İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Makrolinqvistika

    1. Dili «makroskopik» səviyyədə, daha doğrusu, onu geniş planda statistik metodlarla tədqiq edən dilşunaslıq sahəsi

    Tam oxu »
  • Makrotərcümə

    tərcümə yerdəyişmələri, daha doğrusu, bir dil səviyyəsindən digərinə, bir kateqoriyadan digərinə keçid

    Tam oxu »
  • Marker

    1. Nəyinsə göstəricisi, məsələn, cəm halın göstəricisi; 2. Nəyə isə işarə; 3. Siqnal işarəsi; 4. Oriyentir işarəsi

    Tam oxu »
  • Markirələnmiş

    1. Tam, aydın, müsbət dil ifadəsinə malik olan; 2. Nişanlanmış, qeyd olunmuş, tərtib olunmuş.

    Tam oxu »
  • Maşın dövriyyəsi

    1. Mühəndis linqvistikasında mətn seqmenti (söz birləşməsi), sözformaları lüğətlərinin köməyi ilə adekvat (bərabər) konfrontasiyaya, ziddiyyətə girə

    Tam oxu »
  • Maşın interpretasiyası (maşın lüğətinin leksik əsası)

    bu leksik vahidlərin xüsusi kodlaşmış cədvəllərin qaydaya müvafiq olaraq kodlaşması prosesini özündə birləşdirir

    Tam oxu »
  • Maşın köməyilə tərcümə

    bu elə avtomatlaşlaşdırılmış tərcümədir ki, (EHM) bu zaman maşın yaddaşı redaktə vasitələri ilə ikidilli lüğətə uyğunlaşdırılıb qurulur və maşın tər

    Tam oxu »
  • Maşın lüğəti

    1. Maşın tərcüməsi sisteminin hər hansı mühüm hissəsi; 2. Hər hansı sahmana salınmış leksik informasiyanın sonuncu massivində nisbətən avtomatlaşdı

    Tam oxu »
  • Maşın tərcümə

    1. EHM köməyi ilə verilmiş proqram əsasında mətnin avtomatlaşdırılmış şəkildə tərcüməsi; 2. Dilçiliyin linqvistikanın əsas müddəaları və metodlarını

    Tam oxu »
  • Maşın tərcüməsi

    elektron-hesablama maşınlarının yaddaşından istifadə edən tərcümə. Bu, orijinalın dil sisteminin leksik elementlərinin və tərcümənin dil sisteminin

    Tam oxu »
  • Maşın vaxtı

    1. EHM-da alınmış informasiya siklinin tam şəkildə işlənib yerinə yetirilməsinə sərf olunan vaxt; 2. EHM-da iş vaxtının kəmiyyət ölçüsü avtomatlaşdı

    Tam oxu »
  • Mexaniki tərcümə

    sözbəsöz tərcümə ilə eynidir.

    Tam oxu »
  • Mexanikləşdirilməmiş proses

    ikidillik şəraitində hər hansı texniki vasitələrin tətbiqini nəzərdə tutmayan informasiyanın işlənib hazırlanması; o qeyri-maşın, yaxud «əl ilə» yerin

    Tam oxu »
  • Merizm

    diferensial əlamətlərin ölçü (səviyyə) vahidi.

    Tam oxu »
  • Metadil

    1. «İkinci qəbildən» olan dil, daha doğrusu, dil haqqında danışılan dil (dil-obyekt); 2. Bu elə bir dildir ki, onun obyekti digər dilin məzmunu və ifa

    Tam oxu »
  • Metaədəbiyyat

    ikinci, törəmə ədəbiyyat, mətnlər arasında modelləşdirici münasibətlər prinsipi əsasında yaranan ədəbiyyat

    Tam oxu »
  • Metafora

    hər hansı gerçəklik modelinə müvafiq olaraq insan təfəkkürü ilə müəyyənləşən və alternativlərin hər hansı qərarların qəbulu prosesinə təsir edən d

    Tam oxu »
  • Metaforalaşma (metaforizasiya)

    sözün məna tutumunun, ondakı məcazi mənaların yaranmasına görə genişlənməsi və onun ekspressiv xassələrinin güclənməsi

    Tam oxu »
  • Metakommuniasiya

    törəmə, ikinci kommunikasiya. Metakommunikasiya funksiyası - orijinalın invariant xüsusiyyətlərinin inkişafı, yaxud onların ikinci törəmə mətndə, met

    Tam oxu »
  • Metakommunikativ aspekt

    metakommunikasiya prosesində metakommunikativ vektorların qoyulma üsulu.

    Tam oxu »
  • Metakommunikativ subyektin reallığa münasibəti

    ənənəyə, mətnin reallıq-ənənə oxu üzərində qəbuledicinin mətnə və reallığa münasibətindən haqqında söhbət gedir

    Tam oxu »
  • Metalinqvistik funksiya

    1. Kommunikativ aktda istifadə olunan «koda», daha doğrusu, dilə özünü istiqamətləndirmiş funksiya; bu,dil məlumat predmetinə çevrildikdə başlıca fu

    Tam oxu »
  • Metalinqvistska

    dilin məzmun tərəfini ünsiyyətdə olan kollektivin təfəkkür və ictimai həyatla əlaqədə olan xüsusiyyətlərini öyrənən dilçilik sahəsidir

    Tam oxu »
  • Metamətn

    protomətn modeli, əlaqə məhsulu, mətnarası invariantın iki mətn arasında mövcudluq üsulu.

    Tam oxu »
  • Metamətn subyekti

    mətn yaradıcılığı prosesində müəllif strategiyasının ortaya çıxmasına müvafiq olan kommunikativ subyekt və onun aktlararası əlaqələrdə iştirakı

    Tam oxu »
  • Metamətnlərin tipologiyası

    müəllif və oxucu subyektlərinin yaradıcılığında iştirak dərəcəsinə uyğun olaraq müəllif metamətni, kvazimetamətni və oxucu metamətnləri fərqləndiril

    Tam oxu »
  • Metaşeir

    şeir haqqında şeir - ikinci, törəmə poetik mətn. O, ədəbi aktivliyi modelləşdirir (C.S. Xolmsa məxsus termin)

    Tam oxu »
  • Metonimiya

    bir əşyanın adının digər əşyanın (predmetin) yerinə onların arasındakı zahiri və yaxud daxili əlaqəyə görə işlənməsi

    Tam oxu »
  • Metrika ( ölçü)

    1. Şeirşünaslıq nəzəriyyəsi; 2. Şeirşünaslıq sistemi.

    Tam oxu »
  • Məcazi məna

    nitqdə adətən, yaxud təbii referent olmayan predmeti bildirən nitqdə şüurlu istifadə nəticəsində sözün qazandığı məna

    Tam oxu »
  • Məişət-danışıq dili

    bu, elə xalq-danışıq dili deməkdir.

    Tam oxu »
  • Məişət-danışıq koynesi

    üstün dialekt əsasında əmələ gəlmiş ümumi dil, bu, elə xalq-danışıq dili deməkdir.

    Tam oxu »
  • Məkan əlaqəsi

    qarışıq hadisələrlə bütün istiqamətlərdə qarşılıqlı əlaqədə olan uzunluğun məhdudlaşmayan əlaqələri

    Tam oxu »
  • Məkan münasibətləri markerlər

    onların sırasında məkan qoşmaları, «long way off»- «uzaq-uzaq», «ten miles long»- «on mil uzunluğunda», «it’s a day’s trip»- «oraya bir günlük yol v

    Tam oxu »
  • Məktub - nitqin xüsusi janrıdır.

    Çünki ünsiyyətə girənlər arasında kontakt birbaşa yox, bilavasitə, zaman və məkan baxımından distansiyada gedir

    Tam oxu »
  • Məktub (yazı)

    bax: yazışma.

    Tam oxu »
  • Məqsədli dil

    tərcümə dili və onun sistemi; tərcümə olunan dil haqqında məlumat.

    Tam oxu »
  • Məqsədli pedantlıq (hərfgüdmə)

    Bax: pedantlıq məqsədli.

    Tam oxu »
  • Məlumat

    1. İnformasiya daşıyan deyimin kommunikativ tərəfi. 2. Veriliş üçün nəzərdə tutulmuş informasiya. İnformasiya nitq əsərinin məzmunu ilə üst-üstə d

    Tam oxu »
  • Məlumat predmeti

    bax: situasiya.

    Tam oxu »
  • Məlumatın semantik mənası

    yəni onun məna tərəfi.

    Tam oxu »
  • Məna

    1. Semantik məzmundur ki, onun əsasında iki dilin vahidi arasında qanunauyğun müvafiqlik qurulur; tərcümə zamanı invariant məna olur

    Tam oxu »
  • Məna informasiyası

    semantik və situasiya informasiyanın müqayisəsinin nəticəsi olan nitq əsərinin mənası.

    Tam oxu »
  • Məna inkişafı

    1. Tərcümə zamanı lüğət uyğunluğunun məntiqi şəkildə onunla bağlı kontekstuallıqla dəyişilməsi (predmet burada onun əlaməti, proses - predmetlə əlam

    Tam oxu »
  • Məna invariantı

    özünün konkret realizasiyasındakı əsas əlamətləri birləşdirən sema.

    Tam oxu »
  • «Məna-mətn» modeli

    İnsanın nitq fəaliyyətinin modeli, hər hansı mənanı ifadə edən, hər hansı mətnin - onun mənasını özündə saxlayan model

    Tam oxu »
  • Məna təhlili

    ilkin mətnin (orijinalın) qavrayışı zamanı tərcüməçinin mütləq əməliyyatlarından birinə çevrilir; onun burada məqsədi mənanın müəyyənləşməsi və inv

    Tam oxu »
  • Məna təhlili metodu

    onun köməyi ilə tərcümədə məna təhlili həyata keçirilir. Ardıcıl tərcümə zamanı yazıya alınma sistemində - daha böyük informasiya sisteminə malik o

    Tam oxu »
  • Məna yoldaşı

    seçilmə (ayrılma) və yadda saxlamaya əsaslanan nitq əsərindəki məna döyüş nöqtəsi yaddaşı.

    Tam oxu »
  • Mənfi nitq situasiyası

    kommunikasiyaya mane olan və fon informasiyanın mənbəyi olan nitq situasiyasının bir hissəsi.

    Tam oxu »