2019 Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətləri olan aşağıdakı şəxslərə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü vüeilir.

Yavuz İsmayıl oğlu Rüstəmov (9 may 1933, Ordubad, Naxçıvan MSSR – 8 oktyabr 2019, Bakı) — texnika elmləri doktoru (1984), professor (1994), AMEA-nın müxbir üzvü (2001). Yavuz Rüstəmov 9 may 1933-cü ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad şəhərində anadan olub. O, 1952-ci ildə Ordubad şəhər 1 saylı orta məktəbini, 1957-ci ildə isə Neft və qaz texnologiyası ixtisası üzrə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin Kimya-texnologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Yavuz Rüstəmov əmək fəaliyyətinə Sumqayıt "Sintetik kauçuk" zavodunda başlayıb. Belə ki, o, 1957-ci ildə təyinatla Sumqayıt "Sintetik kauçuk" zavoduna göndərilib, 1957-1961-ci illərdə həmin zavodda növbə rəisi və polimerləşmə sexinin texnoloqu vəzifələrində çalışıb. Rüstəmov həmin sexdə SKS-30 və SKN-26 kauçuk istehsallarının təkmilləşməsində aktiv iştirak edib. Daha sonra 1961-1963-cü illərdə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı Şurasında baş mütəxəssis, 1963-1969-cu illərdə isə "Sumqayıt superfosfat" zavodunda baş mühəndis işləyərək zavodun bütün istehsal sahələrinin tikilib işə buraxılmasına, onların istismar olunmasına və bir sıra proseslərin təkmilləşdirilməsinə bilavasitə rəhbərlik edib. Yavuz Rüstəmov 1969-cu ildən ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Polimer Materialları İnstitutunda laboratoriya müdiri vəzifəsində elmi fəaliyyətini davam etdirir. Professor 1990-cı ildən Sumqayıt Dövlət Universitetində müəllim kimi fəaliyyət göstərib. Yavuz Rüstəmov Respublika AAK-nın Kimya üzrə Ekspert Şurasının və Neft Kimyası üzrə Problem Şurasının üzvü olub.

Yavuz Aydın (1972, Trabzon ili) — iş adamı və siyasətçi; Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 28-ci çağırışının deputatı. Yavuz Aydın 1972-ci ildə Trabzon ilində anadan olub. İbtidai, orta və lisey təhsilini Trabzon ilində alıb. Trabzon ilində Ticarət Peşə Liseyini bitirib. Lissabonda NOVA Universiteti Hüquq Bölməsindən məzun olub. Səhiyyə, turizm və inşaat sahəsində çalışıb, təsisçi, tərəfdaş və menecer olub. Trabzon İş Adamları Dərnəyinin (TİAB) üzvü, Beşidüzü Mədəniyyət və Yardımlaşma Dərnəyinin (BEŞİK-DER) üzvü, Səhiyyə İşəgötürənləri Dərnəyinin (SEİS) üzvü, Beşidüzü İdman Klubunun İdarə Heyətinin üzvü və İdarə Heyətinin sədri vəzifələrində çalışıb. 2023-cü ildə İYİ Partiyanın namizədi olaraq Trabzon ilindən Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 28-ci çağırışının deputatı seçilib. TBMM İctimai İşlər, Rayonlaşdırma, Nəqliyyat və Turizm Komissiyasının üzvü vəzifəsində təmsil olunub. Evli və 3 uşaq atasıdır.

Yavuz Bülənd Bakilər (1936, Sivas)— Türk şair və yazıçı. Jurnalistika və vəkillik ilə məşğul olub. Əslən azərbaycanlı mühacir ailənin övladı olan Yavuz Bülənd Bakilər Sivasda anadan olub. İlk və orta təhsilini Sivas, Qaziantep və Malatyada alıb. 1960-cı ildə Ankara Universitetinin Hüquq fakültəsindən məzun olduqdan sonra qısa bir müddət Yeni İstanbul qəzetində çalışıb. TRT Ankara Radiosu Mərkəz Proqram Dairəsi başqanlığında reportyor çalışarkən müxtəlif mədəni proqramlar hazırlayıb və onlara aparıcılıq edib. 1969–1975-ci illər arasında Sivasda vəkilliklə məşğul olub. İl Başqanlığı vəzifəsində olduğu Ədalət Partiyasından bələdiyə başçısı və millətvəkili namizədi göstərildi. 1975–1976-cı illər arasında Başbakanlık Torpaq və Tarım Reformu Müsteşarlığında hüquq müşavirliyi ilə məşğul olan və 1976–1979-cu illər arasında Ankara Televiziyasında çalışdıqdan sonra 1979–1980-ci illər arasında Türkiyə respublikası Mədəniyyət və Turizm nazirliyində müstəşar yardımçısı olaraq işlədi. 12 sentyabr çevrilişinin ardından müşavir kadrlığına təyin olundu və 1992-ci ilə qədər bu nazirlikdəki xidmətini davam etdirdi.

I Səlim və ya Yavuz Sultan Səlim (Osmanlı türkcəsi: سلطان سليم اول Sultan Selīm-i Evvel) (10 oktyabr 1470 – 22 sentyabr 1520) — 9-cu Osmanlı sultanı və 88-ci islam xəlifəsidir. Eyni zamanda ilk türk-islam xəlifəsi və Hâdim'ul-Harameyn'uş-Şerifeyn (Məkkə və Mədinənin xidmətçisi) ünvanına malikdir. Atası II Bəyazid, anası Gülbahar Xatundur. Taxta oturanda 2.375.000 km2 olan Osmanlı torpaqlarını səkkiz il kimi qısa bir müddətdə 2,5 qat böyütmüş və ölümündə imperiyanın torpaqlarını 6.557.000 km2'ə çatdırmışdır. Padşahlığı dövründə Anadoluda birlik təmin edilmiş; xəlifəlik Misir Məmlüklərinə bağlı Abbasilərdən Osmanlı xanədanına keçmişdir. Bundan başqa dövrün ən əhəmiyyətli iki ticarət yolu olan İpək və Ədviyyat Yolunu ələ keçirən Osmanlı, bu sayədə şərq ticarət yollarını tamamilə nəzarəti altına almışdır. Səlim taxta atası II Bəyazidə qarşı çevriliş edərək çıxmışdır. Şahzadə Səlim, taxta çıxmadan əvvəl hakim olaraq Trabzonda hökm sürürdü. Yavuz Sultan Səlimə qızını vermiş olan Krım Xanı Məngli Gəray, ona hərbi dəstək təmin edərək taxta keçməsinə kömək etmişdir. 1512-ci ildə taxta çıxan Sultan Səlim, 1520-ci ilin sentyabr ayında şarbon xəstəliyinə bağlı olaraq Aslan Pəncəsi (Şirpəncə) deyilən bir çiban səbəbilə 49 yaşında ikən vəfat etdi və yerinə oğlu I Süleyman keçdi.

Yavuz Sultan Səlim külliyəsi – İstanbulda XVI əsrdə Sultan Süleyman Qanuni tərəfindən atası Yavuz Sultan Səlimin şərəfinə inşa olunan külliyə. Fateh ilçəsinin Yavuzsəlim səmtində yerləşən külliyənin əsas strukturu məscid, iki mehmanxana, Sultan Səlim və Hafsa Sultan türbələri, şahzadələr türbəsi, Sultan Əbdülməcid türbəsi, məktəb və imarətdən ibarətdir. Əsas binalardan uzaq olsa da, yaxınlıqdakı qoşa hamam da külliyəyə aid edilir. Bundan başqa yenə Sultan Süleyman dövründə Memar Sənan tərəfindən nisbətən kiçik olan ikinci bir Sultan Səlim külliyəsi də inşa edilib. İbrahim Peçəviyə görə, Sultan Süleyman atasının vəfatından sonra məzarı üzərinə bir türbə, məscid, imarət, məktəb, mədrəsə, darüş-şəfa (xəstəxana) və darüz-ziyafə (yeməkxana) inşa edilməsini əmr etmiş, bunun üçün daxili xəzinədən 400 min qızıl ayrılmışdır. Külliyənin məscid, mehmanxana, türbə, məktəb və imarəti dövrün baş memarı olan Əli Əcəmi tərəfindən, hamam və karvansara isə Memar Sənan tərəfindən inşa edilmişdir. Bunlardan başqa sonradan əlavə olunan Sultan Əbdülməcid türbəsi və külliyə çalışanlarının yaşaması üçün ayrılan bina da külliyənin strukturuna aid edilir. Məscidin əsas qapısı üzərindəki 3 sətirlik ərəbcə kitabəyə görə, külliyənin inşası 1522-ci ilin dekabrında Sultan Səlimin əmriylə başlamışdır. Lakin Sultan Səlimin 21 sentyabr 1520 tarixində vəfat etdiyini nəzərə alsaq, məscidin inşasının Sultan Səlim tərəfindən əmr edildiyini, ancaq gözlənilmədən vəfatının ardından inşanın oğlu tərəfindən tamamlandığını başa düşərik. İsmayıl Danışmənd isə heç bir mənbə göstərmədən məscidin inşasının 17 may 1521 tarixində başladığını qeyd edir.

Yavuz Akpınar (1947, Ərdəhan ili) — türk yazıçısı, şairi və alimi, Türkiyənin Ege Universitetinin ədəbiyyat fakültəsinin professoru, Türkiyə Yazarlar Birliyi, Türk Mədəniyyəti Araşdırma İnstitutu və Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü. Ali Yavuz Akpınar 1947-ci ildə Ardahanda dünyaya göz açmış, 1969- cu ildə Ərzurum Atatürk Universitetində Türk dili və ədəbiyyatı bölümündə təhsil alaraq 1969-1984- cü illərdə Atatürk Universitetində Azərbaycan ədəbiyyatı sahəsində asistan olaraq çalışmışdır. 1980-ci ildə Mirzə Fətəli Axundzadə haqqında dissertasiyasını tamamlayaraq 1994-cü ildə dosent olmuşdur. 1992- ci ildə bir il boyu “Amerikanın səsi” radiosunda Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlı məqalələr yazıb və səsləndirib. Türk Mədəniyyəti Araşdırmaları İnstitutunun müxbir üzvü və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Professor Ali Yavuz Akpınar hazırda İzmirdə Ege Universitetində “Türk ləhcələri və ədəbiyyatları” bölümündə yaşı tamam olana kimi çalışmış sonra isə əməkli olmuşdur. İlk məqaləsi 1968-ci ildə Qarsda “Haqqın səsi” qəzetində dərc olunmuşdur. Onun məqalələri Türklük Araşdırmaları Dərgisi, Qardaş Kitablar, Azərbaycan Türkləri, Yeni Türkiyə, Ege Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsi Türk Dili və Ədəbiyyatı Araşdırmaları kimi jurnallarda çap olunmuşdur. XIX və XX əsrdə türk dialektləri və ədəbiyyatları, Türk dünyasında müasirləşmə, fikri və ədəbi həyat, ədəbi-ziyalı əlaqələri Yavuz Akpınarın tədqiqatının əsas istiqamətlərindəndir. O, Anadolu, Krım Azərbaycan türkləri ilə bir sırada Mərkəzi Asiya, İran və digər coğrafiyalarda yaşayan soydaşlarımızın ədəbiyyat və mədəniyyət tarixi, tanınmış simaları ilə bağlı çoxsaylı maraqlı araşdırmaların müəllifidir, elmə ilk dəfə təqdim olunan bir sıra klassik mətnlərin tərtibçisi, redaktoru və naşiridir.

Malqoç Yavuz Əli Paşa (XVI əsr – 26 iyul 1604, Belqrad) — III Mehmed və I Əhməd dönəmində 16 oktyabr 1603–26 iyun 1604 tarixlərində ümumilikdə 9 ay 11 gün Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır == Həyatı == Əslən bosniyalı olan Malqoçeviç ailəsində dünyaya gəlmiş, bosniyalı yeniçəri ağası Saleh ağanın qohumudur. Əndəruna daxil olaraq silahdarlıq rütbəsinə qədər yüksəldi. Daha sonra 1601-ci ilin iyul ayında Misir hakimi təyin olundu. Misir hakimi ikən 23 sentyabr 1603 tarixində III Mehmedin sədrəzəmi Yemişçi Həsən Paşa sədarətdən alınaraq edam edilmiş, əvəzinə dövlət işlərində bacarıqlı bir dövlət adamı tapılmadığından Misirə xəbər göndərilmiş və Malqoç Yavuz Əli Paşa sədrəzəm təyin edildi. Yavuz Əli Paşa İstanbula gələnə qədər sədarət vəkili olaraq Qasım Paşa vəzifələndirildi. Yavuz Əli Paşa paytaxta gəlib çatana qədər III Mehmed 21 dekabr 1603 tarixində vəfat etdi. Onun yerinə 13 yaşlı oğlu I Əhməd taxta çıxdı. Cülus mərasimindən bir həftə sonra Yavuz Əli Paşa 1.200.000 yaxın iki illik Misir xəzinəsi ilə paytaxta çatdı. Bu xəzinədən 700 min qızıl qapıqulu ocağına cülus bəxşişi olaraq paylandı. Yavuz Əli Paşa paytaxta gəlib çatanda Osmanlı ordusunun bir qismi Avstriya cəbhəsində, bir qismi Macarıstan cəbhəsində, az bir hissəsi isə Səfəvi cəbhəsində döyüşlərə davam edirdi.

Yavuz Sultan Səlim körpüsü və ya Üçüncü Boğaz körpüsü boğazın Qara dəniz, şimal tərəfində inşa edilmiş körpüdür. Adı doqquzuncu Osmanlı sultanı və ilk Osmanlı xəlifəsi Yavuz Sultan Səlimin şərəfinə verilmişdir. Körpünün bir ucu Avropa tərəfindəki Sarıyerin Garipçe məhəlləsində digər ucu isə Anadolu tərəfindəki Beykozun Poyrazköy bölgəsində yerləşir. Hər ay 20 min yeni nəqliyyat vasitəsinin gəldiyi İstanbulda təxminən 2,5 milyon qeydiyyatdan keçmiş nəqliyyat vasitəsi var. Boğazda yerləşən iki körpü günün müəyyən vaxtlarında yaşanan həddindən artıq intensivlik səbəbindən tam xidmət göstərə bilmir. Buna görə də son illərdə boğazda üçüncü körpünün inşası üçün bir çox təklif irəli sürüldü. İlk konkret addım 60-cı hökumət dövründə atıldı. Dövrün Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan üçüncü körpünün lazım olduğunu və dərhal edilməli olduğu fikrini müdafiə etdi. Körpünün yolunu təyin etmək üçün helikopterlə baxış keçirdi. Körpünün yerləşməsi üçün xüsusən də meşələrlə örtülən şəhərin şimal hissələri nəzərdə tutuldu və körpünün dəqiq marşrutu ictimaiyyətə açıqlanmadı.

Yavuz Sultan Səlim külliyəsi – İstanbulda XVI əsrdə Sultan Süleyman Qanuni tərəfindən atası Yavuz Sultan Səlimin şərəfinə inşa olunan külliyə. Fateh ilçəsinin Yavuzsəlim səmtində yerləşən külliyənin əsas strukturu məscid, iki mehmanxana, Sultan Səlim və Hafsa Sultan türbələri, şahzadələr türbəsi, Sultan Əbdülməcid türbəsi, məktəb və imarətdən ibarətdir. Əsas binalardan uzaq olsa da, yaxınlıqdakı qoşa hamam da külliyəyə aid edilir. Bundan başqa yenə Sultan Süleyman dövründə Memar Sənan tərəfindən nisbətən kiçik olan ikinci bir Sultan Səlim külliyəsi də inşa edilib. İbrahim Peçəviyə görə, Sultan Süleyman atasının vəfatından sonra məzarı üzərinə bir türbə, məscid, imarət, məktəb, mədrəsə, darüş-şəfa (xəstəxana) və darüz-ziyafə (yeməkxana) inşa edilməsini əmr etmiş, bunun üçün daxili xəzinədən 400 min qızıl ayrılmışdır. Külliyənin məscid, mehmanxana, türbə, məktəb və imarəti dövrün baş memarı olan Əli Əcəmi tərəfindən, hamam və karvansara isə Memar Sənan tərəfindən inşa edilmişdir. Bunlardan başqa sonradan əlavə olunan Sultan Əbdülməcid türbəsi və külliyə çalışanlarının yaşaması üçün ayrılan bina da külliyənin strukturuna aid edilir. Məscidin əsas qapısı üzərindəki 3 sətirlik ərəbcə kitabəyə görə, külliyənin inşası 1522-ci ilin dekabrında Sultan Səlimin əmriylə başlamışdır. Lakin Sultan Səlimin 21 sentyabr 1520 tarixində vəfat etdiyini nəzərə alsaq, məscidin inşasının Sultan Səlim tərəfindən əmr edildiyini, ancaq gözlənilmədən vəfatının ardından inşanın oğlu tərəfindən tamamlandığını başa düşərik. İsmayıl Danışmənd isə heç bir mənbə göstərmədən məscidin inşasının 17 may 1521 tarixində başladığını qeyd edir.

Yavuz Sultan Səlim türbəsi — İstanbulun Fateh rayonunda yerləşən Yavuz Sultan Səlim külliyəsinə aid türbə. Türbə Sultan Süleyman tərəfindən 1520-ci ildə atasının xatirəsinə inşa edilmişdir. 1516-1522-ci illərdə inşa olunan Yavuz Sultan Səlim külliyəsinə aid bu türbənin memarı dövrün saray memarı Əcəm Əlidir. Türbədə yalnız Yavuz Sultan Səlim dəfn edilmişdir.

Kənan Yavuz Etnoqrafiya Muzeyi — Bayburtun Dəmirözü rayonuna bağlı Beşpınar kəndində yerləşən etnoqrafiya muzeyi. Dəmirözü vadisində, Bayburtdan 40 kilometr aralıda, Dəmirözü Anbar gölünün yaxınlığında yerləşir. Bölgənin qeyri-maddi və konkret mədəni irsini qorumaq üçün yaradılmışdır. 15 min kvadratmetr sahədə 26 müxtəlif məkandan ibarətdir ki, bunun da 5,000 kvadrat metri qapalı sahədir. 2013-cü ildə iş adamı Kənan Yavuz tərəfindən "mədəniyyət evi" kimi təsis edilmiş, 2019-cu ildə “rəsmi özəl muzey” statusu almışdır. Muzey 2021-ci ildə Avropa Muzey Forumu tərəfindən "Silletto" mükafatına layiq görülmüşdür.

Barıq (Qoşaçay)

Davul — çəkiclər ilə çalınan böyük ikibaşlı təbil. Olduğu ölkələrdən asılı olaraq müxtəlif adlara malikdir. == Tarixi == Davul çubuqlarla səsləndirilən zərb alətidir. Onun adına «Kitabi-Dədə Qorqud» dastanında rast gəlinir. Dastanda təsvir olunan adət-ənənələr, bir sıra tarixi hadisələr III-IV əsrlərlə səsləşir. Lakin dastanın bəzi boylarının yaranması eramızdan əvvələ gedib çıxır. Elə davulun da bizim eradan əvvəl yarandığı ehtimal olunur. XIII əsrə aid «Dastani-Əhməd Hərami» poemasında da davulun adı çəkilir. Türk dünyasında davul çox zaman bayraq, xitbə, sikkə və s. məfhumlar kimi hakimiyyət rəmzi sayılıb, müqəddəs tutulub.

Havuş (əvvəlki adı: Avuş) — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunun Axura kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Avuş kəndi Havuş kəndi adlandırılmış, Havuş kəndi Axura kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla, Havuş kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır.

Lavur (fr. Lavours) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Belle kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle. INSEE kodu — 01208. == Əhalisi == 2010-ci ildə əhalinin sayı 148 nəfər təşkil edirdi.

Saruq — İranın Mərkəzi ostanının Fərahan şəhristanının Saruq bəxşində şəhər və bu bəxşin mərkəzidir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 2,189 nəfər və 647 ailədən ibarət idi. Əhalisi Azərbaycan türklərindən ibarətdir və Azərbaycan türkcəsində danışırlar.

Tovuz mərzi (erm. Տավուշ) — Ermənistan Respublikasının 10 mərzindən biri. Ölkənin şimal-şərqində Azərbaycan və Gürcüstanla sərhəddə yerləşir. Tarixi Qazax qəzasının tərkibində olmuşdur. Mərkəzi İcevan şəhəri olan mərz şimaldan Gürcüstan, cənubdan Geğarkunik (Göyçə mahalı), cənub-qərbdən Kotayk (Dərəçiçək mahalının ərazisi), qərbdən Loru (Dağlıq Borçalı və Pəmbək mahalı) mərzləri ilə, şərqdən isə Azərbaycan rayonları olan Qazax, Ağstafa, Tovuz, Gədəbəy ilə əhatələnib. Keçmiş İcevan, Dilican, Şəmşəddin və Noyemberyan rayonlarını əhatə edir. Azərbaycanlılar yaşamış Qaraqoyunlu mahalının bir hissəsi bu ərazidə yerləşir. Qaraqoyunlu mahalının digər hissəsi isə Göyçə mahalının Krasnoselsk rayonu (indiki Çəmbərək rayonu) ərazisində yerləşir. 1995-ci ildən sonra əraziyə, ermənilər tərəfindən tarixi saxtalaşdırmaq üçün verilmiş ad. Ərazinin əsl adı Tavus adlanmışdır.

Yabğu (Əski türkcə: 𐰖𐰉𐰍𐰆 [yabγu], çincə — 葉護 [Yè Hù]) — Qədim türk xalqlarında rütbə, ünvan. Yabğu ifadəsinin ilkin forması "Yavu" olmuşdur. Müqəddəs Kitabda qeyd olunan adlardan biri də, 7.000-dən daha çox adı çəkilən Yehovadır. O, Allahın adı olaraq qəbul edilir. Bu ad bir çox fornada tələffüzü edilir. "Yəhva, Yah, Yahu". "Yahu" tələffüz formasının isə, Türklərin dilinə "Yavu" olaraq keçməsi böyük bir ehtimaldır. Adın mənası olaraq da, hökümdar anlamına gəlməsi, Çincə tələffüzünün "Ye Hu" şəklində olması bu bənzərliyi bir daha təsdiqləyir. Dövlətdə xaqandan sonra birinci şəxs yabğu sayılırdı. Əslində yabğu vitse-kral idi və bu vəzifəyə bir qayda olaraq hakimiyyətdəki nəslin nümayəndələri təyin edilirdilər.

Yanus — Roma mifologiyasında zamanın, başlanğıcların və sonların, seçimlərin, açarların və qapıların tanrısıdır (yunanca : Ιανός (Ianós kimi tələffüz edilir — qapı sözündəndir). Roman iyerarxiyasında (diuum deus) ən yüksək rütbəli Tanrı hesab edilən Yanus digər Tanrılardan daha böyük imtiyaza sahibdir. İki üzlü təsvir edilir. Yanusun gənc üzü gələcəyi qoca və saqqallı üzü isə keçmişi simvolizə edir. O ilin və müharibə mövsümünün (onun məbədinin qapıları Romada sülh zamanı qapalı olurdu) açılışına rəhbərlik edən Portunus ilə birlikdə "qapılar Tanrısı"dır. Müharibə zamanı müharibənin nəticələrini əvvəlcədən təxmin etmək üçün Yanus məbədlərində ayinlər keçirilərdi. Kral Numa nın öz adını verdiyi Yanvar (januarius) ayı ona həsr edilib. Yanusun etimologiyası abstrakt mənada " keçmək" anlayışına müvafiq gələn, özü də hind-avropa mənşəli *ei- (" getmək ") felindən formalaşmış *iā sözünə əsaslanır. Bu etimologiya qədim insanların ona verdiyi mənadan irəli gəlir. Janus daha çox " keçid " anlayışına uyğundur və ümumiyyətlə o ötürücü tanrı kimi dəyərləndirilir.

Yanıq — termiki, kimyəvi, elektrik, günəş, şüa agentlərinin təsirindən orqanizmin dəri və toxumaların zədələnməsi. Zədələnmənin kütləvi xarakter aldığı fövqəladə vəziyyətlərdə (təbii fəlakətlər zamanı, istehsalat qəzalarında, hərbi münaqişələr zamanı və s.) yanıqlar xüsusi diqqət tələb edir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə yanıqlar bütün travmatik zədələnmələr arasında 3-cü yeri tutur. Hər il min nəfərdən biri yanıq zədəsinə məruz qalır. Son illərdə lokal müharibələrdə zədələnmələrin 10%-ini yanıqlar təşkil edir. Statistik məlumatlara görə, dünyada hər dəqiqədə kimsə yanıqla zədələnir. Alovla bağlı yanıqlar hər il bütün dünyada dörd yüz minə yaxın ölüm hadisəsinə səbəb olmuşdur. Bunların çox hissəsi (96%-i) inkişaf etməkdə olan ölkələrdə baş vermişdir. Azərbaycanda il ərzində ağır yanıqları olan xəstələrin sayı 1000 və daha artıq olur. Yanğınlara, əsasən uşaqlar və qocalar məruz qalır.

Yaqut (lat. rubens, rubinus — qırmızı) — dəyərli mineral daş. Oksidlər sinfinə aiddir. Qədim dövrlərdə ləl, yaxont adlanırdı. Kimyəvi tərkibi: Al2O3 Texnikada mexaniki saatlarda (əsasən qol və cib saatlarında) yastıq kimi istifadə olunub. İlk lazer qurğularında lezonans maddəsi kimi istifadə olunub.

Yarus – biosenoz və aqrosenozda həm assimlyasiya edən (yarpaq və budaqları), həm də adsorbsiya edən və ehtiyat toplayan (kökləri, kökümsovu, kök yumrusu, soğanağı) hissələrinin yerləşdiyi qat (mərtəbə). Əsas qat (mərtəbə) əsas yarus, alt qatlar isə ikinci, üçüncü yarus adlanır. Yaruslarda çətirlər və biohorizontlar ayrıla bilər. Ot örtüyü, kol və ağac yarusları ayrılır. Yarus termini meşəçilikdə daha çox işlənir. Biosenoz və aqrosenozun müxtəlif örtmə dərəcəsi və hündürlüyü olan, assimlyasiyada, həmçinin maddələrin və enerjinin toplanmasında müxtəlif dərəcədə iştirak edən qatlara, yaruslara, çətirlərə, biohorizontlara və s. ayrılması.

Yasuc (Lurca:یاسیچ,Yasiç) — İranın Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanının və Boyer-Əhməd şəhristanının mərkəzidir. 2006-cı ilin siyahıya alınması əsasında bu şəhər 96,786 nəfər və 20,297 ailədən ibarət idi.Əhalisinin əksəriyyəti Boyer-Əhmədlərdən ibarətdir, Boyer-Əhməd dialektində danışırlar və şiə müsəlmandırlar. Yasuj güneybatı İran'da bir şehir ve Kohgiluyeh ve Boyer-Ahmad Eyaletlerinin başkentidir. Bu şehir aynı zamanda Boyer-Ahmad şehrinin de merkezidir ve ilin kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yasuj, Dena Zirvesi'nin yamaçlarında ve deniz seviyesinden 1870 metre yükseklikte çok sayıda tepe üzerinde Beşar Nehri boyunca yer almaktadır. 13 Temmuz 1942'de Ulusal Meclis kararına göre, Kohgiluyeh ve Boyer-Ahmad'ın altı kabilesinin (1- Boyer-Ahmad 2- Taybi 3- Bahmaei 4- Charam 5- Ziari'nin düşmanı 6- Babavi) toprakları, o zamana kadar Fars eyaletinin ve Khuzestan eyaletinin bir parçasıydı. Bu iki vilayetten ayrılarak valilik haline getirilmiş ve akabinde 1344 yılında vilayetin başkenti Yasuj şehri oluşturulmuş ve nihayet Haziran 1976'da aynı alan ile vilayet olarak değiştirilmiştir. Kışın bu şehirde çok fazla kar yağmakta ve çevredeki alanların ve yükseklerin çoğu uzun süre karla kaplı kalmaktadır. Yakın zamanda Yasuj'da ve yakın bir köyde Muhtar adlı hafif petrol keşfedildi.Bu bölgelerde doğalgaz da keşfedildi. Yasuc xalqı Loridir və Lori Boyerahmadi'nin dilində danışırlar.

Yataq — sahil çimərliyi olaraq çoxlu sayda canlının toplaşdığı ərazi nəzərdə tutulur. Bu termin bir qayda olaraq sahildə cəm şəkildə toplanmış dəniz məməliləri üçün işlədilir. Sahil yataqları əsasən qulaqlı suitilər tərəfindən təşkil olunur. «Yataq» termini sahildə cəmləşmiş pərayaqlılar üçün işlədilir. Bu yataqları bir necə tipə bölünür: Çoxalma yatağı (rookery) və Subay yatağı (haulout). Birinci tipə daxil olan yataqlarda canlılar çütləşmə və çoxalma dönəmini keçirirlər. İkinci tipə aid yataqlarda isə heyvanlar dincəlirlər. Öz növbəsində bu yataqların yerləşdiyi ərazinin örtüyündən (suxur və ya buzlaq) və heyvanın növündən asılı olaraq tiplərə bölmək mümkündür. Məsələn: dəniz şirləri Mednı adasında gilli, adi suitilər və morjlar müvəqqəti istirahət yerlərini daşlı, şimal dəniz fili Kaliforniya sahillərində qumlu çimərliklərdə yataqlar təşkil edirlər. Bəzi növlər məsələn: Ueddell suitisi öz yataqlarını buz üzərində qurur.

Yaqub (ən tezi e.ə. 2006 və ən geci e.ə. 1791, Kənan – ən tezi e.ə. 1920 və ən geci e.ə. 1644, Qədim Misir) — Quranda adı çəkilən İslam peyğəmbərlərindən biri. 12 oğlu olmuşdur.

Daquq — İraqın Kərkük mühafazasıdə şəhər. Kərkükün cənubunda və Bağdad şossesi üzərində yerləşən Daquq şəhərinin əhalisi təxminən 50.000 nəfərdir. Mərkəzini əsasən türkmanlar təşkil edir və azlıq olaraq ərəblər də vardır.Daquqdakı türkmanlar şiə və azlığda olan ərəblər sünni məzhəbinə inanırlar. Daquq şəhərindən Qaradağdan gələn Daquq çayı keçir və Zab çayının bir qolu da keçir və bütün ərazilərin sulanmasını sağlar. İdari olaraq Daquqa 4 nahiyə bağlıdır (Tazexurmatu, Leylan, Rəşat və Geda). Daquqda çox sayda tarixi əsərlər vardır, bunların ən önəmlisi Daquq Ulu Minaresi (1600 üncü illərdə bir Osmanlı sultanı tərəfindən tikilmiş və eynisi Ərbil şəhərində inşa edilmişdir.

Davud (David; e.ə. 1039, Beytləhm – e.ə. 969, Qüds) — İsrail-Yəhudi dövlətinin (e.ə. 11 əsrin sonu-e.ə. təqr. 950) padşahı. Padşah Şaulun silahdarı və sonra kürəkəni olmuş, lakin sədaqəti şübhəyə alındığı üçün Cənubi Fələstin səhrasına qaçmış və sonra fələstinlilərə xidmət etmişdi. Saul(Şaul) öldükdən sonra Yəhudi padşahı elan edilmişdi. İsrail tayfalarının ərazilərini Yəhudi padşahlığına birləşdirmiş, kənanilərdən Qüds şəhərini almış və paytaxt etmiş, bir sıra qonşu əraziləri tutmuşdu. Davud mərkəzləşdirilmiş İsrail-Yəhudi dövlətini yaratmış, əhalisini siyahıya almışdı (e.ə.

Yabğu (Əski türkcə: 𐰖𐰉𐰍𐰆 [yabγu], çincə — 葉護 [Yè Hù]) — Qədim türk xalqlarında rütbə, ünvan. Yabğu ifadəsinin ilkin forması "Yavu" olmuşdur. Müqəddəs Kitabda qeyd olunan adlardan biri də, 7.000-dən daha çox adı çəkilən Yehovadır. O, Allahın adı olaraq qəbul edilir. Bu ad bir çox fornada tələffüzü edilir. "Yəhva, Yah, Yahu". "Yahu" tələffüz formasının isə, Türklərin dilinə "Yavu" olaraq keçməsi böyük bir ehtimaldır. Adın mənası olaraq da, hökümdar anlamına gəlməsi, Çincə tələffüzünün "Ye Hu" şəklində olması bu bənzərliyi bir daha təsdiqləyir. Dövlətdə xaqandan sonra birinci şəxs yabğu sayılırdı. Əslində yabğu vitse-kral idi və bu vəzifəyə bir qayda olaraq hakimiyyətdəki nəslin nümayəndələri təyin edilirdilər.

Çavuş və ya serjant — bir çox dövlətlərin silahlı qüvvələrində aşağı komanda heyətində rütbə. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində kiçik komandir rütbəsi. Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrindəki ekvivalent rütbə ikinci starşina rütbəsidir. İlk dəfə XV əsrdə Fransa ordusunda meydana çıxmışdır. Rusiya ordusunda XVII əsrdən, Sovet Ordusunda 1940-cı ildən tətbiq olunmuşdur. "Çavuş" sözü birbaşa qədim türk dilindən gəlmiş, "bağırqan" deməkdir. Bu, qədim dövrlərdə türk ordularında müxtəlif hərbi və inzibati zabitlərə verilən ad idi. Bu söz qədim türkcədə yazılı nümunəsi olmayan "*çav-" – "çağırmaq, səslənmək" kökündən və qədim türkcədə "+Iş" şəkilçisi ilə əmələ gəlmişdir. Kaşğari "Divanü Lüğat-it-Türk" əsərində sözün izahını "döyüşdə qoşunları nizam-intizamda saxlayan və onların əldən çıxmasının qarşısını alan zabit" kimi vermişdir. Serjant sözü fransız dilindəki "sergent" sözündən gəlmişdir.

Şavun-i Süfla (Germi) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Şavun-i Ülya (Germi) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.