İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Çağırış siqnalı

    bədahətən (özündən asılı olmayan) formalaşdırma elementi; radiostansiyanın şərti işarəsidir ki, buna görə radioəlaqə yaratdıqda və danışıq aparanda o

    Tam oxu »
  • Çoxdilli lüğət

    üç və daha çox bir-biri ilə müqayisə (tutuşdurulan) edilən tərcümə lüğəti.

    Tam oxu »
  • Çoxdilli situasiya

    bu, sistemə bir neçə tərcümə dilinin maşın lüğəti yerləşdirildiyi halda baş verir, məsələn, «mütərcimin avtomatlaşdırılmış iş yeri», avtomatlaşdırı

    Tam oxu »
  • Çoxdillilik

    1. Bir neçə dili mükəmməl bilmək; 2. Konkret ərazidə bir neçə dilin olması.

    Tam oxu »
  • Çoxfunksionallıq

    müxtəlif nitq hissələrinin formaca bir-birinə uyğun gəlməsi, bununla belə bəzi hallarda bu hissələr mənaca yaxın, bəzi hallarda isə bu sözlər mənaca

    Tam oxu »
  • Çoxpilləli tipik ayırma, seçmə

    çıxarış ayırma, seçmə əsas bütövün ardıcıl olaraq kommunikativ - funksional əlamətə görə həmcins yarımqruplara (yarımmövzulara) bölünməsini nəzərdə

    Tam oxu »
  • Daha böyük informasiya yükünə malik sözü seçmə metodu

    məna təhlili metodlarından (ardıcıl tərcümənin yazıya alınması sistemində istifadə olunur) biridir, bu zaman açar informasiyası rolunu oynayan sözlər

    Tam oxu »
  • Daimi uyğunluq (müvafiqlik)

    1. (məsələn, terminlər, coğrafi adlar, qabaqlayıcı yazılar, sitatlar, atalar sözü və s.). 2. Daimi uyğunluq, həm də ekvivalent müvafiqlik deməkdir

    Tam oxu »
  • Danışıq dili

    bu, ədəbi dilin kodlaşmamış forması olan kitab dilinə qarşı duran xüsusi üslubi həmcins funksional sistemdir

    Tam oxu »
  • Danışıq klişesi

    danışıq dilində istifadə edilən stereotip deyim. Danışıq klişesinin fərqləndirilməsi təlimdə kommunikativliyin realizasiyasına kömək edir

    Tam oxu »
  • Dar sintaktik kontekst

    bu, konkret sözün, söz birləşməsinin, yaxud cümlənin işlədildiyi sintaktik konstruksiyadır.

    Tam oxu »
  • Daralma (daraldılma)

    tərcümə praktikasında konkretləşməyə müvafiq olan semantik transformasiya.

    Tam oxu »
  • Deyim mənası

    1. Məlumatın invariantı, yəni məlumatı ötürən, yaxud alanın şüurunda bu məlumatın gerçəklik situasiyası ilə uyğunlaşması

    Tam oxu »
  • Dərinləşdirilmiş yenidən kodlaşdırma

    orijinalın dərinləşdirilmiş strukturunun (bunula belə, səthi strukturda kənarlaşmalar ola bilər) tərcüməsi

    Tam oxu »
  • Diaxron tərcümə

    qeyri-müasir ədəbi mətnin (tarixən əvvəl mövcud olmuş) müasir tərcüməsi.

    Tam oxu »
  • Diqqətli auditoriya

    sayca daha böyük qapalı auditoriya.

    Tam oxu »
  • Dil daxilində tərcümə

    bax: transformasiya, dildaxili tərcümə.

    Tam oxu »
  • Dil modeli

    bu, linqvistik hadisələrin cəmi, daha doğrusu, elə mexanizmdir ki, o leksik vahidlər və qaydaların düzgün, zəncirvari qrammatik qaydalara uyğun olar

    Tam oxu »
  • Dil modeli

    bu, linqvistik hadisələrin cəmi, daha doğrusu, elə mexanizmdir ki, o leksik vahidlər və qaydaların düzgün, zəncirvari qrammatik qaydalara uyğun olar

    Tam oxu »
  • Dil sistemaltısı

    mətnin nisbətən müstəqil hərəkət (fəaliyyət) qruplarının kommunikativ fəaliyyətin sistemaltı kimi sıxılmış modelin hissəsi

    Tam oxu »
  • Dil üslubu

    1. Seçim, uyğun işlənmə və dil vasitələrinin təşkilində xüsusiyyətləri ilə xarakterizə olunan növ müxtəlifliyi məlumat vəzifələri ilə səciyyələnir

    Tam oxu »
  • Dil üslubu

    dil sisteminə mənsub əlamətlərin reallaşması kimi götürülən üslub. Dildə funksional və ekspressiv ifadə vasitələrinin işləndiyi üslub

    Tam oxu »
  • Dilarası analogizmlər

    bax: tərcüməçinin yalançı dostları.

    Tam oxu »
  • Dilarası əlaqələrinin alt sinifləri

    bax: dilarası əlaqələr.

    Tam oxu »
  • Dilarası (interlinqvistik) tərcümə

    iki təbii dil sistemləri arasında həyata keçirilən tərcümə.

    Tam oxu »
  • Dilarası intersemiotik tərcümə

    iki semiotik sistem arasında həyata keçirilən tərcümə. Burada əsasən, semiotikaarası transformasiyadan, məsələn, ədəbiyyat dilindən film (kino) dilin

    Tam oxu »
  • Dilarası kommunikasiya (ünsiyyət)

    dil hüdudlarından (sərhədlərindən) kənara çıxan kommunikasiya.

    Tam oxu »
  • Dilarası omonimiya

    iki və daha artıq müqayisə edilən dillərin zahiri və semantik paralellik yaradan oppozisiyası (qarşılığı), daha doğrusu (iki dilin müqayisəsi zamanı

    Tam oxu »
  • Dilarası omonimlər

    bax: tərcüməçinin yalançı dostları.

    Tam oxu »
  • Dilarası situasiya

    bu, elə bir dilarası situasiyadır ki, bu zaman ünsiyyət prosesində iki dildən istisfadə olunur.

    Tam oxu »
  • Dilarası tərcümə

    1. Bir dildən digər dilə tərcümə, ikidilli (qoşadilli) situasiyada tərcümə, dilarası kommunikasiya şəraitində tərcümə; 2

    Tam oxu »
  • Dildaxili tərcümə

    vahid dil sistemi çərçivəsində mətnin, yaxud onun elementlərinin transformasiyası. Bu, semantik sinoni19 mika səviyyəsində həyata keçirilir (mətndə iz

    Tam oxu »
  • Dilin lüğət vahidi

    lüğət məqalələrində başlıq bildirən söz.

    Tam oxu »
  • Dilin makrolinqvistik təsviri

    dil sisteminin əsaslandırılmış qarşılıqlı ekstralinqvistik hadisələrlə tərcümə obyektinin mövcudluğu şərtlərinin və quruluşunun predmetini müəyyənlə

    Tam oxu »
  • Dilin semantik-sintaktik modeli

    semantik və sintaktik əlaqələrin orqanın birləşməsini nəzərdə tutan dil modeli.

    Tam oxu »
  • Dilin statistik modeli

    dilaltı alınmış funksional - kommunikativ modelin təşkil olunmuş strukturunda duran modeldir ki, onun köməyi ilə tezlik lüğətləri seriyasının yaradıl

    Tam oxu »
  • Dilin statistik modeli

    dilaltı alınmış funksional-kommunikativ modelin təşkil olunmuş strukturunda duran modeldir ki, onun köməyi ilə tezlik lüğətləri seriyasının yaradılma

    Tam oxu »
  • Dilin struktur səviyyəsinin təşkili

    tərcümənin stratifikasiyaya müvafiq mətn səviyyələrinə görə realizasiyası təsnifatı. Bədii tərcümə heç də yalnız bir səviyyədə realizə olunmur, o ç

    Tam oxu »
  • Dillərarası uyğunluğun statistik sxemi

    əsas etibarı ilə müqayisəli dilçiliyə meyillənir və tərcümə nəzəriyyəsi üçün son dərəcə məhdud dəyərə malikdir

    Tam oxu »
  • Diskurs

    filoloji ədəbiyyatda geniş yayılmış termin (frans. discours, lat. dis-curere - ora-bura, müxtəlif tərəflərə qaçmaq) fransız dilində ənənəvi olaraq “m

    Tam oxu »
  • Diskursiv praktika

    dil baxımından müəyyən məna yaxın funksiyal alternativ dil vasitələrindən istifadə tendensiyasıdır. (Gerçəkliyin variativ interpretasiyası)

    Tam oxu »
  • Doğruluqlar lüğəti

    bu, bir tərəfdən, düzgün, doğru söz işlətmə və forma yaradıcılığı məsələləri ilə bağlı təkliflər, digər tərəfdən, müvafiq normaların pozulmasına qa

    Tam oxu »
  • Dövrə (oborot)

    1. Tezliklər lüğətində dövrə iki və daha artıq sözformalardan (adətən, beşdən artıq olmayaraq) olan xətti mətn ardıcıllığı hesab olunur ki, onlar mət

    Tam oxu »
  • Düşürtmə, düşmə

    1. İlkin mətnin izafı semantik elementlərinin qısaltma və kompressiya yolu ilə buraxılmasıdır. 2. Cümlə üzvlərindən hər hansı birinin onun «sıfır» i

    Tam oxu »
  • Ehtimal proqnozlaşdırma mexanizmi

    mühüm, xüsusən sinxron tərcümə üçün mənbədəki mətn vahidindən və hətta situasiya elementlərini göstərən və qeyd edən məqamları hiss edib tapa bi

    Tam oxu »
  • Ekspress-informasiya tipli tərcümə

    ana dilində orijinalın əvvəlcədən ixtisarı aparılmadan müxtəsər və obyektiv xarici dildə olan elmi-texniki referat, yaxud məqalənin tərtib olunmasınd

    Tam oxu »
  • Elmi ədəbiyyat tərcüməsi

    elmi ədəbiyyatın tərcüməsi bu dilin normalarına cavab verməlidir. Tərcümənin düzgün olunması üçün kontekstdə nədən söhbət getdiyini və onu düzg

    Tam oxu »
  • Elmi-texniki informasiya

    Üç əsas axına (hissəyə) bölünür: 1. Mübadilənin başlıca forması olan patent ədəbiyyatına, daha doğrusu, elm və texnika sahəsində bütün yeni hər n

    Tam oxu »
  • Elmi-texniki tərcümə

    1. Onun başlıca cəhəti mühüm terminologiyaya söykənməklə, materialı obrazlı - emosional ifadə vasitələrinin köməyi olmadan şərh etməkdir

    Tam oxu »
  • Elmi tərcümə

    Xüsusi elmi mətnlərin tərcüməsi. Bax: elmitexniki tərcümə.

    Tam oxu »