İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Fasiləsiz ardıcıl tərcümə

    dinlənildikdən, daha doğrusu, natiqin nitqi qurtardıqdan, radioməlumata qulaq asıldıqdan, həmsöhbətin dediyi (danışdığı) tam sona çatdırıldıqdan və s

    Tam oxu »
  • Fasiləsiz seçim

    bu, elə seçimdir ki, o zaman nəinki tezliklərin özü, həm də dil elementlərinin fəaliyyəti və bu şəraitin fəaliyyət prosesinə təsiri nəzərə alınır; o,

    Tam oxu »
  • Felyeton tipli məqalələrin tərcüməsi

    burada ən mühümü fikri verə bilməkdir, onun tərtibatının spesifik xüsusiyyətlərini vermək o qədər də vacib deyil

    Tam oxu »
  • Fəaliyyət obyekti

    hərəkətin (fəaliyyətin) hansı predmetin, əşyanın üzərinə istiqamətlənməsi.

    Tam oxu »
  • Fəaliyyətin planlaşdırılması

    sinxron tərcümədə - burada nəticənin əldə olunması ilə bağlı tərcüməçi konkret proseduru müəyyənləşdirmir

    Tam oxu »
  • Fərdi yerdəyişmə

    üslubi zövq, tərcüməçinin subyektiv obrazlı hissi və idiolekti ilə motivləşmiş fərdi kənarlaşmalar sistemi

    Tam oxu »
  • Fərqləndirmə

    ümumi nitq axınından nitq vahidinin uzunmüddətli yaddaşda saxlanılanla etalonlarla və sonrakı identifikasiyası üçün fərqləndirilməsi

    Tam oxu »
  • Fiksasiya olunmamış semasioloji əlaqələr

    denotatın ardınca konkret dil işarəsini möhkəmləndirməyən semasioloji əlaqə; onlar dil işarəsinin birmənalı olmamasını, sinonimik sıra (cərgə) olduğun

    Tam oxu »
  • Filtrlər metodu

    ekvivalentlərin seçimi və ikidillik şəraitinin qarşıdurması zamanı istifadə olunur. İki filtr fərqləndirilir: seman27 tik-tezlik və semantik kompressi

    Tam oxu »
  • Fonem-fonem tərcümə

    ayrı-ayrı fonem səviyyəsində yerinə yetirilən tərcümə. Tərcümə vahidi kimi fonemin seçilməsi heç də tez-tez müşahidə olunmur

    Tam oxu »
  • Fonem səviyyəsində tərcümə

    bax: fonem-fonem tərcümə.

    Tam oxu »
  • Fonematik tərcümə

    mətnin, əsasən, fonematik səviyyəsində realizə olunan tərcümə.

    Tam oxu »
  • Formal-işarə səviyyəsində əməliyyatlar

    denotatın identifikasiyası həyata keçirilmədən bir vəziyyətdən başqasına keçid zamanı vərdiş əsasında aparılan tərcümə əməliyyatı

    Tam oxu »
  • Formulyar rekviziti

    1. Permanent vahid olmaqla, sənədin öz daimi tərkibində olur. Onlar kommuniktiv funksiyanın daşıyıcısı, kommunikativ vahidin daşıyıcısı rolunda çıxış

    Tam oxu »
  • Frazeologizmlərin tərcüməsi

    frazeologizmlərin tərcüməsi - 1) ekviavalentlərdən istifadə (mütləq və nisbi); 2) frazeoloji analoqlardan (variantlardan) istifadə; 3) kalka yolu il

    Tam oxu »
  • Frazeologizmlərin təsviri tərcüməsi

    obrazlılıqdan imtina edərək ilkin dildəki frazeoloji vahidin sərbəst söz birləşmələrinin köməyi ilə verilməsi

    Tam oxu »
  • Frazeoloji tərcümə

    əsasən fraza səviyyəsində realizə olunan tərcümə.

    Tam oxu »
  • Generativ qrammatika

    1. Müasir dilçiliyin elə bir istiqamətidir ki, burada linqvistik problem kimi dil strukturunun daxili qanunauyğunluqlarının açılması, öyrənilməsi olm

    Tam oxu »
  • Genişləndirilmiş deyim

    konkret dilin semantik-sintaktik modelinə uyğun şəkildə tam (qısaldılmış, elliptik deyil) qurulmuş model

    Tam oxu »
  • Genişlənmə

    1. Tərcümə praktikasında ona müvafiq olan semantik transformasiya. 2. Sayda, həcmdə və məzmunda artma, dəyişmə

    Tam oxu »
  • Gerçəklik situasiyası

    real gerçəkliklə uyğunlaşan və subyekt tərəfindən onun fərdi və ictimai təcrübəsi və biliklərin yığılması (zənginləşdirilməsi) kimi dərk olunan nitq

    Tam oxu »
  • Gizli əlaqə

    protomətnin olduğunu bəyan etmədən metamətn yaradılması, üslubi cəhətdən o mətnin idiodəyişkənliyinin artması ilə səciyyələnir

    Tam oxu »
  • Gizli tərcümə

    bu, orijinal mətnin müvafiq seqmentlərinin elə transformasiyasıdır ki, orada ekspediyent açılmır. Burada tərcümənin tam realizasiyası getmir, əksinə

    Tam oxu »
  • Göndərən

    məlumat göndərən kommunikativ akt iştirakçısı; yazılı tərcümə üçün tətbiq edilən məlumatı göndərən-ilkin mətn müəllifi

    Tam oxu »
  • Heca kompressiyası

    bu, məlumatın heca həcminin ixtisar olunması, yaxud tərcümə dilində məlumatdakı hecanın sayının orijinal dilindəki məlumata nisbətən ixtisar olunması

    Tam oxu »
  • Həddən artıq tərcümə ölçüsü

    bax, tərcümənin həddən artıq interpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Hərbi materialların tərcümə xüsusiyyətləri

    hərbi materiallara sözün geniş mənasında tərcüməçi-referent, hərbi-bədii materialları, «hərbi-publisistik materialları» və «hərbi-siyasi materiallar

    Tam oxu »
  • Hərbi materialların tərcüməsinin üslubi xüsusiyyətləri

    tərcümənin adekvatlığının əldə olunması üçün ən mühüm problem əslin üslubunu vermək məsələsidir

    Tam oxu »
  • Hərfi tərcümə

    transparant tərcümə, kalkalaşma, tərcümə mətninin dil və tematik səviyyədə xətti əvəzlənməsidir ki, burada orijinal və qəbuledən mətndə onların obra

    Tam oxu »
  • Hipermətn

    ənənəvi yazı mətnindən fərqlənir. Bu anlayış kompüterlərin işi ilə əlaqədar yaranmışdır. Hipermətnin tərifi saytda (“Elektron labirint”) yerləşdirili

    Tam oxu »
  • Hipertekstuallıq

    Hipermətnin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin məcmusu, informasiyaya girmənin təşkili və strukturudur.

    Tam oxu »
  • Xarici (əcnəbi) sözlər lüğəti

    1. Əcnəbi dil mənşəli, az ya çox, xüsusi və onların izahını özündə əks etdirən lüğət. 2. Xarici dil mənşəli sözlərin siyahısını, onların izah və et

    Tam oxu »
  • Xəbərdarlıq siqnalları

    təhlükə haqqında xəbər vermək üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi işarələr.

    Tam oxu »
  • Xidməti siqnallar

    xidməti danışıqların aparılması, çevik və inamlı əlaqələrin aparılması üçün nəzərdə tutulan xüsusi siqnallar

    Tam oxu »
  • Xülasəedici əlaqə

    mətnin «düz olmayan nitq» prinsipi üzrə istiqamətlənən mətnlərarası əməliyyat, daha doğrusu, mətnin xülasəsi, cəmlənməsi (adaptasiya), lap kiçik öl

    Tam oxu »
  • Xüsusi dialekt

    başqa sosial qrupun dialekti.

    Tam oxu »
  • Xüsusi ensiklopediyalar

    onlar ümumi ensiklopediyalar kimi qurulmaqla, adı çəkilənlərdən həm də məzmunla fərqlənir; məsələn, tibbi ensiklopediyalarda bütün məqalələr yalnız

    Tam oxu »
  • Xüsusi əlavə dil

    onlar dil elementlərinin yığımı, kiçik linqvoüslubi və həmcins mövzulu mətnlərdə onların münasibətləri olan sistemaltılardır

    Tam oxu »
  • Xüsusi lüğət

    hər hansı xüsusi problemin, məsələn, semantik sintezin və s. həll olunması üçün formalaşmış lüğət

    Tam oxu »
  • Xüsusi politexnik qoşadilli lüğətlər

    bu lüğətlər ümumitexnik və ümumielmi terminlərin ekvivalentlərini və eləcə də elm və texnika dilində geniş istifadə olunan adi sözlərin ekvivalentl

    Tam oxu »
  • Xüsusi siqnallar

    hər hansı komanda, əmr, xəbərlə bağlı ixtisar olunmuş şərti işarələrdir. Xüsusi işarələrdə hər hansı say, söz, yaxud rəqəm və hərf kombinasiyaları va

    Tam oxu »
  • Xüsusi slenq

    müxtəlif jarqon və peşəkar leksikanı özündə birləşdirən slenqin dar sahəsi.

    Tam oxu »
  • Xüsusi süni dillər

    bu, ya elmlərin - riyaziyyatın, məntiqin, kimyanın, linqvistikanın və s. rəmzi dilləridir, yaxud insan-maşın (proqramlaşma dilinin, informasiyaların,

    Tam oxu »
  • Xüsusi tezlik lüğəti

    funksional üslub, yaxud yardımçı dillər mətnin tərtibində istifadə olunma üçün leksik tutuma malik olur

    Tam oxu »
  • Xüsusi tərcümə (1)

    1. Bir dildə olan söz işarələrinin digər dilin söz işarələri ilə verilməsi. Məxsusi tərcüməyə dövlət müəssisələri, ictimai təşkilat və partiyaların

    Tam oxu »
  • Xüsusi tərcümə (2)

    1. Biliklərin hər hansı sahəsinə öz terminoloji nomenklaturasına aid olan materialların tərcüməsi. 2

    Tam oxu »
  • Xüsusi tərcümə nəzəriyyəsi

    bu, tərcüməçinin xüsusi iş şəraitini, tərcümə edilən mətnlərin, müxtəlif növlü tərcümələrin xüsusiyyətlərini nəzərdə tutur

    Tam oxu »
  • Xüsusi yardımçı dil

    nisbətən məhdud leksika - qrammatik xarakteristika ilə seçilən linqvo - stilistik sistemaltı; o formalizə olunmağa nisbətən asan meyllidir, deməli, o

    Tam oxu »
  • İctimai

    bax: realilərin verilməsinin (tərcüməsinin) əsas üsulları.

    Tam oxu »
  • İdiomların tərcüməsi

    idiomların tərcüməsində aşağıdakı hallarla rastlaşırıq: 1) idiomun idiomla tərcümə olunması. Belə tərcümə o təqdirdə mümkündür ki, nə zaman tərc

    Tam oxu »