YUMORİSTİK

Qədim Yunanıstanın ən böyük həkimi Hippokrat olub. O, davamçıları ilə sağlamlıq və xəstəliklərin ilk ümumi nəzəriyyəsini işləyib hazırlamışdı.

Onlar bədənin dörd mayedən ibarət olduğunu düşünürdülər: qan, fleqma, sarı öd (səfra) və qara öd. Onların fikrincə, bu dörd maye (latın dilində humors, yəni rütubət) bədəndə bərabər həcmdə mövcud olur.

Bu mayelərdən (humors) hər hansı birinin bədəndə azacıq da olsa artması insan xasiyyətindəki nöqsanları üzə çıxarır. Belə ki, fleqmanın artıq olması insanı fleqmatik, həddən artıq süst və laqeyd edir. Qanın artıq olması isə əks-təsir göstərir və insan sanqvinikə (latın dilində sanquina – qan deməkdir) çevrilir, yəni həddən artıq şən və nikbin olur. Orqanizmdə sarı ödün artıqlıq etməsi nəticəsində (yunanca khole) adam xolerikə, tez hirslənən birisinə, qara ödün (melankhole) çoxluğunda isə melanxolikə, yəni qəmə batmışa dönür.

Bu nəzəriyyənin heç bir elmi əsası olmasa da o, 2 min ildir ki, populyarlığını itirmir. Şekspirin dövründə ətrafdakı hadisələrə reaksiyası əvvəldən təxmin edilən hər bir insan özünəməxsus “yumor”a malik idi. Bu səbəbdən də hər personajının özünəməxsus bir əsas xüsusiyyəti olan pyeslər yazmaq olduqca cəlbedici görünürdü. Belə pyeslər, əsasən, insanları əyləndirmək və güldürmək üçün yazıldığından “yumoristik” sözü “gülməli” sözünün sinoniminə çevrildi və bu günədək bu mənasını qoruyub saxlayır. (Ayzek Azimov. Sözlərin tarixi)

YUMAQ
YUMRUQ

Значение слова в других словарях