Mendeleyevsk rayonu

Mendeleyevsk rayonu (tatar. Менделеевск районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayon respublikanın şimalında yerləşir. Respublikanın Alabuqa rayonu və Udmurtiya (Alnaş, Qraxov rayonları), Nijnekamsk su anbarı ilə isə Tatarıstanın Tukay və Əgerce rayonları ilə həmsərhəddir. Rayonun inzibati mərkəzi Mendeleyevsk şəhəridir.

Mendeleyevsk rayonu
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]

55°58′ şm. e. 52°22′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Mendeleyevsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1930
Sahəsi
  • 746,4 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 30.839 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Mendeleyevsk rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon respublikanın şimal-şərqində yerləşir, Prikamski iqtisadi rayonunun bir hissəsidir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon 10 avqust 1930-cu ildə Bondyujski rayonu olaraq qurulur (mərkəzi Bondyujski q). 1921-ci ilə qədər onun ərazisi Vyatka vilayətinə, 1921-ci ildən Alabuqaya daxil olur. 1928-ci ildən Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasınınn Çallı kantonuna aid olur. 20 yanvar 1931-ci ildə rayon ləğv edilir, ərazi Alabuqa rayonuna verilir. 10 fevral 1935-ci ildə rayon yenidən bərpa edilir. Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının inzibati vahidlərinin birləşdirilməsi nəticəsində 1 fevral 1963-cü ildə Bondyujski rayonu ləğv edilir, ərazisi Alabuqa rayonuna verilir. 11 avqust 1967-ci ildə şəhər tipli qəsəbə Bondyujski regional tabeçiliyə çevrildiir və Mendeleevsk adlandırılır. 15 Avqust 1985-ci ildə Alabuqa rayonundan ayrılan Mendeleyevk rayonunun inzibati mərkəzi olur.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Mendeleyevsk şəhəri) rayon əhalisinin 73,7% -i yaşayır.

Milli tərkib

Rayon əhalisi tatarlar (52,8,3%), ruslar (35,6%), udmurdlardan (4,4%) və marilər (4,0%) ibarətdir[2].

Yerli özünü idarəetmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mendeleyevsk rayonu ərazisinə 1 şəhər və 14 kənd inzibati vahidliyi daxildir. Rayon ərazisinə ümumilikdə 38 yaşayış məntəqəsi daxildir[3].

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mendeleevsk rayonu əsasən kimya məhsulları, mineral gübrələr, neft istehsalı, səmt qazı ilə xarakterizə olunan inkişaf etmiş bir sənaye-kənd təsərrüfatı bölgəsidir. Tikinti materialları sənayesi və yüksək keyfiyyətli yeraltı mineral suları kimi əhəmiyyətli xammal ehtiyatları mövcuddur.

Kənd təsərrüfatı sektorunda çovdar, arpa, yulaf, noxud, kartof və digər tərəvəzlər, yem üçün çuğundur və qarğıdalı yetişdirilir. Mal-qara, donuz, at kimi heyvandarlığın sahələri inkişaf etmişdir. Üstəlik burada tülkü, gəlincik, qütb tülküsünün xəz dərisinin işləmə müəssisələri fəaliyyət göstərir

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав населения Республики Татарстан" (PDF). 2012-11-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-29.
  3. ↑ "Закон Республики Татарстан от 31 января 2005 года № 29-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования „Менделеевский муниципальный район" и муниципальных образований в его составе»". 2018-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-15.