Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • X

    Azərbaycan əlifbasının on ikinci hərfi. bax xe

    Tam oxu »
  • XA-XA

    nida. Gülüş, qəhqəhə bildirmək üçün işlədilən təqlidi söz. [İskəndər:] Allahın iti də mənim sözümə baxmır, nə qədər elədim, içəri girmədi

    Tam oxu »
  • XA-XA-XA

    nida. Gülüş, qəhqəhə bildirmək üçün işlədilən təqlidi söz. [İskəndər:] Allahın iti də mənim sözümə baxmır, nə qədər elədim, içəri girmədi

    Tam oxu »
  • XAB

    is. [fars.] klas. 1. Yuxu. Gecələr gözlərim xabı görməmək; Ol siyah nərgisiməstanədəndir. M.P.Vaqif. Dayansın qarşıda, gətirsən tabı; Ayıltsın qəflətd

    Tam oxu »
  • XABANÉRA

    [isp.] İspaniyada geniş yayılmış Kuba xalq rəqsi və onun havası

    Tam oxu »
  • XACƏ₁

    is. [fars.] köhn. Sarıqlı əfəndi, molla, seyid. Ey xacə, çalış surəti-zahirdə qəşəng ol! İstərsən özün surəti-mənada cəfəng ol! M

    Tam oxu »
  • XACƏ₂

    is. [fars.] bax xədim 1-ci mənada. Cariyələr Qətibənin yanında gələn iki nəfər xacəni qıdıqlayıb gülürdülər

    Tam oxu »
  • XACƏBAŞI

    is. köhn. Keçmişdə: hərəmxana qadınlarına nəzarət edən xədimlərin başçısı. Bir neçə gün keçdi. Bir sübh sərdarın hərəmxanasının xacəbaşısı gəlib baş ə

    Tam oxu »
  • XAÇ

    is. Xristianlığın rəmzi sayılan və bir-birini perpendikulyar olaraq qət edən iki mildən ibarət sitayiş obyekti

    Tam oxu »
  • XAÇAÇURAN

    is. Xristian dini mərasimlərindən birinin adı, xaçı suya salma. Xaçaçuran bayramı

    Tam oxu »
  • XAÇÇİÇƏKLİ

    is. bot. Ləçəkləri xaç şəklində olan bitkilər fəsiləsi. Xaççiçəklilər fəsiləsinə bir sıra kələm, turp, vəzəri kimi qiymətli tərəvəz bitkiləri, xardal

    Tam oxu »
  • XAÇÇİÇƏKLİLƏR

    is. bot. Ləçəkləri xaç şəklində olan bitkilər fəsiləsi. Xaççiçəklilər fəsiləsinə bir sıra kələm, turp, vəzəri kimi qiymətli tərəvəz bitkiləri, xardal

    Tam oxu »
  • XAÇLAMA

    “Xaçlamaq”dan f.is

    Tam oxu »
  • XAÇLAMAQ

    f. Xaç suyuna salma mərasimi icra etməklə xristian etmək. Onların ata-anası və Nadya xala evdə yox idi … təzə doğulan çağanı xaçlamaq mərasiminə getmi

    Tam oxu »
  • XAÇLI

    sif. 1. Xaç taxmış, xaçı olan. Xaçlı keşiş. 2. İs. mənasında, tar. Səlib müharibələri iştirakçısı

    Tam oxu »
  • XAÇNİŞAN

    is. tar. Xaçlı (2-ci mənada) (səlib müharibələri iştirakçısı olan rıtsar paltarlarına tikilən xaç nişanına görə onlar belə adlanırdılar)

    Tam oxu »
  • XAÇPƏRƏST

    is. Xristian. İki-üç həftə bundan qabaq xaçpərəstlərin pasxa bayramı idi. C.Məmmədquluzadə. [Molla Sadıq:] Xaçpərəstlərin islam milləti arasında təfri

    Tam oxu »
  • XAÇVARİ

    sif. Xaç şəklində olan, xaçaoxşar, xaç kimi. Xaçvari nişan. Xaçvari yol

    Tam oxu »
  • XAÇVARİLİK

    is. Xaçvari şəkildə olan şeyin halı, görünüşü

    Tam oxu »
  • XADİM

    is. [ər.] 1. köhn. Xidmət edən, xidmətçi. 2. Hər hansı ictimai fəaliyyət sahəsində özünü göstərmiş, xidmətləri olan şəxs

    Tam oxu »
  • XADİMƏ

    is. Xidmətçi qadın, qulluqçu. Müdir qadınla bir neçə xadimədən başqa [monastırda] kimsə qalmamış. Çəmənzəminli

    Tam oxu »
  • XADİMLİK

    is. Xidmətçilik

    Tam oxu »
  • XAH

    [fars.] klas. İstər, istərsə. Təfavüt eyləməz sənsiz mənə, ey sərvi-səngin-dil; Məkanın xah külxan, xah səhra, xah bağ olsun

    Tam oxu »
  • XAHİŞ

    is. [fars.] Bir arzunu, ehtiyacı yerinə yetirmək üçün edilən müraciət, təmənna; rica, təvəqqe, istək

    Tam oxu »
  • XAHİŞSİZ

    zərf Xahiş edilmədən, öz razılığı ilə. İndi gecə vaxtı Xanpərinin təklifsiz, xahişsiz Qəmərin evinə gəlməsi çox maraqlı idi

    Tam oxu »
  • XAHNƏXAH

    [fars.] zərf İstər-istəməz, laqeydcəsinə. Qoca it xahnəxahi çıxmışdı qapıya və xahnəxahi öz vəzifəsini ifa edirdi

    Tam oxu »
  • XAHNƏXAHİ

    [fars.] zərf İstər-istəməz, laqeydcəsinə. Qoca it xahnəxahi çıxmışdı qapıya və xahnəxahi öz vəzifəsini ifa edirdi

    Tam oxu »
  • XAXAM

    is. Yəhudilərdə baş kahin, ruhani başçısı. Sən indi bu gün Gəncədə bir adlı xaxamsan! Ə.Nəzmi

    Tam oxu »
  • XAİN

    sif. [ər.] 1. Vətəninə, xalqına xəyanət edən; satqın, xəyanətkar, dönük. [Pəhləvanlar:] Dağ-daşından uçsun duman; Qara geysin xain insan! A

    Tam oxu »
  • XAİNANƏ

    bax xaincəsinə. Fərhad, o saatda bir gecə bağda keçirdiyi xainanə dəqiqələr yadına düşüb, cəld ayağa durdu

    Tam oxu »
  • XAİNCƏ

    zərf Xain kimi, xainliklə, xəyanətlə. Xaincə(sinə) hərəkət. Xaincəsinə basqın. – [Səlimin] rəftarı və hərəkəti nə Naşadın əlaqəsinə, nə də hər zaman g

    Tam oxu »
  • XAİNCƏSİNƏ

    zərf Xain kimi, xainliklə, xəyanətlə. Xaincə(sinə) hərəkət. Xaincəsinə basqın. – [Səlimin] rəftarı və hərəkəti nə Naşadın əlaqəsinə, nə də hər zaman g

    Tam oxu »
  • XAİNLİK

    is. 1. Xəyanət; xəyanət etmə, xəyanətkarlıq, dönüklük, satqınlıq, vəfasızlıq; xaincə hərəkət. Xainlik etmək

    Tam oxu »
  • XAK

    is. [fars.] klas. Torpaq. Kimin yolu düşsə xaki-dərinə; Ox vurar köksünə məlhəm yerinə. Q.Zakir. Kəsilib bir yana atılmışdır; Xakinə abi-qəm qatılmışd

    Tam oxu »
  • XAKAS

    is. Türk xalqlarından birinin adı və həmin xalqa mənsub olan adam. Xakaslar xristianlığı qəbul etsələr də, faktiki olaraq şamanizmə etiqad edirdilər

    Tam oxu »
  • XAKASCA

    sif. və zərf Xakas dilində. Xakasca dərslik. Xakasca-rusca lüğət. Xakasca danışmaq

    Tam oxu »
  • XAKİ

    sif. [fars.] Bozumtul-yaşıl rəngli, torpaq rəngli. Xaki pencək. Xaki (rəngli) frenç. – Sirat xaki köynək-şalvarda tərdən islanırdı

    Tam oxu »
  • XAQAN

    is. tar. Qədim türk və monqol hökmdarlarına verilən ad, titul. Xəzər xaqanı. – [Cəllad:] Xaqan, ulu xaqan! Əfv et onu, ver qətlimə fərman! H

    Tam oxu »
  • XAQANLIQ

    is. 1. Hökmdarlıq, padşahlıq. [Çopo:] Okabayın bu hərəkətini xaqanlıq eşqinə düşməsi ilə mərbut görürlər

    Tam oxu »
  • XAL

    is. 1. Ya anadangəlmə, ya da sonradan dəri üzərində əmələ gələn xırda, dəyirmi ləkə. Üzündə xal var. Qara xal

    Tam oxu »
  • XAL-XAL

    sif. Xallı, xallarla örtülü, xallarla bəzəkli, üstündə xallar olan. Xal-xal parça. Xal-xal örpək. Xal-xal paltar

    Tam oxu »
  • XALA

    is. 1. Ananın bacısı. [Sultan bəy:] Xalanın muzdu o olar ki, canı rahat olar. Ü.Hacıbəyov. Budaq xalasının danışığını maraqla dinləyir, gözünü ondan ç

    Tam oxu »
  • XALA-XALA

    is. Kiçik qızların gəlinciklə oynadıqları oyun adı; gəlin-gəlin

    Tam oxu »
  • XALABACI

    is. mus. Azərbaycan oyun havalarından birinin adı. Bir qədər çalıboxuyandan sonra mütrüb kəmərçin [qadın tumanı] geyib, başına bir kəlağayı salıb xala

    Tam oxu »
  • XALACAN

    is. Xalaya nəvazişlə müraciət. Xalacan, bir bizə gəlsənə! – [Yunus xalasına:] Bu nədir, xalacan, bircə baxsana! Ə

    Tam oxu »
  • XALACIQ

    bax xalacan. [Cəfər:] Xalacıq, bu çox bahadır, qarpıza beş şahı vermək student cibinə yaraşmaz. Çəmənzəminli

    Tam oxu »
  • XALAGƏLİNİ

    is. Ananın bacısının gəlini

    Tam oxu »
  • XALAQIZI

    is. Ananın bacısı qızı

    Tam oxu »
  • XALANƏVƏSİ

    is. Ananın bacısı nəvəsi

    Tam oxu »
  • XALAOĞLU

    is. Ananın bacısı oğlu. – Mən də Bakıya tərəf hazırlaşırdım, bizim xalaoğlu da yazmışdır. S.Rəhimov

    Tam oxu »