Zəy rayonu

Zəy rayonu (tatar. Zəy rayonı, Зәй районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayon respublikanın şərqində yerləşir. Respublikanın Tukay, Sarman, Əlmət, Aşağı Kama rayonları ilə həmsərhəddir. İnzibati mərkəzi Zəy şəhəridir.

Zəy rayonu
Bayraq
Bayraq

55°23′ şm. e. 52°04′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Zainsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 10 fevral 1935
Sahəsi
  • 1.861,6 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 53.731 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Zəy rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ilə qədər Zəy rayonunun ərazisi Ufa vilayətinin Minzələ qəzasının bir hissəsi olur[2]. 1920-ci ildə Minzələ qəzası yeni qurulan Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının tərkibinə daxil olur.

Rayon 10 fevral 1935-ci ildə təsis edilmişdir. 1 fevral 1963-cü ildə ərazinin Almət və Tukay rayonlarına verilməsi ilə ləğv edilir. 1 fevral 1972-ci ildə bərpa edilir.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Zəy şəhəri) rayon əhalisinin 73,45 % -i yaşayır.

Milli tərkib

Tatarlar - 57,5%, ruslar - 39,2%, çuvaşlar - 1,4% [3]

Yerli özünü idarəetmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zəy rayonu ərazisinə 1 şəhər və 22 kənd inzibati vahidliyi daxildir. Rayon ərazisinə ümumilikdə 86 yaşayış məntəqəsi daxildir.

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon iqtisadiyyatının əsas sahəsi kənd təsərrüfatıdır. Yazlıq buğda, qışlıq çovdar, şəkər çuğunduru, arpa və s. əkilir. Etlik və südlük heyvandarlıq inkişaf etdirilir[4].

Volqa bölgəsində ən böyük olan Zəy dövlət elektrik stansiyası Zəy rayonunda yerləşir. Maşınqayırma (TatEK, Mefro Uilz, Zəy metal konstruksiyalar zavodu "Timer"), yeyinti sənayesi (əy şəkər zavodu, Zəy kraker şirkəti, Zəy çörək qəbulu, Zəy çörək zavodu, Vamin - Zəy süd fabriki) inkişaf etmişdir.

Nəqliyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas yollar: 16A-0003 Yar Çallı - Zəy - Almət, 16K-0858 Zəy - Şremetyevka, 16K-0862 Zəy - Sukarevo, 16K-0818 Zəy - Sarmanovo.

Ərgerce - Yar Çallı - Kuybışev dəmir yolunun Akbaş dəmir yolu xətti ərazini şimaldan cənuba keçir. Bölgədəki stansiyalar və dayanma nöqtələri (Yar Çallıdan)

Beqişevo, D 144 km, Zıça, D 136 km, Zəy, D 119 km, Svetloye Ozero, D 103 km, Mavrino. Daha əvvəl mövcud olan Zəy - Kama Alanı (AES) dəmir yolu xətti 1990-cı illərdə sökülmüşdür.

Zəydən 30 km məsafədə Beqişevo hava limanı yerləşir.

KİV

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zəy üfüqləri və Yeni Zəy regional qəzetləri tatar və rus dillərində nəşr olunur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "В. В. Ермаков «Челнинская история»". Archived from the original on 2010-09-10. İstifadə tarixi: 2020-06-14.
  3. ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав населения Республики Татарстан" (PDF). 2012-11-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-23.
  4. ↑ "Портал муниципальных образований РТ". 2009-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-14.