Mənası “iki dağın arasından axan çayın məcrası” deməkdir. Hərfən “çay yeri” anlamını verir. Çay isə “su” deməkdir. Çay, çara (heyvanın tökdüyü maye), çimmək, cummaq, çağlamaq, çala, çökək, çuxur, carlamaq, çayıl (bu bizdə işlədilmir, bəzi türk dillərində çimmək üçün suyun qabağını kəsib göl düzəltməyə çayıl deyirlər) sözlərinin hamısı su ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Çaylaqqala
Çaylaqqala (əvvəlki adı: Xtsabert) — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Çaylaqqala kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 dekabr 1992-ci il tarixli, 428 saylı Qərarı ilə Xocavənd rayonunun Xtsabert kəndi Çaylaqqala kəndi adlandırılmışdır. 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Çaylaqqala kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
XIX əsrdə burada ermənilərin məskunlaşması ilə əlaqədar kəndin adı Xtsabert (erm. "çay daşından qala") adlandırılmışdı. 1992-ci ildən kəndin adı özünə qaytarılmışdır. Oykonim çaylaq (çay yatağı) və qala (tikili) sözlərindən düzəlib, "çay yatağı yaxınlığında qala" deməkdir.
Çaylaqqala kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri qeydə alınmışdır:
Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil.
Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil.
Çaylaqçay
Çaylaqçay – Araz çayının sol qoludur. Cəbrayıl rayonu ərazisindən axır. Uzunluğu 32 m, hovzəsinin sahəsi 190 km²–dir. Başlanğıcını Kiçik Qafqazın cənub ətəyindən (1750 m) alır. Axımı yağış sularından əmələ gəlir. Çaylaqçaydan suvarma işlərində geniş istifadə edildiyinə görə suyu mənsəbə çatmır.
Azərbaycan çayları
Çaylar,Göllər,Bulaqlar...