Əlmət rayonu

Əlmət rayonu (tatar. Әлмәт районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Respublikanın cənmub-şərqində yerləşir. İnzibati mərkəzi Əlmət şəhəridir.

Əlmət rayonu
Әлмәт районы
Bayraq[d] Gerb
Bayraq[d] Gerb

54°54′ şm. e. 52°18′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Almetyevsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 10 avqust 1930
Sahəsi
  • 2.503 km²
Hündürlük
 273 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 213.235 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Əlmət rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonun ərazisi 2542.93 km² -dir. Şimaldan Sarman, Zəy və Aşağı Kama, qərbdən Yeni Şimçə və Çirmeşən ilə, cənubdan Leninoqorsk və Buqulma ilə, şərqdə Aznakay rayonları ilə həmsərhəddir.

Ərazisinin orta hündürlüyü 200-300 m-dir. Kiçu, Stepnoy Zai və Ursalbaş çayları axır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ilə qədər rayonun ərazisi Samara əyalətinin Buqulma mahalına, 1930-cu ilə qədər isə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Buqulma kantonuna aid idi.

Rayon 10 avqust 1930-cu ildə təsis edilmişdir. Rayonun sərhədləri dəfələrlə dəyişdirilmişdir. 1959-cu ildə rayonun ərazisinə ləğv edilmiş Aktaş rayonunun bir hissəsi daxil olur. 1963-cü ildə Əlmət rayonu Aznakaey, Zəy, Yeni Çimşə və Pervomaysk rayonlarının bir hissəsinə çevrilir.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Əlmət ş. və Aşağı Matkan q.) rayon əhalisinin 80,47 % yaşayır.

İnzibati ərazi bölgüsü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əlmət rayonuna 2 şəhər və 35 kənd inzibati vahidliyi, həmçinin 98 yaşayış məntəqəsi daxildir[2].

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon respublikanın sənaye istehsalının təxminən 30% -ni (Kazan 16% təşkil edir) təşkil edir[3]. Neft sənayesinin (Almətneft, Yamaşneft, Elxovneft və s.) və emal sənayesinin (Əlmət rayonu Boru Zavodu, Əlmət Beton Məhsulları Zavodu, Əlmət Radio avadanlığı Zavopdu, Alnas, Bauluyks və s.) böyük müəssisələri vardır.

Nəqliyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas yollar: R-239 Kazan - Əlmət - Orenburq - Qazaxıstan sərhədi, 16A-0003 Yar Çallı - Əlmət, 16K-0077 Əlmət- Aznakay, 16K-0131 Kuzaykino (R-239) - Nurlat, 16K-0334 Əlmət - Muslim.

Rayonun cənubundan Qərbi Avropa - Qərbi Çin nəqliyyat dəhlizinin inşası davam edən avtomobil yolu keçir.

Əlmət - Aşağı Maktamaya qədər bir filialı olan Əgerce - Yar Çalnı - Akbaş dəmir yolu xətti var. Bölgədəki stansiyalar və dayanacaqları (şimaldan cənuba):

OP 95 km, Aktaş, OP 85 km, Əlmət, OP 74 km, Kulşaripovo, Minnibayevo, OP 54 km, Kerley, OP 48 km.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "Закон Республики Татарстан 31 января 2005 года N 9-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования "Альметьевский муниципальный район" и муниципальных образований в его составе»". 2018-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-08.
  3. ↑ Концепция территориальной экономической политики Республики Татарстан[ölü keçid]