XILX

Xılxına — Azərbaycan Respublikasının Ağstafa rayonunun Xılxına kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 25 may 1991-ci il tarixli, 123-XII saylı Qərarı ilə Ağstafa rayonunun Düzqışlaq kənd Sovetindən Xılxına kəndi Qarahəsənli kənd Sovetinin tərkibinə verilmişdir. 1808-ci ilə aid arxiv sənədlərində kəndin adı Xılxınna variantında qeydə alınmışdır. Oykonim xıl (tat. "dərə" deməkdir) və xınna ("xunan" sözünün tarixən dəyişmiş forması) komponentlərindən düzəlib, "xunan dərəsi" mənasındadır. Tarixi mənbələrin məlumatına görə, xunanlar hələ çox qədimdən Azərbaycanın qərb bölgəsində, Kür çayı boyunca yaşamışlar. Tədqiqatçılar Tovuz rayonu ərazisindəki Torpaqqalada və onun ətrafında qədim Xunan şəhərinin və Xunan qalasının yerləşdiyini iddia edirlər. Bu gün Tovuz rayonu ərazisində mövcud olan Xunanyurd, Xunanarx, Xunanyol, Xunan təpəsi, Xunan dərəsi, Xunan düzü, Ulu Xunan düzü, Xınnakirən, Hunanlar kimi coğrafi obyektlər xunanların bu ərazidə yaşadıqlarından xəbər verir. Mənbələrə görə, monqol istilaları zamanı Xunan şəhəri viran edilmiş, əhalisi Tovuzun başqa yerlərinə səpələnmişdi. Xunan qaçqınlarının bir hissəsi Xınna dərəsi adlanan ərazidə məskunlaşmışdı.

Xılxına livası — 1727cü ildə Osmanlı İmperiyasının Gəncə-Qarabağ əyalətində inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Xılxına idi. Xılxına livası (Xılxına şəhəri, Xılxına, Həsənsu, Tavus, Axıncı, Əsrik nahiyəsi, Qaraqaya, Türkənlər, Yuxarı Zəyəm, Aşağı Zəyəm nahiyələrinə bölünürdü.

Xılxına — Qarabağ bəylərbəyliyinin bölgələrindən biri. Xılxına qəzası Qarabağ bəylərbəyliyinə bağlı idi. Mərkəzi Xılxına kəndi olub, 9 nahiyəni birləşdirirdi.

Xunan şəhəri — orta əsrlərdə indiki Azərbaycan ərazisində mövcud olmuş şəhər. Şəhər indiki Xılxına Ağstafa rayonu nun Düzqışlaq inzibati ərazi vahidliyində kənd. (1606) Gəncə-Qarabağ əyaləti 8 livaya (sancağa) Xılxına livası nın və 1727-ci ildə Xılxına livası mərkəzi. 1727-ci ildə 153 ailədən ibart şəhər idi.