Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • ONQON

    Tanıma əlaməti kimi şərh olunur. Özbək dilində onq sözü var və “şüur” kimi başa düşülür. Görünür, onqon da şüurlar, dərrakə ilə bağlı sözdür

    Tam oxu »
  • OOLİT

    yun. oon – yumurta + yun. lithos – daş

    Tam oxu »
  • OPAL

    sanskr. upala – qiymətli daş

    Tam oxu »
  • OPERATOR

    Latın sözüdür və “operasiya (əməliyyat) həyata keçirən” deməkdir. İndi məna bir qədər dəyişib, əsasən kino sənəti ilə bağlı işlədilir

    Tam oxu »
  • OPPONENT

    Oppozisiya sözü ilə qohumdur, latın mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ORAKUL

    Qədim mədəniyyətlərdə hesab olunurdu ki, gələcəkdə baş verəcək hadisələr qabaqcadan müəyyən olunub və nəyin olub-olmayacağını allahlar bilir

    Tam oxu »
  • ORAQ

    “Kəsmək”, “biçmək” anlamlarını əks etdirən ormaq feilimiz olub. Daramaq sözündən daraq yarandığı kimi, eyni qəlib üzrə ormaq feilindən də oraq ismi əm

    Tam oxu »
  • ORANJİST

    Fransanın cənub-şərqində, Rona çayının sahilində Oranj şəhəri yerləşir. XVI əsrdə hollandiyalı bir zadəgan Hollandiyadakı torpaq sahələri ilə bərabər,

    Tam oxu »
  • ORANQUTANQ

    Malaysk (malay) dili ilə bağlıdır. Oran (adam), hutanq (meşə) söz­lərindən əmələ gəlib: “meşə adamı (vəhşi adam)” deməkdir

    Tam oxu »
  • ORBİT

    lat. orbita – yol

    Tam oxu »
  • ORDEN

    Alman sözüdür, qədim mənası “sink təbəqə” demək olub. İndi “fərqlənmə, təltif nişanı” mənasında işlədilir

    Tam oxu »
  • ORDU

    Türk dillərində orda sözü “xan sarayı” anlamında işlədilib. Anadolu türkləri hər­bi düşərgəyə ordu deyirlər

    Tam oxu »
  • ORFOQRAM

    Yunan mənşəlidir, termin kimi “orfoqrafiya qaydalarına uyğun yazma” deməkdir. Bu, hərf ola bilər, şəkilçi ola bilər və s

    Tam oxu »
  • ORXAN

    Ədəbiyyatda mənşəyi açıqlanıb. Or (biçmək) və xan sözlərindən əmələ gəlib, “biçən, kəsib-tökən xan” (yəni igid) deməkdir

    Tam oxu »
  • ORİJİNAL

    Latın sözüdür, “mənbə”, “mənşə” anlamlarını əks etdirir. Bizdə, bir şeyin əsli mənasında işlədilir. Antonimi surət sözüdür

    Tam oxu »
  • ORİJİNAL-MAKET

    lat. originalis – ilkin + fr. maquette, ital. maccietta – eskiz, model

    Tam oxu »
  • ORQANİZM

    lat. organismus < organizo – təşkil edirəm, qururam

    Tam oxu »
  • ORNİTOFAUNA

    yun. ornithos – quş + lat. Fauna – meşə və çəmənlər ilahı

    Tam oxu »
  • OROQRAFİYA

    yun. oros – dağ + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm

    Tam oxu »
  • ORTABAB

    Bab ərəbcə “tay” deməkdir. Ortabab “orta vəziyyətdə olanların yoldaşı, tayı” kimi başa düşülə bilər. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ORTAQ

    Mənbələrdə otra, ortu, orta sözləri var, “середина” anlamlarında işlədilib. Ortuq, ortaq isə şərik mənasında açıqlanıb

    Tam oxu »
  • ORTİT

    yun. orthos – düz

    Tam oxu »
  • ORTOKLAZ

    yun. orthos – düz + yun. klasis – qırma, qırılma, sındırılma, parçalanma

    Tam oxu »
  • ORTOQNEYS

    yun. orthos – düz + alm. gneis – qığılcım, qığılcımlanmaq

    Tam oxu »
  • ORUC

    Həm Orucluq bayramı ilə bağlıdır, həm də şəxs adı kimi işlədilir. Fars dilində orucluğa ruza (mənası “воздержание” deməkdir) deyirlər

    Tam oxu »
  • ORUNQALA

    Sinonimlər birləşməsidir, or elə “qala, divar” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • OST

    alm. est – şərq

    Tam oxu »
  • OSTAN

    fars. – vilayət, əyalət

    Tam oxu »
  • OSTRAKİZM

    E.ə. 510-cu ildə afinalılar Hippi adlı tirandan qurtulduqdan sonra yeni bir tiraniyanın yarana bilməsinin qarşısını almaq üçün bir sıra tədbirlər görm

    Tam oxu »
  • OTAQ

    Mənbələrdə od kəlməsindən törəmiş od-a (yandır) feili var. Onun üzərinə -q şəkilçisi artırmaqla odaq (otaq) kəlməsi əmələ gəlib, “od yandıran yer” mən

    Tam oxu »
  • OTLU

    Mənbələr göstərir ki, -lı4 şəkilçisi –lıq4 şəkilçisindən əmələ gəlib, otlu yer əvəzinə otluğ yer deyiblər

    Tam oxu »
  • OTUXMAQ

    Dilimizdə -ıx4 şəkilçisi həm də adlardan feil düzəldir: otux, qanıx və s. Otuxmaq “heyvanın süddən ayrılaraq ot yeməyə başlaması”dır

    Tam oxu »
  • OTURMAQ

    Əsli olturmaq kimi olub. Oldur, otur, olğur (oturt), olduruğ (oturacaq) söz­ləri kökdaşdır, etimon ol feilidir

    Tam oxu »
  • OTUZ

    İki yozumu var: 1. Üç əvəzinə uz (uc) sözü işlədilib; on yerinə ot kəlməsindən də istifadə olunub. M

    Tam oxu »
  • OV

    Aul sözü ilə kökdaşdır. Qabaqlar heyvanı dairəyə alıb (aul formasında) ovla­yıblar. Qədim mənası “qomarma” deməkdir

    Tam oxu »
  • OV OVLAMAQ

    Qarğıdalı sulamaq, pambıq sulamaq kimi birləşmələr konkretlik bildirir, amma yazı yazmaq, su sulamaq, ov ovlamaq kimi birləşmələr ümumilik, qeyri-müəy

    Tam oxu »
  • OVXARLA

    Baltanı və s. alətləri bərk qızdırıb suya salırlar. Bu zaman o, çox möhkəm olur və yaxşı kəsir. Buna ovxarla (Cəbrayılda avxarla) deyirlər

    Tam oxu »
  • OVQAT

    Ərəbcə vaxt (əsli: vəqt) sözünün cəmidir, bizdə əhval sözünün sinonimi kimi işlədilir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • OVUC

    Ovmaq feili ilə qohumdur, “ovuq (çökək) yer” deməkdir. Əlin içinin çökəkliyi ilə bağlıdır, ovuq kəlməsi ilə kökdaşdır (rus dilində də belədir: ладонь

    Tam oxu »
  • OY

    “Çökək”, “çuxur” anlamlarını əks etdirir, ondan oymaq (üskük), öyədək (çuxura düş­mək) kimi sözlərdə əmələ gəlib

    Tam oxu »
  • OYAQ

    Oy (ay) “ağıl” deməkdir. Oyğur “ayıltmaq”, oyaq “бодрый” mənasını əks et­dirib. Oy ismindən oy-a feili, ondan da oyaq sifəti yaranıb

    Tam oxu »
  • OYANMAQ

    Özbək dilində bu sözün yerinə uyğon, uyğok kəlmələri işlədilir, uyxu (yuxu), uyumaq sözləri ilə qohumdur

    Tam oxu »
  • OYKUMEN

    yun. oikumene < oikeo – məskunlaşdırıram

    Tam oxu »
  • OYLAQ

    Bu sözün qədim yazılışı ağla (быть безлюдным, пустовать), ağlat (без­люд­ный, уединный) formalarında olub

    Tam oxu »
  • OYMAQ1

    “Tayfa” (племя) mənasında işlədilən bu söz monqol dilinə məxsusdur. Mənası “qohum”, “nəsil” deməkdir

    Tam oxu »
  • OYNAMAQ

    Dilimizdə kökü itmiş sözlər var: ayır, ayrıl, ayırd; yaşınmaq, yaşmaq; yu­xarı, yoxuş, yüksək; ayıq, ayıl; gizlə, gizli; darıx, darılmaq, darğın; yaxı

    Tam oxu »
  • OYNAŞ

    Qırğız dilində oynamaq feili “быть в любовных отношениях” kimi izah olu­nur. -Aş (-əş) isə birgəlik bildirən şəkilçidir

    Tam oxu »
  • OYUQ

    Kənd təsərrüfatında dəni quşlardan qorumaq üçün oyuq (uyuq) düzəldirlər (rusca: пугало). Huyuq (maq) (yəni qorxutmaq) kəlməsi təhriflə bağlı oyuq, uyu

    Tam oxu »
  • OZAN

    İki yozumu var: 1. “Gəzən”, “uz (çox) gedən”.  2. “Uslu, ağıllı, dərrakəli” (uz, us sözləri “ağıllı, bacarıqlı” deməkdir)

    Tam oxu »
  • OZLAR

    isv. as – tirə

    Tam oxu »