DEŞİK

1. DEŞİK (yırtılmış bir yer) Onların bağında, gözümə ağac deşiyində qayrılmış bir alacəhrə yuvası sataşdı (S.S.Axundov); DƏLİK Dəmir qapılarsa dəlik, deşik, paslıdır; Allah bilir havaxtdan kədərlidir, yaslıdır?! (S.Rüstəm).

2. DEŞİK (it, tülkü və s. yuvası) ..İtimiz yuvaya nisbətən bir deşik qayırmışdı (C.Məmmədquluzadə); DƏLİK Gündüzlər istinin dərdindən [it] haman dəliyə girib kölgələnirdi (C.Məmmədquluzadə).

DESPOTLUQ
DEŞMƏK
OBASTAN VİKİ
Qara deşik
Qara dəlik — zərrəciklər və işıq kimi elektromaqnit dalğaların içindən qaça bilmədiyi güclü qravitasiyaya sahib fəza-zamanın bir nahiyəsi. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə görə, kifayət qədər kompakt kütlə fəza-zamanı deformasiya edərək bir qara dəlik formalaşdıra bilər. Heç bir obyektin qaçışının mümkün olmadığı bölgənin sərhədinə hadisə üfüqü deyilir. Hadisə üfüqü onu keçən obyektin vəziyyətinə böyük ölçüdə təsir göstərməsinə rəğmən, lokal olaraq aşkar edilə bilən xüsusiyyətlər müşahidə edilmir. Bir çox cəhətdən, qara dəlik işığı əks etdirmədiyi üçün ideal qara cisim kimidir. Üstəlik, əyri fəza-zamanda kvant sahə nəzəriyyəsi proqnoz edir ki, qara dəlik kütləsi ilə tərs mütənasüb şəkildə, qara cismin şüalandırdığı istilik ilə eyni spektrumda Hokinq radiasiyası yayır. Bu temperatur ulduz qara dəlikləridə milyardlarla kelvinə bərabər olduğuna görə onların müşahidə edilməsini imkansızlaşdırır. Qravitasiya sahəsi işığın qaça bilməyəcəyi qədər güclü olan cisimlər ilk dəfə 18-ci əsrdə Con Mixel və Pyer Simon Laplas tərfindən nəzərə alındı. Qara dəliyi xarakterizə edən ümumi nisbiliyin ilk müasir həlli 1916-cı ildə Karl Şvartsşild tərəfindən tapılmışdır, ancaq heç bir şeyin qaça bilməyəcəyi fəza bölgəsi olaraq şərhi ilk dəfə Devid Finkelştein tərəfindən 1958-ci ildə nəşr edildi. Qara dəliklər çoxdan bəri riyazi maraq hesab olunurdu; 1960-cı illərdə nəzəri tədqiqatlar ümumi nisbiliyin ümumi proqnozu olduğunu göstərdi.

Digər lüğətlərdə

бе́женский борцо́вый душевнобольно́й ежено́щный обвя́зываться общеизве́стность поруча́тельница разго́нный скандо́вочный термини́рование тролль инвекти́вный тонкогу́бый упако́вывать нард Basle cut-out dedans gmelinite May Day peso pongid synectics threescore обвиняемый