is. 1. Bəzi şimal, Orta Asiya, İndoneziya, Okeaniya, Amerika, Afrika xalqlarında ruhlara, magiyaya sitayiş etməkdən ibarət din forması
bax şəmatət
is. [fars.] Xəzər, Qara dəniz, Azov dənizləri hövzələrində çox yayılmış balıq. Şamayı … pulcuqları gümüşü, bel tərəfi tünd-yaşıl, üzgəcləri isə açıq r
is. [ər. və fars.] Şam qoymaq üçün altlıq. Otaqlarda yanan şamdanlar söndürülmüşdü. M.S.Ordubadi. Pəncərədən sarı şamdanlar asılardı
is. Keçmişdə: saraylarda işıq işlərinə baxan şəxs
is. bot. Ətirşah fəsiləsindən bəzək bitkisi. Ətirşah fəsiləsinin şamdangülü cinsinin növləri bəzək bitkiləridir
is. [ər.] İçinə alma, qaplama, aid olma, dəxli olma (adətən “etmək”, “olmaq” köməkçi feillərilə işlənir)
cəm bot. Çılpaq-toxumlu, iynəyarpaqlı bitkilər fəsiləsinin adı. Şamkimilər fəsiləsinin … yarpaqları xırda pulcuq şəkilli və ya dəstələrlə yığılmış iyn
is. Axşam yeməyi, axşam üçün hazırlanan yemək(lər). Şamlıq nəyiniz var? Şamlıq hazırlamaq
is. Çoxlu şam ağacı bitən yer, şam meşəsi. Kəndin üst tərəfi şamlıqdır. – Doktor otağına qayıtdı. Şamlığa açılan pəncərələri geniş-geniş açdı
is. [fr.] Odadavamlı bişmiş gil və həmin gildən hazırlanmış kərpic
[coğrafi addan] Köpüklənən, qazlı üzüm şərabı. Azərbaycan Şampan şərabı
[rus. “шампанское”dən] dan. bax şampan. [Səfdərqulu bəy:] Mənim sağlığıma bir stəkan şampanski içməyə də vaxtın yoxdur
[ing.] Baş yumaq üçün ətirli duru sabun və ya sabun tozu
zərf Axşam yeməyi yemədən. Qonşuya ümid olan şamsız yatar. (Ata. sözü). Çox gecəm var ki, şamsız yatıram; Çaysız, həm təamsız yatıram
is. [ər.] Ad-san, şöhrət, şərəf. Bürüyüb aləmi şanın, şöhrətin; Bir de, qoç Koroğlu, nədən məlulsan? “Koroğlu”
is. Balı saxlamaq və toxum tökmək üçün arıların pətəkdə mumdan düzəltdikləri gözcüklər. Bu təsəlli mənə bəsdir, olar asudə halım; Ki, bu şanlarda məni
is. Cavan bal arısı. Şan-beçə balı. – Yetər bu dəfə böyük və ağ süfrə ilə örtülü bir məcməyi gətirib ortalığa qoydu, …[məcməyidə] sapsarı təzə nehrədə
sif. Şanlar şəklində, göz-göz, deşik-deşik. …Sinənin içində olan ağ ciyər şan-şandır. H.Zərdabi. □ Şan-şan etmək (eləmək) – deşik-deşik etmək
bax şan-şövkət (şöhrət)
is. Şöhrət, həşəmət, şan, ad-san. Hanı nizəm, hanı atım? Kəsildi şanı-şövkətim… “Koroğlu”. Tərk edərək bütün istirahəti; Qazanmışam mən bu şanü şövkət
is. Otu, samanı, küləşi yığmaq üçün uzunsaplaqlı diş-diş dəmir və ya ağac alət, yaba. Qəhrəman … xırmandan kənara çıxmır və şananı yerə salmırdı
sif. Göz-göz, dəlik-dəlik
is. bot. Sulaqlı yerlərdə bitən çiçəkli su bitkisi…
“Şanalamaq”dan f.is
f. Şana ilə otu, küləşi, samanı və s.-ni yığmaq, yaymaq, atmaq, səpələmək. Həsi bu gün böyük xırmanın qırağını əvvəlcə çaldı, sonra şanaladı
is. zool. Əyri dimdiyi, darağabənzər kəkili, ala-bəzək lələyi olan quş; şinəbub
is. [fars.] klas. Daraq. Xumar-xumar baxmaq göz qaydasıdır; Lalətək qızarmaq üz qaydasıdır; Pərişanlıq zülfün öz qaydasıdır; Nə badi-səbadan, nə şanəd
zərf klas. Parça-parça, tikətikə, deşik-deşik. □ Şanə-şanə olmaq klas. – parça-parça olmaq, tikə-tikə olmaq, dəlikdəlik olmaq, şanələnmək
“Şanələnmək”dən f.is
f. klas. Şanə-şanə olmaq. // məc. Dəlik-dəlik, deşik-deşik olmaq, parçalanmaq. Qəmzə xəncərindən, müjgan oxundan; Ciyər parə-parə, dil şanələnmiş
is. Çox şirin, şirəli, ətirli üzüm növü. Ağ şanı. Qara şanı. – [Səkinə qarı:] Qarpız da almışam, hələ Buzovnadan şanı da gətiriblər
sif. 1. Rəşadətli, cəsur, qəhrəman. Şanlı əsgərlərimiz. // Şöhrətli, şərəfli, uca. – [Nüşabə:] Şanlı tariximiz görməmiş ləkə; Zəfərlər qazanmış bu şan
bax şanlı-şövkətli (şöhrətli)
sif. Yüksək şanlı, şərəfli, yüksək mənsəbli. // Dəbdəbəli, həşəmətli, cah-calallı
is. [fr.] Uğur qazanmaq imkanı
is. [fr.] XV-XVI əsrlərdə fransız musiqi renessansının (intibahının) görkəmli nümayəndələrinin yaradıcılığında aydın milli xüsusiyyətlər kəsb edən pol
is. [fr.] İfşaedici məlumat yayma hədəsi ilə nə isə tələb etməkdən ibarət cinayət
is. [fr.] Əyləncə müəssisəsi
is. Yüngül, dabanı açıq, yastı ayaqqabı. Keçmiş zamanlarda … hər arvadın ayağında şap-şapı və yastıdaban bir başmağı vardı
is. 1. Əlin içi ilə vurulan zərbə, şillə. Üzünə bir şapalaq çəkdi. – Məşədi Salman axırıncı dəfə bu cavabı eşitdikdə Məmmədə bir şapalaq vurdu
“Şapalaqlamaq”dan f.is
f. Şapalaq vurmaq, şillələmək. [Müqim bəy] sonra da ayaqlarının ucunda dikəlib, peysərini şapalaqladı
“Şapalaqlanmaq”dan f.is
məch. Şapalaqla vurulmaq, şapalaq yemək
“Şapatlamaq”dan f.is
f. Arasıkəsilmədən, dalbadal, şappaşap vurmaq. [Kəndli] şəhərə bir azca ertə çatmaq üçün; Tələsirdi qabaqca satmaq üçün; Çün bu işdə qazanc adı var id