Aznakay rayonu

Aznakay rayonu (tatar. Aznaqay rayonı, Азнакай районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Respublikanın cənub-şərqində yerləşir.

Aznakay rayonu
Азнакай районы
Bayraq[d] Gerb
Bayraq[d] Gerb

54°51′46″ şm. e. 53°04′31″ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Aznakayevo
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 30 oktyabr 1931
Sahəsi
  • 2.143,3 km²
Hündürlük
 301 m
Əhalisi
Əhalisi
  • 58.966 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Aznakay rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şimaldan Muslim, şimal-qərbdən Sarmanov rayonu, qərbdən Aktnış, cənubdan respublikanın Buqulma və Yutazı rayonları ilə, şərqdən Başqırdıstanın Bakalı və Şaran rayonları ilə həmsərhəddir.

İnzibati mərkəzi Aznakay şəhəridir.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon respublikanın cənub-şərqində yerləşir. Təbii baxımdan Şərqi Zakamyenin meşə-çöl zonasına daxildir. Relyef yüksək bir düzənlikdir. Yüksək yarusluluq, quruluş və yamacların açıq asimmetriyası ilə xarakterizə olunur. Ural dağları ərəfəsində, Buqulma yaylasındakı ərazi Buqulma-Belebey dağının şimal-şərqini tutur (Çatır-Tau dağı regional əlamətlidir və onun ayrılmaz hissəsidir) və geniş İk vadisinin sol sahilini bitişik İks-Zain su hövzəsi ilə əhatə edir[2][3]..

Rayon ərazisindəki çayların ümumi uzunluğu 780 km-dir. Ən böyüyü İk çayıdır (bölgədəki əsas çaylardan biridir). Üstəlik buradan onun qolları keçir: Styarle çayı (uzunluğu 54 km) və Mellya (36 km). Eyni zamanda İk və Styarle respublikada regional əhəmiyyətə malik təbii abidələrdir[4][5].

Rayonun ərazisi 2143.3 km²-dir. Ərazisinə görə Mamadış, Almetyev, Laişev və Nurlat rayonlarından sonra beşinci yeri tutur[6][7][8].

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ilə qədər rayon ərazisi Samara əyalətinin Buqulma rayonu və Ufa quberniyasının Menzelinski rayonunun bir hissəsi idi. 1920-1930-cu illərdə ərazi Buqulma kantonunun bir hissəsi olur[9].

Rayon 30 oktyabr 1931-ci ildə təsis edilmişdir. 1 fevral 1963-cü ildə ərazinin Əlmət rayonuna verilməsi ilə ləğv edilir. 12 yanvar 1965-ci ildə isə yenidən bərpa edilir.

Yaşayış məntəqələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Balan-Bulyak, Banki-Suxoyaş, Bulak, İrekle, Kamışlı, Kamışlı-Kul, Karamalı-Elqa, Katimov, Muslim, Myandey, Nijnı Suxoyaş, Oktyabr-Bulak, Tallı-Bullak[10].

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Romaşkin neft yatağının bir hissəsi Aznakay rayonunda yerləşir.

Bölgənin sənaye müəssisələri əsasən Aznakay şəhərində cəmləşmişdir. Burada neft-qaz kompleksi, maşınqayırma və metal emalı, yüngül və qida sənayesi müəssisələri vardır.

Nəqliyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bölgənin əsas yolları: Naberejnıe Çelnı (M7) - Aznakay - Oktyabrski (M5), 16K-0077 Aznakay-Əlmət, 16K-0078 Aznakay-Buqulma.

Dəmir yolları yoxdur. Rayonun cənub-qərb sərhəddindən bir qədər aralıda Buqulma hava limanı vardır.

Mədəniyyət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Regional “Mayak” qəzeti tatar və rus dillərində nəşr olunur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "АЗНАКАЕВСКИЙ МР". 2021-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-07.
  3. ↑ "Азнакаевский район". 2015-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-04.
  4. ↑ "Республика Татарстан". 2022-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-07.
  5. ↑ "Города и регионы РТ/ Азнакаевский район". 2017-11-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-07.
  6. ↑ "История района / Азнакаевский муниципальный район". 2015-02-04 tarixində arxivləşdirilib.
  7. ↑ "Азнакаевский район". 2020-06-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-07.
  8. ↑ "Азнакаевский район".[ölü keçid]
  9. ↑ "Азнакаевский район, Портал TatCenter.ru, 2014". 2017-11-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-07.
  10. ↑ "Постановление Кабинета Министров Республики Татарстан от 29 декабря 2005 года № 648 «Об утверждении перечня населённых пунктов, находящихся в отдалённых или труднодоступных местностях Республики Татарстан»". 2021-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-07.