işğal, Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti. Obastan - onlayn lüğətlər və ensiklopediyalar

Gürcüstanın işğal edilmiş əraziləri

Gürcüstanın işğal edilmiş əraziləri (gürc. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიები) 2008-ci il rus-gürcü müharibəsi zamanı Rusiya tərəfindən ələ keçirilən torpaqlardır. Torpaqların tərkibinə statusu beynəlxalq mübahisə olaraq qalan Abxaziya və Cənubi Osetiya daxildir. Müharibədən sonra işğal olunan ərazilərdə Rusiya hərbi qüvvələri yaradılır. Rusiya Avropa Birliyi Monitorinq Missiyasının həmin ərazilərə daxil olmasını izin vermir.

I Pyotrun Rəşti işğal etməsi

I Pyotrun Rəşti işğal etməsi — 1722-ci ilin dekabrı ilə 1723-cü ilin martı arasında baş vermişdir. Rus-Səfəvi müharibəsinin bir hissəsidir. Bu işğalla Rəşt də daxil olmaqla, Səfəvi imperiyasının Xəzər dənizi sahili torpaqlarının bir hissəsi təxminən 10 illik rus işğalı altına düşmüşdür. Bu işğal 1732-ci il Rəşt müqaviləsinə qədər davam etmiş, bu müqavilədən sonra Səfəvi imperiyasına geri qaytarılmışdır. == İşğal və döyüş == Müharibənin başlaması üçün bəhanə rəsmi olaraq Səfəvi dövlətinin təbəəsi olan, lakin mərkəzi hökümətə qarşı artıq uzun müddətdir üsyan qaldırmış olan ləzgi tayfalarının 1721-ci ildə Şirvan əyalətində hücum edərək rus tacirlərinin canına və malına ziyan vurmaları olmuşdur. Bundan əlavə, 1722-ci ildə Səfəvi dövləti tənəzzül etməkdə idi. Ölkənin bir çox yerini üsyanlar bürümüşdü. Buna görə də, Gilan əyalətinin valisi rus yardımına müraciət etdi. Hücum əməliyyatı Pyotr və onun ordusu üçün sürətli cərəan etməkdə idi. O, artıq Səfəvi torpaqları olan Dağıstanı ələ keçirmiş və təxminən müasir Azərbaycan Respublikasının ərazisini təşkil edən Aran və Şirvana doğru yürüşlər planlamaqda idi.

İşğal

İşğal (lat. occupatio — tutmaq, zəbt etmək) ümumi mənada — silahlı qüvvələrin köməyi ilə özünə aid olmayan ərazilərin zor gücünə zəbt edilməsi. İşğal adətən Anneksiyadan fəqləndirilir. Məskunlaşmış özünə aid olmayan ərazilərin zor gücünə zəbt edilməsi işğal, məskunlaşmamış özünə aid olmayan ərazilərin zor gücünə zəbt edilməsi isə anneksiya adlanır. == Əlamətlər == Müvvəqəti missiya ya qeyri müəyyən status Təcavüzə məruz qalan ölkənin vacibliyi Müharibə vəziyyətinin mövcudluğu Ərazinin idarə üsulunun işğalçı tərəfindən öz üzərinə götürülməsi Beynəlxalq qurumlar tərəfindən işğalın tanınması == Növləri == Müharibə şəraitində işğal; IV Haaqa (1907) konfransı, eləcə də Cenevrə konvensiyasına (1949) və ona 1977-ci ildə edilmiş əlavəyə əsasən işğalın rejimi və hüququ bazası xüsusi beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanmalıdır. Beynəlxalq hüquq normalarına əsasən hərbi işğal müvəqqəti olaraq bir ölkənin silahla zor gücünə digər bir ölkənin ərazisini zəbt edərək, idarəetmə funksiyasının mənimsənilməsi deməkdir. İşğalçı tərəf insan haqqlarına hörmət etməli, deportasiya və kütləvi qırğınlara yol verməməlidir. İşğalçı ordu dövlətə məxsus pul xəzinəsini, dövlət aktivlərini mənimsəyə bilər, lakin şəxsi və xüsusi, dini icma, mədəni-maarif, elmi və humanitar müəssələrin mülklərinin toxunulmazlığını təmin etməlidir. Buna misal olaraq SSRİ və Avropanın faşist Almaniyası tərəfindən işğalını (1939–1945), Ermənistanın Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ vilayətini və onun ərafındakı rayonların işğalını (baxmayaraq ki Cenevrə konvensiyasının hüquqi tələbləri Ermənistan tərəfindən kobud şəkildə pozulmuşdur. Əhali kütləvi qırğınlara və deportasiyaya məruz qalmışdır.

Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilər haqqında qanunu

Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilər haqqında qanunu» (gürc. საქართველოს კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ) — Gürcüstanın Abxaziya, Cənubi Osetiya ərazilərində Abxaziya Muxtar Respublikası və Tsxinvali bölgəsi, habelə bitişik bölgələr olaraq görünən xüsusi bir hüquq rejimi quran qanunvericilik aktı. == Qanunun qəbul tarixi == SSRİ-nin dağılmasından və Gürcüstan SSR-nin müasir Gürcüstana çevrilməsindən sonra bir sıra silahlı qarşıdurmalar nəticəsində (Cənubi Osetiya müharibəsi (1991-1992), Abxaziya müharibəsi (1992-1993)) iki tanınmamış Tiflis hökumətinin nəzarətində olmayan dövlətlər quruldu — əraziləri müvafiq olaraq keçmiş Abxaz Muxtar Sovet Sosialist Respublikası və Cənubi Osetiya Muxtar Dairəsi olan Abxaziya və Cənubi Osetiya. Gürcüstan 1992-ci ildə dünyanın əksər ölkələrindən beynəlxalq hüquqi tanınma aldı, Abxaziya və Cənubi Osetiya uzun müddət tanınmadı. 2008-ci ildə Gürcüstanla Cənubi Osetiya arasında silahlı qarşıdurmadan sonra (Abxaziya və Rusiya da Cənubi Osetiyanın tərəfində idi) Rusiya və bir sıra digər ölkələr Abxaziya və Cənubi Osetiyanı suveren müstəqil dövlətlər kimi tanıdılar. Gürcüstan baxımından, hökuməti tərəfindən nəzarət edilməyən ərazilər Rusiya tərəfindən işğal edilir. 23 oktyabr 2008-ci ildə Gürcüstan Parlamenti 3-cü oxunuşda "İşğal olunmuş ərazilər haqqında" qanunu qəbul etdi. 31 oktyabr 2008-ci ildə qanun Gürcüstan Prezidenti Mixail Saakaşvili tərəfindən imzalanmışdır. 2009-cu ilin avqustunda Gürcüstanda siyasi sığınacaq istəyən şəxslər üçün Abxaziya və Cənubi Osetiya üzərindən tranzit daşımalarına icazə vermək üçün qanuna dəyişiklik ediləcəyi elan edildi. 2013-cü ilin fevral ayında Gürcüstan hökuməti bu qanunu yumşaltmaq üçün parlamentə dəyişikliklər etdi.

İşğal Almaniyası

"1945–1949-cu illərdə Almaniya" və ya "İşğal altındakı Almaniya" — Almaniyanın İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Müttəfiq Dövlətlər tərəfindən idarə olunduğu dövrdür. Amerika, Böyük Britaniya, Sovet və Fransa qüvvələrindən ibarət olan Müttəfiq Sınaq İdarəsi ölkəni 1945–1949-cu illərdə idarə etdi. Onun ərazisində sonralar Qərbi Almaniya, Şərqi Almaniya, Qərbi Berlin və Saar Protektoratı yaradılmışdır. == Almaniyanın işğalı == 1945-ci ilin ilk aylarında İngilislər, Kanadalılar, Amerikalılar və Fransızlar Reyndən keçərək Qərbi və Cənubi Almaniyanı işğal etdilər. Sovet ordusu Berlinə Polşa, Macarıstan və Çexoslovakiyanı alaraq daxil oldu. Berlin 16 aprel – 2 may 1945-ci illər arasında olan ağır döyüşlərdən sonra təslim oldu. Bu vaxt Adolf Hitler intihar etdi. Bir neçə gün sonra, 8 may 1945-ci ildə Fransadakı Alman ordusu, general Dvayt Eyzenhaverə təslim oldu. Almaniyanın hamısı müttəfiqlər tərəfindən işğal edildi. İngilislər Reyn bölgəsində, Hannover, Şlezviq-Holşteyn və Hamburqda idi; Amerikalılar Mərkəzi və Cənubi Almaniya və Bremen; Fransızlar Saarland və Yuxarı Reyn; Elba və Köniqsberqdən şərqdəki bölgələri sovet qüvvələri (bu gün Kalininqrad adlanır); Polyaklar Şərqi Prussiyanın, Pomeraniyanın, Brandenburqun qalan hissəsini və Oder və Neisse çaylarının şərqindəki bölgələri işğal etdilər.

İşğal: Yağış

İşğal: Yağış — 2018-ci ildə çəkilmiş İşğal filminin davamı olan Avstraliya istehsalı elmi fantastika döyüş filmidir. Filmin ssenari müəllifi və rejissoru yenə də Luk Sparkdır. == Süjet xətti == Sidneyə hücumdan 2 il sonra yadplanetlilər hücumdan sağ qalmış insanları öldürməyə hələ də davam edirlər. Sağ qalanlar son gücü ilə Avstraliyanın paytaxtını geri almağa çalışırlar. Bununla belə, bu məqsədlərinə nail ola bilmirlər, lakin olduqca vacib ollan məlumatları ələ keçirə bilirlər: yadplanetlilərin hazırlamış olduqları "Yağış" layihəsi haqqında məlumat əldə edirlər. Əsgər Simmons və onun yeni gələn dostu Harri sirli "Yağış"ın axtarışına başlayırlar.

İşğal (dəqiqləşdirmə)

İşğal (lat. occupatio — tutmaq, zəbt etmək) ümumi mənada — silahlı qüvvələrin köməyi ilə özünə aid olmayan ərazilərin zor gücünə zəbt edilməsi İşğal (film, 2017) — Keri Murnion və Conatan Milott tərəfindən 2017-ci ildə çəkilmiş olan Amerika döyüş triller filmidir.

İşğal altında: Ağdam

İşğal altında: Ağdam — İşğal altında: Şuşa oyununun davamıdır. Oyun Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə "AzDimension" tərəfindən yaradılıb. İlk oyun "İşğal atında - Şuşa" bir il əvvəl kompüter oyunları həvəskarlarına təqdim edilmiş və böyük marağa səbəb olmuşdu. Yeni oyunda isə eyni zamanda Azərbaycanın hərbi sənayesinin uğurları, istehsal olunan silah və texnikalar da yer alıb. == Təsvir == Oyun Qarabağ müharibəsini əks etdirir.Oyunda əsas hədəf Ağdam şəhərini işğalçılardan azad etməkdən ibarətdir.Yeni oyunda kompüter qrafikası təkmilləşdirilmiş, xüsusi effektlərdən istifadə edilmişdir. Oyunun qrafikası Qarabağın,həmçinin Ağdam şəhərinin real görüntüləri üzərində qurulmuşdur.Şəhərin görüntüləri 2 zaman kəsiyində-işğaldan öncə və işğaldan sonra göstərilmişdir. == Nümayiş == Oktyabr ayının 7-də “Four seasons”mehmanxanasının "Rast" zalında “İşğal altında: Ağdam” kompüter oyununun təqdimat mərasimi keçirilmişdir. == Minimal tələblər == Oyun optimallaşdırılıb, nisbətən zəif kompüterlərdə də rahat çalışır. Əməliyyat sistemi: Windows XP; Vista; 7 Prossesor: Intel Core 2 Duo 2.0 GHz və daha yüksək; Operativ yaddaş: 1 GB Ram və daha yüksək; Videokart: NVIDIA GeForce 7600 GT 512 Mb / ATI Radeon X1900 512 Mb və daha yüksək == İstinadlar == == Həmçinin bax == İşğal altında: Şuşa == Xarici keçidlər == İşğal Altında: Ağdam.

İşğal altında: Şuşa

İşğal altında - "AzDimension" istehsalçıların komandasıyla yaradılmış Azərbaycan kompüter oyunudur. Oyun Qarabağ müharibəsinə həsr edilmiş və ölkənin gənclərinin hərbi-vətənpərvərlik ruhu yüksəltməyə çağırılmış. Oyun döyüş janrında yaradılmışdır və əsas onun hədəfi – Şuşanı işğaldan azad etməkdir. == Təsvir == Hadisələr yaxın gələcəkdə Qarabağda baş verir. İkinci Qarabağ Döyüşü başlayır və müharibədə çoxları şəhid və qəhrəman olurlar. Hücum əməliyyatlarının birində düşmən dəstə baş qəhrəmanın dəstəsini pusquya salır və ondan və onun zabitindən başqa hamı ölür. Ancaq onları kəndin axırında Azərbaycan əsgərləri gözləyirlər. Onlara çatmaq üçün düşmənlə mübarizə aparmaq lazımdır. == Hazırlama == Layihə 2010-cu ildə baş vermişdi. Azərbaycandan tələbə-proqramçıların komandasıyla yaradılırdı.

İşğal (film, 2017)

İşğal — Keri Murnion və Conatan Milott tərəfindən 2017-ci ildə çəkilmiş olan Amerika döyüş triller filmidir. Filmin premyerası 21 yanvar 2017-ci ildə Sandens Film Festivalında keçirilmişdir. Film 70-ci Kann Beynəlxalq Film Festivalında (2017) Rejissorların iki həftəsində iştirak etmək üçün seçilmişdir. == Süjet xətti == Texas ştatı ABŞ-dan ayrılmaq niyyətindədir. Nyu-Yorkda bu məsələ ilə bağlı danışıqlar aparılır və buna görə şəhər müharibə zonasına çevrilir. Sadə Nyu Yorklu bir qız olan Lüsi keçmiş dəniz piyadası ilə birləşərək Bruklinin Buşvik məhəlləsinin beş blokunu keçərək nənəsi ilə birlikdə gizlənməyi bacarır.

İşğal (film, 2018)

İşğal — Luk Sparkın rejissorluğu və ssenari müəllifliyi ilə 2018-ci ildə çəkilmiş Avstraliya elmi fantastika döyüş filmidir. Filmdə əlavə dialoqları Feliks Uilyamson yazmışdır. Filmin prodüseləri SparkeFilms şirkətindən Karli və Karmel İmri olmuşdur. 2018-ci ilin fevral ayında Saban Entertainment şirkəti Şimali Amerika regionunda filmin hüquqlarını əldə etmişdir. Pinnacle Film şirkəti isə filmin Avstraliya və Yeni Zelandiyada nümayiş hüquqlarını əldə etmişdir.2020-ci ildə filmin davamı olan İşğal: Yağış filmi buraxılmışdır.

Sovet İşğal Muzeyi (Tbilisi)

Sovet işğalı muzeyi ( gürc. საბჭოთა ოკუპაციის მუზეუმი, sabch'ot'a okupats'iis muzeumi) — Gürcüstanın Tiflisdəki bir tarix muzeyi olan, Gürcüstanda Sovet hakimiyyətinin yetmiş ilini (1921-1991) sənədləşdirən və işğalçı, milli-azadlıq hərəkatının tarixinə həsr olunmuş bir muzeydir. Gürcüstan dövləti Sovet dövründə siyasi repressiyalarının qurbanlarının xatirəsinə 26 may 2006-cı ildə bu muzeyi yaratmışdır. Muzey Gürcüstan Milli Muzeyinin (GMM) tərkib hissəsidir. == Sərgi == Muzey Tiflisin əsas magistral yolu olan Rustaveli prospektində yerləşir və Gürcüstan Milli Muzeyinin bir hissəsi kimi idarə olunur. Postsovet məkanında üçüncü belə muzey olmaqla, ən azı qismən Tallinndə (Estoniya) və Riqada (Latviya) oxşar sərgilərin nümunələrindən ilhamlanmışdır. 26 may 2006-cı il tarixində Gürcüstanın Müstəqillik Günü qeyd etməsi çərçivəsində açılışı edildi. Lazımi maliyyələşmə, ilk növbədə, Gürcüstan Prezidentinin administrasiyasının nəzarətində olan büdcədənkənar gəlir mənbəyi olan Prezident Fondu tərəfindən təmin edildi. Muzeyin ümumi sahəsi 700 m², nümayiş olunan əşyaların sayı 3000-dən çoxdur. Sovet İşğal Muzeyi, 1918-1921-ci illər arasındakı qısamüddətli müstəqillikdən 1989-cu ildə Sovet ordusunun 1989-cu ildə müstəqillik tərəfdarı mitinqinə basqın etməsindən bəri Gürcüstan tarixinin xronologiyasından sonra arxiv sənədlərini, foto və video materialları əks etdirən daimi bir sərgidir.

İsrailin işğal etdiyi ərazilər

İsrailin işğal etdiyi ərazilər — İsrailin 1967-ci il Altıgünlük müharibədən bəri işğal etdiyi Fələstin ərazilərini və Colan təpələri üçün istifadə edilən ifadə. Əvvəllər Sinay yarımadasını və Livanın cənubunu da işğal etmişdir. Altıgünlük müharibədə İsrailin qələbəsindən əvvəl Fələstin ərazilərinin işğalı Misir və İordaniya arasında bölünmüş, birincisi Qəzza zolağını, ikincisi isə İordan çayının qərb sahilini ilhaq etmişdir. Sinay yarımadası və Colan təpələri müvafiq olaraq Misir və Suriyanın suverenliyi altında idi. "İşğal edilmiş" və "ərazilər" terminləri İsraillə bağlı ilk dəfə Altıgünlük Müharibədən sonra hazırlanmış Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 242 saylı Qətnaməsində birgə formada istifadə edilmişdir. Burada qeyd edilmişdir: "Yaxın Şərqdə ədalətli və davamlı sülhün bərqərar olması aşağıdakı hər iki prinsipin tətbiqi ilə" əldə ediləcək: "İsrail Silahlı Qüvvələrinin son münaqişədə işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılması; Bütün iddialara və ya döyüş vəziyyətlərinə xitam verilməsi və bu ərazidəki hər bir dövlətin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə və onların təhlükəsiz və tanınmış sərhədlər daxilində təhdidlərdən və ya güc aktlarından azad şəkildə sülh şəraitində yaşamaq hüququna hörmət edilməsi və tanınması". İsrail 2005-ci ildə Qəzzə zolağından birtərəfli qaydada ayrılmışdır. BMT və bir sıra insan hüquqları təşkilatları İsraili Qəzzə zolağının blokadasına görə işğalçı dövlət hesab etməkdə davam edir. İsrail bu xarakteristikanı rədd edir. 24 sentyabr 2021-ci ildə BMT Baş Assambleyası qarşısında çıxış edən FMİ Prezidenti Mahmud Abbas İsrailə Fələstin əraziləri üzərindəki hərbi işğalına son qoyması üçün bir illik ultimatum vermiş və bunu etməməsinin nəticə verəcəyini bildirmişdir.

Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)

Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalı — 2014-cü ildən davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsi'nin aktiv fazasıdır. 24 fevral 2022-ci ildə Rusiya Ukraynanı işğal etməyə başladı. Kampaniya uzunmüddətli hərbi birləşmədən və işğaldan bir neçə gün əvvəl Rusiyanın Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikasını tanımasından sonra başlayıb. Moskva vaxtı ilə saat 06:00-da (UTC+3) Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynanın şərqində hərbi əməliyyat elan etdi. Daha sonra, paytaxt Kiyev də daxil olmaqla, ölkənin müxtəlif yerlərində raket zərbələri endirildi. Ukrayna Sərhəd Xidməti bəyan edib ki, onun Rusiya və Belarusla sərhədləri hücuma məruz qalıb. Bir çox ölkə Ukraynaya hücumu pisləyib. == Zəmin == === Postsovet münasibətləri === 1991-ci ildə SSRİ-ni dağıldıqdan sonra, Ukrayna və Rusiya arasında yaxın münasibətlər davam edirdi. 1994-cü ildə Ukrayna nüvə arsenalından imtina etməyə razılıq verdi. Bunun qarşılığında Rusiya, Birləşmiş Krallıq və ABŞ Ukraynanın ərazi bütünlüyünə və ya siyasi azadlığına qarşı olan təhlükələrdən onu birgə qoruyacaqdır.

Şirürəkli Riçardln Kipri işğal etməsi

Kiprin işğalı — İngiltərə kralı Riçardın Üçüncü səlib yürüyüşündə Kipr səfəridir. == Kiprə gediş == Riçard Tankreddən gəmiləri ilə aprelin 10-da yola çıxdı. 2 gün sonra gəmilər fırtınaya düşdü. Bu fırtınada 25 gəmi batdı. Sağ qalan gəmilər isə, aprelin 22-də Rodosa çatdılar. Donanma burada on gün ləngidi. Gəmilər təmir olundu. Mayın 1-də gəmilər təmir olunub Kiçik Asiya sahillərindən şərqə doğru yola salındılar. Bunu eşidən II Filip aprelin 20-də Akraya çatıb və şəhəri mühasirəyə alanlara qoşuldular. Riçardın donanması mayın 6-da Limissoya (Kipr şəhərinə) çatdı.

Gəncə qalasının işğalı

Gəncə qalasının işğalı (rus. Штурм Гянджи) — 3 yanvar 1804-cü ildə Rusiya imperiyası əsgərlərinin Gəncə xanlığının paytaxtı Gəncə şəhərini ələ keçirməsi. Gəncə xanlığı Kür çayının sağ sahilində Alazan çayının mənsəbinə qədər yerləşirdi. Xanlıq şərq və cənub-şərqdə Qarabağ xanlığı ilə, cənubda İrəvan xanlığı ilə həmsərhəd idi. Qərbdə Zəyəm çayı xanlığın ərazisini Şəmşədil sultanlığından və şimalda Kür çayı xanlığın ərazisini Gürcüstandan ayırırdı. Gəncə 8 metr hündürlüyündəki iki divarı və 6 bürcü olan güclü qala idi. 2 dekabr 1803-cü ildən blokadada olan Gəncə qalası Nikolay Dubrovinə görə bütün Azərbaycanda ən yaxşı hesab edilirdi. Bu zaman şəhər onun Gürcüstan kraliçası Böyük Tamaranın dövründən bəri Gürcüstana aid olması və Gürcüstan hökmdarlarının zəifliyinə görə bu yerlə əlaqəsini kəsdiyini bəhanə edən general-leytenant Sisianovun rəhbərliyi altındakı rus ordusunun hücumlarına məruz qalırdı. Sisianova görə "Gəncə qalasının yerli mövqeyi bütün Azərbaycan üzərində hökmran" idi. Məhz buna görə də "bu istila Rusiya üçün birinci dərəcəli əhəmiyyətə malik" idi.

Kabilin işğalı (2021)

Kabilin süqutu — 15 avqust 2021-ci ildə Əfqanıstanın paytaxtı Kabil şəhərinin Taliban qüvvələri tərəfindən ələ keçirilməsi. Şəhərin tutulması Əfqanıstan Prezidenti Əşrəf Qəninin ölkəni tərk etməsindən bir neçə saat sonra baş tutdu. Kabilin süqutundan əvvəl artıq Əfqanıstanın əyalət mərkəzlərinin bir çoxu Taliban tərəfindən ələ keçirilmişdi. Bu proses ümumən ABŞ-nin Əfqanıstanı tərk etməsi ilə başlandı. Əfqanıstan hökuməti və Taliban arasındakı danışıqlarda hakimiyyətin sülh yolu ilə ötürülməsi haqqında qərar qəbul edildi. Lakin hökumət iqtidarın keçid hökumətinə verilməsini istəsə də, Taliban bunu qəbul etmir və iqtidarın birbaşa onlara verilməsini tələb edir. Həmçinin bəzi "NATO" qüvvələri Əfqanıstanda qalaraq öz vətəndaşlarının təxliyəsi üçün təhlükəsizliyi təmin edirlər. == Arxa plan == Taliban və ona müttəfiq olan silahlı qruplar 1 may 2021-ci ildə, ABŞ qoşunlarının əksəriyyətinin Əfqanıstandan çıxarılması ilə paralel olaraq Əfqanıstan hökumətinin nəzarət etdiyi ərazilərə genişmiqyaslı hücumlar başlatdılar. Bu basqınlara tab gətirməyən Əfqanıstan Ordusunda xaos yarandı və avqustun ortalarına qədər yalnız iki silahlı qrup fəaliyyətini davam etdirdi. Bunlara Kabildə yerləşən 201-ci korpus və 111-ci diviziya daxil idi.

Krımın işğalı (2014)

Rusiya Federasiyasının Krımı ilhaq etməsi — beynəlxalq birliyin çoxu tərəfindən tanınmayan Krım yarımadasının 2014-cü ilin əvvəlində Ukrayna bölgələri — Krım Muxtar Respublikası və Sevastopol şəhərinin inzibati sərhədləri daxilində Rusiya Federasiyasına daxil edilməsi. Bu hadisədən dərhal əvvəl Ukraynada bir neçə aylıq anti-prezident və hökumət əleyhinə hərəkətlər (Evromaydan) başladı, 2014-cü ilin fevralında Viktor Yanukoviçin prezidentlikdən devrilməsi ilə sona çatdı və Krımda bir çoxları dövlət çevrilişi kimi qəbul etdi. Yeni hökumətin və onun tərəfdarlarının bir sıra hərəkətləri (Radanın dövlət dili siyasətinin əsasları haqqında qanunun ləğvi, səs vermə qanununun hazırlanması, Euromaidan fəalları və siyasi xadimlərinin radikal bəyanatları) Rusiya ictimai təşkilatlarının fəallaşması və Rusiyanın etimadlı Krımlarının əhəmiyyətli bir hissəsinin Ukraynanın yeni rəhbərliyinə qarşı səfərbər edilməsi, bu da Rusiya KİV-lərinin informasiya təzyiqi və ictimai rəy manipulyasiyasına kömək etdi. Krım tatar xalqının Məclisi tərəfindən Krım tatarlarının bir nümayəndə heyəti rolunu tələb edən xüsusi bir mövqe tutuldu. 21-23 fevral tarixlərində yeni Ukrayna hökumətini dəstəkləmək üçün kütləvi aksiyalar təşkil etdi və daha sonra Krımın Rusiya Federasiyasına birləşdirilməsinə dair referendum təyin etdikdən sonra onun qanuniliyini tanımaqdan imtina etdi.

Kubanın İşğalının Ordusunun Medalı

Kubanın İşğalının Ordusunun Medalı, 1915-ci ilin İyun ayında Amerika Müharibə Dairəsi tərəfindən yaradılan hərbi bir mükafat idi. Medal, İspan-Amerikan müharibəsi bitdikdən sonra, Kuba üzərində ABŞ Qoruyuculuğu yaratmaq üçün qarnizon işğalında xidmət edən ordu üzvlərini tanıyır. == Meyarlar == Kubanın İşğalının Ordusunun Medalı, 1915-ci ilin İyun ayına, 40-cı Müharibə Dairəsi Ümumi Əmri tərəfindən quruldu. mükafatlandırılmaq üçün bir xidmət üzvünün, 18 iyul 1898 və 20 May 1902 tarixləri arasında Kubanın coğrafi sərhədləri içində xidmət etməsi lazım idi. Kubanın İşğalının Ordusunun Medalı Əvvəlcə ABŞ Ordusu üzvlərinə verildi, ancaq müəyyən şərtlər altında digər şöbələrə də aid oldu. İlk Kubanın İşğalının Ordusunun Medalı General-mayor Leonard Vood'a verildi. Kubanın Demilitarizasiyasının Ordusunun Medalı da bənzər şəkildə adlandırılmış bir dekorasiya idi, ancaq İspan-Amerikan müharibəsinin bitməsindən yeddi il sonra ABŞ qüvvələrinin Küba'dan çəkilməsiylə mükafatlandırılırdı. == Həmçinin Bax == Kubanın Demilitarizasiyasının Ordusunun Medalı Nikaraqua Kampaniyası Medalı İkinci Nikaraqua Kampaniyası Medalı Haiti Kampaniyası Medalı Dominikan Kampaniyası Medalı == Biblioqrafiya == Foster, Frank C. (2002). 1939-cu İldən Günümüzə ABŞ Hərbi Medallarına Tam Bir Bələdçi. Fountain Inn, S.C.: MOA Mətbuatı.

Küveytin işğalı

Küveytin işğalı — 2 avqust 1990-cı il tarixində İraq tərəfindən qonşu dövlət olan Küveytin ərazisini işğal etmək məqsədilə həyata keçirilmiş iki günlük əməliyyata verilən addır. İraq tərəfindən həyata keçirilmiş bu əməliyyat nəticəsində Küveyt ərazisi yeddi ay boyunca işğal altında qalmışdır. İraqın öz işğalçı qoşunlarını BMT tərəfindən müəyyənləşdirilmiş vaxt ərzində Küveytdən geri çəkməkdən imtina etməsi ABŞ-nin rəhbərliyi altında təşkil olunmuş koalisiya qüvvələrinin işğal olunmuş əraziyə hərbi müdaxiləsi ilə nəticələnmişdir. Bu hadisələr tarixə birinci Körfəz müharibəsi adı ilə daxil olmuş və koalisiya qüvvələrinin hücumu nəticəsində işğalçı İraq qoşunları Küveyt ərazisini tərk etmiş, həmçinin geri çəkilərkən Küveytə məxsus 600-ə yaxın neft buruğunu yandırmışdır. 1990-cı ilin əvvəllərində İraq hökuməti Küveyti neft oğurlamaqda ittiham etdi. Digər tərəfdən, bəzi İraq mənbələrinin verdiyi məlumata görə İraq prezidenti Səddam Hüseynin Küveytə hücum etmək barədə planı hələ aylar əvvəldən qərara alınmışdı. Bəziləri isə İraqın İran-İraq müharibəsi ərzində xaricdən aldığı 14 milyard ABŞ dollarından çox məbləğdə olan borcunu ödəyə bilmədiyi və Küveytin tədarük etdiyi neftin çox olmasının İraq neftinin dəyərini düşürməsi kimi səbəblərin hücumu tətiklədiyini bildirmişdir. 2 avqust 1990-cı ildə başlayan hücum nəticəsində iki gün ərzində Küveyt Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyətinin çox hissəsi ya iraqlılarla döyüşdə dağıdıldı, ya da qonşu Səudiyyə Ərəbistanı və Bəhreyn kimi ölkələrə çəkildi. İşğaldan sonra İraq tərəfindən burada "kukla dövlət" yaradıldı və bir neçə gündən sonra Səddam Hüseyn Küveyti İraqın 19-cu vilayəti olaraq adlandırdı. == Maliyyə borcu üzərində münaqişə == İran-İraq müharibəsi başladıqda Küveyt müharibənin əvvəllərində neytral mövqe nümayiş etdirmiş, hətta İran və İraq arasındakı danışıqlarda vasitəçi olmağa cəhd göstərmişdir.

Kərkicahanın işğalı

Laçının işğalı

Laçının işğalı — 1992-ci ilin mayında, Birinci Qarabağ müharibəsinin əvvəllərində, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin hərbi birləşmələri və separatçı Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının döyüşçülərindən ibarət erməni qüvvələri tərəfindən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə qarşı Laçının nəzarəti uğrunda başladılan hərbi hücum əməliyyatı. Laçın rayonu Azərbaycanın qərbində, Kiçik Qafqazda yerləşir. Şimaldan Kəlbəcər, cənubdan Qubadlı, şərqdən Xocalı, Şuşa və Xocavənd rayonları, qərbdən isə Ermənistanla həmsərhəddir. İşğal ərəfəsində rayonda 60 min nəfərə yaxın azərbaycanlı və kürd yaşayırdı. 1992-ci ilin əvvəllərində Azərbaycanda ağır siyasi böhran yaşanırdı. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi (AXC) Azərbaycan Prezidenti Ayaz Mütəllibovun istefa etməsini tələb etmişdi. Xocalı soyqırımı ilə bağlı detalların ictimaiyyətə yayımlanmasından sonra prezident Mütəllibov müxalifətin təzyiqi ilə 6 martda istefa vermişdi. Prezident səlahiyyətlərini Yaqub Məmmədova icra etməyə başlamış, Rəhim Qazıyev isə müdafiə naziri olmuşdu. Buna baxmayaraq, 9 mayda Şuşa işğal edilmiş, bu isə Azərbaycanda daxili siyasi gərginliyi pik həddə çatdırmışdı. Qazıyev vəzifəyə gəldikdən sonra dərhal Moskvaya danışıqlara getmiş, Şuşanın işğaldan azad edilməsi üçün Rusiya Müdafiə Nazirliyinin dəstəyini əldə edə bilmişdi.

Lənkəranın işğalı (1813)

Lənkəranın işğalı (rus. Штурм Ленкорани, translit. Ştrum Lenkorani) və ya Lənkəran yürüşü (fars. یورش به لنکران‎, translit. Yureş be Lankaran) — 1 yanvar 1813-cü ildə Rusiya imperiyası əsgərlərinin Talış xanlığının paytaxtı Lənkəran şəhərini ələ keçirməsi. Bu hərbi münaqişə qəddarlığına və amansızlığına görə fərqlənir. Ərazinin top atəşənə tutulduğu beş günlük mühasirədən sonra ruslar Qacar qoşunlarının üstünlüyünə baxmayaraq qalaya hücum etdilər. Sərkərdələrin və əsgərlərin əksəriyyətinin öldürüldüyü mühasirədə ağır itkilərə məruz qalsalar da, ruslar qalanı alaraq Lənkəranı işğal etdilər. Qala ələ keçirildikdən sonra Qacar ordusunun bütün əsgərləri rus ordusu tərəfindən qətlə yetirildi və ruslar heç kimi əsir götürmədilər. General Kotlyarevski özü mühasirə zamanı ağır yaralandı və bundan sonra döyüşlərdə iştirak edə bilmədi, Qacar canişini Sadiq Xan qalaya hücum zamanı öldürüldü.

Monqol işğalları

Monqol işğalları — 13-cü əsr boyu baş tutmuş, 1300-cü ilədək artıq Asiya və Şərqi Avropanı əhatə edən geniş Monqol İmperiyasının yaranması ilə nəticələnmişdir. Tarixçilər Monqol İmperiyası daxilindəki dağıntıları bəşəriyyət tarixindəki ən ölümcül münaqişələrdən biri kimi qiymətləndirirlər. Əlavə olaraq, monqolların kəşfiyyat xarakterli yürüşləri zamanı özləri ilə vəba gətirməsi, Asiya və Avropanın geniş hissələri boyu yayması və sonradan Qara ölüm adını alan və kütləvi insan həyatının itirilməsinə səbəb olan epidemiyanın əsasının qoyması ehtimalı da var. Monqol İmperiyası 13-cü əsr ərzində Asiya boyu bir sıra işğal və yürüşlər əsasında yaranmış, 1240-larda isə Şərqi Avropaya çatmışdır. "Dənizlərin imperiyası" adlandırılan özündən sonrakı bir çox imperiyanın (Britaniya) əksinə, Monqol İmperiyası daha cox quru əsaslı olmuş, otarma yönümlü Monqol süvari və mal-qara qüvvəsinə əsaslanmışdır. Bu səbəbdən monqol qarət və yürüşlərinin əksəriyyəti mal-qara üçün kifayət qədər otun movcud olduğu daha isti fəsillərdə baş tutmuşdur. Monqolların yüksəlişindən əvvəl 1211-dən 1225-ə qədər 15 il rütubətli və isti hava şəraiti atların yetişdirilməsi üçün əlverişli şərait yaratdı və bu da monqolların işğalarına böyük kömək etdi. Rus dövlətlərinə qarşı Tartar və Monqol yürüşləri 1260-cı illərdə Monqol İmperiyasının parçalanmasından daha sonralara qədər davam etmişdir. Digər ərazilərdə, Çində monqolların qazandığı əraziləri əldə saxlaması 14-cü əsrdə Yuan sülaləsinədək, İranda isə 15-ci əsrdə Teymurilər adı altında davam etmişdir. Hindistanda Monqol dövləti 19-cu əsrədək Muğal imperiyası adı altında mövcud olmağı bacarmışdır.

Niderland Ost-Hindin yapon işğalı

Yaponiya İmperiyası İkinci Dünya müharibəsi zamanı 1942-ci ilin martından 1945-ci ilin sentyabrın sonuna qədər davam edən indiki İndoneziya olan Niderland Ost-Hindini işğal etdi. Bu dövr İndoneziya tarixində ən böyük böhranlardan biri idi. Niderland Ost-Hindi 1819-cu ildən Hollandiya koloniyası olmuşdur, lakin Hollandiyanın özü 1940-cı ildə Almaniya tərəfindən işğal edilmişdi və bu səbəbdən Yapon İmperator Ordusuna qarşı öz koloniyasını müdafiə etmək imkanları az idi və üç aydan az Borneoda ilk hücumlardan sonra Yapon donanması və ordusu holland və müttəfiq qüvvələrini ələ keçirdi. Başlanğıcda indoneziyalıların əksəriyyəti Hollandiya müstəmləkə ustalarından yaponları xilaskar kimi qarşıladı. İndoneziyalılar Yapon müharibəsi səyləri üçün daha çox çətinliyə düçar olması gözlənildiyini anladılar. 1944–1945-ci illərdə Müttəfiq birliklər əsasən İndoneziyanın Yava və Sumatra kimi ən sıx hissələrinə irəliləyə bilmirdilər. Beləliklə, İndoneziyanın əksər ərazisi hələ 1945-ci ilin avqustunda təslim olduğunda Yapon işğalı altında idi. Xüsusilə Yava və daha az dərəcədə Sumatrada yapon təhsilli bir çox gənc indoneziyalıları öyrədib, silahlandırıb və millətçi liderlərinə siyasi dəstək verdi. Beləliklə, Hollandiya müstəmləkə rejimi məhv edilməsi və İndoneziya millətçiliyinin asanlaşdırılması ilə yapon işğalı Sakit okean bölgəsində Yaponiyanın təslim olunduğu günlər ərzində İndoneziya müstəqilliyinin elan edilməsi üçün şərait yaratdı, lakin Hollandiyalılar Ost-Hindi (indiki İndoneziya) geri almağa çalışdılar və beş il davam edən diplomatik, hərbi və ictimai mübarizənin nəticəsi olaraq, Hollandiyada 1949-cu ilin dekabrında İndoneziya suverenliyini tanıdılar. İşğal İndoneziyada Hollandiya üçün ilk ciddi problem idi və Hollandiya müstəmləkə hakimiyyətini sona çatdırdı və sonunda, dəyişikliklər son dərəcə çox və qeyri-adi idi ki, sonrakı mərhələ İndoneziya Milli İnqilabı mümkün olmayan bir şəkildə yalnız üç il içərisində Hollandiyadan fərqli olaraq yaponlar indoneziyalıların kənd səviyyəsinə qədər siyasiləşdirilməsinə kömək etdi.

Niderlandın işğalı (1940)

Niderlandın işğalı (10-14 may 1940) — İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Fransa kampaniyasının gedişində alman silahlı qüvvələrinin (vermaxt) Niderland qoşunlarına qarşı strateji hərbi əməliyyatı və Niderlandın Üçüncü Reyx tərəfindən işğal edilməsi. == Tarixi == Nasist Almaniyasının siyasi-hərbi rəhbərliyi və vermaxt komandanlığının planlarına görə, Niderland silahlı qüvvələrinə qarşı “B” orduqrupuna daxil olan general-polkovnik Georq fon Küxlerin 18-ci ordusu və general- polkovnik Valter fon Reyxenaunun 6-cı ordusu hərəkət etməli idi. 6-cı ordu Niderlandın Rurmon şəhərinin cənubu ilə hərəkət etməli və müttəfiq qüvvələri,fransız-ingilis və Belçika silahlı qüvvələri ilə mübarizə aparmalı idi. Lakin, əsas hədəf – holland qüvvələrinin darmadağın edilməsi 18-ci orduya tapşırılmışdı. Almanlar Niderland silahlı qüvvələrini daha tez sıradan çıxarmaq üçün, ilk növbədə onun planlı müdafiəsinin təşkilinə mane olmaq istəyirdilər. General Hans fon Şponekin 22-ci piyada diviziyası və general Kurt Ştudentin 7-ci aviadesant diviziyasıda, məhz bu məqsəd üçün ayrılmışdı. 1940-cı il, mayın 10-da alman qoşunlarının Fransaya və neytral ölkələr olan Belçika, Niderland və Lüksemburqa tərəf hərəkət etməsi ilə “qəribə müharibə” qəfil sona çatdı. …“Alman işğalının sürəti və işğalın miqyası müttəfiqləri və bitərəf ölkələri gözənilməz halda yaxaladı”. Alman ordusu, elə ilk gündən, Lüksemburqu praktik olaraq müqavimətsiz işğal etdi. Niderland uğrunda döyüşlər ilk olaraq 18-ci alman ordusunun hücumu ilə başlandı.

Omanın Bəhreyni işğalı (1717)

Omanın Bəhreyni işğalı (1717) — Bəhreyndəki 115 illik Səfəvi sülaləsi hakimiyyətinə son qoyan Oman müdaxiləsi nəzərdə tutulur. Əsrin əvvəllərindən başlayan əfqan və digər üsyanlar Səfəvi imperiyasının zəifləməsinə səbəb oldu. Bundan istifadə edən Oman dövləti Bəhreyndəki Səfəvi hakimiyyətini devirməyi və oraları öz hakimiyyəti altına almağı bacardı. Bu zaman Omanı Yaruba sülaləsi idarə etməkdə idi. Bu sülalədən olan II Sultan ibn Seyf Bəhreyni ələ keçirdi və əkbərilərin nümayəndəsini taxta çıxardı. == Tarixi == Bəhreynli teoloq Şeyx Yusif əl-Bəhreyni hazırladığı şiə alimlərin bioqrafik lüğətində - Lu’lu’at al-Baḥrayn (Bəhreyn incisi) - işğalı öz nöqtey-nəzərindən belə izah edir: == Nəticə == Sultan ibn Seyfin qüvvələrinin Bəhreyndən geri çəkilməsindən sonra orada hakimiyətini qoruya bilmədi, lakin Omanlıların getməsindən sonra da Bəhreyndə sabitlik yaranmadı. Səfəvi imperiyasının ziyasi zəifliyi ona gətirib çıxardı ki, tez bir zamanda Bəhreyn adaları Huvala tayfası tərəfindən işğal edildi. Bu işğalı əl-Bəhrəni dağıdılma kimi təsvir edir.. Demək olar ki, durmadan davam edən müxtəlif sünni dəniz qüvvələrinin, Omanlıların və Səfəvilərdən sonra Nadir şahla Kərim xan Zəndin müdaxilələri Bəhreynin getdikcə zəifləməsinə və geridə qalmasına səbəb oldu. Həmçiniin, omanlılar tərəfindən inci tacirlərinə və toplayıcılarını tətbiq edilən yüksək vergilər bu sahələrin də tənəzzül etməsinə yol açdı.

Polşanın işğalı (1939–1945)

Polşanın işğalı İkinci dünya müharibəsi dövründə (1939-1945) nasist Almaniyası və Sovet İttifaqı tərəfindən 1939-cu ilin sentyabrında Polşaya alman-sovet hücumu ilə başlamış və 1945-ci ilin mayında Almaniyanın müttəfiqlərə məğlub olması ilə rəsmən başa çatmışdır. İşğal dövründə Polşa mədəniyyətini məhv etmək, Polşa xalqını işğalçı alman və sovet qüvvələrinə tabe etmək üçün Polşa ərazisi nasist Almaniyası və Sovet İttifaqı (SSRİ) arasında bölündü.1939-cu ildə sovetlər tərəfindən işğal edilmiş Polşa torpaqları 1941-ci ilin yay-payız mövsümündə Almaniyanın SSRİ-yə müvəffəqiyyətli hücumu zamanı faşist Almaniyası tərəfindən ələ keçirildi. Bir neçə ilik mübarizədən sonra Qızıl Ordu alman işğalçılarını dayandıra və nasist ordusunu SSRİ-dən, Polşadan və Mərkəzi və Şərqi Avropanın yerdə qalan hissəsində qova bildi. Hər iki işğalçı tərəf Polşanın suverinliyinin, Polşa mədəniyyətinin, polyak xalqının mövcudluğu üçün eyni düşmən idi, bunları məhv etməyə çalışmışdı. Barbarossdan əvvəl nasist Almaniyası ilə Sovet İttifaqı öz aralarında Polşaya qarşı siyasi münasibətlərini müəyyənləşdirmişdilər. Daha çox diqqəti cəlb edən isə dörd Gestapo-NKVD konfransı idi. Hansı ki işğalçılar Polşa müqavimət hərakatı ilə necə mübarizə edilməsi və gələcəkdə Polşanın necə məhv edilməsi planlarını müzakirə etmişlər. Demək olar ki 6 milyon nəfər vətəndaş – Polşa əhalisinin 21,4 %-i, 1939-1945-ci illər arasında – Polşanın işğalı nəticəsəndə, həlak olmuşdur. Həlak olanların yarısını Polşa yəhudiləri təşkil edirdi. Həlak olanların 90 %-dən şoxu qeyri-hərbi itki idi.

Polşanın sovet işğalı

Polşanın sovet işğalı (rus. советское вторжение в Польшу) — Fəhlə və Kəndli Qırmızı Ordusunun Polşa Respublikasının şərq bölgələrində keçirdiyi hərbi əməliyyat. Nəticədə Ukrayna və Belarus SSR-ə (Qərbi Ukrayna və Qərbi Belarusiya) və Litva (Vilnüs bölgəsinin bir hissəsi) SSRİ-yə birləşdirildi. Beləliklə, SSRİ ilə Nasist Almaniyası arasında Polşanın faktiki bölünməsi (bəzən "dördüncü bölgü" adlandırılan) həyata keçirildi ki, bu da Almaniya ilə SSRİ arasında Hücum etməmək Paktının Gizli Protokoluna uyğun gəlirdi. Əməliyyat Almaniyanın Polşaya hücumundan 16 gün sonra - 1939 -cu il sentyabrın 17 -də saat 03.15-də başladı və SSRİ tərəfindən Polşaya rəsmi müharibə elan edilmədi. Əməliyyatda Kalinin və Moskva hərbi dairələrinin bölmələri tərəfindən gücləndirilmiş Kiyev və Belarus hərbi dairələrinin birləşmələri iştirak etdi. İşğal və daha çox ilhaq ağır nəticələrə səbəb oldu: kütləvi həbslər, Katın qətliamı, xalqların deportasiyası, Stalin repressiyalarına məruz qalan əhalinin sayının əhəmiyyətli dərəcədə artması və s.

Potinin işğalı

Rus ordusu tərəfindən Potinin işğalı — 2008-ci ildə Gürcüstan-Cənubi Osetiya qarşıdurmasının aktiv mərhələsində Gürcüstanın Poti şəhərinin rus ordusu tərfindən işğalı. == İşğaldan əvvəlki vəziyyət == Poti Qara dəniz sahilində Gürcüstanın iqtisadi cəhətdən əsas limanıdır. Poti dənizə çıxışı olmayan Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələri üçün kritik bir giriş nöqtəsidir. == İşğal == Rusiya təyyarələri 8 avqustda Potini bombalayır və liman iki gün bağlı qalır. Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri 9 avqustda limana hücum edir. Rusiya hərbi gəmiləri 10 avqust 2008-ci ildə Poti də daxil olmaqla Qara dəniz sahilindəki Gürcüstan limanlarının yaxınlığında yerləşdirilir. Avqustun 11-də gürcü səlahiyyətliləri rus qüvvələrinin Potiyə daxil olduğunu, ancaq Rusiya yalnız kəşfiyyat missiyası göndərdiyini iddia edir. 12 avqustun səhərində, Rusiya prezidenti rus hərbi əməliyyatları dayandıracağını açıqladıqdan bir saat sonra bombardman səsləri eşidilir. Rus qoşunları Poti limanından keçərək onun ətrafında mövqelər tutur.. 12 avqustda Rusiya Qara Dəniz Donanmasının döyüş gəmiləri Poti limanına uğurlu basqın təşkil edir.

Qarabağ xanlığının işğalı

== Arxa plan == Əfşarlar dövlətinin banisi Nadir şah Əfşarın 1747-ci ildə sui-qəsd nəticəsində qətlə yetirilməsindən sonra Azərbaycan torpaqlarında ardıcıl olaraq iyirmi xanlıq müstəqil olur ki, bunlardan biri də Qarabağ xanlığıdır. Xanlığın əsası Qarabağın Sarıcalı kəndində anadan olmuş, Cavanşirlər sülaləsinin nümayəndəsi Pənahəli xan tərəfindən qoyulmuşdur. Xanlığın əhalisini Cavanşir, İyirmi dörd, Otuzikilər, Kəbirli, Ziyadoğlular və Baharlı türk tayfaları təşkil etmişdir. Qarabağ salnaməçilərinin hamısı Qarabağ xanlığının yaranmasını sarıcalılı Pənahəli bəyin adı ilə bağlayırlar. Mirzə Adıgözəl bəy Cavanşir sülaləsinin yaradıcısı olan Pənahəli bəyin əslən Sarıcalı tayfasından оlduğunu qеyd еtmişdir. Mirzə Camal Cavanşir isə оnun bu fikrini Cavanşirlərin Sarıcalı оymağından оlmasını yazmaqla qəbul еdir. Mirzə Camal bəy Qarabaği “Qarabağnamə” əsərində yazır: “Mərhum Pənah xanın əsl-nəsəbi Qarabağın Cavanşir еlindəndir. Bu еl qədim zamanlarda Türküstandan gəlmiş Bəhmənli elinin bir qоlu оlan Sarıcalı оymağındandır. Bunların atababaları Cavanşir еli arasında məşhur, adlı-sanlı, çörəkli, mal-dövlət və еhsan sahibi оlmuş adamlar idilər.” Qarabağ xanlığı Kiçik Qafqaz dağlarının cənub-şərqində yerləşirdi. Xanlığın sərhədləri Araz çayından Göyçə gölünədək, Tərtər çayından bütün düzənlik və Dağlıq Qarabağı, Zəngəzuru, Bərgüşadı əhatə etməklə Mehri, Tatev və Sisiana qədər uzanırdı.

Qorinin işğalı

Qorinin işğalı — Qori və ətraf bölgələrinin Rusiya-Gürcüstan müharibəsi çərçivəsində Rusiya hərbi qüvvələri tərəfindən 13 avqust 2008-ci ildə başlayan və 22 avqust 2008-ci il tarixində rus birliklərinin şəhərdən çıxması ilə sona çatan hərbi işğalı idi. == Zəmin və ilk hava hücumları == Qori mərkəzi Gürcüstanda, Tsxinvali şəhərindən təxminən 25 km (16 mil) məsafədə yerləşən strateji bir şəhərdir. Şəhər həmçinin Gürcüstanın böyük bir hərbi quraşdırma və nəqliyyat mərkəzidir. 7 avqustda Qori yaxınlığında 75 tank və zirehli nəqliyyat vasitələri (Gürcüstan hərbi arsenalının üçdə biri) yığılmışdı. 9 avqust 2008-ci il tarixində, səhər saat 6:27 radələrində Reuters, iki rus qırıcısının Gürcüstanın Qoridən 10 km şimalda yerləşən altilleriya mövqeyini bombaladığını bildirmişdir. Yaranan partlayış zamanı bazadan əlavə bir neçə yaşayış binası və bir məktəb də ziyan görmüşdü. Gürcüstan hökuməti yaşayış binalarına bomba düşməsi nəticəsində 60 nəfər mülki vətəndaşın öldüyünü bildirmişdir. Rusiya mətbuatının yazdığına görə, Rusiya təyyarələri silah anbarına üç bomba atmış və anbardalı sursatların partlaması nəticəsində əraziyə bitişik 5 mərtəbəli yaşayış binalarından birinin fasadı zərər görmüşdü. Rus təyyarələri 9 avqusta qədər Gürcüstanın ən az beş şəhərini bombalamışdır. == Gürcüstanın tərk edilməsi == Gürcüstan Ordusu Tsxinvali məğlubiyyətindən sonra yenidən Qoridə toplandı.

Qrenadanın işğalı

Qrenadanın işğalı (ing. Operation Urgent Fury - Təcili Qəzəb) - 1983-cü ildə Karib hövzəsində yerləşən Qrenada adasının ABŞ və bir necə Karib hövzəsi ölkələri tərəfindən işğal edilərək, marksist hökumətin hakimiyyətin kənarlaşdırılması ilə nəticələnmiş hərbi əməliyyat. Soyuq müharibə dövründə Qərb yarımkürəsində baş vermiş ən böyük münaqişələrdən biri olaraq qəbul edilir. Qrenadanın işğalı eyni zamanda Amerika Birləşmiş Ştatlarının Vyetnam müharibəsindən sonra sərhədləri xaricində qoşulduğu ən böyük hərbi qarşıdurma olaraqda qəbul edilir.

Qızıl Ordunun Azərbaycanı işğalı

Bakı əməliyyatı, Aprel işğalı, Aprel inqilabı,Aprel çevrilişi və ya Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulması — Azərbaycan hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədilə, XI Qırmızı Ordu və Volqa-Xəzər hərbi donanmasının Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatı. Bakı əməliyyatının planı Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası (AK(b)P) liderləri olan Qafqaz cəbhəsinin komandiri Mixail Tuxaçevski və Hərbi İnqilab Şuranın üzvü Serqo Orconikidze tərəfindən hazırlanmışdı. 1919–1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə Sovet hakimiyyətinin dağılması anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında AK(b)P ilə birləşdi. 1920-ci ilin aprelində XI Qızıl Ordu Şimali Qafqazdakı Könüllü ordunu məğlub edərək, Azərbaycanla sərhədə yaxınlaşdı. Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecəsində başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarlar Azərbaycanla sərhədi keçdi və düşmən arxasında uğurlu dərin basqın etdi. Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti qurduqdan sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdi. Fövqəladə toplantıda məclis Azərbaycan Kommunist Partiyasına hakimiyyəti vermək üçün səs verdi.

Qızıl Ordunun Ermənistanı işğalı

Qırmızı Ordunun Ermənistanı işğalı və ya Ermənistanın Sovetləşməsi — Sovet Rusiyasının XI Qırmızı Ordusunun 1920-ci ilin sentyabrından 4 dekabr tarixinədək keçmiş Rusiya İmperiyası və Osmanlı imperiyası ərazisində qurulmuş Ermənistan Demokratik Respublikasında yeni Sovet hökuməti qurmaq üçün həyata keçirilən bir hərbi səfərdir. Müdaxilə paytaxt İrəvan və digər şəhərlərdə erməni bolşeviklərinin qiyamı ilə paralel olmuşdur. Müdaxilə Ermənistan Demokratik Respublikasının mövcudluğunun sona çatmasına və Ermənistan Sovet Sosialist Respublikasının qurulmasına gətirib çıxardı. == Arxa plan == 1917-ci ildə baş vermiş Oktyabr inqilabından sonra Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi başlayır. Bakıdakı şəhər daxili müharibələrdən sonra şəhər azərbaycanlıların və ermənilərin yaşadığı ərazilər olaraq ikiyə bölündü. Lakin vaxt keçdikcə ermənilər Bakını boşaldıb bugünkü Ermənistanın sərhədlərinə çəkildilər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti nizami orduların müharibəsi kimi reallaşmayan bu qarşıdurmalar nəticəsində yaradılmışdır. 1920-ci ilin sentyabrında, Türkiyə və Ermənistan arasında müharibə başlayandan sonra hücuma keçən Kazım Qarabəkir komandirliyindəki XV korpus Mîsâk-ı Milli sərhədləri içində olan Sarıqamış, Qars, Ərdahan, Artvin, Batum və İğdırı geri alaraq Gümrü şəhərinə daxil olanda, Daşnak (Erməni İnqilab Federasiyası) rəhbərliyi sülh istəməli idi. Sülh danışıqları 22 noyabr 1920-ci ildə Gümrüdə başladı. 2-3 dekabr 1920-ci il gecəsinin səhəri, sülh müqaviləsi Ermənistan daşnak hökuməti adından imzalandı.

Qızıl Ordunun Gürcüstanı işğalı

Qızıl ordunun Gürcüstanı işğalı, başqa adla Sovet–Gürcü müharibəsi (15 fevral – 17 mart 1921) – Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasına bağlı Qızıl Ordunun Gürcüstan Demokratik Respublikasının menşevik bölgəsi hökumətini çökdürtmək və yerinə bolşevik rejimi hakim bir ölkə yaratmaq məqsədilə etdiyi hərbi hərəkatdır. == İşğaldan əvvəl == Ağ Ordu 'nun Bolşevik inqilabı ilə yox olması ilə Qafqazda qeyri-sabitlik meydana gəldi. Qafqazda 3 etnik millət olan; Gürcülər, Azərbaycanlılar və Ermənilər müstəqilliklərini elan etdi. Leninin Sovetləşmə planının ilk hədəfi Qafqaz idi. Bu səbəbdən ilk hədəf Gürcüstan Demokratik Respublikası idi. Qırmızı Ordu bu iş üçün 50.000 adam ayırdı. == İşğal == İşğalı idarə edən Anatoli Gekker 11. Rus Ordusu ilə ilk öncə Tiflis Əməliyyatını təşkil edərək Khrami çayını keçdi və qısa müddətdə Gürcü qüvvələrini məğlubiyyətə uğratdı. Sonra Kutaisi Əməliyyatını təşkil etdi. İttifaq Dövlətlərinin köməyinə maneə törətmək üçün Ruslar Qara dəniz' dəki bütün Gürcü limanlarını ələ keçirdi.

Reynlandın işğalı

Reynlandın işğalı — Almaniya İmperiyasının ordusunun 1918-ci ildə darmadağın edilməsindən sonra 1 dekabr 1918-dən 30 iyun 1930-a qədər baş verən işğal hadisəsi. == Müddətləri == Birinci atəşkəs (11 noyabr 1918 - 13 dekabr 1918) Atəşkəsin ilk uzadılması (13 dekabr 1918 - 16 yanvar 1919) Atəşkəsin ikinci uzadılması (16 yanvar 1919 - 16 fevral 1919) Atəşkəsin üçüncü uzadılması (16 fevral 1919 - 10 yanvar 1920) 1920: Müttəfiq Reynlandın Ali Komissiyasının yaradılması (10 yanvar 1920, Versal Anlaşmasının bəndləri 428-431) 1930: 1930: 1925-26-cı il Lokarno müqaviləsi şərtlərinə əsasən müttəfiq birliklər geri çəkildi. 1936: 7 martda Hitlerin rəhbərliyi altında alman qoşunları tərəfindən Reynlandın remilitarizasiyası. == İşğal edən qüvvələr == === Belçika qüvvələri === Bu, Aaxendə qərargahı olan və Krefelddə qoşunları yerləşən 20000 əsgərdən (beş bölmə) ibarət ordu idi. Orduya Armand Hyuz komandirlik edirdi. === Reyn Britaniya Ordusu === Britaniya ordusu 3 dekabr 1918-ci ildə Almaniyanın ərazisinə girdi. Reyn Britaniya Ordusu 1919-cu ilin martında işğalçı qüvvə olaraq quruldu. Qərargahı Köln şəhərində yerləşirdi və The Cologne Post qəzetini buraxırdı. === Reyn Fransız Ordusu === Fransanın səkkizinci və onuncu ordusu əslində işğal planına daxil olan fransız qüvvəllərini meydana gətirdi. Səkkizinci ordu general Oqustin Jerarın komandalığı altında idi və Pfalitsi işğal etmişdi.

Qazax rayonunun Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş kəndləri

Qazax rayonunun Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş kəndləri — 1990-cı illərdən 2024-cü ilə kimi Qazax rayonu 7 kəndi Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. Qazax rayonunun hal-hazırda işğal altında olan anklav kəndləri: Sofulu, Barxudarlı və Yuxarı Əskipara kəndləridir. Qazax rayonunun işğaldan azad olunan kəndləri: Bağanıs Ayrım, Qızılhacılı, Aşağı Əskipara və Xeyrımlı kəndləridir. == İşğal edilmiş anklav kəndlər == === Yuxarı Əskipara === Kənd 8 iyun 1992-ci ildən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır. Kənd ərazisində çoxlu tarixi abidələr var: Şəkər qalası, Qatır körpüsü, Kazım körpüsü və s. === Barxudarlı və Sofulu === Barxudarlı və Sofulu kəndlərinə ermənilərin hücumu 1992-ci ilin aprelin 23-dən başlayıb və çətinliklə də olsa onlar bu kəndləri aprelin 27-də işğal ediblər. Bir neçə gün davam edən döyüşlərdə kənd sakinləri Barxudarlıda 11, Sofuluda 9 post quraraq ermənilərə qarşı döyüşüblər. Qazax rayonundan köməyə gələn olmasın deyə, bura gələn dəmir yolu xəttidə ermənilər tərəfindən partladılıb. Sofulu və Barxudarlı yalnız 4 gün mühasirədə saxlanıldıqdan sonra çətinliklə işğal edilib. Hadisələrin şahidi Barxudarlı kənd sakin Əhmədin dedikləri: Hadisələr zamanı 7 nəfər kənd sakini şəhid olur, 3 nəfər ağır yaralanır.

Rusiya tərəfindən işğal edilmiş Ukrayna torpaqlarının ilhaqı referendumu

2022-ci il sentyabrın sonlarında Ukraynaya Rusiya tərəfindən göndərilmiş məmurlar Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərinin Rusiya tərəfindən ilhaqı ilə bağlı referendumlar keçirmişdirlər. Keçirilmiş bu referendumlar şərhçilər tərəfindən saxta referendumlar kimi təsvir edilmiş və dünyanın müxtəlif ölkələri tərəfindən pislənmişdir. Hazırda referendumların nəticələrinin etibarlılığını Şimali Koreyadan başqa dünyanın heç bir suveren dövləti qəbul etməmişdir. Səsvermə Ukraynanın dörd regionunda - Ukraynanın Rusiya tərəfindən işğal olunmuş Donetsk və Luqansk vilayətlərində təşkil edilmiş, Rusiyanın marionet dövlətləri olan Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikası ərazilərində, həmçinin müharibənin ilk həftəsində Rusiya tərəfindən ələ keçirilmiş və Rusiya tərəfindən təyin edilmiş hərbi administrasiyaları olan Xerson vilayəti və Zaporojye vilayətində baş tutmuşdur. Rusiya Federasiyasının Silahlı Qüvvələri hərbi əməliyyatların davam etdiyi dörd regiondan heç birinə tam nəzarəti həyata keçirmir və eyni zamanda da, əhalinin böyük hissəsi 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya qarşı hərbi təcavüzü başlayandan sonra regionları tərk etmişdirlər. Referendumlar beynəlxalq hüquqa görə qeyri-qanuni olmuşdur və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin pozulması halı kimi qətiyyətlə pislənilmişdir. 2022-ci il sentyabrın 30-da Rusiya prezidenti Vladimir Putin Rusiya parlamentinin hər iki palatasına müraciətində Ukraynanın Donetsk, Luqansk, Xerson və Zaporojye vilayətlərinin ilhaqını elan etmişdir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Ukrayna və bir çox başqa ölkələr ilhaqı pisləmişdirlər.

Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə daxil olmayan və ermənilər tərəfindən işğal olunmuş 7 rayon

Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan tərəfindən işğalı olunmuş Azərbaycan əraziləri — keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə daxil olmayan, Birinci Qarabağ müharibəsi (1988–1994) dövründə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş və İkinci Qarabağ müharibəsi başlanana qədər işğal altında qalmış ərazi. == Ərazilər haqqında ümumi məlumat == 12.05.1994–27.09.2020 tarixləri aralığında bu ərazilərin aid olduğu inzibati rayonlar: Kəlbəcər rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 02.04.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində qəbul olunmuş 10 noyabr 2020-ci il bəyanatının şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 25 noyabr tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən bəyan edilmişdir. Laçın rayonu — 1992–1993-cü illərdə bütün ərazisi (o cümlədən 18.05.1992 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində qəbul olunmuş 10 noyabr atəşkəs bəyanatının şərtlərinə əsasən işğaldan azad edilmiş, rayon mərkəzi daxil olmaqla Laçın dəhlizi Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verilmişdir. Məlum bəyanatın şərtlərinə uyğun olaraq Laçın dəhlizinə alternativ yol hazır olduqan sonra − 26.08.2022-ci ildə Laçın şəhəri, Zabux və Sus yaşayış məntəqələri Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə keçmişdir. Qubadlı rayonu — 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 31.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. II Qarabağ müharibəsi nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 2020-ci il 25 oktyabr tarixində ASQ tərəfindən Qubadlı rayonunun inzibati mərkəzi olan Qubadlı şəhərinin işğaldan azad edildiyi İlham Əliyev tərəfindən bəyan edilmişdir.

İŞĞAL

Digər lüğətlərdə

İŞĞAL

İŞĞAL

işğal

İŞĞAL

İŞĞAL

İŞĞAL

işğal

İŞĞAL

İŞĞAL

işğal

Obastana Qoşul.