Qədim mənbələrdə iyər (əyər) kimi verilib. İyərqə isə əymək şəklində izah olunub. Yəhər sözü əyri sözü ilə kökdaşdır, onun dəyişmiş formasıdır
İuda (iudizm sözün xatırlayın) sözünün dəyişmiş formasıdır. Güman ki, cuhud sözü ilə eyni kökə malikdir
Bibliyada İohan kimi verilmiş sözün ərəb variantıdır. Yaqub isə eyni qayda ilə Yakov sözünün dəyişmiş formasıdır
Farscadır, ət xörəyinin (pörtləmə) adıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yığmaq feilindən düzəlib. Xırmanda dəni, qışda qarı bir yerə yığmaq üçün istifadə olunan alət adıdır
Qərb dialektlərində iqbal sözü bu cür tələffüz edilir, ərəbcədir, istiqbal kəlməsi ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov
Yığmaq feilindən və ərəb mənşəli olan cəm kəlməsindən əmələ gəlib. Sinonimlər birləşməsidir. (Bəşir Əhmədov
Məclis kəlməsinin sinonimidir, yığmaq feili zəminində əmələ gəlib. Sözün əsli yığ-ın-aq kimi olub, -ın şəkilçisi “biçin” qəlibi üzrə isim düzəldib, -a
“Bütün günahlarını mənim üstümə yıxma”, - deyirik. Mənbələrin araşdırılması göstərdi ki, buradakı yıxmaq sözünün əsli yığmaq olub
Maqazanik göstərirdi ki, Anadolu türklərində yılmaq feili var və qorxmaq sözünün sinonimidir. Yılmaz adı həmin feillə bağlıdır, mənası “qorxmaz” demək
Dağıtmaq kəlməsindən darmadağın, bağırmaq feilindən bar-barbağırmaq əmələ gəldiyi kimi “yığışmaq”dan da yır-yığış sözü törəyib
Kök “yerimək”, “hərəkət etmək” anlamını əks etdirən yır (yor) hissəsidir. Qovurğa qəlibi üzrə yırğa, ondan da yırğala sözü əmələ gəlib
“Двигать” mənasını əks etdirən ırna (yırna) sözümüz olub. Yelləncək sözünün sinonimi kimi ırğanda kəlməsi də qeydə alınıb
Cırıq sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Etimoloji cəhətdən düzəltmə sözdür. Kökü yoğfeildir, yoğmaq “dolmaq” anlamında işlədilib. Yoğun sifətdir “üstün” “yaxın”, “sərin” sözlərinin qəlibi üz
Dialektlərdə “işi yoğunutma” deyirlər. Söz belə yaranıb: yoğun+ad= толстетъ (müq. et: yox+ ad= исчезатъ) yoğunad kəlməsi yoğunud şəklinə düşüb
Yoğurmaq“qarışdırmaq” deməkdir.Yoğurğuc isə “мешалка”dır, “oxlov”dur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qədim mənası “qarışdırmaq” deməkdir. Bir vaxtlar qatıq əvəzinə yoğurt işlətmişik (“südlə mayanın qarışığı” deməkdir)
Qədimdə qatıq anlamında işlədilib, mənası “qarışıq” deməkdir (yoğurmaq qarışdırmaqdır). (Bəşir Əhmədov
“Yox olmaq” deməkdir.Ton-ad sözü “одеватъ” deməkdir. -ad şəkilçisi adlardan feil düzəldib. (Bəşir Əhmədov
Qırğız dilində yox sözü “itki” deməkdir. Yoxlamaq hərfi mənada “itəni axtarıb tapmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
Yox predikativ sözü (və ya xəbəri əvəzliyi) ilə bağlıdır, -sa şəkilçisi şərt bildirir. “Əks halda” deməkdir
1. Kök “yox”dur, -su feil düzəlib (Anadolu türklərində yox-su-maq feili var), qax-sı-maq qəlibi üzrə yaranıb
Əsli ağuş olub, eniş kəlməsinin antonimi kimi yaranıb. Ağ “yuxarı qalxmaq” deməkdir, ağuş isə “aşağıdan yuxarı gedən” anlamını əks etdirir
Əsli yor (yörelqe,oruq kimi də işlədilib) kimi olub. Yerimək, yüyürmək sözü ilə də bağlıdır. Yəni yol yerimək (hərəkət, gediş-gəliş) üçün nəzərdə tutu
Sinonimlər birləşməsidir. İz sözünün “yol” mənası mənbələrdə qeydə alınıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Qısğac” (kəlbətin), “yonğac” (rəndə), “burğac” (şurup) sözləri ilə yolğuc (indi ülgüc kimi işlədilir) sözləri struktur baxımından eyni olub
1. Bəzi türk dillərində (məs. Qaqauz dilində) ruscaya заражаться kimi tərcümə olunub, ehtimal ki, il kökündən yaranıb (ilişmək kəlməsini yada salın)
Yüli (бритъ), yülikü (ülgüc), yülük (бритый) sözləri qohumdur. Filankəs yoluğun biridir deyirlər. Yoluq sözü qırxmaq sözü ilə semantik yaxınlığa mal
Nalbənd alətidir, “qıracaq” da deyirlər (atın dırnağı yonurlar). Yonmaq sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov
Feildən düzəlmiş isimdir, yonmaq feili ilə bağlıdır. Rəndənin yonduğu qırıntılara deyirlər. (Bəşir Əhmədov
Lələk, tük, qıl mənalarını əks etdirən yük sözü olub. Yolmaq, qırxmaq yerinə yunlamaq işlədilib. Güman ki, yun sözü yonmaqla bağlıdır, “çıxarılan his
Yonmaq feilindən düzəlib. Yon-ta “azca yonmaq” deməkdir. Ondan eşələ qəlibi üzrə yontala əmələ gəlib
Sözün kökü yonmaq feili ilə bağlıdır. Səpələmək qəlibi üzrə intensivlik bildirən -ala şəkilçisinin köməyi ilə yon(t)ala sözü əmələ gəlib
Atın həm qabaq, həm də dal ayaqlarını soldan eyni zamanda atmaqla olan yeriş növüdür. Növbə ilə sonra sağ ayaqlar işə düşür
Yörgə feilindən əmələ gəlib. “Yörgə”nin mənası bürünmək, bələnmək (yürgək) demək olub. Beşiyə “yüyürük” deyirik və hərəkətlərlə (yerimək, yellənmək)
Qaqauz dilində arğın sözü “zəif” mənasında işlədilir. Arqımaa feili isə arıqlamaq kimi açıqlanıb. Deməli, arıq və arğın sözləri eyni kökdən əmələ gəl
Yerimək kəlməsi ilə qohumdur. Canlı varlıqlar çox yeridikdə, hərəkət etdikdə yorulur. Deməli, yorulmaq yeriməyin (hərəkətin) nəticəsi ilə bağlıdır
Yırtmaq sözünün dəyişilmiş formasıdır (bağırmaq və böyürmək, çağırmaq, çığırmaq tipli sözlərin qəlibi üzrə əmələ gəlib)
Bu alınma sözdür, bizdə oynaq kəlməsi işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Dovşan sözü ilə qohumdur. Dovşan dişlərini bərkitmək üçün yovşanla da qidalanır. Dovşan ən çox yovşan olan yerdə yaşayır (rəngləri uyğun olduğundan ya
Dilimizdə “развязать” anlamını verən yaz, yoz, çöz (hamısı eyni sözdür) sözləri olub, çiçək açıldı yerinə “çiçək yazıldı” deyiblər
“İşi yönünə qoy” deyirik. Yön “способ” deməkdir. Yöndəm, yöndəmsiz sözləri də buradandır. (Bəşir Əhmədov
Yön sözü mənbələrdə “üsul” anlamında işlədilib. Yöndəm isə “üsullu”, “qolaylıq”, “səliqə” deməkdir. Yöndəmsiz sözü “səmtsiz”, “uyğun olmayan” mənas
Ön (qabaq tərəf), yönəlmək, göndərmək sözlərinin kökdaşlığı barədə fikir söyləməyə dəyər. “Göndər”in əsli yöndər kimi olub (yönəltmək
“Ətraf” deməkdir. Yan sözü ilə semantik qohumluğu var. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Eşük (örtük, qapı), eşü (bürümək) sözləri ilə qohumdur, “gizlətmək” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Dilimizdə eyni kökə malik olan yuban və yubat feilləri var. Sözün kökü indi müstəqilliyini itirmiş yuba feilidir və mənbələrdə, rus dilinə “избегать”
Yuvxa kimi də işlədilib, qalın kəlməsinin antonomidir (yastı sözü ilə qohumdur), nazik isə yoğun sözünün antonimidir
Qədim kökü ağ kəlməsindən ibarətdir. Sonra həmin söz yux, yük (yüksək) formalarına düşüb. Yuxarı sözü yux və arı (yer) hissələrindən ibarətdir, yüksək