Buqulma rayonu

Buqulma rayonu (tatar. Bөgelmə rayonı, Бөгелмә районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Respublikanın şimalında yerləşir. İnzibati mərkəzi Buqulma şəhəridir.

Buqulma rayonu
Bayraq[d] Gerb
Bayraq[d] Gerb

54°32′ şm. e. 52°52′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Buqulma
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 10 avqust 1930
Sahəsi
  • 1.408,6 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 101.975 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Buqulma rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonun ərazisi 1408.6 km²-dir. Respublikanın cənub-şərqində yerləşir. Respublikanın Əlmət, Leninoqorsk, Aznakay, Bavlı, Yutmazı rayonları, Samara vilayəti (Klyavlinski rayonu) və Orenburq vilayəti (Severnı rayonu) ilə həmsərhəddir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ilə qədər rayonun ərazisi Samara vilayətinin Buqulma rayonu, 1920-1930-cu illərdə Buqulma kantonunun bir hissəsi olur. Çağdaş rayon isə 10 avqust 1930-cu ildə qurulmuşdur.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalisi: 51,6 min nəfər (kişilər - 23,9, qadınlar - 27,7). Bunlardan 56,6% -i ruslar, 35,4 %-i tatarlar, 2,5 %-i çuvaşlar və 2,3 %-i marilər.

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Buqulma şəhəri və Karabaş q.) rayon əhalisinin 84,63% -i yaşayır.

Mədəniyyət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dram Teatrı.

Buqulma Yerli Diyarşünaslıq Muzeyi.

Yaroslav Qaşek Ədəbi və Xatirə Muzeyi.

Regional Buqlma Avazı (Buqulmanın səsi) və Buqulma qəzeti adlı qəzetlər tatar və rus dillərində nəşr olunur.

Görməli yerləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Spass kəndindəki XVIII əsrə aid kilsə.

Müqəddəs Maykl Arxangel Kilsəsi (1898-1902).

Klyuçi kəndindəki Petropavlovsk Kilsəsi (1841).

Petrovka kəndində (Petrovski kənd yaşayış məntəqəsi) su dəyirmanı (XIX əsrin sonu).

Soldierskaya Pismyanka kəndindəki İlin Kilsəsi (1827).

Sula kəndindəki Boqoyavlenskaya kilsəsi (1806)

Çirkovo kəndindəki Dionisevskaya kilsəsi.

Elm və təhsil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Neft Tədqiqat və Dizayn İnstitutu.

Ural-Volqa bölgəsinin elmi-texnoloji mərkəzi

Tatneftegeofizika ASC.

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zavodlar: mexaniki, elektrik avadanlığı, Nefteavtomatika, kərpic, dəmir-beton məhsulları, mexaniki təmir, çini qablar, mebel fabriki, tikinti konstruksiyaları kombinatı (iflas, 1993). İstneftegeofizika İstehsalat Birliyi.

Yeyinti sənayesi: ət (iflas, 2012), süd (2005-ci il, Qazan Südünün bir emalatxana hissəsi oldu), pivə zavodu (1992-ci ildə bağlandı), spirtli içki fabriki (2012-ci ildə bağlanmışdır), bir çörək zavodur (iflas) və s.

Bölgədə buğda, arpa, yulaf, qarabaşaq, noxud, çovdar və yem otları əkilir. Mal-qara, donuz, qoyun, at, toyuq yetişdirilir. Xəz dəri məlulatları hazırlanan müəssisələri vardır. Rayonda arıçılıq mövcuddur.

Bitum, tikinti qumu, gil, əhəng daşı, dolomit yataqlarına sahibdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]