Lamiyə Vəliyeva

Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva (5 aprel 2002) — T13 kateqoriyasında (görmə pozğunluğu) çıxış edən Azərbaycan paraatleti. 2020-ci ildə Yaponiyanın Tokio şəhərində baş tutan XVI Yay Paralimpiya Oyunlarında qızıl və gümüş medallara, XVII Yay Paralimpiya Oyunlarında isə ikinci dəfə qızıl medala sahib olub.[1][2]

Lamiyə Vəliyeva
Şəxsi məlumatlar
Tam adı Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva
Vətəndaşlığı
Doğum tarixi 5 aprel 2002(2002-04-05) (22 yaş)
Boyu 1,64 m
İdman növü Yüngül atletika
Karyera illəri 2015–h. h.
Məşqçisi Oleq Panyutin (yığmada)
Tofiq Əliyev (şəxsi)
Medallar
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2015-ci ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə Oleq Panyutindir.

Karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə Konya şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu.

2016-cı ildə Belarusda beynəlxalq turnirdə 60 metr məsafəyə qaçışda beşinci pillənin sahibi olan Lamiyə Vəliyeva, 2017-ci ildə isə Macarıstanda XIV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalında mübarizə apardı.

2018-ci ilin yanvar ayında 400 metr məsafəyə qaçışda şəhər çempionatının qalibi oldu, fevral ayında isə Belarusda beynəlxalq turnirdə bürünc medal qazandı. 2018-ci ildə U-18 Avropa Çempionatında mübarizə aparan Lamiyə Vəliyeva, 2019-cu ildə növbəti dəfə şəhər çempionatının qalibi oldu.

2019-cu ilin iyun ayında o, 200 və 400 metr məsafələrə qaçışda U-18 Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu. İyun ayında XV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalında çıxış elədi.

Vəliyeva dünya rekordu ilə 2024 Yay Paralimpiya Oyunlarında

2021-ci ilin yanvar ayında Lamiyə Vəliyeva 100 və 200 metr məsafələrə qaçışda Azərbaycan Çempionatının qızıl medallarına sahib oldu. 2021-ci ilin avqustunda isə Lamiyə Vəliyeva XVI Yay Paralimpiya Oyunlarında mübarizə apardı.

Lamiyə Vəliyeva 2024 Yay Paralimpiya Oyunlarında

Avqustun 31-də isə qadınların 100 metr məsafəyə qaçış turniri baş tutdu.[3] Bu turnirdə Azərbaycanı üç idmançı — Lamiyə Vəliyeva, Yelena Çebanu və Yuliya Yanovsxaya.[3] Komandanın heyətində ən təcrübəli atlet 2016-cı il Rio-de-Janeyro Paralimpiadasında üç medala sahib olan Yelena Çebanu hesab olunurdu. Lamiyə Vəliyeva və Yuliya Yanovsxaya isə Paralimpiadanın debütantı və gənc idmançı hesab olunurdu. Təsnifat mərhələsində əvvəlcə Lamiyə Vəliyeva mübarizə apardı.[3] "A" qrupunda çıxış edən atlet, 12.08 saniyə nəticə göstərdi və altı idmançı sırasında birinci pillənin sahibi oldu.[3] Bununla da Lamiyə Vəliyeva final mərhələsinə adladı.[3] Daha sonra "B" qrupunda çıxış edən Yuliya Yanovsxaya mübarizə apardı.[3] 12.40 saniyə nəticə göstərən gənc atlet mərhələni altı idmançı sırasında üçüncü pillədə başa vurdu və final mərhələsinə adladı.[3] Sonda "С" qrupunda çıxış edən Yelena Çebanu mübarizə apardı və 12.16 saniyə nəticə göstərdi.[3] Bununla da altı idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olan Yelena Çebanu da final mərhələsinə vəsiqə qazandı.[3][4] 8 idmançının mübarizə apardığı final mərhələsinin əsas favoriti 2016-cı il Rio-de-Janeyro Paralimpiadasının qalibi olan Leyla Acametova hesab olunurdu. Amma final mərhələsində gözlənilməz nəticələr qeydə alındı. Turnirin qalibi 11.96 saniyə nəticə göstərən İspaniya nümayəndəsi Adiaratu İqlesias Forneiro oldu.[3] Ondan cəmi 0.03 saniyə geri qalan Lamiyə Vəliyeva isə XVI Yay Paralimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib oldu.[3] Yuliya Yanovsxaya 12:30 saniyə nəticə ilə dördüncü, Yelena Çebanu isə 12:40 saniyə nəticə ilə yeddinci pillələrin sahibi oldu.[3][5]

400 metr məsafəyə qaçış turnirində 55.00 saniyə nəticə ilə həm Paralimpiya rekordunu yeniləyən, həm də XVI Yay Paralimpiya Oyunlarının qızıl medalına sahib olan Lamiyə Vəliyeva

Sentyabrın 2-də həm də qadınların 400 metr məsafəyə qaçış turniri baş tutdu.[6] Bu turnirdə Azərbaycanı Lamiyə Vəliyeva və Yuliya Yanovsxaya təmsil elədi.[6] Təsnifat mərhələsinin "B" qrupunda çıxış edən Yuliya Yanovsxaya 56.55 saniyə nəticə göstərdi və 6 idmançı sırasında 2-ci pillənin sahibi oldu.[6] Bununla da Yuliya Yanovsxaya final mərhələsinə adladı. "C" qrupunda çıxış edən Lamiyə Vəliyeva isə 55.70 saniyə nəticə göstərdi və mərhələni 5 idmançı sırasında 2-ci pillədə başa vuraraq final mərhələsinə vəsiqə qazandı.[6] Lamiyə Vəliyeva ancaq 100 metr məsafəyə qaçış turnirin qalibi olan İspaniya nümayəndəsi Adiaratu İqlesias Forneirdən 0.01 saniyə geri qaldı.[6] Final mərhələsi sentyabrın 4-də baş tutdu.[6]

Sentyabrın 4-də baş tutan final mərhələsinin əsas favoriti 100 metr məsafəyə qaçışda qızıl medala sahib olan İspaniya nümayəndəsi Adiaratu İqlesias Forneir hesab olunurdu.[7] Amma idman mütəxəssislərinin ehtimalları özünü doğrultmadı.[7] 8 idmançının mübarizə apardığı final mərhələsində Lamiyə Vəliyeva 55.00 saniyə nəticə göstərdi və XVI Yay Paralimpiya Oyunlarının qızıl medalına sahib oldu.[7] Lamiyə Vəliyeva həm də 2012-ci ildə Kuba atleti Omara Durand tərəfindən müəyyən olunan Paralimpiya rekordunu da (55.12 saniyə) yenilədi. Final mərhələsində çıxış edən digər atlet Yuliya Yanovsxaya isə 56.18 saniyə nəticə göstərdi və beşinci pillənin sahibi oldu.[7] Final mərhələsində sonra Lamiyə Vəliyeva müsahibəsində bunları bildirdi: "Azərbaycana qızıl medal qazandırdığım üçün şadam. Özümlə fəxr edirəm. Rəqiblərim çox güclü idi. Mən buna hazır idim. Ona görə də qalib gəldim. Bu hələ başlanğıcdır. 2024 Paris Paralimpiadasına hazırlaşacam".[8]

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən XVI Yay Paralimpiya Oyunlarında qazandığı nailiyyətlərə və Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva 1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə təltif edildi.[9]

Lamiyə Vəliyeva 2023-cü ildə Fransanın Paris şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında 2 qızıl medala sahib olub. 2024-cü ildə isə o, Yaponiyanın Kobe şəhərində keçirilən Dünya Çempionatında 2 qızıl medal qazanmış və bu onun 4-cü dünya çempionluğu olmuşdur.[10][11][12]

Vəliyeva 2024-cü ildə Paris şəhərində keçirilən Yay Paralimpiya Oyunlarının final mərhələsində 100 metr məsafəni 11,76 saniyəyə qət edərək 2-ci dəfə Paralimpiya çempionu olub.[13] O, həmçinin bu göstərici ilə Rio-2016 Paralampiyasında 11,79 saniyəlik nəticə ilə ən yaxşı göstəriciyə malik olan Leyla Acametovanı qabaqlayaraq yeni dünya rekordunu müəyyənləşdirib.[14][15] [16] [17][18]

Lamiyə Vəliyeva XVII Yay Paralimpiya Oyunlarındakı yüksək nailiyyətlərinə və Azərbaycan idmanının inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin 10 sentyabr 2024-cü il tarixli sərəncamı ilə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib.[19] Prezidentin eyni tarixli sərəncamı ilə o, həmçinin Paralimpiya Oyunlarında birinci yeri tutduğuna görə 200 000 və ikinci yeri tutduğuna görə 100 000 manat pul mükafatı ilə mükafatlandırılıb.[20][21][22][23]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Lamiyə Vəliyeva Paralimpiya Oyunlarında qızıl medal qazanıb". www.youtube.com. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  • ""Şöhrət" ordenli paralimpiya çempionu Lamiyə Vəliyeva". www.youtube.com. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  • "Lamiyə Vəliyeva Paralimpiya çempionu oldu". www.youtube.com. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  • "Paralimpiya Oyunlarının çempionu Lamiyə Vəliyeva böyük coşqu ilə qarşılandı". narimanov-ih.gov.az. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "İkiqat Paralimpiya Çempionumuz". apasport.az. 2024-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  2. ↑ "Lamiya Valiyeva wins gold at Paris Paralympic Games". Trend.Az (ingilis). 2024-09-03. 2024-09-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Azerisport.com idman portalı. "Токио-2020: Ламия Велиева берет серебро". www.azerisport.com ( (rus.)). 01.09.2022. Archived from the original on 2022-08-25. İstifadə tarixi: 01.09.2022.
  4. ↑ Azerisport.com idman portalı. "Бегуньи Азербайджана бросили вызов". www.azerisport.com ( (rus.)). 01.09.2022. Archived from the original on 2022-08-30. İstifadə tarixi: 01.09.2022.
  5. ↑ Azerisport.com idman portalı. "Очередные медали Азербайджана". www.azerisport.com ( (rus.)). 01.09.2022. Archived from the original on 2022-09-02. İstifadə tarixi: 01.09.2022.
  6. ↑ 1 2 3 4 5 6 Azerisport.com idman portalı. "Токио-2020: Юлия Яновская и Ламия Велиева вышли в финал". www.azerisport.com ( (rus.)). 01.09.2022. Archived from the original on 2022-08-30. İstifadə tarixi: 01.09.2022.
  7. ↑ 1 2 3 4 Azerisport.com idman portalı. "Токио-2020. Велиева стала чемпионкой, побив рекорд Паралимпиады". www.azerisport.com ( (rus.)). 01.09.2022. Archived from the original on 2022-08-30. İstifadə tarixi: 01.09.2022.
  8. ↑ Azerisport.com idman portalı. "Чемпионка Паралимпиады: Это только начало". www.azerisport.com ( (rus.)). 01.09.2022. Archived from the original on 2022-08-30. İstifadə tarixi: 01.09.2022.
  9. ↑ Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. "Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı". www.azertag.az ( (az.)). 06.09.2022. 2022-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 05.08.2022.
  10. ↑ "Lamiyə Vəliyeva dünya çempionu oldu". Qafqazinfo (az.). 2024-05-18. 2024-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-19.
  11. ↑ "Lamiyə Vəliyeva Paralimpiya çempionu oldu". qol.az (az.). İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  12. ↑ "Paris-2024: Lamiyə Vəliyeva növbəti medalını qazanıb". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-09-07. 2024-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  13. ↑ ""Paris-2024": Lamiyə Vəliyeva Paralimpiya çempionu olub". Azertag. 3 sentyabr 2024. 2024-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-03.
  14. ↑ "Paris-2024: Azərbaycan paraatleti qızıl medal qazanaraq yeni dünya rekordu müəyyənləşdirib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-09-03. 2024-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-03.
  15. ↑ ""Paris-2024": Lamiyə Vəliyeva Paralimpiya çempionu olub". 2024-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  16. ↑ "Lamiya Valiyeva - Athletics | Paralympic Athlete Profile". International Paralympic Committee (ingilis). 2023-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  17. ↑ "Athletics VALIYEVA Lamiya - Tokyo 2020 Paralympics". web.archive.org. 2021-08-30. Archived from the original on 2021-08-30. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  18. ↑ "Lamiya Valiyeva became the world champion for the 4th time". İdman və Biz (ingilis). 2024-05-25. 2024-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.
  19. ↑ ""Azərbaycan Milli Paralimpiya komandası üzvlərinin təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". president.az (az.). 2024-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-10.
  20. ↑ ""Fransanın Paris şəhərində keçirilən XVII Yay Paralimpiya Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün yüksək nəticələrə görə mükafatların müəyyən edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". president.az (az.). 2024-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-10.
  21. ↑ "Lamiyə Vəliyeva: Azərbaycanın adı ən yüksək yerlərdə çəkilməlidir". report.az. 2024-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  22. ↑ "LAMİYƏ VƏLİYEVA DÜNYA REKORDU İLƏ PARALİMPİYA ÇEMPİONU OLUB". www.mys.gov.az. İstifadə tarixi: 18 sen 2024.
  23. ↑ "Fransanın Paris şəhərində keçirilən XVII Yay Paralimpiya Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün yüksək nəticələrə görə mükafatların müəyyən edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi". president.az (az.). 2024-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-18.