MƏHƏMMƏD

İslam əqidəsinə görə Allahın göndərdiyi sonuncu peyğəmbər (Xatəmül-Ənbiya), müsəlman ümmətinin dini lideri, Ərəbistanın ictimai-siyasi xadimi olmuşdur. Məhəmməd peyğəmbər Ərəbistanın Məkkə şəhərində miladi təqvimlə təxminən 570-ci ildə anadan olmuşdur. Onun soyu Qüreyş qəbiləsinin nüfuzlu Haşimilər soyundan idi. Atası Abdullah səfərdə olarkən Məhəmmədin dünyaya gəlməsindən az əvvəl Mədinə yaxınlığında vəfat etmişdir. Anası Əminə Məhəmmədi Həlimə adlı süd anasına vermiş və o onun yanında bir neçə il qalmışdır. Məhəmmədin altı yaşı olanda anası Əminə də vəfat etmişdir. Yetim qalmış Məhəmmədi babası Əbdülmüttəlib himayəsinə götürmüşdür. Əbdülmüttəlibin ölümündən sonra isə əmisi Əbu Talib Məhəmmədi öz oğlu kimi böyütmüş, onu tərbiyə etmişdir. O, Əbu Talibin evində qalmış, onun qoyunlarını otarmış, ticarət işlərinə cəlb olunmuşdur. Rəvayətlərə görə Əbu Talib Suriyaya ticarət məqsədi ilə getdikdə Məhəmmədi də özü ilə aparmışdır. Bəsrədə onlar Bəhirə adlı bir xristian rahibinə rast gəlmişlər və o, Məhəmmədin peyğəmbər olacağı müjdəsini vermişdir. Məhəmməd 15 yaşında olarkən qüreyşlilərin Qeys Əylan qəbiləsinə qarşı Ficar savaşında iştirak etmişdir. Döyüş zamanı o, öz əmilərinə ox verdiyi rəvayət olunur. Daha sonra gənc Məhəmməd ticarətlə məşğul olmuşdur. Xədicə adlı orta yaşlı varlı və nüfuzlu bir xanım ona mallarını Suriyaya aparıb satmağı həvalə etmişdir. Məhəmməd bu işi uğurla yerinə yetirdikdən sonra, Xədicənin etibar və etimadını qazanmışdır. Sonralar isə O, Xədicə ilə evlənmişdir. Bu izdivacdan onların dörd qız, bir oğlan övladları dünyaya gəlmişdir. Həyatının müəyyən dövründə Məhəmməd Məkkə yaxınlığındakı mağaralarda inzivaya çəkilib Allaha ibadət edirdi. Rəvayətlərə görə miladi 610-cu ilin Ramazan ayında 40 yaşlı Məhəmməd Hira dağında ibadətlə məşğul olarkən onun yanına Allahın ən böyük mələklərindən biri olan Cəbrayıl gəlmiş, Quranın (96: 1-3) ilk ayələrini ona oxumağı əmr etmişdir. Rəvayətlərə görə bu hadisədən sonra vəhyin arası kəsilmiş və o zaman Məhəmməd mənəvi sıxıntılar keçirmişdir. Ancaq sonra ayələrin nüzulu sürəkli davam etmişdir. İlk dövrlər Məhəmməd peyğəmbər dini yalnız qohumları və dostları arasında yaymış, açıq olaraq xalqa müraciət etməmişdir. Bir neçə il sonra isə o açıq dəvətə başlamışdır (Quran, 15: 94). Bu ayələr nazil olduqdan sonra Məhəmməd peyğəmbər, Haşim soyundan olan qohumlarını evinə toplamış, onları İslam dini ilə tanış etmişdir. Ancaq onlar onun peyğəmbərliyini tanımamışdırlar. Bundan sonra Məhəmməd Məkkədəki Səfa adlanan təpəyə qalxaraq məkkəlilər qarşısında çıxış etmiş, onları Allaha inanmağa, onun peyğəmbərlərini tanımağa, bütpərəstlikdən çəkinməyə çağırmışdır. Ancaq bu cəhd heç bir nəticə verməmişdir. Buna baxmayaraq Məhəmməd İslamı təbliğ etməkdə davam etmiş və bunun nəticəsi olaraq məkkəlilərin bir hissəsi onun peyğəmbərliyini qəbul etmişdirlər. Bundan narahat olan Məkkə başçıları onları təqib etmişdirlər. Buna görə də, müsəlmanların bir hissəsi Həbəşistana hicrət etmişdirlər. Daha sonra Məhəmməd başqa ərəb qəbilələri arasında İslamı təbliğ etməyə başlamışdır. Bu işdə onun ən böyük uğuru Mədinənin ərəb əhalisinin onun peyğəmbərliyini tanımağı olmuşdur. Miladi 622-ci ildə Məhəmməd peyğəmbər Məkkə müsəlmanları ilə birlikdə Mədinəyə hicrət etmiş və burada güclü müsəlman icmasını yarada bilmişdir. Bu icmanın əsasını Məkkədən köçən mühacirlərlə, Mədinənin Evs və Xəzrəc qəbilələrinin nümayəndələri olan Ənsarlar təşkil etmişdirlər. Bu şəhər dövlətdə qanunlara əsaslanan ictimai həyat təşkil edildi. Beləliklə, bütün ərəb qəbilələrinin qardaşlığı elan olundu. İslamı qəbul etməyən yəhudilərlə onların hüquqlarını qoruyan xüsusi anlaşma əldə edildi. Ancaq, sonra baş vermiş bir neçə ixtilaflar nəticəsində onlar şəhəri tərk etməli olmuşdurlar. Hicrətdən sonra müsəlmanlarla məkkəlilərin arasında döyüşlər başlamışdır. Bu döyüşlərdə Məhəmməd peyğəmbərin başçılığı ilə müsəlmanlar qalib gəlmişdirlər. Məkkənin fəth olunmasından sonra İslam bütün Ərəbistanda yayılmışdır. Məkkəyə daxil olan Məhəmməd peyğəmbər ərəblərin sitayiş etdikləri bütlərin darmadağın edilməsini əmr etmişdir. Məhəmməd peyğəmbər hicrətin 11-ci ilində Mədinədə vəfat etmişdir.