Avropa ölkələrinin siyahısı — Avropa qitəsində yerləşən 64 dövlət və əraziyə verilən ümumi ad.
Avropa qitəsi təxminən 10.180.000 km² sahəsi ilə dünya torpaqlarının 6,8 %-ni əhatə edir və 746.419.440 nəfər əhalisi ilə dünya əhalisinin 11 %-nə ev sahibliyi edir.
Avropa coğrafi cəhətdən Ural dağları, Ural çayı və şərqdə Xəzər dənizi ilə əhatəlidir. Cənubunda Qafqaz dağları, Qara və Aralıq dənizləri, Bosfor və Dardanel boğazları yerləşir. Şimal-qərbində Atlantik okeanı, şimalında isə Şimal Buzlu okeanı yerləşir. Avropa dörd hissəyə ayrılır: Qərb, Şərq, Şimal və Cənub. Bəzi coğrafiyaşünaslar isə beş hissəyə ayırırlar və beşinci hissə olaraq Mərkəzi Avropa terminini istifadə edirlər. Soyuq müharibə ərəfəsində Şərqi və Qərbi Avropaya ayrılmış, Qərbi Avropa kapitalist, Şərqi Avropa isə kommunist blok adlandırılmışdır.[1][2][3]
Ümumilikdə Avropada 64 ölkə var ki, onlardan 50-si müstəqil, 8-i asılı və 6-sı tanınmamış ölkədir. 14 ölkənin adaları, 19-nun daxili dənizlərlə əhatəli sahilləri, 32-nin isə dəniz və okeanlarla əhatəli geniş sahilləri var. Beş ölkənin həm Asiya, həm də Avropa qitəsində ərazisi var. Həmin ölkələr Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Gürcüstan və Rusiyadır. Kipr və Ermənistan isə siyasi və sosial mübahisəli ərazidə yerləşir. 28 ölkə Avropa İttifaqına, 25 ölkə isə NATO-ya üzvdür. Avropa Şurasında isə 47 ölkə yer alır. Sərhədləri tamamilə Avropada olan ölkələrin arasında ərazisinə görə ən böyük ölkə Ukraynadır. Ümumilikdə ərazisinə görə ən böyük Avropa ölkəsi Rusiya, ən kiçik ölkə isə Vatikandır.[4][5]
Bu məqalədə Avropa qitəsində torpaqları olan ölkələr, onların bayraqları, paytaxtları, rəsmi dilləri, əraziləri, əhali və coğrafi mövqelərini göstərən xəritələr göstərilmişdir. Bu siyahı BMT üzvü olan ölkələrə və digər (BMT tərəfindən tanınmayan ölkələr, xüsusi inzibati regionlar, asılı ərazilər) ölkələrə bölünmüşdür.[6]
Ərazisi Avropa daxilində yerləşən və ya beynəlxalq Avropa təşkilatlarına üzv olan 50 müstəqil dövlət var ki, onlar demək olar ki, beynəlxalq səviyyədə tanınır. Hamısı BMT-nin üzvü və ya müşahidəçi dövlətidir və Belarus, Qazaxıstan və Vatikan istisna olmaqla, hamısı Avropa Şurasının üzvüdür. 44 ölkənin paytaxtı Avropa daxilində yerləşir və (2020-ci ilə qədər) bu ölkələrin 27-si Avropa İttifaqının üzvüdür
* | = Aİ üzvü[7] |
Bayraq | Xəritə | Ölkə | Rəsmi dil(lər)rindəki uzun ad(lar) | Paytaxt | Əhali | Sahəsi |
---|---|---|---|---|---|---|
Albaniya[Q 1] Albaniya Respublikası |
alb. Shqipëri / Shqipëria – Republika e Shqipërisë | Tirana (alb. Tiranë) |
2.876.276 | 28,748 km2 (11,100 kv. mil) | ||
Andorra Andorra knyazlığı |
kat. Andorra – Principat d'Andorra | Andorra la Vella (kat. Andorra la Vella) |
78.000 | 468 km2 (181 kv. mil) | ||
Ermənistan[Q 2] Ermənistan Respublikası |
erm. Հայաստան – Հայաստանի Հանրապետություն (Hayastan – Hayastani Hanrapetut'yun) | İrəvan (erm. Երևան (Yerevan)) |
2.925.000 | 29,743 km2 (11,484 kv. mil) | ||
Avstriya* Avstriya Respublikası |
alm. Österreich – Republik Österreich | Vyana (alm. Wien) |
8.857.960 | 83,871 km2 (32,383 kv. mil) | ||
Azərbaycan Azərbaycan Respublikası |
azərb. Azǝrbaycan – Azǝrbaycan Respublikası | Bakı (azərb. Bakı) |
10.184.096 | 86,600 km2 (33,436 kv. mil) | ||
Belarus Belarus Respublikası |
belar. Беларусь – Рэспубліка Беларусь (Bielaruś – Respublika Bielaruś)
rus. Беларусь – Республика Беларусь (Belarus' — Respublika Belarus') |
Minsk (belar. Мінск (Minsk)) (rus. Минск (Minsk)) |
9.491.800 | 207,600 km2 (80,155 kv. mil) | ||
Belçika* Belçika krallığı |
nid. België – Koninkrijk Belgiëfr. Belgique – Royaume de Belgiquealm. Belgien – Königreich Belgien | Brüssel (nid. Brussel) (fr. Bruxelles) (alm. Brüssel |
11.614.238 | 30,528 km2 (11,787 kv. mil) | ||
Bosniya və Herseqovina | Bosniya dili: Bosna i Hercegovina
Xorvat: Bosna i Hercegovina Serb: Босна и Херцеговина |
Sarayevo (Bosniya dili: Sarajevo) (Xorvat: Sarajevo) (Serb: Сарајево) |
3.511.372 | 51,197 km2 (19,767 kv. mil) | ||
Bolqarıstan* Bolqarıstan Respublikası |
bolq. България – Република България (Bulgaria – Republika Bulgaria) | Sofiya (bolq. София (Sofia)) |
6.923.374 | 110,879 km2 (42,811 kv. mil) | ||
Xorvatiya* Xorvatiya Respublikası |
xorv. Hrvatska – Republika Hrvatska | Zaqreb (xorv. Zagreb) |
4.093.108 | 56,594 km2 (21,851 kv. mil) | ||
Kipr*[Q 3] Kipr Respublikası |
yun. Κύπρος – Κυπριακή Δημοκρατία (Kýpros – Kypriakí Dimokratía)
türk. Kıbrıs – Kıbrıs Cumhuriyeti |
Nikosiya (yun. Λευκωσία )(Lefkosía) (türk. Lefkoşa) |
1.172.458 | 9,251 km2 (3,572 kv. mil) | ||
Çexiya*[Q 4] Çexiya Respublikası |
çex. Česko – Česká republika | Praqa (çex. Praha) |
10.625.449 | 78,867 km2 (30,451 kv. mil) | ||
Danimarka*[Q 5] Danimarka Krallığı |
dan. Danmark – Kongeriget Danmark | Kopenhagen (dan. København) |
5.806.015 | 2,210,000 km2 (853,286 kv. mil) | ||
Estoniya* Estoniya Respublikası |
est. Eesti – Eesti Vabariik | Tallin (est. Tallinn) |
1.326.968 | 45,228 km2 (17,463 kv. mil) | ||
Finlandiya* Finlandiya Respublikası |
fin Suomi – Suomen tasavaltaisv. Finland – Republiken Finland | Helsinki (fin Helsinki) (isv. Helsingfors) |
5.544.903 | 338,145 km2 (130,559 kv. mil) | ||
Fransa*
Fransa Respublikası |
fr. France – République française | Paris (fr. Paris) |
65.343.775 | 643,427 km2 (248,429 kv. mil) | ||
Gürcüstan
Gürcüstan Respublikası |
gürc. საქართველო (Sakartvelo) | Tbilisi / Tiflis (gürc. თბილისი )(T'bilisi) |
4.085.565 | 69,700 km2 (26,911 kv. mil) | ||
Almaniya* Almaniya Federativ Respublikası |
alm. Deutschland – Bundesrepublik Deutschland | Berlin (alm. Berlin) |
83.914.472 | 357,022 km2 (137,847 kv. mil) | ||
Yunanıstan* Helen Respublikası |
yun. Ελλάς – Ελληνική Δημοκρατία (Ellás – Ellinikí Dimokratía) | Afina (yun. Αθήνα) (Athína) |
10.398.551 | 131,957 km2 (50,949 kv. mil) | ||
Macarıstan*
Macarıstan Respublikası |
mac. Magyarország | Budapeşt (mac. Budapest) |
9.648.503 | 93,028 km2 (35,918 kv. mil) | ||
İslandiya | isl. Ísland – Lýðveldið Ísland | Reykyavik (isl. Reykjavík) |
350.710 | 103,000 km2 (39,769 kv. mil) | ||
İrlandiya*[16][Q 6] İrlandiya Respublikası |
ing. Ireland irl. Éire |
Dublin (irl. Baile Átha Cliath) |
4.857.000 | 70,273 km2 (27,133 kv. mil) | ||
İtaliya* İtaliya Respublikası |
it. Italia – Repubblica Italiana | Roma (it. Roma) |
60.494.118 | 301,340 km2 (116,348 kv. mil) | ||
Qazaxıstan[Q 7] Qazaxıstan Respublikası |
qaz. Қазақстан – Қазақстан Республикасы (Qazaqstan – Qazaqstan Respūblīkasy)
rus. Казахстан – Республика Казахстан (Kazahstan – Respublika Kazahstan) |
Astana (qaz. Астана (Astana)) (rus. Нур-Султан (Astana)) |
18.311.700 | 2,724,900 km2 (1,052,090 kv. mil) | ||
Latviya* Latviya Respublikası |
latış. Latvija – Latvijas Republika | Riqa (latış. Rīga) |
1.934.379 | 64,589 km2 (24,938 kv. mil) | ||
Lixtenşteyn Lixtenşteyn knyazlığı |
alm. Liechtenstein – Fürstentum Liechtenstein | Vaduts (alm. Vaduz) |
38.111 | 160 km2 (62 kv. mil) | ||
Litva* Litva Respublikası |
lit. Lietuva – Lietuvos Respublika | Vilnüs (lit. Vilnius) |
2.797.000 | 65,300 km2 (25,212 kv. mil) | ||
Lüksemburq* Lüksemburq Böyük Hersoqluğu |
alm. Luxemburg – Großherzogtum Luxemburg fr. Luxembourg – Grand-Duché de Luxembourg lüksemb. Lëtzebuerg - Groussherzogtum Lëtzebuerg |
Lüksemburq (alm. Luxemburg) (fr. Luxembourg) (lüksemb. Lëtzebuerg) |
602.000 | 2,586 km2 (998 kv. mil) | ||
Malta* Malta Respublikası |
ing. Malta – Republic of Malta malta Malta – Repubblika ta' Malta |
Valletta (malta Valletta) |
475.700 | 316 km2 (122 kv. mil) | ||
Moldova Moldova Respublikası |
rum. Moldova – Republica Moldova | Kişinyov (rum. Chișinău) |
3.350.900 | 33,851 km2 (13,070 kv. mil) | ||
Monako Monako knyazlığı |
fr. Monaco – Principauté de Monaco | Monako Vill (fr. Monaco-Ville) |
37.000 | 2 km2 (0.8 kv. mil) | ||
Monteneqro[Q 1] | mont. Црна Гора (Crna Gora) | Podqoritsa (mont. По́дгорица)(Podgorica) |
642.550 | 13,812 km2 (5,333 kv. mil) | ||
Niderland*[Q 5][Q 8][17] Niderland krallığı |
nid. Nederland – Koninkrijk der Nederlanden | Amsterdam (paytaxt)
(nid. Amsterdam) Haaqa (hökumət iqamətgahı (nid. 's-Gravenhage / Den Haag) |
17.272.990 | 41,543 km2 (16,040 kv. mil) | ||
Şimali Makedoniya[Q 1] Şimali Makedoniya Respublikası |
mak. Северна Македонија – Република Северна Македонија (Severna Makedonija – Republika Severna Makedonija) | Skopye (mak. Скопје)(Skopje) |
2.075.301 | 25,713 km2 (9,928 kv. mil) | ||
Norveç Norveç krallığı |
bukmol Norge – Kongeriket Norge nyunorsk Noreg – Kongeriket Noreg |
Oslo (norv. Oslo) |
5.323.933 | 323,802 km2 (125,021 kv. mil) | ||
Polşa* Polşa Respublikası |
pol. Polska – Rzeczpospolita Polska | Varşava (pol. Warszawa) |
38.433.600 | 312,685 km2 (120,728 kv. mil) | ||
Portuqaliya* Portuqaliya Respublikası |
port. Portugal – República Portuguesa | Lissabon (port. Lisboa) |
10.291.196 | 92,090 km2 (35,556 kv. mil) | ||
Rumıniya* | rum. România | Buxarest (rum. București) |
19.622.000 | 238,391 km2 (92,043 kv. mil) | ||
Rusiya[Q 9] Rusiya Federasiyası |
rus. Россия – Российская Федерация (Rossija – Rossijskaja Federacija) | Moskva (rus. Москва) (Moskva) |
144.526.636 | 17,098,242 km2 (6,601,668 kv. mil) | ||
San-Marino San-Marino Respublikası |
it. San Marino – Repubblica di San Marino | San-Marino (it. San Marino) |
32.742 | 61 km2 (24 kv. mil) | ||
Serbiya[Q 1] Serbiya Respublikası |
serb. Србија – Република Србија (Srbija – Republika Srbija) | Belqrad (serb. Београд) (Beograd) |
8.720.394 | 88,361 km2 (34,116 kv. mil) | ||
Slovakiya* Slovak Respublikası |
slovak. Slovensko – Slovenská republika | Bratislava (slovak. Bratislava) |
5.445.087 | 49,035 km2 (18,933 kv. mil) | ||
Sloveniya* Sloveniya Respublikası |
sloven. Slovenija – Republika Slovenija | Lyublyana (sloven. Ljubljana) |
2.070.050 | 20,273 km2 (7,827 kv. mil) | ||
İspaniya* İspaniya krallığı |
isp. España – Reino de España | Madrid (isp. Madrid) |
47.720.291 | 505,370 km2 (195,124 kv. mil) | ||
İsveç* İsveç krallığı |
isv. Sverige – Konungariket Sverige | Stokholm (isv. Stockholm) |
10.221.988 | 450,295 km2 (173,860 kv. mil) | ||
İsveçrə İsveçrə Konfederasiyası |
alm. Schweiz – Schweizerische Eidgenossenschaftfr. Suisse – Confédération suisseit. Svizzera – Confederazione Svizzeraromanş Svizra – Confederaziun svizra | Bern
(alm. Bern) (fr. Berne) (it. Berna) (romanş Berna) |
8.685.688 | 41,277 km2 (15,937 kv. mil) | ||
Türkiyə[Q 7][Q 1] Türkiyə Respublikası |
türk. Türkiye – Türkiye Cumhuriyeti | Ankara (türk. Ankara) |
84.786.000 | 783,562 km2 (302,535 kv. mil) | ||
Ukrayna | ukr. Украïна (Ukraina) | Kiyev (ukr. Київ) (Kyiv) |
44.291.413 | 603,550 km2 (233,032 kv. mil) | ||
Birləşmiş Krallıq[Q 10] Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı |
ing. United Kingdom – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland | London (ing. London) |
68.060.502 | 243,610 km2 (94,058 kv. mil) | ||
Vatikan Vatikan Şəhər Dövləti |
it. Città del Vaticano – Stato della Città del Vaticanolat. Status Civitatis Vaticanae[18] | Vatikan
(it. Città del Vaticano) |
842 | 0.44 km2 (0.17 kv. mil) |
Avropada aşağıdakı səkkiz dövlət bir və ya bir neçə BMT üzvü tərəfindən qismən tanınır və ya BMT-nin heç bir üzvü tərəfindən tanınmır, lakin dövlətçilik bəyannamə nəzəriyyəsinə görə dövlət kimi qəbul edilir. Həmin dövlətlərin heç biri BMT, Avropa Şurası və ya Avropa İttifaqı üzvü deyil.
Bayraq | Xəritə | Ölkə | Status | Rəsmi dil(lər)indəki uzun ad(lar) | Paytaxt | Əhali[Q 11] | Ərazi[Q 11] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Abxaziya[Q 2] Abxaziya Respublikası |
Gürcüstanın Abxaziya Muxtar Respublikasının işğalı hesabına yaradılıb. BMT-nin beş üzvü tərəfindən tanınıb.[19] | abx. Аҧсны - Аԥсны Аҳәынҭқарра (Apsny - Apsny Ahwyntqarra)
rus. Абхазия - Республика Абхазия (Abhaziya - Respublika Abkhaziya) |
Suxumi (abx. Аҟəа) (Akwa) (rus. Суху́м(и)) (Sukhum(i)) |
250.000[20] | 8,660 km2 (3,344 kv. mil)[21] | ||
Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası Artsax Respublikası |
Azərbaycanın ərazilərinin bir hissəsinin Ermənistan tərəfindən işğalı hesabına yaradılmışdır. BMT üzvü olmayan 3 qondarma dövlət tərəfindən tanınır.[22] 2020-ci ildə baş vermiş İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra öz mövcudluğunu demək olar ki, itirmişdir. | erm. Արցախի Հանրապետություն (Arts'akhi Hanrapetut'yun)[23] | Xankəndi (erm. Ստեփանակերտ) (Step'anakert) |
20.000-25.000 | 3,170 km2 (1,224 kv. mil) | ||
Donetsk Donetsk Xalq Respublikası |
Ukraynanın Donetsk vilayətinin bir hissəsinin işğalı hesabına yaradılıb. Rusiya tərəfindən tanınır.[24] | rus. Донецкая Народная Республика (Donetskaya Narodnaya Respublika)
ukr. Донецька народна республіка (Donetska narodna respublika) |
Donetsk⠀
(rus. Донецк) (ukr. Донецьк) |
2.302.444[mənbə göstərin] | 8,902 km2
(3,437 sq mi) | ||
Kosovo Kosova Respublikası[8] |
Serbiya tərəfindən muxtar vilayət kimi iddia edilib. BMT-nin 97 üzvü tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanınıb.[25] | alb. Kosova / Kosovë – Republika e Kosovësserb. Косово – Република Косово (Kosovo – Republika Kosovo) | Priştina[12] (alb. Prishtina, Prishtinë) (serb. Приштина) (Priština) |
1.836.529[14] | 10,887 km2 (4,203 kv. mil)[15] | ||
Luqansk Luqansk Xalq Respublikası |
Ukraynanın Luqansk vilayətinin bir hissəsinin işğalı hesabına yaradılıb. Rusiya tərəfindən tanınır.[24] | rus. Луганская Народная Республика
(Luganskaya Narodnaya Respublika) ukr. Луганська народна республiка (Luganska narodna respublika) |
Luqansk⠀
(rus. Луганск) (ukr. Луганськ) |
1.464.039[26] | 8,377 km2
(3.234 sq mi) | ||
Şimali Kipr[Q 3] Şimali Kipr Türk Respublikası |
Kiprin bir hissəsi olduğu iddia edilir. Türkiyə tərəfindən tanınır.[27] | türk. Kuzey Kıbrıs – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | Şimali Nikosiya (türk. Kuzey Lefkoşa) |
294.906[28] | 3,355 km2 (1,295 kv. mil)[15] | ||
Cənubi Osetiya[Q 2] Cənubi Osetiya Respublikası |
Gürcüstanın Cənubi Osetiya Muxtar ərazisinin işğalı hesabına yaradılıb. BMT-nin beş üzvü tərəfindən tanınıb.[19] | oset. Хуссар Ирыстон – Республикӕ Хуссар Ирыстон (Khussar Iryston – Respublikæ Khussar Iryston)
rus. Южная Осетия – Республика Южная Осетия (Yuzhnaya Osetiya – Respublika Yuzhnaya Osetiya) |
Tsxinvali (oset. Цхинвал or Чъреба) (Chreba) (rus. Цхинва́л(и)) (Tskhinvál(i)) |
70.000[29] | 3,900 km2 (1,506 kv. mil)[30] | ||
Dnestryanı Dnestryanı Moldav Respublikası |
Moldovanın Dnestr çayından şərqdəki ərazilərinin işğalı hesabına yaradılıb. BMT-yə daxil olmayan 3 qondarma dövlət tərəfindən tanınır.[22] | rum. Transnistria – Republica Moldovenească Nistreanărus. Приднестровье – Приднестровская Молдавская Республика (Pridnestrov'ye – Pridnestrovskaya Moldavskaya Respublika)
ukr. Придністров'я – Придністровська Молдавська Республіка (Prydnistrovia – Pridnistrovska Moldavska Respublika) |
Tiraspol (rum. Tiraspol) |
475.373[31] | 3,500 km2 (1,351 kv. mil)[32] |
Aşağıdakı altı Avropa ərazisi asılı ərazidir.[33]
* | = Xüsusi razılaşmalar olsa da, Aİ-nin hissəsidir |
Bayraq | Xəritə | Ərazi[8][11] | Qanuni status | Rəsmi dil(lər)indəki uzun ad(lar) | Paytaxt[12] | Əhali[14] | Ərazi[15] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Akrotiri və Dekeliya[Q 3] Akrotiri və Dekeliya müstəqil baza əraziləri |
Böyük Britaniyanın dəniz əraziləri | ing. Akrotiri and Dhekelia – Sovereign Base Areas of Akrotiri and Dhekelia | Episkopi | 15.700 | 254 km2 (98 kv. mil) | ||
Farer adaları | Danimarka krallığının təsis ökələri | far. Føroyardan. Færøerne | Torshavn (far. Tórshavn) (dan. Thorshavn) |
49.947 | 1,393 km2 (538 kv. mil) | ||
Cəbəllüttariq[34] | Böyük Britaniyanın dəniz əraziləri | ing. Gibraltar | Cəbəli-Tariq
(ing. Gibraltar) |
29.185 | 6.5 km2 (2.5 kv. mil) | ||
Gernsi[Q 10] Gernsi Beylifi |
Taxt-tac əraziləri[35][36][37] | ing. Guernsey – Bailiwick of Guernseyfr. Guernesey – Bailliage de GuerneseyGernsi dili: Guernési – Bailliage de Guernési | Sent Piter Port (fr. Saint Pierre Port) (Gernsi dili: Saint Pierre Port) |
65,849 | 78 km2 (30 kv. mil) | ||
Men adası[Q 10] | Taxt-tac əraziləri[37][38][39] | ing. Isle of Manmen. Mannin – Ellan Vannin | Duqlas (men. Doolish) |
86,866 | 572 km2 (221 kv. mil) | ||
Cersi[Q 10] Cersi Beylifi |
Taxt-tac əraziləri[35][36][37] | ing. Jersey – Bailiwick of Jerseyfr. Jersey – Bailliage de JerseyCersi dili: Jèrri – Bailliage de Jèrri | Sent-Heliyer (fr. Saint-Hélier) (Cersi dili: Saint Hélyi) |
96,513 | 118 km2 (46 kv. mil) |
Aşağıdakı ərazilər öz müstəqil dövlətlərinin muxtar əraziləri hesab olunur, lakin beynəlxalq müqavilə ilə müəyyən edilmiş siyasi nizama malikdir.
* | = Xüsusi razılaşmalar olsa da, Aİ-nin hissəsidir |
Bayraq | Xəritə | Ərazi | Qanuni status | Rəsmi dil(lər)indəki uzun ad(lar) | Paytaxt | Əhali | Ərazi |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Aland*[40] Aland adaları[11] |
Finlandiyaya aid muxtar vilayət[41] | isv. Åland – Landskapet Åland | Mariehamn[11] (isv. Mariehamnz) |
27,500[42] | 6,787 km2 (2,620 kv. mil)[42] | ||
Şimali İrlandiya | Böyük Britaniya krallığına aid ərazi[43] | ing. Northern Irelandirland. Tuaisceart Éireann
ş.german Norlin Airlann |
Belfast[44] | 1,810,863[45] | 14,130 km2 (5,456 kv. mil)[44] | ||
Şpitsbergen / Svalbard[8] | Norveçin xüsusi ərazisi[46] | norv. Svalbard | Lonqyirbyuen[11][12](norv. Longyearbyen) | 2,019[14] | 62,045 km2 (23,956 kv. mil)[15] |