Mahmudavar — Azərbaycan Respublikasının Masallı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.[2]
Mahmudavar | |
---|---|
38°53′36″ şm. e. 48°42′14″ ş. u.HGYO | |
Ölkə | Azərbaycan |
Rayon | Masallı rayonu |
Tarixi və coğrafiyası | |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi | 7621 (2017) nəfər |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Poçt indeksi | AZ4429[1] |
Mahmudavar toponimində "Mahmud" - şəxs adı, "a" - birləşdirici səs, "var" - isə ünsürdür. "Var" ünsürü ilə bitən respublikamızda 20-dən çox oykonim mövcuddur. Mahmudavar Mahmud adlı şəxsin yurdu, onun kəndi mənasında işlənir. Qədim türk tayfalarından birinin "Avar" adlandığını nəzərə alsaq, Mahmudavar toponimində işlədilən Mahmud şəxs adını Avar tayfasına mənsub olması kimi qəbul etmək olardı. Əgər Mahmudavar "-avar" sonluğu ilə bitən toponimlər arasında yeganə yaşayış yeri olsa idi. "Var" sözü qədim İran dillərində düzəltmə formaları ilə şəhər, qala, divar, yeraltı ev, zirzəmi, qazma mənalarında işlənir. Y.Buşuyev yazır ki, "var" sözü tayfa, nəsil, ailəyə aiddir. O, misal gətirdiyi oykonimlər içərisində Mahmudavarın da adını çəkir. "Var" sözü azərbaycanca "köç yeri", hər hansı bir icmanın yurdu mənasında işlənir. (Tofiq Əhmədov - "Azərbaycan toponimikasının əsasları" səh.179, bur.1991) Mahmudavar kəndində Mahmud şəxs adı ilə bağlı qala, çay və su anbarı vardır. Görünür, bu şəxsin kəndlə sıx bağlılığı olmuşdur. Mahmudavarın əvvəlki adı Mədodur. Bu yaşayış yeri talış dilində olan Mədo adını bugünədək saxlamışdır. Yaşlı nəslin fikrincə, "Mədo" sözünün mənası "muncuq ağacı" deməkdir. Nəql olunur ki, vaxtilə bu ərazidə dənəsindən bəzək şeyləri, muncuq hazırlanan ağaclar bitirmiş. "Mə"- talışca muncuq, "do"- isə ağac deməkdir. Fikrimizcə, Mədo (Mado) sözü Madon sözündən yaranışdır. Bu sözün kökü olan "Mad"- Səid Nəfisinin fikrincə, madlardan (midiyalılardan) yadigar qalmış, -on isə cəm şəkilçisidir. Mad tayfaları ilə bağlı olan toponimlər muasir İranın şimal-qərb hissəsində bu günədək qalır. Belə yaşayış yerlərindən Madoabad, Madi və.s toponimləri göstərə bilərik. (V.İ.Savina - "Onomastika Vostoka" səh.140-141, bur.1980). Yaşadığımız ərazinin vaxtilə qədim Midiya dövlətinin tərkibində olduğunu və talışların isə midyalıların varisi olmasını nəzərə alsaq, Mədo (Mado) toponiminin yaranması ilə bağlı söylədiyimiz mülahizəyə şübhə yeri qalmır. Fikrimizi kəndin ərazisində tapılmış Midmiya dövrünə aid kiçik tunc xəncərlər və digər maddi-mədəniyyət nümunələri bir daha sübut edə bilər. (Bax: Tarix, fəlsəfə, hüquq" jurnalı, N2, 1970). Rus qaynaqlarında da bu toponim "Madjo" şəklində qeyd olunur. Belə bir qənaətə gəlmək olar ki, kəndin qədim adı Mədo (Mado) olmuş, türkdilli tayfaların təxminən XI-XIII əsrlərdə burada məskunlaşması ilə əlaqədar bu yaşayış yeri iki ad daşımağa başlamışdır.[3]
1886-cı ildə ailələr üzrə aparılmış siyahıyaalmaya əsasən Bakı quberniyası, Lənkəran qəzası, Mahmudavar kənd cəmiyyəti tərkibinə daxil olan Mahmudavar kəndində 115 evdə şiə etiqadlı müsəlman talışlardan ibarət 748 nəfər (426 nəfəri kişilər, 322 nəfəri qadınlar) əhali yaşayırdı.
1981-ci ildə kəndin əhalisi 3228 nəfər olmuşdur.[4]
2009-cu il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən Mahmudavar əhalisi 6520 nəfər (3278 nəfəri kişi, 3242 nəfəri qadın) olmuşdur.[5]
2017ci ilə görə əhalisi 7621 nəfərdir.[6] Hazırda 2006 təsərrüfat var.
Mahmudavar kəndi Masallı rayon mərkəzindən 17 km cənubda, Lənkəran şəhəri ilə həmsərhəddir. Talış dağlarının ətəyində, düzənlik ərazidə yerləşir.
Mahmudavar şimal tərəfdən Hişkədərə, Türkoba və Şatıroba, cənubdan Lənkəran rayonunun Boladi, Zövlə kəndləri ilə, qərbdən Talış dağları, şərqdən Xəzər dənizinə boylanan digər kənd və yaşayış yerləri ilə əhatə olunmuşdur. Ərazisinə və coğrafi mövqeyinə görə Mahmudavar rayonun digər kəndlərindən fərqlənir. Kəndin ərazisindən dənizə tərəf 3 çay - Qamaş, Mahmud və Sığbas çayları axır. Rayonun ərazisində bu qədər çayı olan ikinci bir kənd yoxdur.[7]