По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti

ƏSR

1. ƏSR (yüzillik dövr) Əsrlərdən bəri, dərdinə qaldığım yerdir bu yerlər (M.Müşfiq); QƏRİNƏ (33 illik bir dövr) Keçsə qərinələr, keçsə min illər; Səni xatırlayır hörmətlə ellər (S.Rüstəm).

2. ƏSR (hər hansı bir cəhətdən səciyyəvi olan dövr), EPOXA, TARİX, ZAMAN

3. əsr bax dövr

#əsir #əsr #xeyir #nazik #mehriban #külək #internet #yaz #era #sakin #dar-dar #qərinə #oğuz #saç #qədim #səliqəli #inci #həyət #kəsr #epoxa
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
əb əc əd əf əg əh əx əj ək əq əl əm ən əp ər əs əş ət əv əy əz
ƏSNAF
ƏSRARLI
OBASTAN VİKİ
Əsr
Əsr — zaman ölçülərindən biri. Yüz il bir əsrə bərabərdir. Məsələn, XX əsr 1901-ci il yanvarın birindən 2000-ci il 31 dekabr arasındakı vaxtdır.
III əsr
III əsr — II əsrdən sonra və IV əsrdən əvvəlki əsr. Başlayır 200-ci ilin ilk günü və qurtarır 299-cu ilin son günü. İran, Orta Asiya və başqa qonşu ölkələrdə Mani təliminin yayılması. Mani dini təlimi digər dinləri əvəz etməli və ümumdünya dininə çevrilməli imiş.
II əsr
II əsr — 100-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 100-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 199-cu ilin 31 dekabrıdır. II əsrdən sonra isə III əsr gəlir.
IV əsr
IV əsr — 300-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 300-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 399-cu ilin 31 dekabrıdır. IV əsrdən sonra isə V əsr gəlir. Ön Asiyada xristianlığın yayılması.
IX əsr
IX əsr — 800-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 800-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 899-cu ilin 31 dekabrıdır. IX əsrdən sonra isə X əsr gəlir.
I əsr
I əsr — İlk günü 1 yanvar tarixi, son günü isə 99-cu ilin 31 dekabrıdır. I əsrdən sonra isə II əsr gəlir. Albaniyada hakimiyyətin yerli hökmdarların əlinə keçməsi. Albaniya hökmdarları Roma ilə diplomatik əlaqələr saxlayır, xarici siyasətdə ona meyil edirdilər.
Orta əsr
Orta əsrlər (lat. medium aevum) — italyan humanistləri-linqvistləri və ədəbiyatçıları, klassik latıncanı diriltməyə çalışaraq, onların dövrünü klassik qədim çağlardan ayıran zamanı, "orta əslər"(medium aevum) adlandırmışdılar. XV əsrdə bu istilah artıq tarixçilər tərəfindən də, Qərbi Roma İmperiyasının süqutundan onların yaşadığı İntibah dövrünə qədər olan dövrə də aid edilməyə başladı. XVII əsrdə tarix elmində ümumdünya tarixini əntiq, orta əsrlər və yeni dövrə bölmək ənənəsi möhkəmləndi. Orta Əsrlər anlayışı humanist və sonrakı burjua tarixşunaslığında ciddi elmi anlam və xronoloji müəyyənlik daşımırdı. Orta Əslərin başlanğıcı, gah sonuncu Roma imperatorunun taxtdan salınması(476), gah Konstantinin hakimiyəti dövrü(306–337), gah da ərəblərin Avropaya hücumu (VIII əsrin əvvəli) hesab edilirdi. Orta əsrlərin sonu anlayışı isə daha yayqın idi. Bəziləri bunu Konstantinopolun süqutu(1453), bəziləri Amerikanın kəşfi(1492), bəziləri isə Almaniyada Reformasiyanın başlanğıcı(1517)ilə müəyyən edirdilər. Orta Əsrlərin səciyəsi barədə də müxtəlif mövqelər var. Humanistlərin ardınca İntibah dövrü tarixçiləri də orta əsrləri nadanlıq, mövhumat və düşkünlük çağları kimi dəyərləndirirdilər.
VIII əsr
VIII əsr — 700-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 700-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 799-cu ilin 31 dekabrıdır. VIII əsrdən sonra isə IX əsr gəlir. Ed (Dal Riada kralı) İbn Hişam Aprınçur Tigin Umor xan Georgi Sinkell Rəfi ibn Leys Afşin Sabit ibn Nəsr Muğanna — Xorasanlı üsyançı, din xadimi.
VII əsr
VII əsr — 600-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 600-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 699-cu ilin 31 dekabrıdır. VII əsrdən sonra isə VIII əsr gəlir.
VI əsr
VI əsr — 500-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 500-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 599-cu ilin 31 dekabrıdır. VI əsrdən sonra isə VII əsr gəlir.
V əsr
V əsr — 400-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 400-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 499-cu ilin 31 dekabrıdır. V əsrdən sonra isə VI əsr gəlir.
XIII əsr
XIII əsr — 1200-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1200-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1299-cu ilin 31 dekabrıdır. XIII əsrdən sonra isə XIV əsr gəlir.
XII əsr
XII əsr — 1100-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1100-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1199-cu ilin 31 dekabrıdır. XII əsrdən sonra isə XIII əsr gəlir.
XIV əsr
XIV əsr — 1300-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1300-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1399-cu ilin 31 dekabrıdır. XIV əsrdən sonra isə XV əsr gəlir.
XIX əsr
XIX əsr — XVIII əsrdən sonra gəlir. İlk günü 1800-cü ilin 1 yanvar günündən sonra başlayır. Son günü isə 1899-cu ilin 31 dekabrıdır. XIX əsrdən sonra isə XX əsr gəlir.
XI əsr
XI əsr — 1000-ci ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1000-ci ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1099-cu ilin 31 dekabrıdır. XI əsrdən sonra isə XII əsr gəlir.
XVIII əsr
XVIII əsr — 1700-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1700-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1799-cu ilin 31 dekabrıdır. XVIII əsrdən sonra isə XIX əsr gəlir. XVIII əsrin əvvəllərində Azərbaycan ərazisi Rusiya və Osmanlı imperiyaları arasında gedən müharibələrin mərkəzində idi. Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən Rusiya ciddi "Qafqaz siyasəti" yeridirdi. I Pyotrun Azərbaycan neftinə və geostrateji mövqeyinə olan marağı Türkiyə ilə münaqişəyə gətirib çıxardı. Bu münaqişələr yerli xalqa ağır zülm və bəlalar verdi.
XVII əsr
XVII əsr — 1600-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1600-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1699-cu ilin 31 dekabrıdır. XVII əsrdən sonra isə XVIII əsr gəlir. XVII əsrin əvvəllərində Səfəvi — Osmanlı müharibəsinin gedişində üstünlüyü ələ alan Şah I Abbas Osmanlı sultanını sülh bağlamağa vadar etdi. 1612-ci noyabrın 20-də imzalanmış İstanbul sülhü Amasya sülhünün (1555) şərtlərini bərpa etdi.
XVI əsr
XVI əsr — 1500-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1500-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1599-cu ilin 31 dekabrıdır. XVI əsrdən sonra isə XVII əsr gəlir. 1501-ci ildə Səfəvi İmperiyası yarandı. 1514-cü ildə Çaldıran düzündə şah İsmayıl Xətai ilə Sultan Səlim arasında müharibə oldu. 18-ci əsrin 40-cı illərinin sonlarından bu günə qədər "Gələrsən, görərsən" adlandırılan bu qala 1551-ci ildə tikilib. 1524-cü ildə Şah İsmayıl Xətai vəfat etdi və Şah Təhmasib anadan oldu. Simeon Bekbulatoviç Şeyx Bəhaəddin (memar) 1578-cı ildə Şah Təhmasib vəfat etdi.
XV əsr
XV əsr və ya XV yüzillik – Miladi təqvimə görə 1400−1499-cu illəri birləşdirən yüzillik. Orta əsrlərə aiddir. 1400-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 1400-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 1499-cu ilin 31 dekabrıdır. XV əsrdən sonra isə XVI əsr gəlir. 1400 - Hələb döyüşü baş verdi Məmlük dövləti məğlub oldu. 1402 - Ankara döyüşü baş verdi. Osmanlı məğlubiyyətə uğradı. 1403 - İldırım Bəyazidin vəfatı 1404 - II Muradın doğumu 1405 - XI Konstantinin doğumu (sonuncu Bizans imperatoru) 1405 - Timurun vəfatı 1405 - İskəndər Bəyin doğumu (albanların milli qəhrəmanı) 1406 - Çandarlı Əli Paşanın ölümü 1406 - Naxçıvan döyüşü baş verdi. 1408 - Sərdrud döyüşü baş verdi.Teymurilər dövləti məğlub oldu.
XXI əsr
XXI əsr — 1 yanvar 2000-ci ildən başlayır və 31 dekabr 2099-cu ildə bitir. XXI əsr həmçinin III minilliyin birinci əsridir. Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının 2014-cü ildəki məlumatlarına görə, meteomüşahidələrin tarixi boyunca müşahidə edilən 14 ən isti günün 13-ü XXI əsrə aiddir.
XX əsr
XX əsr — XIX əsrdən sonra gəlir. 1901-ci ilin ilk günündən başlayır. İlk günü 1901-ci ilin 1 yanvar günüdür. XX əsrdən sonra isə XXI əsr gəlir.
X əsr
X əsr — 900-cü ilin ilk günündən sonra başlayır. İlk günü 900-cü ilin 1 yanvar tarixi, son günü isə 999-cu ilin 31 dekabrıdır. X əsrdən sonra isə XI əsr gəlir.
Əsr Surəsi
Əsr surəsi (ərəb. سورة العصر‎ (oxunuşu: əl-Əsr) - axşam çağı) - Quranın 103-cü surəsi. Məkkədə nazil olmuşdur, 3 ayədir. Əsr çağ, uzun zaman mənasında işlənir.
Əsr namazı
Əsr və ya ikindi namazı – İslam dininin gündəlik rituallarından biri. Təqribən günün ikinci yarısında, yəni, Zöhr namazından sonra, Şam namazı azanına qədər olan zaman kəsiyində 4 rükət olaraq qılınır. 1-ci rükət: Niyyət; Təkbir; Həmd-surə; Ruku; 2 səcdə; 2-ci rükət: Həmd-surə; Qunut; Ruku; 2 səcdə Təşəhhüd 3-cü rükət: Təsbihati-ərbəə; Ruku; 2 səcdə; 4-cü rükət: Təsbihati-ərbəə; Ruku; 2 səcdə; Təşəhhüd; Salam. Niyyət bu şəkildə edilir: "Əsr namazı qılıram qürbətən illallah". Əllər qulaq bərabərinə qaldırılır və "Əllahu Əkbər" deyilir. Fatihə surəsi ilə İxlas surəsi oxumaq. Əllərin üz bərabəri tutulduğu vəziyyətdir. Qunut zamanı "Allahummə salli ələ Muhammədin və ələ əli Muhamməd" deyilir. Rukuda, yəni əllər dizlərə çatacağı həddə qədər əyilmiş vəziyyətdə 3 dəfə "Sübhənəllah" demək kifayətdir. Səcdədə bədənin 7 üzvü yerə toxunmalıdır: alın, iki əlin ovucu, dizlər və ayağın baş barmaqları.
Cəbəci Əsri qəbiristanlığı
Cəbəci Əsri qəbiristanlığı (türk. Cebeci Asri Mezarlığı) — Türkiyənin paytaxtı Ankarada, Altındağ ilçəsində, Plevne prospektində yerləşən qəbiristanlıq. Müsəlman qəbiristanlığından əlavə burada xristian və yəhudi qəbiristanlığı da var. Məmməd Əmin Rəsulzadənin də qəbri bu qəbiristanlıqdadır.
Dərbəndin tarixi coğrafiyası (XIII-XIV əsrlər)
Dərbəndin tarixi coğrafiyası (XIII-XIV əsrlər) - XIII-XIV əsrlərdə Qafqazda cərəyan edən siyasi hadisələrdə Azərbaycanın ən mühüm strateji əhəmiyyətli mərkəzlərindən biri. Şimaldan cənuba, cənubdan şimala istiqamətlənən yürüşlərin qarşısında sipər rolu oynayan istehkam. İki monqol ulusu arasında sərhəd məntəqəsi. Azərbaycanın Dərbənd şəhərinin yerləşdiyi coğrafi ərazi, strateji mövqe-bir tərəfdən uca dağlarla, digər tərəfdən Xəzər dənizi ilə əhatələnən keçid məntəqəsi olması onun daima diqqət mərkəzində qalmasına səbəb olub. Əbəs yerə şəhər "Dərbənd", yəni "Bağlı qapı", həmçinin "Dəmir qapı", "Bab əl-əbvab" və s. adlandırılmır. Tarixən olduğu kimi, Dərbənd XIII-XIV əsrlərdə də şimaldan cənuba, cənubdan şimala istiqamətlənən yürüşlərin qarşısında sipər rolu oynayan istehkam idi. Bir çoxları şəhərin möhkəmliyini, alınmaz olduğunu bilərək, ondan yan ötməyi daha üstün tutmuşlar. Əlverişli strateji mövqeyə malik Dərbəndin XIII-XIV əsrlərdə, başqa sözlə monqol ağalığı dövründə Monqol imperiyasının hansı ulusuna - Cuçi və Tuli nəslinə, yəni qızılordalılara və ya hülakulara məxsus olduğu tarixi ədəbiyyatda müəyyən fikir ayrılığına səbəb olmuşdur. Bunun əsas səbəbi şəhərin iki monqol ulusu arasında sərhəd məntəqəsi təşkil etməsidir.
Dərrakə əsri
"Dərrakə əsri" (ing The Age of Reason, rus Век Разума) — Tomas Payne'nin dövründə çox cəsarətli olan Müqəddəs Kitabın (Bibliya) , teologiyanın və mütəşəkkil dinin tənqidini əks etdirən məşhur əsərlərin sonuncusu. Əsərin birinci hissəsi Payne tərəfindən Fransız həbsxanasında yazılmışdır və burada Ludoviq XVI-nun icraatını pisləyən Jacobins tərəfindən həbs edilmişdir. Fransız tərcüməsi 1794-cü ildə İngilis orijinalına qədər çıxdı. J. Monrounun məsləhətinə əsasən yazılmış ikinci hissə iki il sonra nəşr olundu. Payne də "ali" olduğuna inandığını vurğulamasına baxmayaraq, onun deizmini mühafizəkar Amerika ictimaiyyəti və ruhanilər bir örtük ateizm kimi qəbul etdilər. Həyatının sonuna qədər Payne ölkədən xaric olmuşdur və ABŞ-nin ictimai həyatında iştirakdan çəkilməyə məcbur oldu. "Dərrakə əsri" (Əsrin əsası) termini ABŞ-da "Maarifləndirmə" termini ilə sinonim kimi işlənir. Payne tərəfindən bibliya ənənələrin tənqidi nəzərdən keçirilməsi XIX əsrin rasyonalistləri tərəfindən davam etdirildi. Bu traktatdan gələn xətlər tez-tez istinad edilir: "Mən Müqəddəs Kitaba qarşı həqarətli bir nifrət edirəm — zalım hər şeyə olduğu kimi ." Payne kitabı 18-ci əsrin əvvəllərində Britaniya dilçiliyinin ənənələri izləndi. Ayrı mövqeləri saxlayarkən, bu deistlər, Payne səbəbi dövründə formalaşdıran bir neçə fərziyyə və arqumentlər ilə uyğun gəlmir.
Dаn yeri Оrtа əsr qəbirstаnlığı
E.ə. III əsr
E.ə. III əsr Kabalaka – Azərbaycanın ən qədim şəhər yerlərindən biri olan Kabalaka (Qəbələ) Qafqaz Albaniyasının paytaxtı olmuş şəhər salınıb. Artabazan (d.?-ö.?) — Atropatena hökmdarı, (e.ə 3 əsrdə) sərkərdə.
E.ə. II əsr
E.ə. II əsr Albaniyada Aranilər sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsi.
E.ə. IV əsr
E.ə. IV əsr Skopye ərazisində ilk insan məskənləri e.ə. IV əsrə aiddir.
E.ə. IX əsr
E.ə.
E.ə. I əsr
E.ə.
E.ə. VIII əsr
E.ə.
E.ə. VII əsr
E.ə. VII əsr Periandr Fraort Lusi Tarkvini Prisk — Qədim Romanın V çarı.
E.ə. VI əsr
E.ə. VI əsr İkinci məbəd inşa edilmişdir. Azərbaycanın Manna quldar dövlətinin çökməsi. Təxminən e.ə. 590-cı ildə Manna İranın mərkəzində yaranmış Midiya dövlətinin tərkibinə daxil edildi və onun müstəqil dövlətçiliyi sona yetdi.
E.ə. V əsr
E.ə. V əsr Pazırıq xalısı toxunub. Spartalı sərkərdə Pavsaniy vətənini farslara satıb.
E.ə. XIII əsr
Tarixdə ilk yazılı müqavilə E.ə XIII əsrin I yarısında Misir fironu II Ramzes Het tayfaları üzərinə yürüş edib Het tayfalarını məğlub edir. Tarixdə ilk müqavilə imzalanır. Bu müqavilədə Qədim Misir Fələstin,Finikiya və Suriyanın cənubunu yenidən Misirin hakimiyyəti altına keçirir.
E.ə. XII əsr
Ardı-arası kəsilməyən savaşlar Assuriyanı zəiflətdi.
E.ə. XIV əsr
Nefertitinin büstü
E.ə. XIX əsr
Şimali İtaliyada Tellamar mədəniyyətinin yayılması.
E.ə. XI əsr
Maqatama
E.ə. XVIII əsr
Hammurapi (E.ə. 1792-E.ə. 1750) — Babil hökmdarı. Qədim Babil imperiyasının banisi və amarilərin ən qüdrətli hökmdarı.
E.ə. XVII əsr
Anitta
E.ə. XVI əsr
Hetlər Babil şəhərini ələ keçirərək dağıtdılar. I Babilistan sülaləsinin hakimiyyəti sona çatmışdır. Babilistanda kassi sülaləsi (E.ə.1595–1155) hakimiyyətə gəldi.
E.ə. XV əsr
Marduk planeti Yer kürəsinin yanından keçib.
E.ə. XXIII əsr
Anubanini
E.ə. XXII əsr
II Pepi — Qədim Misirin VI sülalədən olan fironu.
E.ə. XXIV əsr
I Pepi — Qədim Misirin VI sülalədən hökmdarı (təxminən e.ə. 2310-2260).

Digər lüğətlərdə