Leninoqorsk rayonu

Leninqorsk rayonu (tatar. Лениногорск районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayon respublikanın cənub-şərqində, Stepnoy zaya çayının yuxarı axarı boyunca uzanır.

Leninoqorsk rayonu
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb

54°35′55″ şm. e. 52°26′32″ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Leninoqorsk
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 1.843,2 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 79.506 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Leninoqorsk rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rayonun inzibati mərkəzi Leninoqorsk şəhəridir.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şimaldan Əlmət, şərqdən Buqulma ilə, qərbdən respublikanın Çirmeşən rayonları ilə, cənubdan Samara vilayəti ilə (Şentalinski və Klyavlinski rayonları) həmsərhəddir. Uzunluq istiqamətində 63 km, meridian istiqamətdə 33 km-dir.

Ərazi meşə-çöl zonasında, mülayim kontinental iqlim bölgəsində yerləşir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1905-ci ildə Stolıpin islahatlarından sonra rayonun ərazisində bir kənd meydana gəlir: Novo-Elxovo, Akkul, Novaya Çerşila, Maryanovka, Malaxovka, Voljanka, Stepnoy Zay. 1910-cu ilə qədər bu bölgədə 55 015 nəfər yaşayırdı. 1917-ci il inqilabından sonra Buqulma qəzasında kənd volost sovetlərinin və Sovetlərin ilk rayon qurultayına deputatlar seçilir. 1918-1920-ci illərdəki vətəndaş müharibəsi zamanı ordu indiki Leninogorsk vilayətinin ərazisindən dörd dəfə keçir. Burada şiddətli döyüşlər gedir[2].

1921-ci ildə quraqlıq Volqa, Ural, Qafqaz, Krım və Ukraynanın bir hissəsinnə böyük təsir edir. Nəticədə dəhşətli qıtlığa səbəb olur. Bu da indiki Leninogorsk rayonunun ərazisini əhatə edir. Həmin il rayon əhalisinin üçdə bir hissəsi aclıqdan ölür. Ailələrin acından tam olaraq qırılırdılar. Bununla əlaqədar olaraq, ac uşaqlar üçün Promqol yeməkxanası təşkil edilir.

1930-cu ildə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası rayonlara ayrılır. Beləliklə, Buqulma kantonunun yerində Şuqer, Buqulma, Çirmeşən, Bavlı, Əlmət, sonralar Aznakay rayonları qurulur. 10 fevral 1935-ci ildə isə Novopismyanski rayonu qurulur. 1930-cu ilin sonlarında rayonda iki xəstəxana və Aşağı-Çirmeşən dispanseri qurulur. Bir çox böyük yaşayış məntəqələrində tibb mərkəzləri açılır. 1933-cü ildə rayon ərazisində Bakirovo kurortu qurulur[3]. Böyük məskunlaşma ərazilərində klublar və kitabxanalar, kolxoz-sovxozlarda dövlət teatrları qurulur. 1937-ci ildə Stara Pismyankadan 7 km məsafədə Bugulma hava limanı açılır.

1938-ci ildə Tatarıstanın cənub-şərqində yeni bir kəşfiyyat dalğası qeydə alınır, sürətlə inkişaf edən ölkə getdikcə daha çox mənbəyə ehtiyac duyur. Zelyonaya Roşa adlanan ilk neftçilər kəndi meydana gəlir.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Leninoqorsk şəhəri) rayon əhalisinin 75,86% -i yaşayır.

Demoqrafiya

2008-ci ildə 1 min nəfərə doğuş nisbəti 11,2%, ölüm 14,6% təşkil etmişdir.

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya Siyahısına alınmasına görə bölgə əhalisi tatarlar (51,5%), ruslar (37,0%), mordovalılar (4,6%) və çuvaşlardan (4,5%) ibarətdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "Лениногорск, город (Республика Татарстан)". 2012-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-09.
  3. ↑ "Уникальная здравница Татарстана — санаторий «Бакирово»". 2010-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-17.