Belarus

Belarus Respublikası (əvvəlki yazılışı: Belorus; belar. Рэспубліка Беларусь) — Avropanın şərqində dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Ölkə şimal-şərqdən Rusiya Federasiyası, cənubdan Ukrayna, qərbdən Polşa, şimal-qərbdən isə Litva və Latviya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri Minskdir. 207,600 kvadrat kilometr sahəsinin təqribən 40%-i meşə ilə örtülüdür. İqtisadiyyatın əsas sahələri xidmət sənayesi və istehsalatdır. XX əsrə qədər müasir Belarus dövlətinin yerləşdiyi ərazidə Polotsk knyazlığı, Böyük Litva knyazlığı, Reç Pospolita və Rusiya imperiyası kimi dövlətlər hökmranlıq etmişdir. 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş inqilabdan sonra Belarus Xalq Respublikası müstəqilliyini elan etsə də, çox keçmədən ölkə Sovet Rusiyasının işğalına məruz qalır. 1922-ci ildə Sovet İttifaqının əsası qoyularkən Belorusiya Sovet Sosialist Respublikası da həmin ittifaqın qurucu üzvlərindən biri oldu. 1919–1921-ci illərdə baş vermiş Sovet-Polşa müharibəsi nəticəsində Belarus ərazisinin təqribən yarısı Polşa tərəfindən işğala məruz qaldı.

Belarus 1 — 1 yanvar 1956-cı il tarixində fəaliyyətə başlayan, Belarusun ilk milli və ictimai televiziyasıdır. Televiziya, Belarus Dövlət Milli Teleradio Şirkətinin tabeliyindədir. Yayım, belarus və rus dillərində həyata keçirilir. Həmçinin Avropa Yayım İttifaqının üzvüdür.

Belarus Respublikasının Konstitusiyası (belar. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь; rus. Конституция Республики Беларусь) — Belarusun əsas qanunu. Ölkə Sovet İttifaqından öz müstəqilliyini elan etdikdən üç il sonra – 1994-cü ildə qəbul edilmiş bu rəsmi sənəd Belarusun dövlət və hökumət quruluşunu müəyyən edir və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını sadalayır. Konstitusiya layihəsi ölkənin keçmiş qanunverici orqanı olan Belarus Ali Soveti tərəfindən hazırlanmış və vətəndaşlar və hüquqşünas ekspertlərin səyi ilə təkmilləşdirilmişdir. Konstitusiya preambula, doqquz bölmə və 146 maddədən ibarətdir.Konstitusiyanın strukturu və mətni daha çox Qərb dünyasının konstitusiyalarının və Sovet dövründə Belarusun təcrübələrinin təsirinə məruz qalmışdır. Konstitusiya daha çox hökumətin funksiyalarını və səlahiyyətlərini müəyyən etsə də, bütöv bir bölmə insan və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarına həsr olunmuşdur. Sənədə qəbul olunduqdan sonra iki dəfə – 1996 və 2004-cü illərdə dəyişiklik edilmişdir. Müstəqil müşahidəçilər və müxalifət liderləri tərəfindən tənqid edilən iki referendum prezidentin hökumət üzərində səlahiyyətlərinin artmasına və prezidentlik üçün seçilmə müddətinə qoyulan məhdudiyyətin aradan qaldırılmasına səbəb olmuşdur. == Tarixi == === Litva statutları === İndiki Belarus ərazisində (Böyük Litva knyazlığı) orta əsrlər dövlətinin qanunvericiliyinin kodifikasiya edilməsi sahəsində ilk cəhd 1529-cu ildən qüvvədə olan Litva qanunları olmuşdur.

Belarus prezidentlərinin siyahısı — 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqilliyini qazanan Belarusun, dövlət başçılarının siyahısı. Belarus Prezidenti, Belarus Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanıdır. Belarus Prezidenti vəzifəyə, Belarus Konstitusiyasının müvafiq maddələri ilə təyin olunur. 1994-cü ilin 24 iyul tarixində təsis edilən vəzifəni, həmin gündən etibarən Aleksandr Lukaşenko icra edir.

Belarus Respublikası (əvvəlki yazılışı: Belorus; belar. Рэспубліка Беларусь) — Avropanın şərqində dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Ölkə şimal-şərqdən Rusiya Federasiyası, cənubdan Ukrayna, qərbdən Polşa, şimal-qərbdən isə Litva və Latviya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri Minskdir. 207,600 kvadrat kilometr sahəsinin təqribən 40%-i meşə ilə örtülüdür. İqtisadiyyatın əsas sahələri xidmət sənayesi və istehsalatdır. XX əsrə qədər müasir Belarus dövlətinin yerləşdiyi ərazidə Polotsk knyazlığı, Böyük Litva knyazlığı, Reç Pospolita və Rusiya imperiyası kimi dövlətlər hökmranlıq etmişdir. 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş inqilabdan sonra Belarus Xalq Respublikası müstəqilliyini elan etsə də, çox keçmədən ölkə Sovet Rusiyasının işğalına məruz qalır. 1922-ci ildə Sovet İttifaqının əsası qoyularkən Belorusiya Sovet Sosialist Respublikası da həmin ittifaqın qurucu üzvlərindən biri oldu. 1919–1921-ci illərdə baş vermiş Sovet-Polşa müharibəsi nəticəsində Belarus ərazisinin təqribən yarısı Polşa tərəfindən işğala məruz qaldı.

Belarus bayrağı (belarusca: Дзяржаўны флаг Рэспублікі Беларусь (Dzyarjawnı flaq Räspubliki Belarus') ) — Belarus dövlət bayrağı. Belarus Respublikasının Dövlət bayrağının icazə verilən variantı-ornament yaxınlığında ağ və qırmızı naxışlı qırmızı rəngli qırmızı-yaşıl bayraqdır. Cari dizayn 2012-ci ildə Belarus Respublikasının Standartlaşdırma üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən tətbiq edilib və 1995-ci ilin may ayında keçirilmiş referendumda təsdiq edilmiş ümumi bayraq növünə uyğunlaşdırılıb. 1951-ci il BSSR bayrağının dəyişdirilməsi, ölkənin Sovet İttifaqının respublikalarından biri olduğu dövrdə istifadə edilmişdir. Sovet dövrünün bayrağına edilən dəyişikliklər kommunizm (oraq, çəkic və Qırmızı Ulduz) simvollarının çıxarılması və ornamentin rənglərinin ağdan qırmızıdan ağ rənginə "çevrilməsi" idi. 1995-ci ilin referendumundan hökumət məmurlarının və idarələrinin Dövlət Bayrağı nümunəsi əsasında istifadə etdikləri bir neçə bayraq yarandı. Bu konstruksiya Belarus Xalq Respublikası tərəfindən 1918-ci ildə istifadə olunan tarixi Ağ-qırmızı-ağ bayrağı əvəz etmişdir, Belarus sovet respublikalarından birinə çevrilməzdən əvvəl və 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra geri qaytarılmışdır. Ağ-qırmızı-ağ bayraq bundan sonra Belarus Cəmiyyətinin Milli istiqamətlənmiş hissəsi, bir sıra ictimai təşkilatlar, o cümlədən hökumətə qarşı etiraz aksiyalarında, həmçinin Belarus diasporu tərəfindən istifadə olunur.

Belarus — Şərqi Avropada dövlət. Şimalda Latviya, şm.-qərbdə Litva, qərbdə Polşa, cənubda Ukrayna, şərqdə və şm.-şərqdə Rusiya ilə həmsərhəddir. Sahəsi 207,6 min km². Əhalisi 9800 min (2009). Paytaxtı Minsk şəhəridir. Rəsmi dillər belarus və rus dilləri, pul vahidi Belarus rubludur. İnzibati cəhətdən 6 vilayətə bölünür; Minsk şəhəri də vilayət statusuna malikdir. == Geoloji quruluşu və faydalı qazıntıları == Belarusun ərazisi qədim Şərqi Avropa platformasının qərb hissəsində yerləşir. Ölkənin mərkəzi hissəsini geniş Belarus anteklizi tutur. Antekliz hüdudlarında bünövrənin dərinliyi 20–100 metrdir; yamaclar Paleozoyun karbonatlı çöküntülərindən təşkil olunmuşdur.

Belarus diasporu (belar. Беларуская дыяспара) — Belarus Respublikasından kənarda yaşayan belarus mənşəli insanların birliyidir. 16 may 2007-ci il tarixinə 3,5 milyondan çox belarus xaricdə yaşayırdı və onların sıx məskunlaşdığı ərazilərdə 200-ə yaxın ictimai birlik fəaliyyət göstərirdi. BMT-nin məlumatına görə, 2018-ci ildə Belarusdan kənarda 1 milyon 484 min 875 belarus yaşayırdı. Xaricdəki belaruslar 207 təşkilatda birləşib. Onlar Belarus mədəniyyətinin, tarixinin, dilinin qorunub saxlanılması və təbliği istiqamətində fəaliyyət göstərir, biznes layihələrinin həyata keçirilməsində iştirak edirlər. Belarus diasporu ən çox qonşu dövlətlərdə və XIX-XX əsrlərin tarixən müəyyən edilmiş miqrasiya axınları ilə əlaqəli olan ölkələrdə, məsələn, Rusiya, Ukrayna, İsrail, Latviya, Polşa, Litva, Kanada, Estoniya, Moldova kimi ölkələrdə təmsil olunur. Xaricdəki belaruslar Avstraliya, Avstriya, Argentina, Böyük Britaniya, Almaniya, İspaniya, İtaliya, Qazaxıstan, Kuba, ABŞ, Özbəkistan, Fransa, Çexiya, İsveçrə kimi ölkələrdə də yaşayırlar. Müxtəlif araşdırmalara görə, Belarus diasporunu təşkil edənlərin sayı 2,5-3,5 milyon arasındadır. Bu rəqəmə XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Belarus ərazisindən mühacirət edənlərin nəsilləri, həmçinin İkinci Dünya Müharibəsindən emiqrantlar, eləcə də 1990-cı illərdə başlayan dalğadan olan mühacirlər daxildir.

Belarus dili, Belorus dili — Şərqi slavyan dillərindən biridir. Əsasən Belorusda, Rusiya Federasiyasında, Ukraynada, Litvada, Latviyada və Estoniyada yayılmışdır. Bu dildə danışanların ümumi sayı 8 milyonu keçir. İki əsas dialekti mövcuddur: şimal-şərq dialekti (polotski, vitebsk-mogilyov); cənub-qərb dialekti (qrodno-baranoviçi, slutsko-mozırsk və b.) Belorus yazısı kiril qrafikası əsasında tərtib olunmuşdur.

Belarus dilləri — Belarus Konstitusiyasına görə dövlətin rəsmi iki dili vardır: belarus dili və rus dili. Bununla birlikdə ölkədə hansı dildən istifadə edilmə dərəcəsi çox dəyişkəndir. Tarixən SSRİ-nin mövcudluğundan bəri, rus dilinin belarus dilindən daha üstün tutulduğu bir vəziyyət yaranmışdır. Hal-hazırda belarusların həyatının demək olar ki, bütün sahələrində rus dili üstünlük təşkil edir: rəsmi sənədlərin böyük əksəriyyəti rus dilində nəşr olunur, demək olar ki, bütün təşkilatlarda sənədlər rus dilindədir və əksər mətbuatda rus dili üstünlük təşkil edir. Belarus dili saf formada gündəlik həyatda əsasən kənd yerlərində istifadə olunur. Belarus Respublikasının şəhər və paytaxtında, əsasən ziyalılar və cəmiyyətin vətənpərvər bir hissəsi tərəfindən istifadə olunur. Rəsmi sənədlərdə belarus dili, əsasən Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən istifadə olunur. Əsas milli qruplar arasında belarus dili ən çox polyaklar arasında yayılmışdır (40.9% gündəlik həyatda belarus dilindən istifadə edir, 50.9% isə rus dilindən istifadə edir). Belaruslar müvafiq olaraq belarus dilindən 26.1%, rus dilindən isə 69.8% istifadə edir. Ən az belarus dilindən yəhudilər (2,0% / 95,9%) və ruslar (2,1% / 96,5%) istifadə edir.

Belarusiya florası — Belarusiya florası, tarixən Belarusiya ərazisində inkişaf etmiş bitki növlərinin toplusudur. Belarusiya ərazisindəki iqlim, geomorfoloji və torpaq-hidroloji şərtlər heterogendir. Belarusiyanın müasir bitki örtüyündə təxminən 1600 yüksək bitki var. Bunlar arasında likopodiofita, at quyruğu (Equisetopsida), ferns (Pteridophyta), qymnosperms (Gymnospermae), anqiosperms (Magnoliophyta) var. Növlərin müxtəlifliyinə təxminən 1000 göbələk, 400 yosun daxildir. == Müasir floranın xüsusiyyətləri == Belarusiyanın müasir florası coğrafi və genetik olaraq dünyanın müxtəlif təbii və tarixi bölgələri, iqlim zonaları və qitələri ilə əlaqəlidir. Belarusiya florasında dağ Avropa növləri (dağ mayo (Arnica montana), dağ çinası (Lathyrus linifolius), ayı soğanı (Allium ursinum)), Arktik tundra növləri (lapar söyüd (Salix lapponum), cırtdan ağcaqayın (Betula nana) var. Belarusiyanın bitki örtüyünün xarakterik bir xüsusiyyəti, Qərbi Avropa və çöllərin yarpaqlı meşələrinin nümayəndələri olan çox sayda taiqa bitkisidir. Buzlaqlararası dövrlərin qorunan relikt bitkiləri dir. Çiçəkli bitkilər ailəsi növləri ilə zəngindir.

Belarusda futbol xokkeydən sonra ən populyar idman növüdür. Ölkənin futbol federasiyası FİFA və UEFA-ya üzvdür. Belarus futbolu tarixində ən məşhur futbol klubu Dinamo Minsk komandasıdır.

Belarus Respublikasının Dövlət Gerbi (belar. Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь, translit. Dziyarjavnı gerb Respubliki Byelarus; rus. Государственный герб Республики Беларусь, translit. Qosudarstvennıy gerb Respubliki Belarus) — Belarus Respublikasının dövlət gerbi. Gerb bayraq və himn ilə yanaşı, Belarus dövlətinin dövlət rəmzidir. Gerb 1995-ci ildə keçirilmiş referendum nəticəsində ictimaiyyət tərəfindən 1991–1995-ci illərdə istifadə edilən Poqonyanın əvəzinə seçilmişdir. Belarusun dövlət rəmzlərindən biri olan gerbin mərkəzində Şimali Avrasiya ərazisini nümayiş edən dünya xəritəsindən doğan bir günəş və günəş şüaları ilə əhatə olunmuş yaşıl rəngli Belarus xəritəsindən var. Gerbin sağ və sol tərəflərində Belarus bayrağının rəngləri olan qırmızı və yaşıl rəngli lentlərlə sarılmış buğda sapı fiqurları mövcuddur. Sol buğda saplarında yonca, sağ buğda saplarında isə kətan təsvir olunmuşdur.

Biz Belaruslar — Belarus Respublikasının rəsmi dövlət himni. == Mətni == Belarus Respublikasının dövlət himninin mətni Mixas Klimoviçə və Uladzimir Karıznaya məxsusdur. == Həmçinin bax == Belarus gerbi Belarus bayrağı == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Belarus: My Belarusy – Audio of the national anthem of Belarus, with information and lyrics "a page on the anthem that includes a vocal version". The Website of the President. President of the Republic of Belarus. 2019-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-08. "Decree 350 (President Lukashenko's decree selecting "My Belarusy" as the official national anthem)" (belarus). 2002-07-02. 2008-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Belarus iqtisadiyyatı — Dünya iqtisadiyatında Alıcılıq qabiliyyəti paritetinə əsasən Ümumi Daxili Məhsulun dəyərinə görə 73-cü ölkə (2016) . SSRİ-nin dağılması və onun nəticəsi kimi iqtisadi əlaqələrin kəsilməsi istehsal səviyyəsinin aşağı düşməsinə (1990–95 il — lərdə ÜDM-in həcmi təxminən 40% azalmışdır) səbəb olmuşdu; istehsalın azalması templəri bütün MDB ölkələrindəki, o cümlədən Rusiyadakı analoji göstəricilərdən xeyli aşağı idi. Ən iri sənaye müəssisələri dövlət mülkiyyətində qalmışdı (dövlət müəssisələrinin payı təqribən 60%); mineral gübrələrin alınmasına çəkilən xərclərin təqribən 80%-i, yanacaq və elektrik enerjisinə çəkilən xərclərin isə təqribən 50%-i dövlət hesabına ödənilən iri k.t. müəssisələri də (kolxoz və sovxozlar, damazlıq təsərrüfatları) saxlanmışdı. 1997-ci ildən iqtisadiyyatın sabit artımı müşahidə olunur; kiçik və orta sahibkarlıq biznesi inkişaf edir; ticarət müəssisələrinin əksəriyyəti, xidmət sferası, kiçik və orta sənaye müəssisələri özəl sektora aiddir. ÜDM-in həcmi 131,2 mlrd. dollardır (alıcılıq qabiliyyəti pariteti üzrə, 2010; adam başına 13909 dollar); ÜDM-in artımı 5,3%. İnsan inkişafı indeksi 0,756-dır (dünyanın 194 ölkəsi arasında 73-cü yer, 2011). ÜDM-in strukturunda (%) sənayenin payı 31,7, ərzaq üzrə xalis vergilərin payı 13,3, ticarətin və ictimai iaşənin payı 19,9, nəqliyyat və rabitənin payı 7,2, k.t. nın payı 8,6, tikintinin payı 6,8, digər sahələrin payı 19,9-dır (2011).

Belarus kinosu — Belarusun milli kino incəsənəti və kino istehsalı. == XX əsrin əvvələri == Belarus ərazisində ilk çəkilişləri Birinci dünya və Vətəndaş müharibələri zamanı Petroqrad və Moskvanın operatorları aparmışlar. 1922 -ci ildə “Kinoresbel”, 1924-cü il də “Belarus proletar kinosu” və Belarus xalq maarif komissarlığı nəzdində kinematorqrafiya və fotoqrafiya işləri üzrə “Belqoskino” dövlət idarəsi yaradılmışdır. “Bu bizim Belarusdur” (1927) və “Kolxoz” (1928) ilk sənədli filmlərdir. 1928-ci ildə “Sovet Belarusu” kinostudiyasının əsası qoyulmuşdur (1939-cu ildən Minskdədir, 1946-cı ildən “Belarusfilm” adlanır). 1927-ci ildə Y.V. Tariç “Meşə əhvalatı” filmini çəkmişdir. “Sovet Belarusu” studiyasında “Poruçik Kije” (1934, A.M. Faynsimmer) tarixi macəra filmi; “Polesye robinzonları” (1935, İ.V. Baxar və P.S. Molçanov; Y. Mavrın əsəri üzrə), “Bülbül” (1938, E.L. Arşanski; Z. Byadulyanın əsəri üzrə), “Ayı“ (1938) və “Qılaflı adam” (1939, İ.M. Annenski; A.P. Çexovun əsərləri üzrə) filmləri çəkilmiş, V.V. Korş-Sablinin “Səadət axtaranlar” (1936) və “Mənim məhəbbətim” (1940) musiqili komediyaları ekranlaşdırılmışdır. == 1940-1990-cı illər == Müharibə illərində (1941–45) studiya Moskvada fəaliyyət göstərmişdir. Cəbhə və partizan kinosalnaməsini M.S. Berov, İ.N. Veyneroviç, V.P. Seslyuk və başqaları yaratmışlar. 1940–50-ci illərdə müharibə mövzusu aparıcı yer tuturdu (“Konstantin Zaslonov”, Faynsimmer və Korş Sablin, 1949; “Haradasınız, döyüşçü dostlar”, S.M. Braude, 1958; “Dostların görüşü”, V.İ. Skitoviç, 1963).

Belarus mədəniyyəti, bir sıra müxtəlif amillərin təsiri altında minillik inkişaf məhsuludur. Bunlara fiziki mühit; Belarus xalqlarının etnoqrafik mənşəyi; erkən köçənlərin və onların ev sahiblərinin bütpərəstliyi; Şərq ortodoks xristianlığı; ölkənin təbii sərhədlərinin zəif olması; bölgədəki dinlərin müxtəlifliyi (Katolik, Pravoslav, İudaizm və İslam) daxildir. == Musiqi == Belarus tərəfindən ilk böyük musiqi əsəri, Antoni Radziwiłl tərəfindən yazılmış Faust operası idi. 17-ci əsrdə Polşa bəstəkarı Stanislav Monyuşko Minskdə yaşayarkən bir çox opera musiqi parçaları bəstələmişdir. Burada yaşadığı zamanı Belorus şairi Vintent Dunin-Martsinkyeviçlə işləmiş və Sialianka (Kəndli qadın) operasını yaratmışdır. 19-cu əsrin sonunda Belarusun böyük şəhərləri öz opera və balet şirkətlərini yaratdılar. M. Kroşnerin Nightingale baleti Sovet dövründə tərtib edilmişdir. Böyük Vətən müharibəsindən sonra yazılan musiqilər Belarus xalqının çətinliklərinə və ya vətəni müdafiə etmək üçün silah çəkənlərə yönəldi. Bu, "Polşa Virjin Meşəsi " (ing. 'In Polesia Virgin Forest') operasının yaradıcısı Anatoli Bogatyrev Belarus bəstəkarlarının "müəllimi" kimi xidmət etdiyi dövr idi.

Belarus mətbəxi — əsasən ət və region üçün səciyyəvi müxtəlif tərəvəzlərə əsaslanan Şərqi və Şimali Avropa ölkələrinin mətbəxləri ilə eyni köklərə malikdir. == Tarixi == Belarus mətbəxi əsasən slavyan köklərinə malikdir. Rusinlərin təsiri ilə yanaşı, həm də Litva və Polşa mətbəxi ilə də əlaqələri çoxdur ki, bu da bu üç xalqın uzunmüddətli qarışmasının nəticəsidir: ilk əvvəl Böyük Litva knyazlığının (XI-XV əsrlər) və sonradan Reç Pospolitanın (XVI-XVII əsrlər) tərkibində. Belarus zadəganları, Polşa elitası kimi italyan, alman və fransız mətbəxindən bir çox yeməkləri qəbul ediblər. Hələ də həmin yeməklərin bəziləri cəmiyyətdə yayılmışdır. Məsələn, italyan lazanyası əsasında yaranmış lazanki (pörtlədilmiş ətlə xəmirin qarışığı) və alman mətbəxi üçün səciyyəvi olan kartofdan hazırlanmış yeməklər. 20-ci əsrin siyasi çevrilişləri imtiyazlı sinifləri tamamilə süpürüb atdı və əhalinin yuxarı və orta sinfi üçün ənənəvi olan bir çox yeməklər unudulub getdi. Ayrılıqda Belarus mətbəxinin mövcud olması fikrinə qəsdən şübhə yaradılırdı. Yalnız II Dünya müharibəsindən sonra kommunist dairələri anladılar ki, elan olunmuş "milli mədəniyyətin çiçəklənməsi" mətbəxdə də özünü büruzə verməlidir. Belə bir kulinariya rekonstruksiyası üçün yeganə icazə verilən mənbə 1880-ci illərdə, yəni primitiv kənd həyatının süqutda olduğu dövrdə yaşayan yoxsul kəndlilərin mətbəx irsi idi.

Belarus Respublikasının Milli Məclisi (belar. Нацыянальны сход Рэспублікi Беларусь) — Belarus Respublikasının ən yüksək nümayəndəli qanunverici orqanı. İki palatadan — Nümayəndələr Palatasından (aşağı palata) və Respublika Şurasından (yuxarı palata) ibarətdir. Nümayəndələr Palatasının tərkibi 110 deputatdan ibarətdir. Deputatların seçilməsi ümumi, azad, bərabər, birbaşa seçki hüququ əsasında gizli səsvermə yolu ilə həyata keçirilir. Nümayəndələr Palatası bütövlükdə majoritar sistem üzrə formalaşır (onun namizədliyini irəli sürdüyü seçki dairəsində səslərin çoxunu alan namizəd seçilmiş sayılır). Respublika Şurası ərazi nümayəndəliyi palatasıdır. Yerli şuraların deputatlarının iclaslarında hər bir rayondan və Minsk şəhərindən Respublika Şurasının səkkiz üzvü seçilir. Onlardan əlavə, Respublika Şurasının səkkiz üzvü Belarus Prezidenti tərəfindən təyin edilir. Beləliklə, Respublika Şurası 64 üzvdən ibarət regional nümayəndəlik orqanıdır.

Belarus qotikası ― XV-XVI əsrlərdə (əsasən XVI əsrin ilk yarısında) inşa edilmiş bir sıra memarlıq strukturları ilə bağlı olaraq istifadə edilən indiki Belarus və Şərqi Polşa memarlıq üslubu. Qotika və Renessansın xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən, rus-Bizans üslubunun təsiri ilə qədim rus arxitekturası ənənələri ilə zənginləşdirən Belorus qotikası öz abidələrinə unikal bir rəng və bədii dəyər verməsi ilə xarakterikdir. == Anlayış == 1920-ci illərdə Belarus qotik konsepsiyası ilk dəfə inkişaf etmişdir. N.İ. Kasperoviç, A. R. Yankevičienė, T.V.Qabruss, "Belarusiya sənətinin tarixindən eskizlər" əsərində belaruslu sənətşünas N. N. Şekotixin A. N. Kuşnereviç. Şekotixin, sələflərindən fərqli olaraq, Polşa və Rus tədqiqatçılarından fərqli olaraq, bir xalqın bədii yaradıcılığının nəticəsi olaraq "Belarus kilsə qotik" ini nəzərdən keçirir və təkcə "Rus-Polşa dini-şovinist mövqeləri" əleyhinə olan maddi zəmin kimi deyil, diqqətini bu mədəni fenomenin milli köklərinə yönəldirir. Nikolay Şekotixin "belorus qotikası" anlayışının müəllifi kimi ilk dəfə tarixə düşmüşdür. == Xüsusiyyətləri == Renesans daşıma sisteminin istifadə edildiyi qotik daşıma texnikası (Murovanka'daki Virginın doğum kilsəsi istisna olmaqla) ilə qırmızı kvadrat kərpic (orta kərpic ölçüsü 26 - 32 × 13 - 16 × 7 - 9.5 sm) olan məbəd binaları tikilmişdir. Buradakı binaların həcmi heykəltəraşlıqla, rəsm xətləri ilə həll edilir, burada memarlıq dekoru ikinci rol oynayır. Əsas dekorativ elementlər portala və pəncərənin açılması, niş və arkatura planın müxtəlifliyi istifadə olunur. Çox vaxt, hörgü və portalların tamamlanması dairəvi qotik üslubuna deyil, yarımdəkilli bir forma idi.

Belarus Respublikasının relyefi əsasən, düzənlikdir. Qədim buzlaşmanın izlərinə rast gəlinir. Ölkənin şimal -qərb hissəsini Valday buzlaşmasının moren tirələri tutur. Mərkəzi hissədə cənub -qərbdən şimal -şərqə doğru ayrı-ayrı yüksəkliklərdən (Qrodno, Volkovısk, Novoqrudsk, Minsk, Vitebsk, Orşa və s.) ibarət geniş Belarus tirəsi uzanır. Dəniz səviyyəsindən maksimal hündürlük (345 m, Dzerjinskaya d.) Minsk yüksəkliyindədir. Şərqdədə Smolensk yüksəkliyinin kənar hissəsi, Belarus tirəsindən şimalda Polotsk ovalığı, cənubda geniş Polesye ovalığı və Dneprboyu ovalıq yerləşir. Ölkənin qərbi təpəlik, şərqii dalğalı-uvallı relyefə malikdir. == Ümumi məlumat == Belarus ərazisi bütünlüklə Şərqi Avropa düzənliyində yerləşir. Hündürlük 345 metrə (Dzerjinski dağı) 80 metr arasında dəyişir. Ən alçaq nöqtəsi Litva sərhəddində, Neman vadisindədir.

Belarus rublu — Belarusun pul vahidi. Pul ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Belarus şəhərlərinin siyahısı.

Belarus ədəbiyyatı — belarus dilində və ya belarus müəllifləri tərəfindən yazılmış ədəbiyyat. == Ümumi məlumat == Belarus ərazisində ədəbiyyatın inkişafı X əsrdə xristianlığın qəbulu və qədim slavyan dilində yazının yayılması ilə əlaqədardır. Bu dövrdən başlayaraq indiki Belarus ərazisində dini və dünyəvi yazılı abidələr tərcümə olunmaqla yanaşı, orijinal əsərlər də yaradılırdı (Kirill Turovskinin “Nə sihətlər”i, XII əsr və s.). XIII əsrin 2-ci yarısı– XV əsrdə salnamələr (“Belarus-Litva salnaməsi”, 1446 və s.), hüquqi aktlar qədim Belarus dilində tərtib olunurdu. XIV əsrin sonlarından katolik kilsəsinin təsiri artır, polyaklaşdırma və latın dilinin yayılması prosesi güclənirdi. Ədəbiyyat qədim Belarus latın və polyak dillərində yaradılırdı. XV əsrin sonu – XVI əsrdə Belarus ərazisində Avropa İntibah və Reformasiya ideyaları yayıldı. İlk dəfə şərqi slavyanlarda kitab çapı yarandı: F. Skorina “Əhdi ətiq”in 23 kitabını qədim Belarus dilinə çevirərək Praqada (1517–19) çap etdirdi. Latın ədəbiyyatı N. Qussovskinin “Zubr haqqında nəğmə” (XVI əsrin əvvəlləri) epik poeması ilə təmsil olunurdu. “Bıxovetsin xronikası” (XVI əsrdə tərtib edilmişdir) salnamələr toplusunda tarixi nəsr və belletristika elementləri mövcuddur.

Belarus əhalisi — Belarus Respublikası ərazisində yaşayan əhalinin cəminə verilən ad. Belarusu əhalisinin 81,2%-ini belaruslar, 11,4%-ini ruslar, digər qruplarını isə polyaklar (3,9%), ukraynalılar və başqaları təşkil edir. Doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi (1991-ci ildə 1000 nəfərə 12,9; 2003-cü ildə 9,0), ölüm səviyyəsinin isə artması (1991-ci ildə 1000 nəfərə 11,2; 2003-cü ildə 14,5) səbəbindən əhalinin təbii azalması (1990-cı ildə 10190 min nəfər; 2000-ci ildə 9990 min nəfər) səciyyəvidir. Əhalinin 17,8%-ini əmək qabiliyyətli yaşadək (16 yaşadək) olanlar, 21,2%-ini isə əmək qabiliyyətli yaşdan yuxarı olanlar təşkil edir. Qadınlar 53%-dir. Orta ömür müddəti 68,5 ildir (kişilər üçün 62,7, qadınlar üçün 74,7). Əhalinin orta sıxlığı 1 km²-də 47 nəfərdir. Minsk vilayətinin mərkəzi hissəsi daha sıx məskunlaşmışdır (1 km2 -də 81 nəfər). Şəhər əhalisi 71,5%-dir; şəhər əhalisinin 60%-indən çoxu əhalisi 100 min nəfərdən artıq olan şəhərlərdə yaşayır. Şəhər aqlomerasiyalarının formalaşması prosesi gedir; onların arasında paytaxt Minsk aqlomerasiyası fərqlənir.

Belarusda 2011-ci ildə baş verən etirazlar, 1994-cü ildən bəri prezident olan indiki Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun istefasını tələb edən nümayişçilər tərəfindən bir sıra dinc etirazlar idi. Belarus avtoritar bir dövlətdir və 2011-ci ilin mayında prezidentliyə namizəd Andrey Sannikov 2010-cu il dekabr seçkilərində iştirak etdiyi üçün 5 il həbs cəzasına məhkum edildi. Lukaşenko, bu seçkidə təxminən 80% səslə qalib gəldiyini iddia edir. == Məzmun == Lukaşenko "Avropanın son diktatoru" kimi tanınır. 29 iyun 2011-ci ildə yüzlərlə insan Belarusun paytaxtı Minskdə Aleksandr Lukaşenkonun hakimiyyətinə etiraz olaraq toplandı. Bu nümayişin baş tutmasına ilham verən Belarusda başlayan ağır iqtisadi böhran idi. Əvvəlki nümayişlərdən fərqli olaraq etirazçılar bu dəfə sadəcə alqışladılar. Çox keçmədi ki, insanları polis avtobuslarına mindirdilər və təxminən 40 nəfər tutuldu. == 8 iyun etirazları == 8 iyun tarixində ilk aksiya keçirildi. Gecə saat 7-də Minsk şəhərinin mərkəzi Kastruçnitskaya meydanında, 400-ə yaxın insan, şəhərlərin əsas meydanlarına İnternetdə səssiz etiraz aksiyasında iştirak etmək üçün toplaşmaq müraciətinə cavab olaraq toplandı.

Azadlıq Günü (belar. Дзень Волі) — Belarusda qeyri-rəsmi bir bayramdır. 25 Mart 1918-ci ildə Belarus Demokratik Respublikası tərəfindən müstəqillik elan edildiyi üçün qeyd olunur. 25 aha sakavika günü kimi də tanınır. 25 Mart Belarusun müstəqillik hərəkatı tərəfindən 1920-ci illərin əvvəllərindən bəri Belarusun Müstəqillik Günü kimi qeyd olunur. Gün Belarus diasporu tərəfindən geniş qeyd olundu. 25 martda Amerika Birləşmiş Ştatlarında qubernatorlar və o cümlədən ABŞ prezidentləri Dvayt Eyzenhaver, Ronald Reyqan, Corc Herbert Uoker Buş və Bill Klinton Belarus amerikanları icmasına ənənəvi olaraq rəsmi təbrik göndərirlər.Prezident Aleksandr Lukaşenkonun rəhbərliyi altında hazırkı Belarus hökumətinə qarşı olan insanlar və qruplar bayramı qeyd edirlər. Hökumət Belarus Demokratik Respublikasının 1918-ci ildə Belarusiyanı işğal edən almanlar tərəfindən yaradıldığını bildirilən səbəblə tanımır. Bayramın qeyd olunması hökumət əleyhinə etirazlar üçün illik bir haldır. 2020-ci ildə Belarusiyalı musiqiçi Zmiter Vaytsyuşkeviç bu gündə xatırlanan və 25 aha sakavika olaraq adlandırılan bir mahnı hazırladı.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 27.05.1996 Molodeçno YO Belarus – Azərbaycan 2:2 26.02.2001 Albena YO Belarus – Azərbaycan 0:1 23.03.2018 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 0:1 02.06.2021 Minsk YO Belarus – Azərbaycan 1:2 06.06.2022 Novi Sad ML Belarus – Azərbaycan 0:0 13.06.2022 Bakı ML Azərbaycan – Belarus 2:0 === U-21 === 09.09.2009 Bakı AÇSO Azərbaycan - Belarus 2:3 07.09.2010 Borisov AÇSO Belarus – Azərbaycan 1:0 29.03.2022 Bakı YO Azərbaycan - Belarus 1:3 === U-19 === 05.01.2009 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:0 05.01.2011 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 0:0 13.01.2013 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:4 11.01.2014 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 2:4 11.01.2015 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:6 08.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:4 10.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 08.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 4:0 10.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:1 02.06.2021 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:0 07.02.2022 Minsk, Belarus BT Belarus (U-18) – Azərbaycan (U-18) -:- 29.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:0 31.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 20.06.2023 Qəbələ YO Azərbaycan – Belarus 1:1 === U-17 === 23.08.2011 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:3 25.08.2012 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:1 21.08.2013 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 0:1 22.06.2015 Astana BT Belarus – Azərbaycan 1:3 03.08.2015 Orşa YO Belarus – Azərbaycan 0:0 12.01.2016 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 2:1 20.01.2017 Sankt-Peterburq BT Azərbaycan – Belarus 1:1 pen.

== Kişilər == === Əsas milli komanda === 27.05.1996 Molodeçno YO Belarus – Azərbaycan 2:2 26.02.2001 Albena YO Belarus – Azərbaycan 0:1 23.03.2018 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 0:1 02.06.2021 Minsk YO Belarus – Azərbaycan 1:2 06.06.2022 Novi Sad ML Belarus – Azərbaycan 0:0 13.06.2022 Bakı ML Azərbaycan – Belarus 2:0 === U-21 === 09.09.2009 Bakı AÇSO Azərbaycan - Belarus 2:3 07.09.2010 Borisov AÇSO Belarus – Azərbaycan 1:0 29.03.2022 Bakı YO Azərbaycan - Belarus 1:3 === U-19 === 05.01.2009 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:0 05.01.2011 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 0:0 13.01.2013 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:4 11.01.2014 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 2:4 11.01.2015 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 1:1 pen. 5:6 08.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:4 10.06.2016 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 08.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 4:0 10.06.2019 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:1 02.06.2021 Minsk, Belarus YO Belarus – Azərbaycan 0:0 07.02.2022 Minsk, Belarus BT Belarus (U-18) – Azərbaycan (U-18) -:- 29.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 1:0 31.07.2022 Bakı YO Azərbaycan – Belarus 2:1 20.06.2023 Qəbələ YO Azərbaycan – Belarus 1:1 === U-17 === 23.08.2011 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:3 25.08.2012 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 1:1 21.08.2013 Palanqa BT Belarus – Azərbaycan 0:1 22.06.2015 Astana BT Belarus – Azərbaycan 1:3 03.08.2015 Orşa YO Belarus – Azərbaycan 0:0 12.01.2016 Sankt-Peterburq BT Belarus – Azərbaycan 2:1 20.01.2017 Sankt-Peterburq BT Azərbaycan – Belarus 1:1 pen.

Azərbaycan–Belarus münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Belarus arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == Hər iki ölkə SSRİ-nin tərkibində müttəfiq respublika olmuşlar. Elə həmin dövrdə də onlar arasında iqtisadi və mədəni əlaqələr formalaşmışdır. SSRİ dağıldıqdan, postsovet məkanında müstəqil dövlətlər yarandıqdan sonra bu münasibətlər daha da inkişaf etməyə başlamışdır. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin iyun ayının 11-də qurulmuşdur.Belarus Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsi ilə həlli üçün yaradılmış ATƏT-in Minsk qrupunun tərkibinə daxildir. == Parlamentlərarası əlaqələr == Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Belarus parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. Bu işçi qrupu 5 dekabr 2000-ci il tarixində yaradılmış və ilk rəhbəri Bəhruz Qəndilov olmuşdur. 4 mart 2016-cı il tarixindən Ziyad Səmədzadə işçi qrupunun rəhbəridir. == Mədəni əlaqələr == === Qardaşlaşmış şəhərlər === Sumqayıt, Azərbaycan – Mogilyov, Belarus Şəki, Azərbaycan – Slutsk, Belarus Mingəçevir, Azərbaycan – Polotsk, Belarus === Poçt markaları === Azərbaycan və Belarus poçtları tərəfindən 2011-2016-cı illərdə 5 dəfə birgə buraxılış çap olunmuşdur.

Belarus-Aleksandrovka (başq. Белорус-Александровка, rus. Белорус-Александровка) — Başqırdıstan Respublikasının Arxangel rayonunda yerləşən kənd. Kənd Lipov kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Arxangel): 30 km, kənd sovetliyindən (Blaqoveşenka): 7 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 38 km.Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə ruslar (60%) üstünlük təşkil edir.

Belarus 2012 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində iştirak edəcək.

Belarus — 12 iyun-28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Belarus 2015 Avropa Oyunlarında 8 idmançı ilə 1 idman növündə təmsil olundu. Belarus 2015 Avropa Oyunlarında 10 qızıl, 11 gümüş və 22 bürünc medal qazanaraq ümumilikdə 43 medal ilə medal sıralamasında 7-ci yeri tutdu.

Belarus 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında 3 idman növü üzrə 21 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. Ölkə rəhbərliyi 1-ci yeri tutan idmançıya 150 min, ikinci yeri tutana 75 min, 3-cü yeri tutana isə 50-min dollar mükafat təyin edib. Ölkənin bayraqdarı Alle Super olacaqdır. == Medallar == == Millinin tərkibi == ==== Dağ xizəyi idmanı ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları «B» kateqoriyasında iştirak edirlər. Nəticələrə əsasənBelarus «A» kateqoriyası üzrə 2 idmançı kvotası əldə etmişdir. KişilərQadınlar ==== Xizək yürüşü ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. «A» kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır. Bununla belə MOK-ləri «B» kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər.

Belarus Ali Məhkəməsi (belar. Вярхоўны Суд Рэспублікі Беларусь) — Belarus Respublikasının mülki, cinayət, inzibati, iqtisadi işlər üzrə baş məhkəməsi ümumi yurisdiksiya məhkəmələrinin məhkəmə fəaliyyətinə nəzarət edir və qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq digər səlahiyyətləri həyata keçirir. Ümumi yurisdiksiya məhkəmələri sisteminə rəhbərlik edir. == Tarixi == SSRİ-nin dağılmasından və 1991-ci ildə Konstitusiyada hakimiyyətin bölünməsi prinsipini təsbit edən Belarus Respublikası suveren dövlət kimi elan edildikdən sonra müstəqil və müstəqil məhkəmə sisteminin təşkili zərurəti yarandı. Məhkəmə sisteminin gələcək inkişafını müəyyən edən ilk sənəd 23 aprel 1992-ci ildə Belarus Respublikası Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmiş Məhkəmə-Hüquq İslahatı Konsepsiyası oldu. Konsepsiya hüquqi dövlətin tərkib hissəsi kimi məhkəmə hakimiyyəti institutlarının formalaşması üçün strateji istiqamət müəyyən etmişdir. Nəticədə, Konsepsiyaların əksəriyyəti ilkin formada həyata keçirilmədi. 1995-ci ilin yanvarında qəbul edilmiş “Məhkəmə sistemi və hakimlərin statusu haqqında” qanun hələ də əsasən Konsepsiyaya yönəlmişdir. Amma artıq 1996-cı ildə Konstitusiyanın yeni redaksiyasında məhkəmə sisteminin qurulmasına yanaşmalar dəyişdirildi ki, bu da onun birliyini təmin etdi. Belarus Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi məhkəmə sisteminə daxil edildi.

Belarus Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində 2004-cü ildə qoşulmuş və ümumilikdə 16 dəfə iştirak etmişdir. Ölkə iştirak etdiyi illər ərzində müsabiqədə heç vaxt qalib gəlməmişdir və əldə etdikləri ən yüksək nəticə Helsinkidə keçirilən 2007 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Dmitri Koldunun ifa etdiyi "Work Your Magic" mahnısı ilə qazandıqları altıncı yerdir. Avroviziyadakı ilk iştirakından 2016-cı ilədək yalnız ingilis dilində olan mahnılarla təmsil olunan Belarus ilk dəfə 2017-cı ildə belarus dilində səslənən mahnı ilə müsabiqədə təmsil olunmuşdur. == Təmsilçilər == == Səsvermə tarixçəsi == QEYD:Yuxarıdakı xallar yalnız finalda verilən xallardır.

Belarus Avroviziya Uşaq Mahnı Müsabiqəsində 2003-cü ildən iştirak edir. Ölkə müsabiqədə iştirak etdiyi illər ərzində iki dəfə qalibiyyət əldə edib. Belarus uşaq Avroviziyasında ilk qələbəsini 2005-ci ildə Kseniya Sitnikin ifa etdiyi "My vmeste" adlı mahnı ilə qazanıb. Müsabiqədə ikinci qələbəsini Belarus 2007-ci ildə Aleksey Jiqalkoviçin ifa etdiyi "S druz'jami" adlı mahnı ilə qazanmışdır. Ölkə Avroviziya uşaq mahnı müsabiqəsində hər il iştirak edib.

Belarus Avtomobil Zavodu — bu şirkət karyerlərdə istifadəni nəxərdə tutan maşınların istehsakını nəzərdə tutur. İstehsal Belarusiyada gerçəkləşdirilir. Burada buldozer, yük maşınları, ağır yol maşınları istehsal olunur. «BELAZ» məhsullarının böyük qismi xarici bazarlara çıxarılır. Onlardan 70% Rusiya bazarına çıxarılır. Dünyada karyerdə istifadə olunan texnikaları təmsil edən şirkətlər arasında ilk yeddilikdədir. == Təsis olunma tarixi == Zavodun inşasına Jodinoda, Minsk yaxınlığında 1947-ci ildə başlanılmışdır. İlk on illər ərzində burada kustozer, qartəmizləyən, qartoplayan və asvald çəkən qoşquların istehsalı olmuşdur. XX əsrin ikinci yarısında zavodun ixtisaslaşması dəyişmişdir. 1958-ci ildə zavodu Minsk Avtomobil Zavodunun balansına keçirirlər.

Belarus Coğrafiya Cəmiyyəti (belar. Беларускае геаграфічнае таварыства) — Belarus Respublikasının coğrafi sahədə fəaliyyət göstərən ən böyük ictimai təşkilatı. Mərkəzi qərargahı Minsk şəhərində yerləşir. 2004-cü ildən rəhbəri Pyotr Lopuxdur. == Tarixi == Cəmiyyətin əsası 1954-cü ildə coğrafiya elminin inkişafını təşviq etmək üçün Minsk şəhərində qoyulmuşdur. Həmin vaxt SSRİ Coğrafiya Cəmiyyətinin tərkibində idi. İlk qurultayı 1975-ci ilin 12 mart tarixində Minsk şəhərində keçirilmişdir. 1992-ci ilin yanvarında Belarus Coğrafiya Cəmiyyətinə çevrilmişdir. Hazırkı Nizamnaməsi 2007-ci ildə təsdiq edilmişdir. == Fəaliyyəti == Cəmiyyət coğrafiya sahəsində elmi, dinaktik və populyar fəaliyyət həyata keçirir.

Belarus Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı (belar. Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета) — Belarusun paytaxtı Minsk şəhərində yerləşən teatr binası. Yerli xalq buranı "Opera Teatrı" (belar. Оперны Тэатр) və ya "Opera və Balet Teatrı" adlandırır. Mövcud teatr binası 1939-cu ildə açılıb. Bu, Leninqraddan olan Belarus memarı İosif Lanqbard tərəfindən hazırlanmışdır. Binanın orijinal dizaynı yalnız qismən yerinə yetirilmiş və bəzi dizayn detalları maliyyə və digər problemlərə görə dəyişdirilmişdir. Teatr binasında Zair Azqur tərəfindən hazırlanmış barelyeflər var. == Tarixi == Belarusda ilk daimi teatr 1933-cü ildə Belarus opera və balet məktəbinin nəzdində studiyanın təşkilatçısı məşhur Rus Opera müğənnisi Anton Bonaçiç tərəfindən qurulmuşdur. O yeni teatrın ilk rəhbəri idi.

Belarus Dövlət Universiteti (belar. Белару́скі дзяржа́ўны ўніверсітэ́т) — Belarusun paytaxtı Minsk şəhərində yerləşən dövlət ali təhsil müəssisəsi. Universitet Belarus Respublikası Təhsil Nazirliyinin strukturuna daxildir. == Tarixi == Universitetin əsası 30 oktyabr 1921-ci ildə qoyulmuşdur. === 1920-1930-cu illər === 1921–1934-cü illərdə Belarus Dövlət Universitetində oxumuş tələbələrin sayı aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir: == Mövcud vəziyyəti == Belarus Dövlət Universiteti ali təhsil müəssisələri içərisində öz nüfuzuna görə fərqlənir. Zəngin ənənələri olan universitetin 17 fakültəsində tələbələr üçün geniş təhsil imkanları yaradılmışdır. == Tələbə şəhərciyi == Tələbə şəhərciyi Belarus Dövlət Universitetinin qeyri-rezident tələbələr, magistrant, aspirant və universitet əməkdaşları üçün mənzillə təmin edilməsi üçün yaradılmışdır. Strukturuna 10 yataqxana daxildir.. Həmin yataqxanalar bunlardır.: 1 nömrəli yataqxana - Sverdlova küçəsi, 34 ünvanında yerləşir; 2 nömrəli yataqxana - Oktyabrskaya küçəsi, 2 ünvanında yerləşir; 3 nömrəli yataqxana - Kurçatova küçəsi, 6 ünvanında yerləşir; 4 nömrəli yataqxana - Çyurlenisa küçəsi, 7 ünvanında yerləşir; 5 nömrəli yataqxana - Oktyabrskaya küçəsi, 4 ünvanında yerləşir; 6 nömrəli yataqxana - Oktyabrskaya küçəsi, 10 ünvanında yerləşir; 7 nömrəli yataqxana - Oktyabrskaya küçəsi, 10/2 ünvanında yerləşir; 8 nömrəli yataqxana - Kropotkina küçəsi, 51 ünvanında yerləşir (Universitetin əməkdaşları üçün); 10 nömrəli yataqxana - Kurçatova küçəsi, 8 ünvanında yerləşir; 11 nömrəli yataqxana - Djerzinski prospekti, 87 ünvanında yerləşir. == Tanınmış məzunları == Svetlana Aleksiyeviç — 2015-ci ilin ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatını alan belaruslu yazıçı.

Belarus Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universiteti — Belarusda ali məktəb, İKT üzrə ixtisaslaşmış müasir universitetlərdən biri. == Tarixi və fəaliyyəti == Belarus Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetinin əsası 1964-cü il martın 15-i tarixində Belarusun Minsk şəhərində qoyulub. Fəaliyyətə başladığı tarixdən 1993-cü ilə qədər Belarus Radioelektronika İnstitutu adlandırılıb. Qeyd etmək lazımdır ki, institut Belarus Texniki Universitetinin bazasında yaradılıb. 1993-cü ildən Belarus Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universiteti kimi fəaliyyət göstərir. Ali məktəb elmi tədqiqat və tədris mərkəzi olaraq informatika, radioelektronika və telekommunikasiya sahəsində mühəndislərin və elmi kadrların hazırlanmasında mühüm rol oynayır. Universitet fəaliyyətə başladığı dövdən indiyədək 44 min mühəndis, 745 elmlər namizədi, 70 elmlər doktoru hazırlayıb. İxtisasartırma institutu, elmi-tədqiqat hissəsi, aspirantura və doktorantura, təhsil metodikası idarəsi, gənclərlə tərbiyəvi iş idarəsi, informatizasiya və innovasiya işləmələri mərkəzi, kadrlar şöbəsi, hüquq şöbəsi, mühasibatlıq, maliyyə-plan şöbəsi, beynəlxalq əlaqələr idarəsi, tələbə şəhərciyi, informasiyaların mühafizəsi xidməti, tikilililərin ekspluatasiyası, təmiri və tikinti xidməti, əməyin mühafizəsi şöbəsi, "Braslav gölü" idman-sağlamlıq kompleksi, "İmpuls" qəzetinin redaksiyası, gənclik mərkəzi, yeyinti kombinatı DİRU-nun struktur bölmələridir. Universitetdə 10 fakültə fəaliyyət göstərir: kompüter layihələşdirilməsi, informasiya texnologiyaları və idarəetmə, radiotexnika və elektronika, kompüter sistemi və şəbəkəsi, telekommunikasiya, iqtisadiyyat mühəndisliyi, qiyabi təhsil, fasiləsiz və distant təhsil, universitetəqədər hazırlıq və peşəkar istiqamət, hərbi fakültə. Hazırda ali təhsil ocağında 38 kafedra var.

Belarus Həmkarlar İttifaqları Federasiyası (belar. Фэдэрацыя прафсаюзаў Беларусі) — Belarusun ən böyük milli həmkarlar ittifaqları birliyi. Mərkəzi ofisi Minsk şəhərində yerləşir. == Tarixi == Belarus Həmkarlar İttifaqları Federasiyası 1990-cı ildə yaranmışdır.1991-1995-ci illər ərzində daha 7 həmkarlar ittifaqı yarandı və beləliklə, Federasiyanın ətrafında artıq 31 təşkilat birləşdi. Bu təşkilatların xidmətində isə 31378 ilk, 454 şəhər, rayon həmkarlar ittifaqı komitəsi fəaliyyət göstərirdi. Zaman keçdikcə onların hər biri yetərincə güclü nüfuza malik oldular, sıralarını genişləndirdilər. Bəzi təşkilatlar artıq öz qəzetlərini də nəşr etməyə başladılar. == Məqsədi == Qurumun əsas məqsədi təşkilatların qüvvə və istiqamətini birləşdirmək, qarşıya qoyulan məsələləri kökündən həll etmək, ölkədə işçilərin hüquqlarını tam qorumaqdır. == Tərkibi == 24 sahə təşkilatını özündə cəmləşdirir. 4 milyon üzvü var (15.03.2011).

Belarus Hərbi Hava və Hava Hücumundan Müdafiə Qüvvələri (belarusca: Ваенна-паветраныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны Рэспублікі Беларусь) — Belarus Silahlı Qüvvələrinin tabeçiliyi altında fəaliyyət göstərən xüsusi hərbi birləşmədir. 1992-ci ildə Belarus ərazisində dislokasiya olunmuş Sovet Hərbi Hava Qüvvələrinin 26-cı Hava Ordusunun əsasında yaradılmışdır.5 may 1942-ci ildə Qərb cəbhəsinin hava qüvvələrinin əsasında 1-ci Hava Ordusu yaradılmışdır. 10 yanvar 1949-cu ildə rəhbərliyin əmrinə əsasən bu ordunun adı dəyişdirilərək 26-cı Hava Ordusu adlandırılmışdır. 1 may 1988-ci il tarixində SSRİ Müdafiə Nazirliyinin 0018 saylı qərarına əsasən 26-cı Ordu Belarus Hərbi Dairəsinin Hava Qüvvələrinin tərkibinə verilmişdir. 15 may 1992-ci ildə Belarus Respublikası Müdafiə Nazirliyinin 05 saylı əmrinə əsasən 26-cı Hava Ordusu Belarus HHQ-nin tabeçiliyinə verilmişdir. Belarus HHQ-nin Rusiya HHQ ilə çox yaxın əlaqələri var. == Qəzalar == 30 avqust 2009-cu ildə Polşanın Radom şəhərində Aviaşounun ikinci günü bir ədəd Su-27UBM döyüş təyyarəsi qəzaya uğramışdır.21 aprel 2010-cu ildə təlimlər zamanı iki ədəd MiQ-29 döyüş təyyarəsi toqquşmuşdur. Təyyarələrdən biri yerə təhlükəsiz şəkildə eniş edə bilsə də, digəri qəzaya uğramışdır.23 sentyabr 2010-cu ildə bir ədəd MiQ-29 qəzaya uğramışdır.29 noyabr 2011-ci ildə bir ədəd Mi-24 döyüş helikopteri Novye Zasimoviçi kəndi yaxınlığındakı meşəlik ərazidə qəzaya uğramış, nəticədə hər üç ekipaj üzvü həlak olmuşdur.12 iyun 2012-ci ildə bir ədəd Su-25 kiçik bir kəndin yaxınlığında qəzaya uğramışdır. Qəzanın baş vermə səbəbi pilot Nikolay Qridnyovun aşağı hündürlükdə manevr edərkən idarəetməni itirməsi olmuşdur.11 noyabr 2014-cü ildə bir ədəd MiQ-29 qəzaya uğramışdır.23 fevral 2017-ci ildə bir ədəd MiQ-29 havalanarkən mühərrikdə baş verən yanğın səbəbilə təyyarə qəzaya uğramış, pilot katapult edərək sağ qalmışdır. == Gələcək planlar == Gələcək planlara görə, Belarus Rusiyadan 18 ədəd Su-30K və ya Su-30KN tipi döyüş təyyarəsi almağı hədəfləyir.

Belarus Konstitusiya Məhkəməsi (belar. Канстытуцыйны Суд Рэспублікі Беларусь) — Belarusun konstitusiyanın şərhi və qanunların konstitusiyaya uyğunluğu məsələlərini həll edən səlahiyyətli orqanı. 1994-cü ildə qurulmuşdur. Məhkəmənin funksiyası konstitusiya ilə əlaqədar məsələlərdə ədaləti təmin etməkdir. Məhkəmə, həmçinin, milli qanunvericiliyin konstitusiya ilə ziddiyyəti məsələlərini həll edir. Qanunvericiliyə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsi hər biri ali hüquq təhsilli 12 hakimdən ibarətdir. Altı hakim Prezident, digər altı hakim isə Respublika Şurası tərəfindən təyin edilir. Təyinat üsulundan asılı olmayaraq, hakimlər 11 il müddətinə səlahiyyətlərini icra edirlər. == Xarici keçidlər == kc.gov.by/en/main.aspx — Belarus Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi saytı BMT-nin İnsan hüquqları Komitəsi Pastuxov Belarusa qarşı işində 1997-ci ildə Konstitusiya Məhkəməsinin hakimlərindən birinin buraxılması haqqında məsələyə baxır.

Belarus metallurgiya zavodu (belar. Беларускі металургічны завод; БМЗ) — Belarusun Jlobim şəhərində yerləşən qara metallurgiya zavodu. Müəssisədə ümumilikdə 11 min insan işləyir. Avropada öz təyinatına görə ən böyük müəssisə sayılır. "Belarus metallurgiya şirkəti" holdinqinin idarəedici şirkətidir. == Təşkilatlanma tarixi == Metallurgiya zavodu "Voestalpine" (Avstriya) və "Danieli" (İtaliya) və digər şirkətlərin dəstəyi ilə təşkil edilmişdir. Zavodun ilk istehsal gücü illik 700 min ton polad təşkil edirdi. Müəssisə ilk istehsalını 15 oktyabr 1984-cü ildə gerçəkləşdirmişdir. Belarus Metallurgiya Zavodunun ilk direktoru Derojant Levonoviç Akopov olmuşdur. == İstehsal strukturu == Belarus Metallurgiya Zavodu 4 strukturdan ibarətdir.

Belarus Milli Kitabxanası(bütöv adı — "Belarusiya Milli Kitabxanası" Dövlət Təşkilatı, belar. Дзяржаўная ўстанова «Нацыянальная бібліятэка Беларусі») — Belarusiyanın əsas beynəlxalq elmi kitabxanasıdır. Kitabxananın direktoru 2021-ci ilin may ayına qədər, pedaqoji elmlər doktoru, professor R. S. Motulski olmuşdur. == Binası == Bina 73.7 m hündürlüyündə (23 mərtəbə) və 115.000 ton ağırlığında (kitabları nəzərə almadan) rombikuboktaedrdir. Bina sahəsi 19,5 min kvadratmetrdir; binanın ümumi sahəsi - 113,7 min kvadrat metr, o cümlədən kitab depozitləri - 54,9 min kvadrat metr; binanın tikinti həcmi - 421,6 min m³, anbarlar daxil olmaqla - 200,6 min m³-dir. Yeni bina 5-10 kq daşıma qabiliyyətinə malik monoraylardan və konteynerlərdən ibarət olan Telelift avtomatlaşdırılmış ədəbiyyat çatdırma sistemi ilə təchiz edilmişdir. Yeni bina 5-10 kq daşıma qabiliyyətinə malik monoraylardan və konteynerlərdən ibarət olan Telelift avtomatlaşdırılmış ədəbiyyat çatdırma sistemi ilə təchiz edilmişdir.Binanın işıqlandırması, hər gün gün batanda açılan və gecə yarısına qədər işləyən, LED qruplarına əsaslanan 1985 m² çox rəngli ekrandır (media fasadı). Üzərindəki naxış və nümunələr dəyişir. == Tarixi == Belarus Milli Kitabxanası, 1922 -ci ildə BSSR Xalq Komissarları Sovetinin fərmanı ilə Belarus Dövlət Universitetinin (BSU) Belarusiya Dövlət və Universitet Kitabxanası olaraq quruldu. Açılış zamanı kitabxananın fondu cəmi 60 min nüsxədən ibarət idi ki, onlardan 1,1 min nəfər istifadə edirdi.