Təteş rayonu

Təteş rayonu (tatar. Тәтеш районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayon respublikanın cənub-qərbində, Kuybışev su anbarı sahilində yerləşir. Respublikanın Bua, Apas, Kama Tamaqı rayonları ilə, Ulyanovsk vilayətinin (Tsilninski, Ulyanovsk rayonları), su anbarının sahilləri boyunca respublikanın Spas rayonu və Ulyanovsk vilayətinin Staromainski, Çerdaklinski rayonları ilə həmsərhəddir.

Təteş rayonu
Тәтеш районы
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb

54°56′19″ şm. e. 48°49′42″ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Tetüşi
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1930
Sahəsi
  • 1.632 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 22.424 nəf. (1 yanvar 2018)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 884373
Poçt indeksi 422370
Rəsmi sayt
Təteş rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İnzibati mərkəzi Təteş şəhəridir.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonun ərazisində Təteş (hündürlüyü 235 m-ə qədər), Şuçye və Undorsk dağları mövcuddur.

Ən böyük çay Sviyaqadır. Digər böyük çayları (ümumi uzunluğu 20 km-dən çox): Ulema, Kiln və onun hövzəsi Bedenqa, Mordova (Volqanın qolu).

İqlimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təteş rayonu Volqa önü iqlim bölgəsinə aiddir. Bölgədə nisbətən nəm və isti yay, sərin və mülayim qarlı qışlar olur.

Yerləşmə mövqeyiinə görə respublikanın ən isti bölgəsidir. Bundan əlavə, yüksək yaylada yerləşən ərazisi də ən yaxşı nəmlənmiş ərazilərdən biridir. İqlim şəraiti mülayim zonanın əksər bitkilərinin becərilməsi üçün əlverişlidir (orta gündəlik temperatur + 10 ° -dən yuxarı olduğu dövrdəki hava istiliyinin cəmi 2150-22250 ° -ə çatır). İllik yağıntı 520 mm-dir. İsti mövsümdə 335 mm yağıntı düşür. Bəzi illərdə torpaqda nəmlik çatışmazlığı və 0.6-dan aşağı bir hidrotermal əmsal olur; iyul ayında intensiv su rejimi qismən quraqlıq üçün şərait yaradır. Quru küləklər ildə 10-11 gündən çox olmayaraq təkrarlanır. İllik buxarlanma 594 mm-dir. Şaxtasız dövr əsas taxıl, sənaye bitkiləri və bağçılıq bitkilərinin yetişmə müddətlərini aşaraq 136 gün davam edir. İyulun orta temperaturu + 19,5° C-dir. Mütləq maksimum temperatur + 36 ° C-dir.

Tatarıstanın əksər bölgələrinə nisbətən qışI soyuq, lakin bir qədər yumşaqdır. Yanvar ayının orta temperaturu - 13,5 °, mütləq minimum temperaturu isə - 44 ° C-dir. İlk payız şaxtası orta hesabla sentyabrın 27-də, son yaz şaxtası isə 13 mayda baş verir. Bəzən nadir illərdə iyun ayının ilk ongünlüyündə şaxtalar müşahidə olunur. Qar örtüyü 150 gün davam edir: 16 noyabrdan 13 aprelə qədər.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Təteş ş.) rayon əhalisinin 50,52 % -i yaşayır.


Milli tərkib

Rayon ərazisi bir neçə millət üçün ənənəvi yaşayış yeridir: say baxımından birinci yeri ruslar tutur - 35,7% (bu respublikanın bütün bölgələri arasında ilk yerlər üçün minimum göstəricidir), tatarlar - 32,7%, çuvaşlar - 20,9%, mordvalılar - 9,6% (respublikada mordoviyalıların ən çox olduğu rayondurı). Dini baxımından əhalisi provaslav və müsəlmandır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]