Yalçın Vasif oğlu Adıgözəlov (4 noyabr 1959, Bakı) — Azərbaycan dirijoru, Bakı Musiqi Akademiyasının dirijorluq kafedrasının professoru, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2012).
Yalçın Adıgözəlov | |
---|---|
Yalçın Vasif oğlu Adıgözəlov | |
Ümumi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 4 noyabr 1959 (64 yaş) |
Doğum yeri | |
Vətəndaşlığı |
SSRİ→ Azərbaycan |
Atası | Vasif Adıgözəlov |
Musiqiçi məlumatları | |
Fəaliyyəti | dirijor, pedaqoq |
Fəaliyyət illəri | 1989-cu ildən |
Janrlar | opera, simfonik musiqi[d] |
Albom şirkətləri |
SONY Naxos Olimpia |
Təhsili |
|
Mükafatları |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Yalçın Vasif oğlu Adıgözəlov 4 noyabr 1959-cu ildə Bakı şəhərində bəstəkar Vasif Adıgözəlovun ailəsində anadan olmuşdur. Tanınmış musiqi sülaləsinin üçüncü nəsil nümayəndəsidir[1].
İki oğlu, bir qızı var.[2]
8 yaşında konservatoriyanın nəzdində fəaliyyət göstərən Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində fortepiano ifaçılığı üzrə A. Y. Kopeleviç və B. L. Qusliserin sinfində təhsil almağa başlamışdır. 1982-ci ildə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının fortepiano fakültəsini bitirmişdir (professor R. Atakişiyevin sinfi)[1][3][4][5].
1983–1984-cü illərdə Daşkənd Dövlət Konservatoriyasında "opera-simfonik dirijorluğu" fakültəsində təhsil almışdır (professor K. M. Usmanovun sinfi).
1984-cü ildən 1989-cu ilədək Leninqrad konservatoriyasının "opera-simfonik dirijorluğu" fakültəsində tanınmış professor İlya Musinin sinfində təhsil almışdır[3].
1990–1992-ci illərdə Vyana Musiqi və İfaçılıq Sənəti Akademiyasında (alm. Wien – Musikhochschule) Azərbaycanı təmsil edən ilk musiqiçi kimi professor Karl Esterrayxerin sinfində təcrübə keçmişdir[6].
1989-cu ildən Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin dirijoru[1], 1991–1998-ci illərdə isə bədii rəhbəri və baş dirijoru olmuşdur[1][3][5]. Ölkədə iqtisadi böhranla müşayiət olunan ağır ictimai-siyasi illərdə gənc dirijor respublikanın aparıcı musiqi kollektivlərinin qorunub saxlanılması işində əvəzsiz xidmətlər göstərmişdir. Y. Adıgözəlov klassik repertuara malik çoxsaylı Bakı premyeralarının təşkilini və Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərinin dünyada aktiv təbliğatını həyata keçirərək, ölkədə və onun hüdudlarından kənarda geniş konsert fəaliyyəti göstərmişdir.
20 yanvar 1991-ci ildə Bakıda baş vermiş faciənin ildönümü münasibətilə Ü. Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri və Azərbaycan Dövlət Xor Kapellası Yalçın Adıgözəlovun dirijorluğu və müəlliflərin iştirakı ilə Moskva Konservatoriyasının Böyük Zalında V. Adıgözəlovun "Qarabağ şikəstəsi" oratoriyası və Ə. Karamanovun "Stabat Mater" vokal-simfonik əsərini ifa etmişdir.
1991-ci ilin martında orkestrin Uzaq Şərq şəhərlərində (Yujno-Saxalinsk, Petropavlovsk-Kamçatski, Maqadan) və 1992-ci ildə Orta Asiyada qastrolları baş tutmuşdur.
Yalçın Adıgözəlov 1991–1993-cü illərdə Avstriya hökuməti ilə birlikdə keçirilən "MOSART-festivalları"nın bədii rəhbəri olmuşdur. Keçirilən festivalların üçündə Azərbaycan və Avstriya bəstəkarlarının əsərlərinin dünya premyeraları baş tutmuşdur[1].
1993-cü ildə "İlin ən yaxşı dirijoru" nominasiyasında "Humay" mükafatının ilk laureatı olmuşdur[3].
1994-cü ildə ADSO-nun xarici ölkələrə ilk müstəqil qastrollarını həyata keçirmişdir. Orkestr İstanbulun "Camal Rəşid Rey" salonunda iki konsertlə mövsümün açılışını etmiş və 7 min tamaşaçının iştirakı ilə Antalyanın "Aspendos" antik amfiteatrında çıxış etmişdir. Orkestrə rəhbərlik etdiyi dövrdə Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərinin 40-dan artıq dünya premyerasını və 50-dən artıq müəllif konsertlərini reallaşdırmışdır.
16 oktyabr 1998-ci ildə Türkiyə Cümhuriyyətinin yaranmasının 75 illiyi münasibətilə Ankarada Prezident Simfonik Orkestrinin ifasında prezident S. Dəmirəlin iştirakı ilə V. Adıgözəlovun "Çanaqqala 1915" oratoriyasının dünya premyerası olmuş və bu hadisə türk dünyasının mədəni həyatında hadisəyə çevrilmişdir[7].
1998–2000-ci illərdə Rusiya Dövlət Simfonik Radio-Televiziya Orkestrinin dirijor kimi fəaliyyət göstərmişdir[1][3][8].
2000-ci ildən Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının dirijorudur[3] ("Sehrli fleyta", "Aida", "Bohema"[9], "Toska", "Madam Batterflyay"[10][11], "Plaş", "Canni Skikki", "Kənd namusu", "Payatsi", "Karmen", "Yevgeni Onegin", "Qaratoxmaq qadın", "Aleko", "Şəhrizad"[12][13], "Romeo və Cülyetta", "Bolero"[14], "Arlezianka", "Kuman rəqsləri", "Sevil", "Don Kixot"[15], "Min bir gecə", "Natəvan", "Nəsimi"[16] və s)[1].
2001–2004-cü illərdə İstanbul Dövlət Opera Teatrının dirijoru kimi fəaliyyət göstərmişdir ("Məhəbbət əfsanəsi", "Samson və Dalila", "Madam Batterflyay", "Don Kixot", "Rekviyem")[1][5]. Borodinin "Knyaz İqor" operasının quruluşu (rejissor D. Bertmanla birlikdə) böyük müvəffəqiyyətlə qarşılanmışdır. 2003-cü ildə Aspendos amfiteatrında gerçəkləşən Beynəlxalq Opera Festivalının açılışı məhz bu tamaşa ilə baş tutmuşdur.
2002-ci ildən Yalçın Adıgözəlov Moskvanın "Gelikon-opera" teatrı ilə sıx əməkdaşlıq edir ("Xəyali bağban qız", "Traviata", "Karmen", "Yevgeni Onegin", "Yarasa", "Qaratoxmaq qadın", "Küllücə" və s.)[1][17].
2007-ci ildə "Azərbaycan simfo-muğamı" layihəsi həyata keçirilmişdir. Konsertlər "Qarabağ üçlüyü" ilə birlikdə Braziliya, İtaliya, Lüksemburq, Türkiyə, Çin, Vyetnam, Latviya, Ukrayna və Belarusda təşkil olundu[18][19][20].
2011-ci ildə Siciliyada Covanni Paçininin "Rekviyem"inin dünya premyerası baş tutmuşdur. Bu hadisə bəstəkarın irsinin təbliğində mühüm nailiyyət kimi tarixə düşdü[1].
Maestro Yalçın Adıgözəlovun təfsiri bütün təriflərdən daha üstün idi. Azərbaycan dirijoru xora və “Della Camerata Polifonica Siciliana” orkestrinə musiqiçiləri öz arxasınca çəkib apararaq, həyəcanverici sadəliklə rəhbərlik etdi. Dolğun partituranın oxunuşu əhəmiyyətli və yüksək emosional təsir bağışladı. |
Maestro Adıgözəlovun dirijorluğu heyranedici idi. O, partituranın mahiyyətini duyaraq, bəstəkarın mürəkkəb üslubuna dəqiqliklə daxil oldu. Bu, əsl bədii sənətkarlıq dərsi idi. Maurisio Çiampi[1]
Roma Santa-Çeçiliya Konservatoriyasının professoru, "Bellini Eventi” beynəlxalq festivalının bədii rəhbəri |
Etimadı doğruldan və qələbə qazanan yüksək səviyyəli dirijor. |
Onun dirijorluğu ilə 2013-cü ilin fevralında ADSO-nun Küveytə uğurlu qastrolu olmuşdur[22][23].
12 may 2014-cü ildə İtaliyanın dünya şöhrətli "Arena di Verona" amfiteatrında 10 min nəfər tamaşaçının iştirakı ilə Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərindən ibarət simfonik konserti keçirilmişdir[24].
2018-ci ildə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun himayəsində yaradılmış və altı türkdilli dövlətin musiqiçilərindən ibarət "Dədə Qorqud" kamera orkestrinin bədii rəhbəri olmuşdur[25]. Türkiyə, Azərbaycan və Finlandiyada orkestrin qastrolları keçirilmişdir.
26 iyun 2019-cu ildə Bakıda Heydər Əliyev Mərkəzində ADSO-nun 200 musiqiçisi, Azərbaycan Dövlət Xor Kapellası, Batumi xor kapellası, Tbilisi konservatoriyasının xoru, həmçinin İtaliya, Almaniya, Rusiya və Azərbaycandan olan solistlərin iştirakı ilə C. Verdinin "Rekviyem" əsərinin dirijorluğunu həyata keçirmişdir[26].
2020-ci ilin fevralında Moskvanın "Gelikon-opera" teatrında L. Vaynşteynin "Küllücə" operasının musiqi rəhbəri olmuşdur (rejissor İ. İlyin)[27][28].
Yalçın Adıgözəlov Azərbaycan musiqiçiləri arasında ilk dəfə ölkə mədəniyyətini dünyanın Wiener Musikverein[29], London Barbican Centre[30], Berliner Philharmonie[31], London Cadogan Hall, Central Hall Westminster Abbey[32], Konzerthaus Berlin, Arena di Verona, Smetana Hall Prague, Cidade Das Artes and Theatro Municipal do Rio de Janeiro[33], Linder Auditorium Johannesbur, Koninklijk Royal Conservatorium Brussels kimi nüfuzlu konsert salonlarında, həmçinin Moskva Konservatoriyasının Böyük zalında[34], Riqa Böyük Gildiyasında, Pekin və Küveytin opera salonlarında layiqincə təmsil etmişdir.
Simfonik dirijor kimi Böyük Britaniya Kral Filarmoniya Orkestri (RPO)[35][36], Braziliya simfonik orkestri, Mexiko ştatının simfonik orkestri[37], Yohannesburq Filarmoniya Orkestri (JPO), L’Orchestra Italiana del Cinema (OIC), Slowakische Radio Symphonie Orchester[38], Vyana Kamera Orkestri, Zaqreb Kamera Orkestri, Braşov Filarmoniyası, Karlovı Varı simfonik orkestri, Budapeşt Dunay Simfonik Orkestri[39], Junge Philharmonie Köln[40] orkestri, eləcə də Rusiya milli simfonik orkestri[41], Sankt-Peterburq Filarmoniyasının akademik simfonik orkestri, Dnepr Dövlət Simfonik Orkestri[42], Moskva, Riqa, Yekaterinburq[43], Minsk, Kişinyov, Xarkov, Astana, İzmir[44], Liepaya[45], Adana[46], Bişkek şəhərlərinin filarmoniya orkestrləri və Ankara Prezident simfonik orkestri ilə dəfələrlə çıxış etmişdir[3].
Opera dirijoru kimi dəfələrlə Kiyev, Minsk[47], Daşkənd[48], Lvov, Kişinyov[49], Tbilisi, Astana, Odessa[50], Samsun[51] kimi şəhərlərin opera truppaları ilə və M. Rostropoviç, N. Petrov, B. Berezovski, F. Bədəlbəyli, X. Şaham, İ. Monigetti, S. Stadler, D. Koqan, P. Yablonski, İ. Biret, G. Onay, R. Qalyano, Al Bano və başqa görkəmli solistlərlə əməkdaşlıq etmişdir[5][52][53].
Professor Yalçın Adıgözəlov 30 ilə yaxındır ki, Bakı Musiqi Akademiyasında pedaqoji fəaliyyətlə məşğuldur[5]. Onun tələbələri hazırda respublikanın aparıcı dirijorlarıdır[1]. 2023-cü ilin dekabrında Heydər Əliyev Sarayının tabeliyində fəaliyyət göstərən Niyazi adına Dövlət Simfonik Orkestrinin bədii rəhbər-baş dirijoru təyin olunmuşdur.[54]
Dirijorun P. İ. Çaykovski adına Böyük simfonik orkestr[55], İstanbul Opera Orkestri, Rusiya Radio-Televiziya Orkestri, Liepaya simfonik orkestri, Ukrayna Milli Simfonik Orkestri və Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin iştirakı ilə ABŞ, Türkiyə, Rusiya, Cənubi Koreya (SONY), Almaniya (NAXOS) və Böyük Britaniyada (OLIMPIA) 16 kompakt-diski işıq üzü görmüşdür[5].