Этимологический словарь азербайджанского языка

  • DUA

    Ərəbcə “çağırmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DUDKEŞ

    Dud (tüstü) və keş (cəkən) sözlərindən əmələ gəlib, farscadır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DUKAT

    1140-cı ildə özündə Cənubi İtaliya və Siciliyanı birləşdirən Apuliya ən varlı hersoqluqlardan (duchy) biri idi

    Полностью »
  • DUL

    Qədim mənbələrdə dölək sözü var, “boşluq” anlamını əks etdirib. Ehtimal ki, dul və dölək qohum sözlər olub

    Полностью »
  • DULĞU

    Araba təkərinin topunda deşik olur və ox ora geydirilir. Buna dölək (yəqin ki: dəlik) deyiblər. Dulğu – “oxun topu sürtüb xarab etməməsi üçün topa gey

    Полностью »
  • DUMAN

    “Hər tərəfi örtən” mənasında tomo sözü olub. Tumurcuq (üstü örtülü və yumru olan), duman, hətta tuman (paltar) həmin tomo sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • DURAQOTU

    İndi işlətdiyimiz şüyüd (bu, alınma sözdür) sözünün qarşılığı olub. Mədənin qazını boşaltmaq, durğunluğu ləğv etmək üçün istifadə edilib

    Полностью »
  • DURBİN

    Farscadır, dur (uzaq) və bin (görən) sözlərindən əmələ gəlib, “uzağı gös­tərən” deməkdir. Bin hissəsi nik-bin, bəd-bin tipli sözlərdə də var

    Полностью »
  • DURĞU İŞARƏSİ

    Durmaq feili ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DURNA

    “Boz” (quş) anlamını əks etdirir. Deməli, bu quş rənginə görə “durna” ad­landırılıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DURU

    Durmaq feilindən düzəlmiş sifətdir. Mayenin durulması üçün onun qabda qalması və çöküntü verməsi (durması) lazım gəlir

    Полностью »
  • DURULMAQ

    Bu söz durmaq feili ilə bağlıdır, “durub təmizləmək” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DUZƏX

    Farsca “cəhənnəm” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜBARƏ

    Farsca dü “iki”, barə isə “dəfə” deməkdir (“ikinci dəfə” anlamını verir).Dü şeş (iki şeş) qəlibi üzrə əmələ gəlib

    Полностью »
  • DÜBBƏDÜZ

    Sifətin çoxaltma dərəcəsini bildirir (dümdüz variantı da var). Düpdüz sözünün təhrifi ilə bağlıdır (dialektlərdə düppələmdüz kimi də işlədilir)

    Полностью »
  • DÜBEYTİ

    Alınma sözdür (dü fars, beyt isə ərəb mənşəlidir). Beyt ərəbcə “iki misralıq şeir parçası” deməkdir. Dübeyt dörd misra edir

    Полностью »
  • DÜDƏMƏ

    Farscadır, do (dü) vədəmə (tiyə, bıçaq) sözlərindən əmələ gəlib. İlkin mənası “xəncər” (ikiağızlı kəsər) demək olub

    Полностью »
  • DÜL-DÜL

    İmam Əlinin atının adı olub. Rəvayətə görə, Əli Tovuzun “Düldül” adlanan yerində də olub. İndi bu yer pir hesab olunur

    Полностью »
  • DÜLGƏR

    Alınma sözdür, bizdə onun əvəzinə yonğucu işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜM

    Dümqara, dümqırmızı “düm” hissəsi qabaqlar müstəqil leksik vahid olub və “təmiz”, “xalis”, “cılxa”, “çim” anlamlarını əks etdirib

    Полностью »
  • DÜMBƏK

    Sözün əsli dümtək kimi olub. Düm“sağ”, tək isə “sol əl zərbəsi” deməkdir. Deməli, “iki əllə çalınan alət” mənasını verir (hərfi mənası sağ-“sol əl” ki

    Полностью »
  • DÜMBƏLƏK

    Dümbək formasında da işlədilir, “kiçik dəf” (nağara) anlamını əks etdirir, fars mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • DÜMSÜK

    Mənbələrdə tumşıq sözü var və “dimdik” mənasında işlədilib. Dümsük (dümsüklə) sözü onun dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • DÜNƏN

    Dilimizdə “gecə” anlamını verən tün sözü olub. Dünən kəlməsi tün-ən (əsli: tün və ən) kimi işlədilib və “tündən əvvəlki gün” deməkdir

    Полностью »
  • DÜRDANƏ

    Dürr” və dənə (danə) sözlərindən əmələ gəlib. “Dürr dənəsi” deməkdir. Alın­ma sözdür: dürr” ərəb, danə isə fars mənşəlidir

    Полностью »
  • DÜRMƏK

    Burmaq sözünün təhrifi ilə bağlıdır. İçinə pendir qoyub burulmuş (bü­kül­müş) lavaşa deyirlər. “Buterbrod” mənasına yaxın anlamda işlədilən bu söz qab

    Полностью »
  • DÜRMƏLƏMƏK

    Tür feili “bükmək” mənasında işlədilib. Dürmək ismi dürmələmək feili də onunla kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • DÜRRƏ

    Ərəbcədir, Dürrü kimi də işlədilir, “mirvarid” deməkdir, dürr sözündəndir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜRTMƏK

    Qırmaq və qırxmaq, sürmək və sürtmək, qalxmaq və qaldırmaq qəlibi üzrə dür feilindən dürt sözü əmələ gəlib

    Полностью »
  • DÜRTMƏLƏ

    Səpələ qəlibi üzrə dürtmək feilindən (dürt törəmə kökdür) əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜSTUR

    Ərəbcədir, “qayda”, “formula” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜŞBƏRƏ

    Belə zənn etmək olar ki, sözün əsli quşbərə olub. Quş farsca “qulaq” deməkdir. Düşbərə zahiri formasına görə qulağa bənzəyir (пельмени sözündəki пел d

    Полностью »
  • DÜŞKÜN

    Güman ki, sözün kökü “kənarlaşmaq” mənasını verən daş (dış) kəlmə­sin­dən ibarətdir. “Ruhdan düşmək”, “həvəsdən kənar olmaq” deməkdir

    Полностью »
  • DÜŞÜNCƏ

    Mənbələrdə tüşü feili var və “anlamaq” mənasında işlədilib. Həmin feildən düşüncə ismi əmələ gəlib (n səsi kökə sonradan artırılıb)

    Полностью »
  • DÜŞÜNMƏCƏ

    Tapmaca qəlibi üzrə yaranıb “qolovolomka” deməkdir. Düşüncə ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜTAR

    Farsca dü (iki) vətar (tel, sim) sözündən əmələ gəlib. “İki simli çalğı aləti”dir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜYƏ

    Buzov və danadan sonrakı yaş dövründəki (2 yaşda) olan dişi, lakin hələ doğ­­mamış (buğaya gəlməmiş) inək və ya camışdır

    Полностью »
  • DÜYLƏMƏK

    Düy feildir, o, -lə şəkilçisi qəbul edə bilmir. Sözün əsli düy-ün-lə-mək kimi olub, sonra səs düşümü baş verib

    Полностью »
  • DÜYMƏ1

    Düyün, düymə, düymək sözləri kökdaşdır. Düymə “bağlama vasitəsi”dir. Yəqin ki, yuxarıdakı kəlmələrin hamısı ilmək (yəni “bağlamaq”) sözü ilə qohum­dur

    Полностью »
  • DÜYÜ

    Alınma sözdür, bizdə ona “tuturqan” deyiblər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • DÜYÜN

    Toy sözünün sinonimi olan düyün kəlməsi var. Türk dillərinin bəzilərində (Qaqauz dilində) dünür (сватовство), dünürçü(сват), düyün(свадьба) kəlmələri

    Полностью »
  • DÜZ

    Belə güman etmək olar ki, “dəniz”lə kökdaşdır. Dənizin suyu şor olduğu üçün duz da “dəniz”lə bağlı əmələ gəlib

    Полностью »
  • DV

    ing. Digital Video – «rəqəmsal video» sözlərinin baş hərflərindən ibarət abreviatura

    Полностью »
  • DVB

    ing. Digital Video Broadcasting – «rə­qəmsal video yayım» sözlərinin baş hərf­lərindən ibarət abreviatura

    Полностью »
  • ECAZ

    Ərəbcədir, möcüzə sözü ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • EDAFİK

    yun. edaphos – torpaq

    Полностью »
  • EDAM

    Ərəbcə öldürmə, ölüm hökmü deməkdir. Bu hökm isə dar ağacından asmaq, güllələmək və s. yolla icra oluna bilər

    Полностью »
  • EDASFER

    yun. edaphos – torpaq + yun. spharia – kürə

    Полностью »
  • EDATOP

    yun. edaphos – torpaq + yun. topos – yer

    Полностью »
  • EDYUTEYNMENT

    lat. educare – tərbiyə et­mək + fr. entretenir – birgə, yapışıqlı

    Полностью »