belarus

Belarus Respublikası (əvvəlki yazılışı: Belorus; belar. Рэспубліка Беларусь) — Avropanın şərqində dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Ölkə şimal-şərqdən Rusiya Federasiyası, cənubdan Ukrayna, qərbdən Polşa, şimal-qərbdən isə Litva və Latviya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri Minskdir. 207,600 kvadrat kilometr sahəsinin təqribən 40%-i meşə ilə örtülüdür. İqtisadiyyatın əsas sahələri xidmət sənayesi və istehsalatdır. XX əsrə qədər müasir Belarus dövlətinin yerləşdiyi ərazidə Polotsk knyazlığı, Böyük Litva knyazlığı, Reç Pospolita və Rusiya imperiyası kimi dövlətlər hökmranlıq etmişdir. 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş inqilabdan sonra Belarus Xalq Respublikası müstəqilliyini elan etsə də, çox keçmədən ölkə Sovet Rusiyasının işğalına məruz qalır. 1922-ci ildə Sovet İttifaqının əsası qoyularkən Belorusiya Sovet Sosialist Respublikası da həmin ittifaqın qurucu üzvlərindən biri oldu. 1919–1921-ci illərdə baş vermiş Sovet-Polşa müharibəsi nəticəsində Belarus ərazisinin təqribən yarısı Polşa tərəfindən işğala məruz qaldı.

Mərkəzi Belarus — Belarusda tarixi-etnoqrafik region. Respublikanın mərkəzi hissəsində yerləşir və Minsk vilayətinin böyük hissəsini, Mogilyev vilayətinin isə qərb hissələrini əhatə edir. Region şimaldan Poozeriya platosu ilə, şərqdən Podneprov ilə, cənubdan Şərqi Polesye ilə və qərbdən Ponemane ilə həmsərhəddir. Region əhalisi etnoqrafik baxımdan slavyan köklüdür. Əhali qədim dreqoviçlərin və kriviçlərin davamçılarıdı. Mərkəsi Belarusun dili belarus dilinin ortabelarus dialektinə aiddir. Bu dialekt cənub-qərb və şimal-şərq dialektləri arasında orta mövqe tutur. X əsrlərdən regionun şimal hissəsi Polotsk knyazlığına aid idi. XII əsrdən bu regiondan müstəqil Minsk, İzyaslav və Loqojski knyazlığı ayrılmış. XVI əsrdə Mərkəzi Belarus Böyük Litva knyazlığının tərkibinə keçmiş.

Qorki (belar. Горкі) — Belarusda şəhər. Mogilyov vilayətinə daxil olan Qorki rayonunun inzibati mərkəzi. 1 yanvar 2016-cı il tarixinə olan hesablamalara əsasən, şəhər əhalisinin sayı 33,830 nəfər hesablanmışdır.

Belarus-1221 — Minsk Traktor Zavodunun 20 aprel 1998-ci ildən istehsal etdiyi təkərli traktor modeli. Traktor altı silindrli turbo doldurma ilə və D-260 dizel mühərriki ilə təchiz edilmişdir. Traktor Rusiyada keçirilən "Ən yaxşı kənd təsərrüfatı maşını 2017" müsabiqəsinin "Ən yaxşı traktor" kateqoriyasında qalibi olmuşdur.

Belarus (rus. Белару́с) — 1950-ci ildən Belarusun paytaxtı Minskdə yerləşən Minsk Traktor Zavodunda istehsal olunan traktor seriyası. Bu traktorlar Müstəqil Dövlətlər Birliyində yaxşı tanınır və dünyanın 100-dən çox ölkəsinə, o cümlədən ABŞ və Kanadaya ixrac edilir. == Tarixi == İkinci Dünya müharibəsinin sonunda SSRİ-də kənd təsərrüfatı infrastrukturu pis vəziyyətdə idi: müharibənin sonrakı illərində kənd təsərrüfatı maşınlarının istehsalı mövcud deyildi. Böyük kolxozlarda hələ də işləyən traktorlar və maşınların əksəriyyəti 1930-cu illərin əvvəllərində və ya daha əvvəl istehsal edilmişdi və ağır istifadədən köhnəlmişdilər. Kommunist dövləti SSRİ daxilində bir neçə yerdə yeni traktorların istehsalına göstəriş vermişdi. MTZ-nin əsas quraşdırma zavodu Minskdə olsa da, digər yerlərdəki zavodlarında da müxtəlif tipli traktorların istehsalı mövcud idi. Bütün bu traktorlar dizayn olaraq bir-birlərindən fərqlənsələr də, hamısı "Belarus" adı altında ixrac edilirdi. 1948-ci ildən bəri Minsk Traktor Zavodunda 3 milyona yaxın traktor hazırlanmışdır. Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko Vladimir Putinə 70 illik yubileyində 1523.3 model Belarus traktoru hədiyyə etmişdir.

Belarus 1 — 1 yanvar 1956-cı il tarixində fəaliyyətə başlayan, Belarusun ilk milli və ictimai televiziyasıdır. Televiziya, Belarus Dövlət Milli Teleradio Şirkətinin tabeliyindədir. Yayım, belarus və rus dillərində həyata keçirilir. Həmçinin Avropa Yayım İttifaqının üzvüdür.

Belarus Respublikasının Konstitusiyası (belar. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь; rus. Конституция Республики Беларусь) — Belarusun əsas qanunu. Ölkə Sovet İttifaqından öz müstəqilliyini elan etdikdən üç il sonra – 1994-cü ildə qəbul edilmiş bu rəsmi sənəd Belarusun dövlət və hökumət quruluşunu müəyyən edir və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını sadalayır. Konstitusiya layihəsi ölkənin keçmiş qanunverici orqanı olan Belarus Ali Soveti tərəfindən hazırlanmış və vətəndaşlar və hüquqşünas ekspertlərin səyi ilə təkmilləşdirilmişdir. Konstitusiya preambula, doqquz bölmə və 146 maddədən ibarətdir. Konstitusiyanın strukturu və mətni daha çox Qərb dünyasının konstitusiyalarının və Sovet dövründə Belarusun təcrübələrinin təsirinə məruz qalmışdır. Konstitusiya daha çox hökumətin funksiyalarını və səlahiyyətlərini müəyyən etsə də, bütöv bir bölmə insan və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarına həsr olunmuşdur. Sənədə qəbul olunduqdan sonra iki dəfə – 1996 və 2004-cü illərdə dəyişiklik edilmişdir. Müstəqil müşahidəçilər və müxalifət liderləri tərəfindən tənqid edilən iki referendum prezidentin hökumət üzərində səlahiyyətlərinin artmasına və prezidentlik üçün seçilmə müddətinə qoyulan məhdudiyyətin aradan qaldırılmasına səbəb olmuşdur.

Belarus prezidentlərinin siyahısı — 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqilliyini qazanan Belarusun, dövlət başçılarının siyahısı. Belarus Prezidenti, Belarus Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanıdır. Belarus Prezidenti vəzifəyə, Belarus Konstitusiyasının müvafiq maddələri ilə təyin olunur. 1994-cü ilin 24 iyul tarixində təsis edilən vəzifəni, həmin gündən etibarən Aleksandr Lukaşenko icra edir.

Belarus Respublikası (əvvəlki yazılışı: Belorus; belar. Рэспубліка Беларусь) — Avropanın şərqində dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Ölkə şimal-şərqdən Rusiya Federasiyası, cənubdan Ukrayna, qərbdən Polşa, şimal-qərbdən isə Litva və Latviya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri Minskdir. 207,600 kvadrat kilometr sahəsinin təqribən 40%-i meşə ilə örtülüdür. İqtisadiyyatın əsas sahələri xidmət sənayesi və istehsalatdır. XX əsrə qədər müasir Belarus dövlətinin yerləşdiyi ərazidə Polotsk knyazlığı, Böyük Litva knyazlığı, Reç Pospolita və Rusiya imperiyası kimi dövlətlər hökmranlıq etmişdir. 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş inqilabdan sonra Belarus Xalq Respublikası müstəqilliyini elan etsə də, çox keçmədən ölkə Sovet Rusiyasının işğalına məruz qalır. 1922-ci ildə Sovet İttifaqının əsası qoyularkən Belorusiya Sovet Sosialist Respublikası da həmin ittifaqın qurucu üzvlərindən biri oldu. 1919–1921-ci illərdə baş vermiş Sovet-Polşa müharibəsi nəticəsində Belarus ərazisinin təqribən yarısı Polşa tərəfindən işğala məruz qaldı.

Belarus bayrağı (belarusca: Дзяржаўны флаг Рэспублікі Беларусь (Dzyarjawnı flaq Räspubliki Belarus') ) — Belarus dövlət bayrağı. Belarus Respublikasının Dövlət bayrağının icazə verilən variantı-ornament yaxınlığında ağ və qırmızı naxışlı qırmızı rəngli qırmızı-yaşıl bayraqdır. Cari dizayn 2012-ci ildə Belarus Respublikasının Standartlaşdırma üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən tətbiq edilib və 1995-ci ilin may ayında keçirilmiş referendumda təsdiq edilmiş ümumi bayraq növünə uyğunlaşdırılıb. 1951-ci il BSSR bayrağının dəyişdirilməsi, ölkənin Sovet İttifaqının respublikalarından biri olduğu dövrdə istifadə edilmişdir. Sovet dövrünün bayrağına edilən dəyişikliklər kommunizm (oraq, çəkic və Qırmızı Ulduz) simvollarının çıxarılması və ornamentin rənglərinin ağdan qırmızıdan ağ rənginə "çevrilməsi" idi. 1995-ci ilin referendumundan hökumət məmurlarının və idarələrinin Dövlət Bayrağı nümunəsi əsasında istifadə etdikləri bir neçə bayraq yarandı. Bu konstruksiya Belarus Xalq Respublikası tərəfindən 1918-ci ildə istifadə olunan tarixi Ağ-qırmızı-ağ bayrağı əvəz etmişdir, Belarus sovet respublikalarından birinə çevrilməzdən əvvəl və 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra geri qaytarılmışdır. Ağ-qırmızı-ağ bayraq bundan sonra Belarus Cəmiyyətinin Milli istiqamətlənmiş hissəsi, bir sıra ictimai təşkilatlar, o cümlədən hökumətə qarşı etiraz aksiyalarında, həmçinin Belarus diasporu tərəfindən istifadə olunur.

Belarus — Şərqi Avropada dövlət. Şimalda Latviya, şm.-qərbdə Litva, qərbdə Polşa, cənubda Ukrayna, şərqdə və şm.-şərqdə Rusiya ilə həmsərhəddir. Sahəsi 207,6 min km². Əhalisi 9800 min (2009). Paytaxtı Minsk şəhəridir. Rəsmi dillər belarus və rus dilləri, pul vahidi Belarus rubludur. İnzibati cəhətdən 6 vilayətə bölünür; Minsk şəhəri də vilayət statusuna malikdir. == Geoloji quruluşu və faydalı qazıntıları == Belarusun ərazisi qədim Şərqi Avropa platformasının qərb hissəsində yerləşir. Ölkənin mərkəzi hissəsini geniş Belarus anteklizi tutur. Antekliz hüdudlarında bünövrənin dərinliyi 20–100 metrdir; yamaclar Paleozoyun karbonatlı çöküntülərindən təşkil olunmuşdur.

Belarus diasporu (belar. Беларуская дыяспара) — Belarus Respublikasından kənarda yaşayan belarus mənşəli insanların birliyidir. 16 may 2007-ci il tarixinə 3,5 milyondan çox belarus xaricdə yaşayırdı və onların sıx məskunlaşdığı ərazilərdə 200-ə yaxın ictimai birlik fəaliyyət göstərirdi. BMT-nin məlumatına görə, 2018-ci ildə Belarusdan kənarda 1 milyon 484 min 875 belarus yaşayırdı. Xaricdəki belaruslar 207 təşkilatda birləşib. Onlar Belarus mədəniyyətinin, tarixinin, dilinin qorunub saxlanılması və təbliği istiqamətində fəaliyyət göstərir, biznes layihələrinin həyata keçirilməsində iştirak edirlər. Belarus diasporu ən çox qonşu dövlətlərdə və XIX-XX əsrlərin tarixən müəyyən edilmiş miqrasiya axınları ilə əlaqəli olan ölkələrdə, məsələn, Rusiya, Ukrayna, İsrail, Latviya, Polşa, Litva, Kanada, Estoniya, Moldova kimi ölkələrdə təmsil olunur. Xaricdəki belaruslar Avstraliya, Avstriya, Argentina, Böyük Britaniya, Almaniya, İspaniya, İtaliya, Qazaxıstan, Kuba, ABŞ, Özbəkistan, Fransa, Çexiya, İsveçrə kimi ölkələrdə də yaşayırlar. Müxtəlif araşdırmalara görə, Belarus diasporunu təşkil edənlərin sayı 2,5-3,5 milyon arasındadır. Bu rəqəmə XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Belarus ərazisindən mühacirət edənlərin nəsilləri, həmçinin İkinci Dünya Müharibəsindən emiqrantlar, eləcə də 1990-cı illərdə başlayan dalğadan olan mühacirlər daxildir.

Belarus dili, Belorus dili — Şərqi slavyan dillərindən biridir. Əsasən Belorusda, Rusiya Federasiyasında, Ukraynada, Litvada, Latviyada və Estoniyada yayılmışdır. Bu dildə danışanların ümumi sayı 8 milyonu keçir. İki əsas dialekti mövcuddur: şimal-şərq dialekti (polotski, vitebsk-mogilyov); cənub-qərb dialekti (qrodno-baranoviçi, slutsko-mozırsk və b.) Belorus yazısı kiril qrafikası əsasında tərtib olunmuşdur.

Belarus dilləri — Belarus Konstitusiyasına görə dövlətin rəsmi iki dili vardır: belarus dili və rus dili. Bununla birlikdə ölkədə hansı dildən istifadə edilmə dərəcəsi çox dəyişkəndir. Tarixən SSRİ-nin mövcudluğundan bəri, rus dilinin belarus dilindən daha üstün tutulduğu bir vəziyyət yaranmışdır. Hal-hazırda belarusların həyatının demək olar ki, bütün sahələrində rus dili üstünlük təşkil edir: rəsmi sənədlərin böyük əksəriyyəti rus dilində nəşr olunur, demək olar ki, bütün təşkilatlarda sənədlər rus dilindədir və əksər mətbuatda rus dili üstünlük təşkil edir. Belarus dili saf formada gündəlik həyatda əsasən kənd yerlərində istifadə olunur. Belarus Respublikasının şəhər və paytaxtında, əsasən ziyalılar və cəmiyyətin vətənpərvər bir hissəsi tərəfindən istifadə olunur. Rəsmi sənədlərdə belarus dili, əsasən Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən istifadə olunur. Əsas milli qruplar arasında belarus dili ən çox polyaklar arasında yayılmışdır (40.9% gündəlik həyatda belarus dilindən istifadə edir, 50.9% isə rus dilindən istifadə edir). Belaruslar müvafiq olaraq belarus dilindən 26.1%, rus dilindən isə 69.8% istifadə edir. Ən az belarus dilindən yəhudilər (2,0% / 95,9%) və ruslar (2,1% / 96,5%) istifadə edir.

Belarusiya florası — Belarusiya florası, tarixən Belarusiya ərazisində inkişaf etmiş bitki növlərinin toplusudur. Belarusiya ərazisindəki iqlim, geomorfoloji və torpaq-hidroloji şərtlər heterogendir. Belarusiyanın müasir bitki örtüyündə təxminən 1600 yüksək bitki var. Bunlar arasında likopodiofita, at quyruğu (Equisetopsida), ferns (Pteridophyta), qymnosperms (Gymnospermae), anqiosperms (Magnoliophyta) var. Növlərin müxtəlifliyinə təxminən 1000 göbələk, 400 yosun daxildir. == Müasir floranın xüsusiyyətləri == Belarusiyanın müasir florası coğrafi və genetik olaraq dünyanın müxtəlif təbii və tarixi bölgələri, iqlim zonaları və qitələri ilə əlaqəlidir. Belarusiya florasında dağ Avropa növləri (dağ mayo (Arnica montana), dağ çinası (Lathyrus linifolius), ayı soğanı (Allium ursinum)), Arktik tundra növləri (lapar söyüd (Salix lapponum), cırtdan ağcaqayın (Betula nana) var. Belarusiyanın bitki örtüyünün xarakterik bir xüsusiyyəti, Qərbi Avropa və çöllərin yarpaqlı meşələrinin nümayəndələri olan çox sayda taiqa bitkisidir. Buzlaqlararası dövrlərin qorunan relikt bitkiləri dir. Çiçəkli bitkilər ailəsi növləri ilə zəngindir.

Belarusda futbol xokkeydən sonra ən populyar idman növüdür. Ölkənin futbol federasiyası FİFA və UEFA-ya üzvdür. Belarus futbolu tarixində ən məşhur futbol klubu Dinamo Minsk komandasıdır.

Belarus Respublikasının Dövlət Gerbi (belar. Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь, translit. Dziyarjavnı gerb Respubliki Byelarus; rus. Государственный герб Республики Беларусь, translit. Qosudarstvennıy gerb Respubliki Belarus) — Belarus Respublikasının dövlət gerbi. Gerb bayraq və himn ilə yanaşı, Belarus dövlətinin dövlət rəmzidir. Gerb 1995-ci ildə keçirilmiş referendum nəticəsində ictimaiyyət tərəfindən 1991–1995-ci illərdə istifadə edilən Poqonyanın əvəzinə seçilmişdir. Belarusun dövlət rəmzlərindən biri olan gerbin mərkəzində Şimali Avrasiya ərazisini nümayiş edən dünya xəritəsindən doğan bir günəş və günəş şüaları ilə əhatə olunmuş yaşıl rəngli Belarus xəritəsindən var. Gerbin sağ və sol tərəflərində Belarus bayrağının rəngləri olan qırmızı və yaşıl rəngli lentlərlə sarılmış buğda sapı fiqurları mövcuddur. Sol buğda saplarında yonca, sağ buğda saplarında isə kətan təsvir olunmuşdur.

Biz Belaruslar — Belarus Respublikasının rəsmi dövlət himni. == Mətni == Belarus Respublikasının dövlət himninin mətni Mixas Klimoviçə və Uladzimir Karıznaya məxsusdur. == Həmçinin bax == Belarus gerbi Belarus bayrağı == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Belarus: My Belarusy – Audio of the national anthem of Belarus, with information and lyrics "a page on the anthem that includes a vocal version". The Website of the President. President of the Republic of Belarus. 2019-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-08. "Decree 350 (President Lukashenko's decree selecting "My Belarusy" as the official national anthem)" (belarus). 2002-07-02. 2008-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Belarus iqtisadiyyatı — Dünya iqtisadiyatında Alıcılıq qabiliyyəti paritetinə əsasən Ümumi Daxili Məhsulun dəyərinə görə 73-cü ölkə (2016) . SSRİ-nin dağılması və onun nəticəsi kimi iqtisadi əlaqələrin kəsilməsi istehsal səviyyəsinin aşağı düşməsinə (1990–95 il — lərdə ÜDM-in həcmi təxminən 40% azalmışdır) səbəb olmuşdu; istehsalın azalması templəri bütün MDB ölkələrindəki, o cümlədən Rusiyadakı analoji göstəricilərdən xeyli aşağı idi. Ən iri sənaye müəssisələri dövlət mülkiyyətində qalmışdı (dövlət müəssisələrinin payı təqribən 60%); mineral gübrələrin alınmasına çəkilən xərclərin təqribən 80%-i, yanacaq və elektrik enerjisinə çəkilən xərclərin isə təqribən 50%-i dövlət hesabına ödənilən iri k.t. müəssisələri də (kolxoz və sovxozlar, damazlıq təsərrüfatları) saxlanmışdı. 1997-ci ildən iqtisadiyyatın sabit artımı müşahidə olunur; kiçik və orta sahibkarlıq biznesi inkişaf edir; ticarət müəssisələrinin əksəriyyəti, xidmət sferası, kiçik və orta sənaye müəssisələri özəl sektora aiddir. ÜDM-in həcmi 131,2 mlrd. dollardır (alıcılıq qabiliyyəti pariteti üzrə, 2010; adam başına 13909 dollar); ÜDM-in artımı 5,3%. İnsan inkişafı indeksi 0,756-dır (dünyanın 194 ölkəsi arasında 73-cü yer, 2011). ÜDM-in strukturunda (%) sənayenin payı 31,7, ərzaq üzrə xalis vergilərin payı 13,3, ticarətin və ictimai iaşənin payı 19,9, nəqliyyat və rabitənin payı 7,2, k.t. nın payı 8,6, tikintinin payı 6,8, digər sahələrin payı 19,9-dır (2011).

Belarus kinosu — Belarusun milli kino incəsənəti və kino istehsalı. == XX əsrin əvvələri == Belarus ərazisində ilk çəkilişləri Birinci dünya və Vətəndaş müharibələri zamanı Petroqrad və Moskvanın operatorları aparmışlar. 1922 -ci ildə “Kinoresbel”, 1924-cü il də “Belarus proletar kinosu” və Belarus xalq maarif komissarlığı nəzdində kinematorqrafiya və fotoqrafiya işləri üzrə “Belqoskino” dövlət idarəsi yaradılmışdır. “Bu bizim Belarusdur” (1927) və “Kolxoz” (1928) ilk sənədli filmlərdir. 1928-ci ildə “Sovet Belarusu” kinostudiyasının əsası qoyulmuşdur (1939-cu ildən Minskdədir, 1946-cı ildən “Belarusfilm” adlanır). 1927-ci ildə Y.V. Tariç “Meşə əhvalatı” filmini çəkmişdir. “Sovet Belarusu” studiyasında “Poruçik Kije” (1934, A.M. Faynsimmer) tarixi macəra filmi; “Polesye robinzonları” (1935, İ.V. Baxar və P.S. Molçanov; Y. Mavrın əsəri üzrə), “Bülbül” (1938, E.L. Arşanski; Z. Byadulyanın əsəri üzrə), “Ayı“ (1938) və “Qılaflı adam” (1939, İ.M. Annenski; A.P. Çexovun əsərləri üzrə) filmləri çəkilmiş, V.V. Korş-Sablinin “Səadət axtaranlar” (1936) və “Mənim məhəbbətim” (1940) musiqili komediyaları ekranlaşdırılmışdır. == 1940-1990-cı illər == Müharibə illərində (1941–45) studiya Moskvada fəaliyyət göstərmişdir. Cəbhə və partizan kinosalnaməsini M.S. Berov, İ.N. Veyneroviç, V.P. Seslyuk və başqaları yaratmışlar. 1940–50-ci illərdə müharibə mövzusu aparıcı yer tuturdu (“Konstantin Zaslonov”, Faynsimmer və Korş Sablin, 1949; “Haradasınız, döyüşçü dostlar”, S.M. Braude, 1958; “Dostların görüşü”, V.İ. Skitoviç, 1963).

Belarus mədəniyyəti, bir sıra müxtəlif amillərin təsiri altında minillik inkişaf məhsuludur. Bunlara fiziki mühit; Belarus xalqlarının etnoqrafik mənşəyi; erkən köçənlərin və onların ev sahiblərinin bütpərəstliyi; Şərq ortodoks xristianlığı; ölkənin təbii sərhədlərinin zəif olması; bölgədəki dinlərin müxtəlifliyi (Katolik, Pravoslav, İudaizm və İslam) daxildir. == Musiqi == Belarus tərəfindən ilk böyük musiqi əsəri, Antoni Radziwiłl tərəfindən yazılmış Faust operası idi. 17-ci əsrdə Polşa bəstəkarı Stanislav Monyuşko Minskdə yaşayarkən bir çox opera musiqi parçaları bəstələmişdir. Burada yaşadığı zamanı Belorus şairi Vintent Dunin-Martsinkyeviçlə işləmiş və Sialianka (Kəndli qadın) operasını yaratmışdır. 19-cu əsrin sonunda Belarusun böyük şəhərləri öz opera və balet şirkətlərini yaratdılar. M. Kroşnerin Nightingale baleti Sovet dövründə tərtib edilmişdir. Böyük Vətən müharibəsindən sonra yazılan musiqilər Belarus xalqının çətinliklərinə və ya vətəni müdafiə etmək üçün silah çəkənlərə yönəldi. Bu, "Polşa Virjin Meşəsi " (ing. 'In Polesia Virgin Forest') operasının yaradıcısı Anatoli Bogatyrev Belarus bəstəkarlarının "müəllimi" kimi xidmət etdiyi dövr idi.

Belarus mətbəxi — əsasən ət və region üçün səciyyəvi müxtəlif tərəvəzlərə əsaslanan Şərqi və Şimali Avropa ölkələrinin mətbəxləri ilə eyni köklərə malikdir. == Tarixi == Belarus mətbəxi əsasən slavyan köklərinə malikdir. Rusinlərin təsiri ilə yanaşı, həm də Litva və Polşa mətbəxi ilə də əlaqələri çoxdur ki, bu da bu üç xalqın uzunmüddətli qarışmasının nəticəsidir: ilk əvvəl Böyük Litva knyazlığının (XI-XV əsrlər) və sonradan Reç Pospolitanın (XVI-XVII əsrlər) tərkibində. Belarus zadəganları, Polşa elitası kimi italyan, alman və fransız mətbəxindən bir çox yeməkləri qəbul ediblər. Hələ də həmin yeməklərin bəziləri cəmiyyətdə yayılmışdır. Məsələn, italyan lazanyası əsasında yaranmış lazanki (pörtlədilmiş ətlə xəmirin qarışığı) və alman mətbəxi üçün səciyyəvi olan kartofdan hazırlanmış yeməklər. 20-ci əsrin siyasi çevrilişləri imtiyazlı sinifləri tamamilə süpürüb atdı və əhalinin yuxarı və orta sinfi üçün ənənəvi olan bir çox yeməklər unudulub getdi. Ayrılıqda Belarus mətbəxinin mövcud olması fikrinə qəsdən şübhə yaradılırdı. Yalnız II Dünya müharibəsindən sonra kommunist dairələri anladılar ki, elan olunmuş "milli mədəniyyətin çiçəklənməsi" mətbəxdə də özünü büruzə verməlidir. Belə bir kulinariya rekonstruksiyası üçün yeganə icazə verilən mənbə 1880-ci illərdə, yəni primitiv kənd həyatının süqutda olduğu dövrdə yaşayan yoxsul kəndlilərin mətbəx irsi idi.

Belarus Respublikasının Milli Məclisi (belar. Нацыянальны сход Рэспублікi Беларусь) — Belarus Respublikasının ən yüksək nümayəndəli qanunverici orqanı. İki palatadan — Nümayəndələr Palatasından (aşağı palata) və Respublika Şurasından (yuxarı palata) ibarətdir. Nümayəndələr Palatasının tərkibi 110 deputatdan ibarətdir. Deputatların seçilməsi ümumi, azad, bərabər, birbaşa seçki hüququ əsasında gizli səsvermə yolu ilə həyata keçirilir. Nümayəndələr Palatası bütövlükdə majoritar sistem üzrə formalaşır (onun namizədliyini irəli sürdüyü seçki dairəsində səslərin çoxunu alan namizəd seçilmiş sayılır). Respublika Şurası ərazi nümayəndəliyi palatasıdır. Yerli şuraların deputatlarının iclaslarında hər bir rayondan və Minsk şəhərindən Respublika Şurasının səkkiz üzvü seçilir. Onlardan əlavə, Respublika Şurasının səkkiz üzvü Belarus Prezidenti tərəfindən təyin edilir. Beləliklə, Respublika Şurası 64 üzvdən ibarət regional nümayəndəlik orqanıdır.

Belarus qotikası ― XV–XVI əsrlərdə (əsasən XVI əsrin ilk yarısında) inşa edilmiş bir sıra memarlıq strukturları ilə bağlı olaraq istifadə edilən indiki Belarus və Şərqi Polşa memarlıq üslubu. Qotika və Renessansın xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən, rus-Bizans üslubunun təsiri ilə qədim rus arxitekturası ənənələri ilə zənginləşdirən Belorus qotikası öz abidələrinə unikal bir rəng və bədii dəyər verməsi ilə xarakterikdir. == Anlayış == 1920-ci illərdə Belarus qotik konsepsiyası ilk dəfə inkişaf etmişdir. N. İ. Kasperoviç, A. R. Yankevičienė, T. V. Qabruss, "Belarusiya sənətinin tarixindən eskizlər" əsərində belaruslu sənətşünas N. N. Şekotixin A. N. Kuşnereviç. Şekotixin, sələflərindən fərqli olaraq, Polşa və Rus tədqiqatçılarından fərqli olaraq, bir xalqın bədii yaradıcılığının nəticəsi olaraq "Belarus kilsə qotik" ini nəzərdən keçirir və təkcə "Rus-Polşa dini-şovinist mövqeləri" əleyhinə olan maddi zəmin kimi deyil, diqqətini bu mədəni fenomenin milli köklərinə yönəldirir. Nikolay Şekotixin "belorus qotikası" anlayışının müəllifi kimi ilk dəfə tarixə düşmüşdür. == Xüsusiyyətləri == Renesans daşıma sisteminin istifadə edildiyi qotik daşıma texnikası (Murovanka'daki Virginın doğum kilsəsi istisna olmaqla) ilə qırmızı kvadrat kərpic (orta kərpic ölçüsü 26–32 × 13–16 × 7–9.5 sm) olan məbəd binaları tikilmişdir. Buradakı binaların həcmi heykəltəraşlıqla, rəsm xətləri ilə həll edilir, burada memarlıq dekoru ikinci rol oynayır. Əsas dekorativ elementlər portala və pəncərənin açılması, niş və arkatura planın müxtəlifliyi istifadə olunur. Çox vaxt, hörgü və portalların tamamlanması dairəvi qotik üslubuna deyil, yarımdəkilli bir forma idi.

Belarus Respublikasının relyefi əsasən, düzənlikdir. Qədim buzlaşmanın izlərinə rast gəlinir. Ölkənin şimal -qərb hissəsini Valday buzlaşmasının moren tirələri tutur. Mərkəzi hissədə cənub -qərbdən şimal -şərqə doğru ayrı-ayrı yüksəkliklərdən (Qrodno, Volkovısk, Novoqrudsk, Minsk, Vitebsk, Orşa və s.) ibarət geniş Belarus tirəsi uzanır. Dəniz səviyyəsindən maksimal hündürlük (345 m, Dzerjinskaya d.) Minsk yüksəkliyindədir. Şərqdədə Smolensk yüksəkliyinin kənar hissəsi, Belarus tirəsindən şimalda Polotsk ovalığı, cənubda geniş Polesye ovalığı və Dneprboyu ovalıq yerləşir. Ölkənin qərbi təpəlik, şərqii dalğalı-uvallı relyefə malikdir. == Ümumi məlumat == Belarus ərazisi bütünlüklə Şərqi Avropa düzənliyində yerləşir. Hündürlük 345 metrə (Dzerjinski dağı) 80 metr arasında dəyişir. Ən alçaq nöqtəsi Litva sərhəddində, Neman vadisindədir.

Belarusda 2011-ci ildə baş verən etirazlar, 1994-cü ildən bəri prezident olan indiki Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun istefasını tələb edən nümayişçilər tərəfindən bir sıra dinc etirazlar idi. Belarus avtoritar bir dövlətdir və 2011-ci ilin mayında prezidentliyə namizəd Andrey Sannikov 2010-cu il dekabr seçkilərində iştirak etdiyi üçün 5 il həbs cəzasına məhkum edildi. Lukaşenko, bu seçkidə təxminən 80% səslə qalib gəldiyini iddia edir. == Məzmun == Lukaşenko "Avropanın son diktatoru" kimi tanınır. 29 iyun 2011-ci ildə yüzlərlə insan Belarusun paytaxtı Minskdə Aleksandr Lukaşenkonun hakimiyyətinə etiraz olaraq toplandı. Bu nümayişin baş tutmasına ilham verən Belarusda başlayan ağır iqtisadi böhran idi. Əvvəlki nümayişlərdən fərqli olaraq etirazçılar bu dəfə sadəcə alqışladılar. Çox keçmədi ki, insanları polis avtobuslarına mindirdilər və təxminən 40 nəfər tutuldu. == 8 iyun etirazları == 8 iyun tarixində ilk aksiya keçirildi. Gecə saat 7-də Minsk şəhərinin mərkəzi Kastruçnitskaya meydanında, 400-ə yaxın insan, şəhərlərin əsas meydanlarına İnternetdə səssiz etiraz aksiyasında iştirak etmək üçün toplaşmaq müraciətinə cavab olaraq toplandı.

Azadlıq Günü (belar. Дзень Волі) — Belarusda qeyri-rəsmi bir bayramdır. 25 Mart 1918-ci ildə Belarus Demokratik Respublikası tərəfindən müstəqillik elan edildiyi üçün qeyd olunur. 25 aha sakavika günü kimi də tanınır. 25 Mart Belarusun müstəqillik hərəkatı tərəfindən 1920-ci illərin əvvəllərindən bəri Belarusun Müstəqillik Günü kimi qeyd olunur. Gün Belarus diasporu tərəfindən geniş qeyd olundu. 25 martda Amerika Birləşmiş Ştatlarında qubernatorlar və o cümlədən ABŞ prezidentləri Dvayt Eyzenhaver, Ronald Reyqan, Corc Herbert Uoker Buş və Bill Klinton Belarus amerikanları icmasına ənənəvi olaraq rəsmi təbrik göndərirlər. Prezident Aleksandr Lukaşenkonun rəhbərliyi altında hazırkı Belarus hökumətinə qarşı olan insanlar və qruplar bayramı qeyd edirlər. Hökumət Belarus Demokratik Respublikasının 1918-ci ildə Belarusiyanı işğal edən almanlar tərəfindən yaradıldığını bildirilən səbəblə tanımır. Bayramın qeyd olunması hökumət əleyhinə etirazlar üçün illik bir haldır.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 27.05.1996 Molodeçno YO Belarus – Azərbaycan 2:2 26.02.2001 Albena YO Belarus – Azərbaycan 0:1 23.03.2018 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 0:1 02.06.2021 Minsk YO Belarus – Azərbaycan 1:2 06.06.2022 Novi Sad ML Belarus – Azərbaycan 0:0 13.06.2022 Bakı ML Azərbaycan – Belarus 2:0 === U-21 === 09.09.2009 Bakı AÇSO Azərbaycan - Belarus 2:3 07.09.2010 Borisov AÇSO Belarus – Azərbaycan 1:0 29.03.2022 Bakı YO Azərbaycan - Belarus 1:3 === U-19 === 05.01.2009 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:0 05.01.2011 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 0:0 13.01.2013 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:4 11.01.2014 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 2:4 11.01.2015 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:6 08.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:4 10.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 08.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 4:0 10.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:1 02.06.2021 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:0 07.02.2022 Minsk, Belarus BT Belarus (U-18) – Azərbaycan (U-18) -:- 29.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:0 31.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 20.06.2023 Qəbələ YO Azərbaycan – Belarus 1:1 === U-17 === 23.08.2011 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:3 25.08.2012 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:1 21.08.2013 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 0:1 22.06.2015 Astana BT Belarus – Azərbaycan 1:3 03.08.2015 Orşa YO Belarus – Azərbaycan 0:0 12.01.2016 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 2:1 20.01.2017 Sankt-Peterburq BT Azərbaycan – Belarus 1:1 pen.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 27.05.1996 Molodeçno YO Belarus – Azərbaycan 2:2 26.02.2001 Albena YO Belarus – Azərbaycan 0:1 23.03.2018 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 0:1 02.06.2021 Minsk YO Belarus – Azərbaycan 1:2 06.06.2022 Novi Sad ML Belarus – Azərbaycan 0:0 13.06.2022 Bakı ML Azərbaycan – Belarus 2:0 === U-21 === 09.09.2009 Bakı AÇSO Azərbaycan - Belarus 2:3 07.09.2010 Borisov AÇSO Belarus – Azərbaycan 1:0 29.03.2022 Bakı YO Azərbaycan - Belarus 1:3 === U-19 === 05.01.2009 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:0 05.01.2011 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 0:0 13.01.2013 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:4 11.01.2014 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 2:4 11.01.2015 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:6 08.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:4 10.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 08.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 4:0 10.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:1 02.06.2021 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:0 07.02.2022 Minsk, Belarus BT Belarus (U-18) – Azərbaycan (U-18) -:- 29.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:0 31.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 20.06.2023 Qəbələ YO Azərbaycan – Belarus 1:1 === U-17 === 23.08.2011 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:3 25.08.2012 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:1 21.08.2013 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 0:1 22.06.2015 Astana BT Belarus – Azərbaycan 1:3 03.08.2015 Orşa YO Belarus – Azərbaycan 0:0 12.01.2016 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 2:1 20.01.2017 Sankt-Peterburq BT Azərbaycan – Belarus 1:1 pen.

Azərbaycan–Belarus münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Belarus arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == Hər iki ölkə SSRİ-nin tərkibində müttəfiq respublika olmuşlar. Elə həmin dövrdə də onlar arasında iqtisadi və mədəni əlaqələr formalaşmışdır. SSRİ dağıldıqdan, postsovet məkanında müstəqil dövlətlər yarandıqdan sonra bu münasibətlər daha da inkişaf etməyə başlamışdır. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin iyun ayının 11-də qurulmuşdur. Belarus Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsi ilə həlli üçün yaradılmış ATƏT-in Minsk qrupunun tərkibinə daxildir. == Parlamentlərarası əlaqələr == Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Belarus parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. Bu işçi qrupu 5 dekabr 2000-ci il tarixində yaradılmış və ilk rəhbəri Bəhruz Qəndilov olmuşdur. 4 mart 2016-cı il tarixindən Ziyad Səmədzadə işçi qrupunun rəhbəridir. == Mədəni əlaqələr == === Qardaşlaşmış şəhərlər === Sumqayıt, Azərbaycan – Mogilyov, Belarus Şəki, Azərbaycan – Slutsk, Belarus Mingəçevir, Azərbaycan – Polotsk, Belarus === Poçt markaları === Azərbaycan və Belarus poçtları tərəfindən 2011-2016-cı illərdə 5 dəfə birgə buraxılış çap olunmuşdur.

Belarus-Aleksandrovka (başq. Белорус-Александровка, rus. Белорус-Александровка) — Başqırdıstan Respublikasının Arxangel rayonunda yerləşən kənd. Kənd Lipov kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Arxangel): 30 km, kənd sovetliyindən (Blaqoveşenka): 7 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 38 km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə ruslar (60%) üstünlük təşkil edir.

Qazaxıstan belarusları - Qazaxıstan ərazisində yayılmış belarus diasporası. 12 yanvar 2012-ci il məlumatına görə Qazaxıstan ərazisində 63 694 belarus yaşayır. Belarusların böyük qismi Kostanay (21 min), Karakanda (18 min), Akmola (16 min), Şimali-Qazaxıstan (9 min) vilayətlərindı yaşayır. Qazaxıstan ərazisində aparılan siyahıya alınma (belarusların say dinamikası): 1926 il — 25584 nəfər, 1939 il — 31 614, 1959 il — 107 309, 1970 il — 198 430, 1979 il — 181 821, 1989 il — 178 325, 1999 il — 111 924, 2009 il — 66 476. Qazaxıstan ərazisində ilk belarus diasporası Konstantin Semyonoviç Kalinovskinin üsyanından sonra meydana gəlmişdir. Üstəlik XX əsrin əvvəllərində Stolıoinin həyata keçirdiyi aqrar islahatlar zamanı belarusların bir qismi Qazaxıstana köçürülmüşdür. Onlar özləri ilə birlikdə mədəniyyətlırini gətirirdilər. İkinci Dünya müharibəsi ilə əlaqədar olaraq Qazaxıstan ərazisinə 10,7 min dövlət işçisi ailəsi ilə birlikdə köçürülmüşdür. Bura Belarus opera və balet, dramaturgiya teatrlarının kollektivləri belə köçürülmüşdür. 4 sentyabr 1941-ci ildən 1942-ci ilin aprelinədək onlar 8 konsert, 12 tamaşa və 21 hərbi qospital konserti vermişlər.

Qurulur Rusiya-Belarusiya sərhədi — Rusiya Federasiyası ilə Belarus Respublikası arasındakı dövlət sərhədi. SSRİ dağılandan bəri RSFSR və Belorusiya SSR ayrı dövlətlərə çevrildikdən bəri mövcuddur. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası və Balarusiyanın müstəqil dövlətlərə çevrildilər. 1991-ci ilə qədər RSFSR ilə Belorusiya SSR arasındakı sərhəd idi. Hazırda sərhəd məntəqələri və sərhəd nəzarəti praktiki olaraq yoxdur. Sərhəd formal olaraq mövcuddur, lakin gömrük yoxlamaları olmadan sərhədi keçmək olar. Sərhədin uzunluğu 1239 kilometrdir, onun 857.7 km hissəsini torpaq, 362.3 km hissəsini çay və 19.0 km hissəsini isə göl təşkil edir. Rusiya və Belarusiyanın xarici ticarəti bu sərhəddən keçir. 1 aprel 2011-ci ildən etibarən sərhəddə nəqliyyat nəzarəti ləğv edildi. 7 fevral 2017-ci il tarixindən etibarən təhlükəsizlik məqsədi ilə Rusiya tərəfində sərhəd zonası yaradıldı.

İttifaq dövləti (belar. Саюзная дзяржава, rus. Союзное государство), yaxud Rusiya və Belarus İttifaq dövləti kimi də tanınır — Rusiya və Belarus tərəfindən yaradılmış təşkilat. 1996-cı ildə "Belarus və Rusiya Cəmiyyəti" olaraq quruldu. 1997-ci ildə imzalanan "Belarus və Rusiya arasındaki birlik müqaviləsi" ilə təşkilatın təməli möhkəmləndirildi və bu əsnada adı "Belarus və Rusiya birliyi" olaraq dəyişdirildi. 25 dekabr 1998-ci ildə siyasi, iqtisadi və sosial inteqrasiyanı təmin etmək məqsədi ilə bir sıra əlavə sazişlər imzalandı. 8 dekabr 1999-cu ildə isə Rusiya və Belarus arasında "İttifaq dövləti"nin yaradılması haqqında müqavilə imzalandı. Abxaziya və Cənubi Osetiya (faktiki olaraq) — hazırda parlament iclaslarında müşahidəçi statusuna malikdirlər. Hər iki qurumun baş nazirləri qeyri-rəsmi olaraq İttifaq dövlətinə qoşulmaqda maraqlı olduqlarını bildiriblər. Qazaxıstan — Qazaxıstan 2010-cu ilə qədər Rusiya və Belarus ilə ayrıca gömrük ittifaqı qurmaq istədiyini bəyan etmişdi.

Qurulur Rusiya-Belarusiya sərhədi — Rusiya Federasiyası ilə Belarus Respublikası arasındakı dövlət sərhədi. SSRİ dağılandan bəri RSFSR və Belorusiya SSR ayrı dövlətlərə çevrildikdən bəri mövcuddur. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası və Balarusiyanın müstəqil dövlətlərə çevrildilər. 1991-ci ilə qədər RSFSR ilə Belorusiya SSR arasındakı sərhəd idi. Hazırda sərhəd məntəqələri və sərhəd nəzarəti praktiki olaraq yoxdur. Sərhəd formal olaraq mövcuddur, lakin gömrük yoxlamaları olmadan sərhədi keçmək olar. Sərhədin uzunluğu 1239 kilometrdir, onun 857.7 km hissəsini torpaq, 362.3 km hissəsini çay və 19.0 km hissəsini isə göl təşkil edir. Rusiya və Belarusiyanın xarici ticarəti bu sərhəddən keçir. 1 aprel 2011-ci ildən etibarən sərhəddə nəqliyyat nəzarəti ləğv edildi. 7 fevral 2017-ci il tarixindən etibarən təhlükəsizlik məqsədi ilə Rusiya tərəfində sərhəd zonası yaradıldı.

Yakub Kolas adına Belarus Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxanası(rəsmi adı — Yakub Kolas adına Belarus Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxanası Dövlət Təşkilatı, belar. Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Я. Коласа НАН Беларусі) — Belarusun əsas elmi kitabxanasıdır. Əsasən elm xadimləri və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətinə xidmət edir. Ölkə üzrə 11 filiala malikdir. 2022-ci ildən kitabxananın direktoru tarix elmləri namizədi Yuretski Stanislav Stepanoviçdir. Kitabxana 16 fevral 1925-ci ildə Minskdə Belarus Mədəniyyəti İnstitutunun tərkibində (İnbelkult) təsis edilmişdir. Açılış zamanı kitabxana bir neçə broşuradan və ictimai-siyasi xadim, Belarus teatrının qurucularından A.Burbisin arxivindən ibarət idi. 1925-ci ilin martında kitabxana kolleksiyasına rus filoloqu Yakov Qrotun kitabxanasından kitablar daxil oldu. 1925-ci ildə kitabxana mütəmadi olaraq RSFSR dövri nəşrlərinin məcburi bir nüsxəsini almağa başladı. 1926-cı ilin əvvəlinə qədər kitabxana fondu professor V.İ.Piçeta tərəfindən Varşavadan gətirilmiş Yanka Kupala kolleksiyasından 200 cild, 0İnbelkult heyəti tərəfindən Kiyevdə əldə edilmiş 300 cild kitabla zənginləşdirildi.

Belarus Futbol Federasiyası (belar. Беларуская федэрацыя футбола) — Belarus futbolunun əsas idarəedici orqanı. Mərkəzi ofisi Minsk şəhərində yerləşir. 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra, FİFA və Avropanın futbol üzrə rəhbər orqanı olan UEFA Belarus milli və klub komandalarını müvəqqəti olaraq beynəlxalq yarışlardan kənarlaşdırdı, lakin sonradan bu ləğv edildi və UEFA Belarusa beynəlxalq yarışlara ev sahibliyi etməyi qadağan etdi. == Tarix == Belarus Futbol Federasiyası 1989-cu ildə yaradılıb. 1992-ci ildə federasiya FİFA-ya qoşulur və bunun sayəsində Belarus millisi dünya çempionatında iştirak etmək hüququ qazanır. 1993-cü ildə federasiya UEFA-ya qoşulur və bu Belarus milli komandasının Avropa çempionatında və Belarus klublarının Avropa yarışlarında iştirakına icazə verimləsinə səbəb olur. 2021-ci ilin iyununda UEFA, Blarusda baş verən siyasi vəziyyətə görə Belarus Futbol Federasiyasının himayəsi altında hər hansısa tədbir və yarışların keçirilməsini dayandırır. 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra, Belarusun Rusiyanı dəstəkləməsi səbəbindən FİFA və Avropanın futbol üzrə rəhbər orqanı olan UEFA Belarus milli və klub komandalarını müvəqqəti olaraq beynəlxalq yarışlardan kənarlaşdır, lakin sonradan bu ləğv edilir, ancaq UEFA Belarusa beynəlxalq yarışlara ev sahibliyi etməyi qadağasını qüvvədə saxlayır. == Fəaliyyəti == Belarusda futbol və futzal idmanlarının idarəedici orqanıdır.

Belarus Milli Elmlər Akademiyası (belar. Нацыянальная акадэмія навук Беларусі; Belarus MEA) — Belarus Respublikasında dövlətin təsis etdiyi ali elmi qurum, Respublikanın ali elmi idarəsi. Təşkilat təbiət, texniki, humanitar, sosial elmlər və incəsənətin müxtəlif sahələrində fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatları və inkişafları təşkil edən, aparan və əlaqələndirən ali dövlət elmi qurumudur. Qarşıya qoyulmuş vəzifələri həll etmək üçün qanunla, Elmlər Akademiyasının Nizamnaməsi və digər qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilmiş səlahiyyətlər daxilində respublika dövlət idarəetmə orqanının müəyyən funksiyalarını yerinə yetirir. Belarus Respublikasının Prezidentinə və Respublika Nazirlər Sovetinə hesabat verir. == Tarixi == === Belarus Elmlər Akademiyası (1928-1936) === Belarus Elmlər Akademiyası 1929-cu il yanvarın 1-də Rusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin və BSSR Xalq Komissarları Sovetinin 13 oktyabr 1928-ci il tarixli qərarı ilə Belorusiya Sovet Sosialist Respublikasında respublikanın elmi-tədqiqat və mədəni-ictimai qurumu - Belarus Mədəniyyəti İnstitutunun (İnbelkult) (1922-1928) bazasında, Akademiyaya çevrilərək yaradılmışdır. Elmlər Akademiyasının təntənəli açılışı 1929-cu il yanvarın 1-də Belarus SSR-in yaradılmasının onuncu ildönümündə Minskdə olub. Tarixçi V.M.İqnatovski Elmlər Akademiyasının ilk prezidenti seçildi. Açılış günü akademiyanın ştatı cəmi 128 nəfər, o cümlədən 87 elmi işçi idi. Demək olar ki, hamısının ali təhsili, çoxunun tam orta təhsili belə yox idi.

Belarus Qarabağ münaqişəsində — Belarusun bir tərəfdə Azərbaycan, digər tərəfdə isə Ermənistan və tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikası arasında uzun müddətdir davam edən Qarabağ münaqişəsində rolu. Burada mübahisə mövzusu Dağlıq Qarabağ regionudur. Bu məsələdə Belarus Respublikası müstəsna olaraq sülh yolu ilə nizamlanmanın tərəfdarıdır, eyni zamanda mübahisəli regionu Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıyır. Ölkə hökuməti döyüşən tərəflər arasında balans yaratmağa çalışır. == Siyasi və diplomatik tərəfi == === Hökumətin rəsmi mövqeyi === Xarici siyasətdə Belarus ənənəvi olaraq istənilən münaqişənin siyasi və diplomatik vasitələrlə sülh yolu ilə həllinin tərəfdarıdır. Eyni şey Azərbaycan–Ermənistan qarşıdurmasına da aiddir. 1992-ci ildən Belarus Respublikası Dağlıq Qarabağ problemi üzrə yeganə fəal danışıqlar platforması olan ATƏT-in Minsk qrupunun üzvüdür. 2009-cu ilin noyabrında Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko Qarabağ böhranı ilə bağlı bir sıra bəyanatlar vermiş və ölkəsinin postsovet məkanında digər münaqişələrin həllində iştirak etməkdə maraqlı olduğunu vurğulamışdır. 2016-cı ilin aprelində regionda baş verən növbəti gərginlik fonunda Belarus Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Dmitri Mironçik bəyanat yaymışdır: Eyni zamanda, dövlət başçısı müdafiə naziri Andrey Ravkov və xarici işlər naziri Vladimir Makeyə erməni və azərbaycanlı həmkarları ilə məsləhətləşmələr aparmağı tapşırmışdır. Bundan başqa, Belarus Prezidenti Azərbaycanın dövlət başçısı İlham Əliyev və Ermənistanın dövlət başçısı Serj Sarkisyanla telefon danışığı aparmışdır.

Belarus Respublikasının Milli Tarix Muzeyi (belar. Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь) 15 sentyabr 2009-cu ilə qədər – Belarus Milli Tarix və Mədəniyyət Muzeyi(belar. Нацыянальны музей гісторыі і культуры Беларусі) — saxlama vahidlərinin sayına görə Belarus Respublikasının ən böyük muzeyi. Minskdə Karl Marks küçəsində yerləşir. Milli Tarix Muzeyi tarixi boyu bir neçə dəfə adını dəyişib. Əsası 1919-cu ildə qoyulmuş Minsk Regional Muzeyi onun özəyini təşkil edib. 1923-1930-cu illərdə muzey Belarus Dövlət Muzeyi adlanırdı və 1930-cu illərdə BSSR-in mərkəzi muzey müəssisəsi idi. O, 1935-1940-cı illərdə Minsk ictimai-tarixi, 1941-1944-cü illərdə isə Minsk tarixi muzeyi adlanıb. 1957-ci ildə müəssisə Belarus Dövlət Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi adı ilə bərpa edilib, 1964-cü ildə isə BSSR Dövlət Muzeyi adlandırılıb. 1992-ci ildə Belarus Respublikası müstəqilliyini elan etdikdən sonra muzey yenidən Belarusun Milli Tarix və Mədəniyyət Muzeyi adlandırıldı.

Belarusda islam — Belarusiyada islam uzun tarixə malikdir. Belarusiyada islam dini 14–16-cı əsrlərdə indiki Belarusu təşkil edən torpaqlarda Lipka tatarları tərəfindən gətirilmişdir. 2007-ci ilə olan məlumata görə, Belarusda 45.000 müsəlman var ki, bu da ümumi əhalinin 0,5%-nə bərabərdir. == Tarixi == 1994-cü ildə bütün Belarus müsəlmanlarının I qurultayı keçirildi. Nəticədə Belarus Respublikasının Müsəlman Dini İcması yarandı. Qurumun yarandığı gündən ona rəhbərliyi İsmayıl Aleksandroviç edir. 1997-ci ildə 23 islam icması var idi, onlardan 19-u Belarusun qərb bölgələrində idi. 2007-ci ildə Əhmədiyyə müsəlmanlarının Belarusda öz etiqadlarını həyata keçirmələri açıq şəkildə qadağan edildi, ölkədə qadağan olunmuş digər dini qruplara da oxşar status verildi. Bu qadağaya əsasən, 13-ü yerli Belarus vətəndaşı olmaqla, 30 Əhmədiyyə müsəlmanı ibadət və ya nümayəndələrinin olması kimi fəaliyyətlərlə məşğul ola bilməz, onların belə hüquqları yoxdur. Belarus Avropada yeganə ölkədir ki, İslam peyğəmbəri Məhəmməd haqqında karikaturalar dərc etdiyinə görə qəzet redaktorunu həbs edib.

Belarus–Yaponiya münasibətləri (belar. Беларуска-японскія адносіны; yap. 日本とベラルーシの関係) – Belarus ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarix == Minskdə doğulmuş belarusəsilli şərqşünas İosif Qoşkeviç Rusiyanın Yaponiyadakı ilk diplomatı (1858–1865) olmuş, eləcə də, ilk rusca-yaponca lüğətini (1857) tərtib etmişdir. Belarus ilə Yaponiya arasında diplomatik əlaqələr 26 yanvar 1992-ci ildə qurulmuşdur. Yaponiyanın Belarus səfirliyi 1993-cü ilin yanvarında Minskdə açılmışdır. Belarusun Yaponiya səfirliyi isə 1995-ci ilin iyununda Tokioda açılmışdır. 1998-ci ildə Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko Naqanoda keçirilən Qış Olimpiya Oyunları münasibətilə Yaponiyaya səfər etmişdir. Ölkələr aralarındakı münasibətləri gücləndirmək məqsədilə parlamentlərində dostluq qrupları yaratmışdır. 2000-ci ildə Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatasının nümayəndəliyi Belarusa, 2001-ci ildə Belarus Milli Assembliyası Şurasının nümayəndəliyi Yaponiyaya səfər etmişdir.

Polşa–Belarus divarı — 2022-ci ildə Polşa hakimiyyəti tərəfindən qeyri-qanuni miqrasiyanın qarşısını almaq üçün Polşa və Belarusiya sərhəddindəki ayırıcı divar. Polşa və Belarus sərhədində hasarın çəkilməsinə səbəb 2021-ci ilin yazında yaranan miqrasiya böhranı olub. 2021-ci ilin yayından etibarən Yaxın Şərq və Afrika ölkələrindən olan miqrantların Belarusun Litva, Latviya və Polşa ilə sərhədini qanunsuz keçmək cəhdlərinin sayı kəskin artıb. 2021-ci il sentyabrın 2-dən noyabrın 30-dək olan müddətdə Podlaskie və Lyublin voyevodalığının Belarusla sərhədə bitişik 183 yaşayış məntəqəsində fövqəladə vəziyyət rejimi tətbiq edilib. 2021-ci il oktyabrın 29-da Seym Belarusla dövlət sərhədi boyunca divar tikintisi haqqında qanun qəbul esdir və bu qanuna təcili baxılır və bu qanun noyabrın 4-də prezident Andjey Duda tərəfindən imzalandıqdan sonra qüvvəyə minib. Divarın tikintisi 1 milyard 615 milyon zloti (400 milyon dollardan çox) dəyərində qiymətləndirilirdi. 4 yanvar 2022-ci ildə Polşa daxili işlər nazirinin müavini Maçey Vonsik ölkənin sərhəd xidməti Belarusla sərhəddə tikanlı məftillərlə polad divarın tikintisinə dair podratçılarla müqavilələr imzaladığını elan edir. Onun ümumi uzunluğu heyvanların keçidi üçün 22 qapının təşkili ilə 186 kilometr olmalıdır. Yanvarın 24-də Polşa sərhədçisinin mətbuat katibi Anna Mixalska jurnalistlərə bildirib ki, yanvarın 25-dən divarın tikintisinə başlamağa hazırdır. Daxili İşlər Naziri Mariuş Kaminski Twitter mikrobloqunda elan etdiyi kimi şlaqbaumun tikintisi 30 iyun 2022-ci ildə başa çatdırılıb.

Polşa–Belarus divarı — 2022-ci ildə Polşa hakimiyyəti tərəfindən qeyri-qanuni miqrasiyanın qarşısını almaq üçün Polşa və Belarusiya sərhəddindəki ayırıcı divar. Polşa və Belarus sərhədində hasarın çəkilməsinə səbəb 2021-ci ilin yazında yaranan miqrasiya böhranı olub. 2021-ci ilin yayından etibarən Yaxın Şərq və Afrika ölkələrindən olan miqrantların Belarusun Litva, Latviya və Polşa ilə sərhədini qanunsuz keçmək cəhdlərinin sayı kəskin artıb. 2021-ci il sentyabrın 2-dən noyabrın 30-dək olan müddətdə Podlaskie və Lyublin voyevodalığının Belarusla sərhədə bitişik 183 yaşayış məntəqəsində fövqəladə vəziyyət rejimi tətbiq edilib. 2021-ci il oktyabrın 29-da Seym Belarusla dövlət sərhədi boyunca divar tikintisi haqqında qanun qəbul esdir və bu qanuna təcili baxılır və bu qanun noyabrın 4-də prezident Andjey Duda tərəfindən imzalandıqdan sonra qüvvəyə minib. Divarın tikintisi 1 milyard 615 milyon zloti (400 milyon dollardan çox) dəyərində qiymətləndirilirdi. 4 yanvar 2022-ci ildə Polşa daxili işlər nazirinin müavini Maçey Vonsik ölkənin sərhəd xidməti Belarusla sərhəddə tikanlı məftillərlə polad divarın tikintisinə dair podratçılarla müqavilələr imzaladığını elan edir. Onun ümumi uzunluğu heyvanların keçidi üçün 22 qapının təşkili ilə 186 kilometr olmalıdır. Yanvarın 24-də Polşa sərhədçisinin mətbuat katibi Anna Mixalska jurnalistlərə bildirib ki, yanvarın 25-dən divarın tikintisinə başlamağa hazırdır. Daxili İşlər Naziri Mariuş Kaminski Twitter mikrobloqunda elan etdiyi kimi şlaqbaumun tikintisi 30 iyun 2022-ci ildə başa çatdırılıb.

Belarusun daxili işlər orqanları — Belarus Respublikasının hüquq-mühafizə orqanı. Milis, Belarus Respublikasının Prezidenti tərəfindən başqa hal müəyyən edilmədikdə, daxili işlər nazirinin qərarı ilə milis tapşırıqlarını yerinə yetirmək üçün yaradılan cinayətkar milislərdən, ictimai təhlükəsizlik milislərindən və digər bölmələrdən ibarətdir. Daxili işlər orqanları bu Qanun və Belarus Respublikasının digər qanunvericilik aktları ilə onlara həvalə edilmiş vəzifələrə uyğun olaraq cinayətkarlıqla mübarizə aparan, ictimai asayişi qoruyan və ictimai təhlükəsizliyi təmin edən dövlət hüquq-mühafizə orqanlarıdır Daxili işlər orqanları Belarus Respublikasının milli təhlükəsizlik sisteminin tərkib hissəsidir. == Tarixi == 4 mart 1917-ci ildə Minsk şəhərinin mülki komendantı Mixailov Mixail Aleksandroviçin əmri ilə (pasport məlumatlarına görə, əsl adı Mixail Vasilyeviç Frunze idi) Ümumrusiya Zemski İttifaqının müvəqqəti polis rəisi təyin edildi. Minsk şəhərində asayişin qorunması. Bu tarix Belarus polisinin doğum günü hesab olunur. Qomeldə ölkə milisinin yüz illiyi şərəfinə abidənin açılışı olub.