По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

FÜZULİ

[فؼىنٍ ] – boş, mənasız, cəfəng. Əslində orijinal ərəb dilində maraqlı, hər şeylə maraqlanan, hər işə qarışan kəs demək-dir. Fəzilət sözü də buradan əmələ gəlib. Füzuli sözü fəzlin nisbi sifət halında olan formasıdır. Fəzilət, əfzəl, fazil sözləri eyni kökdən gəlmişdir. Məşhur Azərbaycan şairi və filosofu Məhəm-məd Füzulinin də təxəllüsü buradandır.
#füzuli #orfoepiya #tələffüz #başa çıxmaq #çiçəklənmə #sərv #seymur #gövhər #gəda #vəhdət #füsunkar #füzul #mingəçevir #füzulişünas #faydalı #təzkirə #şəmkir #mühit #incilmək #aftandil
a b c ç d e ə f g h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
fa fe fə fi fo fr fu fü
FÜYUZAT
GENERALIZM
OBASTAN VİKİ
Hüseynbəyli (Füzuli)
Hüseynbəyli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Mirzəcamallı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı ilə Füzuli rayonunun Hüseynbəyli kəndi dəqiqləşdirmə qaydasında Mirzəcamallı kənd Sovetinin tərkibində rayonun yaşayış məntəqələri siyahısına daxil edilmişdir. 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdur. 9 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Araz çayının sol sahilində, Mil düzündə yerləşir. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı, əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Kürdlər (Füzuli)
Kürdlər — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Əbdürrəhmanlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == 20 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Kürdlər oykonim, sadə. Ağcabədi rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Qarqarçayının sahilində, Qarabağ düzündədir. Kənd musanlı tayfasının kürdlər tirəsinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır; Ağdam rayonunun Əlimədədli inzibati ərazi vahidində kənd. Dağətəyi ərazidədir. Yerli əhalinin məlumatına görə, vaxtilə kürddilli ailələrin məskunlaşması nəticəsində yarandığına görə belə adlandırılmışdır; Cəbrayıl rayonunun Sirik inzibati ərazi vahidində kənd. Qarabağ silsiləsinin ətəyindədir. Yerli əhalinin məlumatına görə, keçmiş adı Hacıisaqlı olmuşdur.
Kərimbəyli (Füzuli)
Kərimbəyli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Kərimbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Toponimikası == Bərdə rayonunun Yeni Əyricə inzibati ərazi vahidində kənd. Qarabağ düzündədir. Düzənlikdədir. Salyan rayonunun Qarabağlı inzibati ərazi vahidində kənd. Şirvan düzündədir. Kəndin ilk sakinləri Kərimbəyov, Şıxlıbəyov və Hüseynbəyovların tarlalarında muzdla işləyən ailələr olmuşlar. Kəndin adını Kərimbəyovun adı ilə bağlayırlar. Lakin oykonimin Qarabağdan gəlmiş Kərimbəyli tayfası ilə əlaqədar olması da istisna deyil; Sədərək rayonunun Dəmirçi inzibati ərazi vahidində kənd. Araz çayının sahilində, Arazboyu düzənlikdədir.
Musabəyli (Füzuli)
Musabəyli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Pirəhmədli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Musabəyli kəndi XIX yüzilin ikinci yarısında yaranmışdır. 1875-ci ildə Mirzənağılı obasından Şıx Musa İsmayıl oğlu (1841--?), Şıx İsa İsmayıl oğlu (1846--?), Nüzgar kəndindən Qasım Kərbəlayı Əhməd oğlu (1834--?), Hüseyn Kərbəlayı Əhməd oğlu (1836--?), Məmməd Kərbəlayı Əhməd oğlu (1858--?), Rza Kərbəlayı Əhməd oğlu (1870--?), Qaracallı obasından Məmməd Gülməmməd oğlu (1836--?), Zeynal Gülməmməd oğlu (1842--?), Qəhrəman (1844--?), Bayram Gülməmməd oğlu (1854--?), Hüseyn Gülməmməd oğlu (1856--?), Abbas Yusif oğlu 1816--?), Məmməd Yusif oğlu (1828--?) köçüb əski Xırdapara-Dizaq mahalının ərazisində məskunlaşmışdı. Kənd Şıx Musa Ismayıl oğlunun şərəfinə Musabəyli adlandı. 17 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Musabəyli oyk., diiz. Ağsu r-nunun Qaraqoyunlu i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir. Yaşayış məntəqəsi XIX əsrdə Musa- bəy adlı şəxsə məxsus ərazidə salındığı üçün belə adlandırılmışdır. R-nun ərazisində Musa- bəyin adı ilə bağlı bir neçə mikrotoponim də qeydə alınmışdır, Düzənlikdədir.
Məhəmməd Füzuli
Məhəmməd Füzuli (ərəb. محمد بن سليمان‎) (təq. 1494, Ağqoyunlu dövləti – 1556, Osmanlı imperiyası), daha çox sadəcə Füzuli (fars. فضولی‎) təxəllüsü ilə tanınır — XVI əsr Azərbaycan şairi. O, ana dili olan azərbaycanca, həmçinin farsca və ərəbcə şeirlər yazmışdır. Füzuli türkdilli ədəbiyyatın ən böyük şairlərindən biri, həm Azərbaycan, həm də Osmanlı ədəbiyyatının görkəmli simalarından biri kimi qəbul edilir. Füzulinin yaradıcılığı XVI–XIX əsrlərdən Mərkəzi Asiyaya və Hindistana qədər uzanan fars-türk mədəniyyət sahəsində geniş şəkildə tanınmış və təqdir edilmişdir. 1494-cü ildə indiki İraq ərazisində anadan olan Füzuli uşaqlıqda yaxşı təhsil almış, ədəbiyyat, riyaziyyat, astronomiya və xarici dilləri öyrənmişdir. Onun sağlığında Füzulinin doğma yurduna nəzarət Ağqoyunlu, Səfəvi və Osmanlı imperiyaları arasında dəyişmişdir. O, hər üç imperiyanın dövlət səlahiyyətliləri üçün şeirlər yazmış, ilk şeirini Ağqoyunlu şahı Əlvənd mirzəyə həsr etmişdir.
Pirəhmədli (Füzuli)
Pirəhmədli – Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Pirəhmədli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Pirəhmədli kəndi öz adını məşhur türkman əmiri Pir Əhməddən alıb. Kənd Səfəvilər dövləti dönəmində Qarabağ əyalətinin Dizaq nahiyəsinə aid idi. Qarabağ xanlığına bağlı Xırdapara-Dizaq mahalının başkəndi bir sürə Pirəhmədli şenliyi olub. XVIII yüzildə mahalın naibi bu kənddə əyləşirdi. Sonralar bu kəndə "Xanlıq Pirəhmədli" deyildi. 1727-ci ilə aid Osmanlı qaynağında Pirəhmədli kəndindən bəhs olunur. Həmin bilgini yazımıza köçürürük. Dizaq nahiyəsinə tabe olan Pirəhmədli kəndi Kənd Əriş (Arış) kəndinin yaxınlığında yerləşir. Kəndin gəliri 9.600 ağça idi.
Qacar (Füzuli)
Qacar — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Qacar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Etimologiyası == Qacar tayfası Hülakülərin hakimiyyəti vaxtında İrana gətirilib. Oradan Suriya və Türkiyəyə keçmiş Teymurləngin 50 min nəfəri Qafqaza köçürülmüş və onlar İrəvanda, Gəncədə, Qarabağda yerləşdirilmişdir. İrəvan və Gəncə xanları qacarlardan çıxmadır. Mənşəcə oğuz tayfalırndan olan Qacar eli XVI əsrdə Səfəvilərin hakimiyyət uğrunda mübarizəsinin fəal iştirakçısı kimi Qızılbaş tayfalarından biri olmuşdur. Qacar ilk yeddi Qızılbaş tayfasından (Rumlu, Ustaclu, Təklə, Əfşar, Zülqədər və Qacar) biridir. Səfəvilər hakimiyyətə keçdikdən sonra Qacar tayfasına Gəncə bölgəsi ərazi və hakimiyyət vermişdi. Bərdə rayonunda Bala Qacar və Böyük Qacarla eynidir. == Tarixi == 1912-ci ildəki siyahıyalmanın nəticələrinə əsasən kənddə 1194 nəfər yaşayırdı. Kənd sakinlərinin hamısı milliyətcə azərbaycanlılar olub.
Qarabağ (Füzuli)
Qarabağ — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Əhmədbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Yaşayış məntəqəsi XIX əsrdə Qarabağdan gəlmiş ailələr tərəfindən salınmışdır.[mənbə göstərin] == Toponimikası == Araz çayının sol sahilində, Mil düzündədir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 759 nəfər əhali yaşayır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.
Qaradağlı (Füzuli)
Qaradağlı — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Qarakollu kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 14 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatlar nəticəsində azad edilmişdir. == Toponimikası == Yaşayış məntəqəsi çaylaq ərazidə yerləşdiyi üçün 1930-cu ilədək Çaykənd Qaradağlısı da adlanırdı. Qaradağlı ən böyük Azərbaycan obalarındən birinin adıdır. Yaşayış məntəqəsi mənşəcə Səfəvilərin hakimiyyət uğrunda mübarizəsində böyük rol oynamış Qızılbaşların Qaradağlı tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Tayfa isə öz adını Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalının adından almışdır. Səfəvilər hakimiyyətə keçdikdən sonra Qaradağlılar müxtəlif ərazilərə yayılmışlar. Qaradağlı adlı kəndlər də məhz həmin tayfaya məxsus ailələrin etnik adını əks etdirir. XX əsrin 30-cu illərinədək Laçın rayonunun Güləbird kəndi yaxınlığında da Qaradağlı adlı kənd olmuşdur.
Qaraməmmədli (Füzuli)
Qaraməmmədli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Yağlıvənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 9 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Qaraməmmədli oyk., sadə. Ağsu rayonunun Ağsu şəhər i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir. Kənd qaraməmmədli nəslinin məskunlaşması nəticəsində yarandığı üçün belə adlanmışdır; Köndələnçayın (Arazın qolu) sahilində, dağlıq ərazidədir. Kəndi qaraməmmədli nəslindən olan ailələr saldığı üçün belə adlanmışdır; Gədəbəy rayonunun Böyük Qaramurad i.ə.v.-də kənd. Şahdağ silsiləsinin ətəyindədir. Yerli məlumata görə, yaşayış məntəqəsini təqr.
Qaraxanbəyli (Füzuli)
Qaraxanbəyli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Qaraxanbəyli kəndin əsasını qoymuş elin adıdır. Naxçıvan bölgəsində Qaraxanbəyli kənd adı ilə mənşəcə eynidir. Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xanın Naxçıvandan Qarabağa köçürüb gətirdiyi Kəngərli tayfalarından biri də Qaraxanbəyli tayfası idi. Qarabağda bu el Rəhimli,Qacarlı, Məhəmmədli, Eynəddinli, Məşədi Əhmədli,Necəfli və Qaradağlı tirələrindən ibarət olmuşdur. 27 sentyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatı nəticəsində kənd işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Qaraxanbəyli oyk., sadə. Babək r-nunun Cavidabad i.ə.v.-də kənd. Düzənlikdədir. Yaşayış məntəqəsini kəngərli tayfasının qaraxanbəyli tirəsi saldığı üçün belə adlanmışdır.
Qarğabazar (Füzuli)
Qarğabazar — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Dədəli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdur. 20 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Tarixi == Orta çağlara bağlı qaynaqlarda kəndin adı Qarğabazarı yazılıb. 1727-ci ildə Osmanlı qaynağında Qarğabazarı kəndinə aid bilgi var. Həmin bilgiyə görə kənddə dövlətə vergi ödəyən 9 ailə yaşayırmış. Qarğabazarı kəndi Xırdapara-Dizaq mahalına bağlı idi. Qarğabazar kəndi öncə İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmmədhəsən ağa Cavanşirin idi. Sonra onun oğlu Cəfərqulu xan idarə etməyə başladı. Mehdiqulu xan Irandan dönəndən sonra bu kəndin xəzinəyə bağlı rəiyyətlərindən böl-bölüş edib Qasım bəy Məhəmmədxan bəy oğlu Hacılı-Cavanşirə, Əli bəy Mirzalı bəy oğlu Kəbirliyə və V. Q. Madatova verdi.
Qazaxlar (Füzuli)
Qazaxlar — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Əhmədalılar kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Qazaxlar kəndi əhalisi öncə Məhəmmədhəsən ağa İbrahimxəlil xan oğlu Sarıcalı-Cavanşirə, onun vəfatından sonra isə oğlu Cəfərqulu xana vergi ödəyirdi. 1823-cü ilə bağlı rus qaynağında göstərilir ki, kənd Cəfərqulu xana məxsusdur. Kənddə xana 9 ailə vergi ödəyirdi. Kədxuda Musa, təbib Ağa Məhəmmədhüseyn vergidən azad olunmuşdu. Xorasanoğlu məaf idi. == Toponimikası == Düzənlikdədir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 918 nəfər əhali yaşayır. 2012-ci ilin fevralın 15-də Qazaxlar kəndinin əhalisinə yeni çəkilmiş boru xətti vasitəsilə ilk dəfə təbii qaz verilməsinə başlanmışdır. Kəndə təbii qazın verilməsi ilə əlaqədar həmin gün kəndə tədbir keçirilmişdir.
Qorqan (Füzuli)
Qorqan — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Yuxarı Seyidəhmədli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Qorqan fars sözüdür və canavarlar mənasını daşıyır. == Tarixi == Hacılı icmasına qatılan şenliklərdən biri də Qorqan obasıdır. Bəylərbəyilik dönəmində Qorqan qışlaq olub. 1727-ci ilə bağlı Osmanlı qaynağında Qorqan qışlağı ilə bağlı bilgi var. Xanlıq dönəmində qışlaq Hacılı icmasının qoyun yatağı idi. 1870-ci ildə praporşik Almurad bəy Məmmədhüseyn oğlu qohum-əqrəbası ilə bu yurda köçdü. XIX əsrin sonlarında Qorqan qışlağının yiyəsi praporşik Cümşüd bəy Almurad bəy oğlu idi. Qoqan kəndi sovet dövründə həm ayrıca kolxoz, həm də sovxoz kimi fəaliyyət göstərib. Yuxarı Seyidəhmətli, Qorqan və Aşağı Aybasanlıdan ibarət "Mübariz" kolxozu yaradılmışdı.
Quruçay (Füzuli)
Quruçay — Arazın sol qoludur. Xocavənd və Füzuli rayonları ərazisindən axır.Mənsəbi Füzuli rayonu Böyük Bəhmənli kəndidi. Uzunluğu 82 km, hövzəsinin sahəsi 512 km²-dir. Suyunun çox hissəsini yağış (75–80%) sularından alır. Çayda əsas daşqın yazda olur. Bu dövrdə illik axım həcmindən 30–35 dəfə çox olur. İyul-avqust aylarında çayın suyu çox azalır, bə`zi illərdə isə tamamilə quruyur. Payız fəslində yağan yağışlar kiçik daşqınlar əmələ gətirir. Orta illik su sərfi 6,85 kub m/san-dir. İllik axımın 26%-i yazda, 41%-i yayda, 21%-i payızda, 12%-i isə qışda keçir.
Füzuli
Məhəmməd Füzuli (ərəb. محمد بن سليمان‎) (təq. 1494, Ağqoyunlu dövləti – 1556, Osmanlı imperiyası), daha çox sadəcə Füzuli (fars. فضولی‎) təxəllüsü ilə tanınır — XVI əsr Azərbaycan şairi. O, ana dili olan azərbaycanca, həmçinin farsca və ərəbcə şeirlər yazmışdır. Füzuli türkdilli ədəbiyyatın ən böyük şairlərindən biri, həm Azərbaycan, həm də Osmanlı ədəbiyyatının görkəmli simalarından biri kimi qəbul edilir. Füzulinin yaradıcılığı XVI–XIX əsrlərdən Mərkəzi Asiyaya və Hindistana qədər uzanan fars-türk mədəniyyət sahəsində geniş şəkildə tanınmış və təqdir edilmişdir. 1494-cü ildə indiki İraq ərazisində anadan olan Füzuli uşaqlıqda yaxşı təhsil almış, ədəbiyyat, riyaziyyat, astronomiya və xarici dilləri öyrənmişdir. Onun sağlığında Füzulinin doğma yurduna nəzarət Ağqoyunlu, Səfəvi və Osmanlı imperiyaları arasında dəyişmişdir. O, hər üç imperiyanın dövlət səlahiyyətliləri üçün şeirlər yazmış, ilk şeirini Ağqoyunlu şahı Əlvənd mirzəyə həsr etmişdir.
Qərvənd (Füzuli)
Qərvənd — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Dövlətyarlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Etimologiyası == Orta əsrlərdə Qarabağda yaşamış Qarıbənd oymağının adını əks etdirir. Bəzi mənbələrdə oymağın əsl adı Qarıbənddir. Bu oymaq İrəvan əyalətində "Yıxılmış" və Kəlbəcərdə Taxtabaşı adlı yerlərdə yaylayır, Qarabağın Arazbar nahiyəsində Biləqan və Qələmə kəndləri arasında qışlayır və əkinçiliklə məşğul olurdu. Cavanşir tayfasının digər bir oymağı da Qarıbənd adlanırdı. Həmin oymaq Yuxarı Qarabağda Şaparti adlı yerdə qışlayır, İrəvan əyalətinə Zilxaç, Kilsəqayası və Ağtəpə adlı yerlərdə yaylayır, Qarabağın Dizaq (indiki Füzuli və Cəbrayıl rayonları) nahiyəsində "Şahbad" adlı arxın kənarında və Bayat torpağında (indiki Ağcabədi rayonu) Həsənəkən çayının kənarında əkinçiliklə məşğul olurdu. Ona görə də Qarabağda "Qərvənd" formasında bu oymaqların adları bir sıra kənd adlarında qalmışdır: Baş Qərvənd, Ayaq Qərvənd, Orta Qərvənd, Şıx Qərvənd, İmarət Qərvənd və Xan Qərvənd. == Toponimikası == Qarabağ silsiləsinin ətəyindədir. == Tarixi == 27 sentyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatı nəticəsində kənd işğaldan azad edilmişdir. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Zərgər (Füzuli)
Zərgər, Zərgar və ya Zərkar — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Dövlətyarlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 1820-ci ildə İrandan Qarabağa köçüb gəlmiş ellərdən biri də Zərgər adlanırdı. Bu el Şahsevənlərin Sarıxanbəyli qoluna mənsub idi. 21 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Köndələnçayın sahilində, dağətəyi düzənlikdədir. XIX əsrin 70-ci illarinə aid məlumata görə, kənd şahsevənlərin sərxanbayli tayfasının zərcərli tirəsinə məxsus ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Keçən əsrin 30-cu illərində Xızı r-nunda da Zərgərli adlı kənd qeydə alınmışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Zərgar kəndinin bir tərəfi Füzuli rayonuna bitişikdir. Cənubdan Fioletovka, qərbdən Kovşad kəndləri ilə əhatə edilmişdir.
Üçbulaq (Füzuli)
Üçbulaq — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Üçbulaq kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 29 aprel 1992-ci il tarixli, 112 saylı Qərarı ilə Füzuli rayonunun Hoğa kəndi Üçbulaq kəndi adlandırılmışdır. Kənd 1992-ci il martın 31-də Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. Kənd 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsinin gedişində işğaldan azad olunmuşdur. == Tarixi == Kəndin qədim adı Hoğadır. 1593-cü ilə bağlı Osmanlı qaynağında Hoğa kəndi haqqında bilgi var. 1727-ci ilə bağlı qaynaqda yazılır: "Dizaq nahiyəsinə tabe olan Hoğa kəndi. Kəndin əhalisi əkinçiliklə məşğul idi. Dənli bitkilərdən buğda, arpa, darı və pərinc əkirdilər. Baramaçılıqla ilgilənənlər də vardı.
İşıqlı (Füzuli)
İşıqlı — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Dədəli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 17 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Qubadlı rayonunun Muradxanlı inzibati ərazi vahidində kənd. Həkəri çayının sahilində, dağətəyi ərazidədir. Keçmiş adı Ciyciyi olmuşdur. Zəngilan rayonunda Ciyciyi dərəsi adlı yer də qeydə alınmışdır. Kənd sonralar Şeyx Şərif adlı şəxsin adı ilə Şıxlı adlanmış, sonralar tələffüzdə İşıqlı formasına düşmüşdür 1937-ci ildə yaxınlığındakı Binədərəsi, Damlanıc və Narcaq kəndləri də bu kəndə birləşdirilmiş, kəndin ərazisi xeyli böyümüşdür. Kəndin ərazisindəki köhnə qəbiristanlıq hazırda Şeyx Şərif qəbiristanı adlanır; Arazboyu düzənlikdədir. Oykonim Şıxlı nəslinin adı ilə bağlıdır.
Şükürbəyli (Füzuli)
Şükürbəyli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Aşağı Seyidəhmədli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Toponimikası == Kəndin keçmiş adı Əyrili olmuşdur. Yaşayış məntəqəsi əvvəllər Əyrili adlı sahədə salınmış, sonralar yerini dəyişmişdir. Yeni ərazidə kəndin əsasını qoymuş Şükürbəyin adı ilə adlandırılmışdır. == Tarixi == Şükürbəyli Füzuli şəhərinin işğalından 5 gün sonra — 1993-cü il avqustun 28-də Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. İşğaldan sonra kənd 4 ay müddətində talan edilib. 1994-cü il yanvarın 4-dən 5-nə keçən gecə Azərbaycan ordusunun hücum əməliyyatı ilə Füzulinin işğaldan azad edilən yaşayış məntəqələrindən biri Şükürbəyli olub. Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Federasiyası Füzuli rayonunda "Bərpa və Vətənə Qayıdış Proqramı" çərçivəsində 1999–2001-ci illərdə rayonun bu kəndində dağılmış evləri bərpa etmiş və köçkün ailələrin geri qayıtması üçün şərait yaratmışdı. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Quruçay ilə Köndələnçay arasında, düzənlikdə yerləşir. == Əhalisi == == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı — əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Şıxlı (Füzuli)
Şıxlı — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Aybasanlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Şıxılı kəndi Hacılı obasına aid olan yaşayış məskənlərdəndir. 1823-cü ildə Cavanşir qəzasının Yağləvənd, Gecəgözlü, Seyidəhmədli ərazilərinə bağlı olan ailələr tərəfindən salınıb. 1842-ci ildə kənd 15 evdən ibarət idi. 1848-ci ildə kəndə artıq 19 ailə yaşayırdı. 1863-cü ildə evlərin sayı 21 idi.1886-cı ildə kənddə 27 ev qeydə alınmışdı. 9 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Şıxlı oyk., sadə. Ağdaş r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir; Dağətəyi ərazidədir.
Şıxımlı (Füzuli)
Şıxımlı — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Üçbulaq kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. Kənd 2020-ci ildə işğaldan azad olunub.
Əhmədbəyli (Füzuli)
Əhmədbəyli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Əhmədbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 1994-cü il yanvar ayında Azərbaycan ordusunun həyata keçirdiyi Horadiz əməliyyatı nəticəsində işğaldan azad olunub. == Toponimikası == Köndələnçayın (Araz çayının qolu) sol sahilində, düzənlikdədir. Kənd Əhməd adlı bəyin adı ilə adlandırılmışdır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Ələsgərli (Füzuli)
Ələsgərli — Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun Mirzəcamallı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal olunub. 2020-ci il noyabr ayının 9-u Ələsgərli kəndi Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Ələsgərli kəndi dağətəyi ərazidədir. Toponim "Ələsgərin nəslindən olanlar" mənasındadır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq olub.
Kültəpə yaşayış yeri (Füzuli)
Kültəpə yaşayış yeri — Füzuli şəhərinin mərkəzindən 40 km şərqdə, Bala Bəhmənli kəndi yaxınlığında, düzənlikdə yerləşir. Çоxtəbəqəli qədim yaşayış yeri оlduğu aşkar edilib. 1965-ci ildə arxeoloji axtarışlar zamanı Kültəpədən Enоlit-sоn оrta əsrlər dövrünə aid maddi mədəniyyət nümunələri-sadə və şirli qab nümunələri, оx ucluqlar, оraq dişləri, dən daşları və s. tоplanmışdır. Tapıntı və tədqiatlar Kültəpənin Enоlit və Tunc dövrlərində оturaq əkinci icmaların böyük yaşayış yeri, оrta əsrlərdə isə qala оlduğunu göstərir. Kültəpə оrоnоmi kül və təpə kоmpоnentlərindən ibarətdir. Təpədə müxtəlif mineral qatışıqlardan əmələ gələn yanıcı оlmayan kül qalıqları оlduğu üçün tоpоnim güman ki, belə ad almışdır.
Kərimbəyli bələdiyyəsi (Füzuli)
Füzuli bələdiyyələri — Füzuli rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. == Tarixi == Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. == Siyahı == == Qeydlər == == Mənbə == "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Leyli və Məcnun (Füzuli)
Leyli və Məcnun (az.-əski. لیلی و مجنون‎) — XVI əsr şairi Məhəmməd Füzuli tərəfindən yazılmış və "Məcnun" ("Dəli") ləqəbi ilə tanınan Qeys adlı gənc oğlanın Leyli adlı gözələ sevgisindən bəhs edən liro-epik poemadır. Poema 1537-ci ildə Azərbaycan dilində yazılmışdır. Bu poema Füzulinin şah əsəri hesab edilir. 3096 beytdən ibarət olan poema Bağdadın osmanlı hakimi Üveys Paşaya həsr olunmuşdur. Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyov 1907-ci ildə Füzulinin "Leyli və Məcnun" poemasının motvləri əsasında ilk Azərbaycan operası olan "Leyli və Məcnun" operasını yazmışdır. == Məzmunu == Leyli və Məcnun məhəbbəti məktəbdən başlayır. Onlar bir-birini yalnız mədrəsədə görür və bu məhəbbətə, qarşılıqlı münasibətə burada daha da yaxınlaşırlar. Məcnunun iztirabı, həsrəti Leylinin məktəbdən getməsi ilə başlayır. Həm Məcnun, həm də Leyli eyni sosial statusa malikdirlər.
Mir Əli türbəsi (Füzuli)
Mirəli türbəsi — Füzuli rayonunun Kürdlər və Aşağı Veysəlli kəndlərinin arasındakı orta əsrlərə aid nekropol yaxınlığında yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Abidənin kimin xatirəsinə ithaf edilməsi, memarın və sifarişçinin kim olması, eyni zamanda dəqiq inşa tarixi haqqında heç bir məlumat yoxdur. Abidə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il avqustun 2-də verdiyi 132 nömrəli qərar ilə ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb. Mirəli türbəsi konusvari daş günbəzlə örtülmüş silindr formasına malikdir. Silindrin səthi zamanla qızılı ton almış möhkəm daşla üzlənmişdir. Türbənin günbəzinin inşasında da daşlardan istifadə edilmişdir; hörgü düzgün sıralarla aparılmışdır. == Tarixi == Türbənin nə yeraltı, nə yerüstü hissəsində onun tarixi, memarı və ya kimə həsr olunduğunu bildirən hansısa kitabə yoxdur. İvan Şeblıkin qeyd edir ki, "memarlıq forması, material seçimindəki həssaslıq, inşaatda istifadə edilmiş daşların cilalanma forma cə xarakteri və hörgü xüsusiyyətləri tikilinin ən geci XIII–XIV əsrlərdə inşa edildiyini deməyə əsas verir." Memarlıq xüsusiyyətlərinə görə türbə Cəbrayıl rayonunun Şıxlar kəndindəki Şıx Baba türbəsi ilə oxşarlıq təşkil edir. Abidəni tədqiq etmiş Şeblıkin Füzulinin Kürdlər kəndində yerli sakinlərin dilindən türbənin inşası ilə bağlı əfsanəni yazıya almışdır: Şeblıkin bildirir ki, bu əfsanə regionda geniş yayılmış və müxtəlif mənbələrdə əks olunmuş, fərqli dövrlərdə, fərqli nəqllərlə müxtəlif abidələrə aid edilmişdir. Məsələn, Msxeta şəhərindəki Svetitsxoveli kafedralının inşa əfsanəsində də memarın əllərinin kəsilməsi əks olunur.
Məhəmməd Füzuli (1958)
== Məzmun == Film XVI əsr Azərbaycan ədəbiyyatının dahi nümayəndəsi, dünya şöhrətli şair Məhəmməd Füzulinin vəfatının 400 illiyinə ithaf olunmuşdur. Filmdə Hüseynqulu Sarabski, Cabbar Qaryağdıoğlu kimi böyük sənət xadimləri çıxış edir. Xüsusən unudulmaz aktyor Kazım Ziyanın ifasında şairin lirikası səslənir. Film Vətənimizin qədim tarixi abidələrini, mənzərələrini göstərən kadrlarla başlayır. Sonra karvan gedən səhra, Kərbəla, Bağdad şəhərlərinin panoramı ekranda görünür. Füzulinin ata-babasının Azərbaycandan İraqa köçməsi, şairin Kərbəlada anadan olması və yaradıcılığı barədə diktor izahat verir. Filmdə xalqın şairə bəslədiyi böyük sevgiyə, Bakı və Moskvada keçirilən xatirə gecələrinə, xarici qonaqların bu mərasimlərdə iştirakına geniş yer verilmişdir. Biz filmdə həmçinin şairlərin, memarların, bəstəkarların, rəssamların böyük şairə həsr etdikləri ən yaxşı əsərləri ilə də tanış oluruq. == Haqqında == Azərbaycan kinosunda bir epizodla da olsa Füzulinin bədii obrazı aktyor Əli Qurbanov tərəfindən ilk dəfə olaraq bu filmdə yaradılmışdır. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Niyazi Bədəlov Ssenari müəllifi: Süleyman Vəliyev, Niyazi Bədəlov, Boris Seytlin Operator: Seyfulla Bədəlov, Rasim Ocaqov Rəssam: Nadir Zeynalov Musiqi tərtibatı: German Krupkin Səs operatoru: İqor Popov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi.
Məhəmməd Füzuli (1989)
== Məzmun == Tədris filmi dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin yaradıcılığına həsr olunmuşdur. == Film haqqında == Film Respublika Xalq Təhsili Komitəsinin sifarişi ilə çəkilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Nicat Feyzullayev Ssenari müəllifi: Əliyar Səfərli, Nicat Feyzullayev Operator: Nizami Abbas Səs operatoru: Şamil Kərimov Məsləhətçi: Ş.Səfərov == Sponsor == Respublika Xalq Təhsili Komitəsi == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 352.
Məhəmməd Füzuli (film, 1958)
== Məzmun == Film XVI əsr Azərbaycan ədəbiyyatının dahi nümayəndəsi, dünya şöhrətli şair Məhəmməd Füzulinin vəfatının 400 illiyinə ithaf olunmuşdur. Filmdə Hüseynqulu Sarabski, Cabbar Qaryağdıoğlu kimi böyük sənət xadimləri çıxış edir. Xüsusən unudulmaz aktyor Kazım Ziyanın ifasında şairin lirikası səslənir. Film Vətənimizin qədim tarixi abidələrini, mənzərələrini göstərən kadrlarla başlayır. Sonra karvan gedən səhra, Kərbəla, Bağdad şəhərlərinin panoramı ekranda görünür. Füzulinin ata-babasının Azərbaycandan İraqa köçməsi, şairin Kərbəlada anadan olması və yaradıcılığı barədə diktor izahat verir. Filmdə xalqın şairə bəslədiyi böyük sevgiyə, Bakı və Moskvada keçirilən xatirə gecələrinə, xarici qonaqların bu mərasimlərdə iştirakına geniş yer verilmişdir. Biz filmdə həmçinin şairlərin, memarların, bəstəkarların, rəssamların böyük şairə həsr etdikləri ən yaxşı əsərləri ilə də tanış oluruq. == Haqqında == Azərbaycan kinosunda bir epizodla da olsa Füzulinin bədii obrazı aktyor Əli Qurbanov tərəfindən ilk dəfə olaraq bu filmdə yaradılmışdır. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Niyazi Bədəlov Ssenari müəllifi: Süleyman Vəliyev, Niyazi Bədəlov, Boris Seytlin Operator: Seyfulla Bədəlov, Rasim Ocaqov Rəssam: Nadir Zeynalov Musiqi tərtibatı: German Krupkin Səs operatoru: İqor Popov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi.
Məhəmməd Füzuli (film, 1989)
== Məzmun == Tədris filmi dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin yaradıcılığına həsr olunmuşdur. == Film haqqında == Film Respublika Xalq Təhsili Komitəsinin sifarişi ilə çəkilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: Nicat Feyzullayev Ssenari müəllifi: Əliyar Səfərli, Nicat Feyzullayev Operator: Nizami Abbas Səs operatoru: Şamil Kərimov Məsləhətçi: Ş.Səfərov == Sponsor == Respublika Xalq Təhsili Komitəsi == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 352.
Məhəmməd Füzuli heykəli (Bakı)
Məhəmməd Füzuli heykəli — Mərkəzi park ərazisində yerləşən Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının önündə orta əsr Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin şərəfinə ucaldılmış heykəl. 1958–1963-ci illərdə hazırlanmış abidənin heykəltaraşları Tokay Məmmədov və Ömər Eldarov, memarı isə Hacı Muxtarovdur. Bu işə görə heykəltaraşlar Tokay Məmmədov və Ömər Eldarov SSRİ Rəssamlıq Akademiyasının gümüş medallarına layiq görülmüşdülər. == Tarixi == 1958-ci ildə orta əsrlər Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin ölümünün 400 illiyi münasibətilə şairin abidəsinin yaradılması üçün müsabiqə elan edilir. Vaxtilə İ. E. Repin adına Sankt-Peterburq Dövlət Akademik Rəssamlıq, Heykəltaraşlıq və Memarlıq İnstitutunda bir yerdə təhsil almış Tokay Məmmədov və Ömər Eldarovun memar Hacı Muxtarovla bir yerdə hazırladıqları layihə müsabiqədə qalib gəlir. Füzulinin heykəli üzərində işləməzdən əvvəl həm Tokay Məmmədov, həm də Ömər Eldarov “poetik” mövzuya müraciət etmişdilər. Belə ki, bir müddət öncə Məmmədov Nizami Gəncəvinin portreti üzərində işləmişdi. Azərbaycan heykəltaraşlığında ağac üzərində işlənmiş ilk əsər olan bu portret Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində saxlanılır. Ömər Eldarov isə XX əsrin 50-ci illərində XIX əsr Azərbaycan şairəsi, Qarabağ xanının qızı Xurşidbanu Natəvanın mərmər portretini işləyir. Tezliklə Ali Sovetin Rəyasət Heyətinin sədri, Azərbaycanın Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun təklifi ilə Ömər Eldarov Natəvanın tunc heykəlini işləmək sifarişini alır.
Qazaxlar bələdiyyəsi (Füzuli)
Füzuli bədiyyələri — Füzuli rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. == Füzuli rayonu üzrə mövcud bələdiyylərin siyahısı == Aşağıdakı Siyahı 18.11.2024-cü il tarixli 50-VIIQD və 51-VIIQD nömrəli qanunlar nəzərə alınaraq tərtib edilmişdir. == Füzuli rayonunda işğaldan azad edilmiş, bələdiyyəsi olmayan kəndlərin siyahısı == == Füzuli rayonunda bələdiyyələrin inkişaf tarixi == Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunda bələdiyyələr 1999-cu ildə təsis olunub. 07.12.1999-cu il tarixli 771-IQ nömrəli Qanunun ilkin versiyasının "Füzuli rayonu" bölməsində cəmi 18 bələdiyyə qeyd olunub: 18.04.2000-ci il tarixli 864-IQ nömrəli Qanunla təsdiq olunmuş "“Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəetmə üzrə Əlaqələndirmə Şuraları haqqında” Əsasnamə"yə əsaəsn "Füzuli rayonu üzrə Bələdiyyələrin Əlaqələndirmə Şurası" Horadiz şəhərində yaradılmış və Füzuli rayonunda fəaliyyət göstərən bütün bələdiyyələr həmin Şuraya üzv olmuş, Horadiz bələdiyyəsinin sədri eyni zamanda Şura sədri seçilmişdir. 03.05.2005-ci il tarixli 903-IIQ nömrəli Qanunla təsdiq edilmiş "Bələdiyyələrin regional assosiasiyalarının Nümunəvi Əsasnaməsi"nə əsasən "Azərbaycan Şəhər Bələdiyyələrinin Milli Assosiasiyası", "Azərbaycan Qəsəbə Bələdiyyələrinin Milli Assosiasiyası" və "Azərbaycan Kənd Bələdiyyələrinin Milli Assosiasiyası" yaradılan kimi Füzuli rayonunda fəaliyyət göstərən bələdiyyələr müvafiq assosiasiyaya üzv qəbul ediliblər. 29.05.2005-ci il tarixli 872-IIQ nömrəli Qanunla "Füzuli rayonunda aşağıdakı bələdiyyələr təşkil edilmişdir: Eyni zamanda, “Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əlavə edilmiş “Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin siyahısı”na əlavələr və dəyişikliklər edilməsi barədə" 29.05.2005-ci il tarixli 873-IIQD nömrəli Qanunla qeyd edilmiş 11 bələdiyyə müvafiq bələdiyyələr Siyahısına əlavə edilmişdir. 01.04.2008-ci il tarixli 586-IIIQD nömrəli Qanunla "Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında" Qanunda 13-cü sırada "Horadiz bələdiyyəsi" sözlərinin qarşısındakı "Horadiz qəsəbəsi" sözləri "Horadiz şəhəri" sözləri ilə əvəz edilmişdir. 26.05.2009-cu il tarixli 824-IIIQ nömrəli Qanunla "Azərbaycan Respublikası Fizuli rayonunun ərazisində birinci Zobucuq və Beşinci Zobucuq bələdiyyəsi və Üçüncü Zobucuq, Dördüncü Zobucuq qəsəbələrini əhatə edən Beşinci Zobucuq bələdiyyəsi" yaradılmış, “Bələdiyyələrin əraziləri torpaqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əlavə edilmiş “Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin siyahısı”nın yeni redaksiyada verilməsi barədə" 29.05.2009-cu il tarixli 827-IIIQ Qanunun Əlavəsinin 21-ci bəndində artıq Füzuli rayonunda 31 bələdiyyə nəzərdə tutulmuşdur. 30.05.2014-cü il tarixli 978-IVQD nömrəli Qanunun 7-ci hissəsində Füzuli bələdiyyələrinin yeni siyahısı verilib. 30.05.2014-cü il tarixli 977-IVQ nömrəli Qanunun 7-ci hissəsinə əsasən: "7.

Digər lüğətlərdə