Zəncan xalçaları

Zəncan xalçaçılıq məktəbi — Qədim Azərbaycan ərazisi olan Zəncanda xalçaçılıq da qədim və zəngin tarixə malikdir.

Xalça
Zəncan xalçaları
Xalça haqqında məlumatlar
Məktəbi	Ərdəbil xalçaçılıq məktəbi
Ölkə	Azərbaycan
Bölgə	Zəncan

Təbriz xalçaçılıq məktəbi Azərbaycanın ən qədim və məşhur xalçaçılıq məktəbidir, Təbriz, Ərdəbil, Marağa, Mərənd, Maku, Xoy, Urmiya, Zəncan, Qərəcə, Heris, Sərab, Əhmədabad, Miriş, Əhər, Salmas, Görəvan, Sennə, Qaradağ və başqa xalça məntəqələrini əhatə edir. Bu ərazidə yaşamış türk dilli tayfalar hələ qədimdən xalçaçılığın yaranması və inkişafında mühüm rol oynamış, müxtəlif dövrlərdə İran xalça sənətinin təşəkkülünə ciddi təsir göstərmişlər. Orta əsrlərdə Şərqin ən mühüm ticarət mərkəzlərindən və zəngin şəhərlərindən olan, eləcə də Avropa ilə ticarət əlaqələri xalçaçılıq sənətinin sürətli inkişafına səbəb olmuşdur^[1].

Digər peşələrlə yanaşı Zəncanda xalçaçılıq da çox inkişaf etmişdir. XVI əsrdə Türkiyəyə köçürülən minlərlə azərbaycanlı sənətkar arasında zəncanlı xalça ustaları da var idi. Türkiyənin "Anadolu" və xüsusilə "Uşaq" adlı xalça kompozisiyalarında Zəncan xalçalarına xas bədii və texniki xüsusiyyətlər aydın nəzərə çarpır.

"Zəncan" adı ilə tanınan xalçalar Qarabağın "Dəryanur" xalçasını çox xatırladır. Həm ara sahənin, həm də köbə zolağının bədii quruluşu əyrixətli nəbati naxışları olan müəyyən xalça nümunəsindən götürülmüşdür. Qarabağın "Dəryanur" xalçaları "Zəncan" xalçaları ilə müqyisədə daha zəngin rəng qammasına malikdirlər. Son dövlər "Zəncan" xalçaları kimyəvi vasitələrlə boyanan iplikdən toxunur. Onların keyfiyyəti də bir qədər aşağı düşmüşdür.

"Zəncan" adı ilə tanınan xalçalar əsasən kiçik ölçülü, bəzən uzunsov olur. Onların toxunuşu sıx olmur. İşlənməsi kobud olsa da, rənglərinin zənginliyi və harmonik uyğunluğu ilə fərqlənir. Bu, xüsusilə dəvə yunundan toxunan xalçalara aiddir. Belə xalçalar yüksək keyfiyyətli xalça nümunələri hesab olunur. Yaxın vaxtlara qədər Zəncan palaslarına və kilimlərinə, həmçinin mürəkkəb toxunuşlu xurcunlara və çuvallara Rusiya bazarlarında böyük tələbat var idi.

• Təbriz xalçaçılıq məktəbi
• Şah Abbası xalçaları
• Şahabbası xalçaları
• Şeyx Səfi xalçası