tam, bütün. Qədim oğuz dillərinə aiddir. Əski Yakutiya türklərində bərəkəti simvolizə edən müqəddəs ruhdur
\ – estetik kateqoriya; Yunan dilində drama – hərəkət deməkdir. İnsan həyatının ziddiyyətlərini və münaqişələrini, insanın onu əhatə edən ictimai və
\ – bir-birindən müstəqil, bir-birilə əlaqəsi çıxmayan yaxud da qarşısında olan iki ideyanın varlığını qəbul edən görüş
yaradıcılıq istedadının ən yüksək dərəcəsi; bu cür istedad yalnız insana xasdır.
\. Ani və istəklə bərabər duyğu hissi, həzz və ağrını hiss edə bilmə kimi ortaya çıxaran üçüncü əsas orqana verilən addır
\. 1. Bir-biri ilə qanuni əlaqəsi olan, bir sistemlə müəyyənləşmiş tək-tək şeylərin və hadisələrin hamısı
\ – Düşünmə qabiliyətinin özü, yaxud düşünmənin məhsulu, düşünülən şey. Bəzən ideya və prin-siplərə də deyilir
\ – ümumi olaraq bir kombinasiyanın ən adı bir parçası. Məntiqdə bir sinifə, yaxud da hər şeyə bağlı olan bölünməz əsas hissələr
bax: yəqin. Şübhə duymadan bir şeyi, möhkəm və qatı olaraq bilmək. (Yəqin: mərifəti və zəkanı və misalının fövqündə olan elmin sifətidir
\– aləmin mövcudluğu zamanı, materi-yanın yaradılmazlığı və məhvedilməzliyi, onun substansial sonsuz uzunluğu, sürəkliliyidir
qeyri-ərəb mənşəli olan. Yaranması etibarı ilə Xilafət dövrünə təsadüf edən bu kəlmə, Xilafətin tabeçiliyində yaşayan və ərəb olmayan çoxlu xalqlara
\ – əvəz, mükafat deməkdir. Əcr, insanların bu dünyada çəkdikləri əzablara, işlədikləri xeyir əməllərə və etdiyi ibadətlərə əvəz olaraq axirət düny
\- əxlaqi-hüquqi və sosial-siyasi şüur kateqoriyası, insanın şəksiz hüquqları barədə tarixən dəyişən təsəvvürlərdə bağlı lazımlıq anlayış
\ – ədəb, əxlaq. Ədəb-ərkan qaydaları, şəxsin bütün hərəkət və sözlərində tərbiyəli davranışları. Təsəvvüfdə isə müridə şeyxinin məsləhət gördüyu
\ – Özünün həyat fəaliyyətini müəyyən sosial birliklərin: bütövlükdə bəşəriyyətin, ölkələr qrupunun, ayrı-ayrı ölkələrin, həmin ölkələr daxilində
\ - əhdləşmə, vədələşmə, müqavilə.
doqma \\] – bütün vəziyyətlərdə dəyişməyən, həqiqətin pozulmazlığı üçün qəbul edilmiş müddəa, anlayış
i Ruhiyyə – ruha aid olan hal və xüsusiyyətlər. Bu termin bəzən məcaz olaraq da işlədilməkdədir. Misal üçün, əhval-i ruhiyyəm çox pisdir, gələ bilm
ərəbcədən hərfi tərcümədə ―hallar‖ deməkdir. Hal sözünün cəmidir.
\ - Şiə məzhəblərin-dən biri; yalnız hədislərə yəni şiə imamlarının dedikləri sözlərə və bunlar haqqındakı rəvayətlərə istinad etməyi tələb edən ənənə
\ - əxilərin dini-fəlsəfi təlimi. Əxi sözünün hərfi mənası dilimizdə ―qardaş‖ deməkdir. Azərbaycan dilinə qardaşlıq kimi də tərcümə olunur
\- ictimai şüur formalarından biri. \. 1. Müəyyən bir zaman ərzində məlum ictimai qrup, yaxud insan kütləsi tərəfindən mənimsənilən, şəxslərin bir-
\ – bir-birilərinin formal ziddi olmayıb, əslində mahiyyətcə ona qarşı olan məfhumlar.
\– ziddiyyətin inkişaf pillələrindən birini ifadə və əks etdirən kateqoriya. Ziddiyyət, uyğunsuzluq, məntiqsizlik
İxvan \– İslamiyyətdə \ şeyx həsən əl-Bənnanın yaratdığı \ ―Müsəlman Qardaşlar‖ cəmiyyəti adlı dini-siyasi təşkilatın üzvlərinin adı
\ – şiəliyə mənsub dini-fəlsəfi təlim. Əliallahilik isə \- şiəlik təriqətidir. Orta əsrlərdə İranda, Azərb
\ – insanın məqsədyönlü fəaliyyətinin adıdır. Bir şeyin yaradılması və ya çıxarılması üçün xərclənən bədən və baş gücü, yaxud uzun və yorucu, diq
i saleh – saleh əməllər, xeyirli işlər, əksəriyyətlə dini – fəlsəfi terminologiyaya aid olub, bir şəxsin dinin hökmlərinin əksinə olmayaraq gördüyü
əski türkcədə bir neçə məna verirdi. 1-Can, ruh, həyat 2- Ağac tikmək üçün açılan çuxur 3- meşə ağacı
Nəbilər, peyğəmbərlər deməkdir. Nəbi sözünün cəmidir. Nəbi sözü nəbəə \ felindən əmələ gəlmiş və xəbər vermək deməkdir
(أ ظَاس ) – Mədinə camaatına ənsar deyilirdi. Hərfi mənası ―kömək edənlər‖, ―dəstək olanlar‖ deməkdir, nasir sözündən törəmişdir
\ – İnsanın mənəvi və ruhani yetkinliyi, istəyin əxlaqi yaxşılığa yönəlməsi. Fəlsəfə tarixində ərdəmə və ərdəmliyə müxtəlif mövqelərdən münasibət bi
\ – fəlsəfi terminologiyaya aiddir. Bir şeydə var olan, fəqət o şeyin təbiəti xaricində yer olan her məna arazıdır
Müdrik, mütəfəkkir, yetişkin, Tanrıdan ilham alan. Əski türkcədir. Türkiyə türkcəsində hazırda işlənir və övliya anla-mına gəlir
Yer kürəsi, yaxud göy, asiman. Tez-tez Quranda işlədilən ərş sözündən mıəqsəd ilahi hakimiyyət, yaxud da Tanrı-nın dərgahı deməkdir
\ – bir şeyin üzərində təməlləndiyi, təşkil olunduğu şey. Müəyyən hadisələrin \ mövcudluğunun ilkin şəraiti və onların izahından ibarət zəruri şərt
Əski türkcədə özündən geçmiş, vəcdə gəlmiş adam deməkdir.
\ – X əsrin əvvəllərində yaranmış dini-fəlsəfi təlim; ortodoksal islam sxolostikası \. Əşərilik, islami etiqadı məzhəblərindən biridir
\ – predmetləşmədən fərqli olaraq tarixən keçici və əmtəə istehsalına, xüsusilə kapitalizm cəmiyyətinə xas sosial münasibətlərin şəxsi münasibətlər
\ – vəhmlər, şübhələr, zənn etmələr. Vəhm \ sözünün cəmidir. Səhv və yersiz düşüncə, yanlış fikir
\ - əvvəli olmayan, başlanğıc nöqtəsi olmayan. Allahın adlarından biridir. Dini – fəlsəfi ədəbiyyatda əsas var olan tanrının varlığıdır və o var olunm
əski türkcədə müxtəlif mənalar verirdi. 1- yaxşı, yaxşılıq, 2- uyum, ahəng, 3- əzab, üzüntü, 4- nəğmə, xoş səda
\ – fikirdə olanın əksi, baş vermiş olan, həqiqi olan, həqiqətə çevrilmiş olan. Dilimizdə işlək ifadə kimi vaqiə sözü də işlənməkdədir
\ – qarşılığında bir reallıq olmayan mənzərəli görüntü. Fantaziya, xəyal, görüntü sözləri ilə eyni anlamlarda Azərbaycan türkcəsində rast gəlinir
\ – imanlı adamın kafirliyi. Yəni küfür və iman arasında olan şəxs. Bəzi məzhəblərə görə, fasiq olan kəs tövbə etmədən ölərsə, əbədi olaraq cəhənnəm
\ – maliyyə kapitalının ən mürtəce, şovinist, imperialist ünsürlərininaşıq terorçuluq diktaturası
\ – anti-dialektik dünyagörüşü konsepsiyası. Hər şeyin alınyazısına əsasən əvvəlcədən təyin olunmuş olduğuna, insanın bu əvvəlcədən müəyyən olunmu
\ -Yazgıcılık\] – Bütün hadisələrin aləmin üstündə var olan bir qüvvət və ilk səbəb tərəfindən, dəyişməsi mümkün olmayacaq formada əvvəlcədən t
\ – yararın, faydanın həyat ideyasına, amalına çevrilməsi. Əxlaqi fəa- liyyət və davranışlarda faydanan ideya
\ – ümumiyyətlə hisslərlə dərk edilən hər şey. Hadisəolan, zahir olan, yaxud müşahidəsi mümkün olan, idrak ediləbilən, mövcud olana müqabil görü