Neft terminlərinin izahlı lüğəti

  • Debit

    vahid zamanda təbi, yaxud süni mənbələrdən (qazma quyusu, adi quyu və s.) alınan maye və ya qaz həcmi

    Tam oxu »
  • Dehidrogenləşdirmə

    üzvi birləşmələrin molekulardan hidrogen ayırıb çıxarma prosesi. D.-dən neftin emalında yüksək oktanlı benzin istehsalı üçün geniş istifadə olunur

    Tam oxu »
  • Demulsasiya

    emulsiya əmələgətirmənin əksi olan proses, yəni bir-birinə qarışmayan iki mayedən birinin digərində kiçik damcılar şəklində bərabər yayılmasından ibar

    Tam oxu »
  • Depresator

    neft məhsularının donma temperaturunu aşağı salar. D. əsasən aşağı temperaturda işləyən mühəriklər üçün hazırlanan sürtkü yağının donma temperaturunun

    Tam oxu »
  • Dəniz neft mədəni

    su hövzələrinin altında yerləşən yataqlardan neft və qazın səmərəli çıxarılması və nəql olunmasını təmin edən qurğular kompleksi

    Tam oxu »
  • Dəniz yatağı

    bax: Dəniz neft mədəni.

    Tam oxu »
  • Dərin özülü qazma qurğusu

    dərinliyi 200 m-dən artıq dəniz neft yataqlarının istismarı üçün tətbiq edilən qazma qurğusu. O, stasionar və ya üzən neft platformaları üzərində qura

    Tam oxu »
  • Dərinlik nasosu ilə neftçıxarma

    nefti quyu dibindən Yer səthinə çıxartmaq üçün ən geniş yayılmış üsul. Bu üsula dərinliyi 3500 m-ə qədər olan quyulardan neft çıxarılır

    Tam oxu »
  • Dinamik səviyə

    neft istismar kəmərinin daxilindəki maye səviyəsi, quyudibi təzyiqi hesablamaq üçün ölçülür. D.s. lay təzyiqindən və çıxarılan mayenin miqdarından ası

    Tam oxu »
  • Distilə qurğusu

    neft emalı üçün qurğu. Burada xam neftin birinci emalı baş verir.

    Tam oxu »
  • Distiləetmə

    neft emalı prosesinin birinci mərhələsi. Distilə zamanı, xam neft distilə (rektifikasion) sütununun aşağı hisəsində qızdırılır

    Tam oxu »
  • Dizel yanacağı

    dizeldə işlədilən maye neft yanacağı iki qrup D.y. növündə istehsal olunur: 1) böyük sürətli dizelər üçün özlülüyü az olan distilat yanacaqları, 2) ya

    Tam oxu »
  • Dolamaçarx

    keçmişdə neft quyularının qazılmasında istifadə olunan quyuağzı avadanlıq.

    Tam oxu »
  • Duzsuzlaşdırma

    xam neftin tərkibindən duzun çıxarılması, əsasən neftayırma prosesindən qabaq edilir.

    Tam oxu »
  • Ehtiyatlar

    neft yatağı layında və ya qaz yatağında tapılmış karbohidratların (neft və təbi qaz) miqdarı.

    Tam oxu »
  • Exolot

    səs dalğasının maneyəyə çatıb, müəyən olunmuş vaxt intervalında geri qayıtmasına əsasən hər hansı bir məsafəni hesablamaq üçün qurğu

    Tam oxu »
  • Ekstraksiya

    maye və bərk madə qarışıqlarını həledici vasitəsilə qismən və ya tamamilə öz tərkib hisələrinə ayırmaq

    Tam oxu »
  • Elektrik dolma nasosu

    bax: Dərinlik nasosu ilə neftçıxarma.

    Tam oxu »
  • Elektrik karotajı

    axtarış və kəşfiyat məqsədilə qazılmış quyularda süxurların xüsusiyətlərinin və ardıcılığının elektrik üsulu ilə öyrənilməsi

    Tam oxu »
  • Elektrik kəşfiyat metodu

    geofiziki kəşfiyat metodlarından biri. Yer qabığını təşkil edən süxurların elektrik xasələrinin (əsasən xüsusi müqavimətin) fərqlənməsinə əsaslanır

    Tam oxu »
  • Elektrobur

    neft quyularını qazmaq üçün elektrik mühəriki ilə işləyən və valında qazıma baltası olan maşın. E.-la - ilk quyu 1940-cı ildə Bakıda Qala sahəsində qa

    Tam oxu »
  • Elevator

    neft quyularının yeraltı təmirində boru və ştanqları quyuya endirərkən onları tutan polad xamıt.

    Tam oxu »
  • Energetika

    enerji ehtiyatları, müxtəlif enerji növlərinin alınması, bir şəkildən başqa şəklə çevrilməsi, ötürülməsi və istifadə olunması məsələlərini əhatə edən

    Tam oxu »
  • Estakada

    yer və ya su səthindən müəyən hündürlükdə nəqliyat vasitələrinin, adamların, müxtəlif komunikasiya xətlərinin (su, qaz, boru kəmərlərinin və s

    Tam oxu »
  • Etilənmiş benzin

    etili benzin - antidetonasiya xasələrini yüksəltmək üçün etil mayesi qarışdırılmış benzin. Başqa neft növlərindən seçilsin deyə, etil mayesini boyayır

    Tam oxu »
  • Faydalı qazıntı yatağı

    sənaye əhəmiyətli təbi mineral xamal yığını. Adətən lay, damar, ştok, yuva formalarında olur. Bax: Yataq

    Tam oxu »
  • Faydalı qazıntılar

    Yer qabığında madi istehsal sahəsində efektiv istifadə oluna bilən üzvi və qeyri-üzvi mənşəli mineral aqreqatları; bərk, maye və qaz halında olur

    Tam oxu »
  • Faydalı qazıntıların geo

    kimyəvi axtarışları – faydalı qazıntı yataqlarını aşkara çıxartmaq məqsədi ilə metosfer, hidrosfer, atmosfer və biosferdə elementlərin paylanması qanu

    Tam oxu »
  • Fırlanma qazması

    neft, qaz, şaxta və s. quyuların qazılmasında tətbiq edilən qazma üsuları. F.q-nə rotorla qazma, turbin qazması daxildir

    Tam oxu »
  • Filtirat

    quyudan çıxarılan neftin, qazın və qumun qarışığı.

    Tam oxu »
  • Fitinq

    boru kəmərlərini birləşdirən detal. Boru kəmərlərinin budaqlanan, dönən yerlərində, bir boru kəmərindən digər diametrli boru kəmərinə keçid yerlərində

    Tam oxu »
  • Fontan armaturu

    fontan vuran neft və qaz quyularının ağzını kipləşdirmək, onlara nəzarət etmək və istismar rejimini tənzimləmək məqsədi ilə istifadə olunan quyuüstü a

    Tam oxu »
  • Fontan quyusu

    lay enerjisinin təsiri altında və ya quyudan neft çıxaranda neftli laylardan ayrılan qazın genişlənməsi nəticəsində fontan vuran quyu

    Tam oxu »
  • Fontan üsulu ilə neftçıxarma

    lay enerjisinin təsiri ilə quyulardan neftin, qaz-kondensatın yer səthinə qaldırılması.

    Tam oxu »
  • Fraksiya

    səpələnən və ya xırda parçalar şəklində olan bərk materialın və duru qarışığın (məs. neftin) müəyən əlamətə (hisəcik və ya dənəciklərin ölçüsünə, sıxl

    Tam oxu »
  • Fraksiyalarayırma distiləsi

    mayelər qarışığını fraksiyalara, yəni məhdud temperatur intervalarında qaynayan hisələrə ayırma prosesi

    Tam oxu »
  • Generator qazı

    yanacağın qazlaşdırılmasından əmələ gəlir;

    Tam oxu »
  • Generator qazı

    qaz yanacaq növlərindən biri: daş kömür, torf, mazut, koks və s. yanacaqları qaz generatorunda qazlaşdırmaqla alınır

    Tam oxu »
  • Geoloji axtarış

    faydalı qazıntı yataqlarının açılmasındakı işlərin məcmusu. G. a.-ın elmi əsasını tədqiq edilən sahədə faydalı qazıntıların ehtimal olunan yayılma xər

    Tam oxu »
  • Gili məhlul, yuyucu məhlul

    gilin suda dispers məhlulu; qazma prosesində işlədilir. Hazırlanmasında əsasən, bentonit gilindən istifadə edilir

    Tam oxu »
  • Hasilat sənayesi

    yerin təkindən, sudan və meşədən müxtəlif növ xamal və yanacaq hasil edən istehsal sahəsi. «Hasilatın pay bölgüsü» (HPB) – hazırda bazar iqtisadiyatın

    Tam oxu »
  • Hava qazı

    yanacağın qazlaşdırılmasından alınan məhsul. Qaz generatorlarında bərk qızdırılmış yanacağın hava ilə qarşılıqlı təsirindən yaranır

    Tam oxu »
  • Hidrafon, seysmik qəbuledici

    dənizdə seysmik kəşfiyat zamanı su qatlarından keçən və əks olunan səs dalğalarını tutmaq üçün akustik cihaz

    Tam oxu »
  • Hidravlik yarılma, layın hidravlik yarılması

    süxura özlü maye ( mineral yağlar, çox vaxt özlü neft, emulsiya və s.) vurmaq nəticəsində quyudibində yaranan təzyiq hesabına qazıma quyusu ətrafındak

    Tam oxu »
  • Hidravlik zərbə

    boruda maye axını sürətinin birdən-birə kəskin dəyişməsi. Boruda siyirtmənin tez bağlanması, turbin və ya nasosun işinin birdən-birə saxlanması nəticə

    Tam oxu »
  • Hidroforminq

    neft məhsularının emalı üsularından biri. Bax: Riforminq. «Holand sindromu» – bu terminin meydana gəlməsi ötən əsrin 50-ci ilərinin sonu, 60-cı ilərin

    Tam oxu »
  • Hidromonitor balta

    qazma baltası; neft, daş kömür və digər filizçıxarma mədənlərində süxuru dağıtmaq, yaxud bu prosesi sürətləndirmək üçün işlədilir

    Tam oxu »
  • Xam neft

    karbohidrogenlərin bəzi naftenlərin, həmçinin müxtəlif oksigenli, kükürdlü və azotlu birləşmələrin mürəkəb qarışığı

    Tam oxu »
  • Xamalın bölünməsi

    bax: «Hasilatın pay bölgüsü».

    Tam oxu »
  • Xəlilov açarı

    neft və qaz quyularının yeraltı təmirində nasos- kompresor borularını (diametri 20-dən 132m-dək) bağlamaq və açmaq üçün alət

    Tam oxu »