По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

ARQUMENT

[alm.=fr.=ing. Argument; lat. Argumentum; osm. tr. delil; ər. دن مُ ; tr. Kanıt] – gətirilən dəlilin əsası. Nəyinsə tərifinin sübutunun əsasında dayanan şey. Hər hansı bir tərifin əsaslandığı yaxud onun doğru və yaxud yalnış olduğunu ortaya qoyan prinsip. Əsası latıncadan götürülmüşdür. Arguere – göstər-mək, tanıtmaq, açıqlamaq mənalarını verir. Dilimizdə daha çox ərəbcədən keçmə dəlil ifadəsi işlənir. Misal üçün; Məsələni aydın-laşdırmaq üçün daha əsaslı bir arqument gətir. Yaxud; gətirdiyiniz arqumentlər kifayət etmir, daha açıq bir dəlilə ehtiyac var. ASSİMİLASİYA (ing. assimliation) – qarşılıqlı mənəvi nüfuzetmə. Assimliyasiya müxtəlif elm sahələrində mövcuddur. Belə ki, istər dilçilikdə, istər biologiyada, istərsə də sosiologiyada assimliyasiya aid olduğu elmin xarakterik xüsusiyyətlərinə və tədqiqi metodologiyasına tabe olaraq özünəməxsus anlamlar ifadə edir.
#arqument #artillerist #аргумент #assimilyasiya #zərb #mühakimə #astana #arsenal #təhrif #memorandum #atletika #yekdillik #sağ #vurğu #суждение #admiral #istila #vurma #indeks #xizəkçi
a b c ç d e ə f g h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
ab ac aç ad af ağ ak aq al am an ap ar as at av ay az
ARI
ARPA
OBASTAN VİKİ
Arqument
Arqument ― yönəldilmə və nəticəçıxarmadan ibarət bir sıra təsdiq cümlələr (mühakimələr). Məişət dilində arqument (sübut) — məntiq mühakiməsi, hansı ki ya ayrıca, ya da digərləri ilə birlikdə müəyyən bir ifadənin (tezisin) həqiqiliyini sübut etmək məqsədilə istifadə olunur. Bir tezisin doğru hesab edilməsi üçün, düzgün məntiqi hökmlərin köməyi ilə tezisi sübut etmək üçün kifayət edən bütün arqumentlər özündə həqiqi məlumatları ehtiva etməlidir.
Arqument (məntiq)
Arqument ― yönəldilmə və nəticəçıxarmadan ibarət bir sıra təsdiq cümlələr (mühakimələr). Məişət dilində arqument (sübut) — məntiq mühakiməsi, hansı ki ya ayrıca, ya da digərləri ilə birlikdə müəyyən bir ifadənin (tezisin) həqiqiliyini sübut etmək məqsədilə istifadə olunur. Bir tezisin doğru hesab edilməsi üçün, düzgün məntiqi hökmlərin köməyi ilə tezisi sübut etmək üçün kifayət edən bütün arqumentlər özündə həqiqi məlumatları ehtiva etməlidir.
Arqument (dəqiqləşdirmə)
Arqument (lat. argumentum- hekayə,səbəb,mövzu) çoxmənalı termin: Arqument məntiqdə — bir fikri isbat etmək üçün verilən sübut. Arqument riyaziyyatda: Arqument funksiyası müstəqil dəyişəndir. Onun mənasından funksiyanın bütöv mənası aslıdır. Arqument polis polimer dəyənəklərinə verilən rəsmi ad. Arqument (lat. argumentum) — hansısa başqa fikri təsdiq etmək üçün sübutlar.
Ontoloji arqument
Ontoloji arqument və ya Tanrının varlığının ontoloji sübutu — xristian teologiyasında meydana çıxan Tanrının varlığı məsələsi ilə bağlı arqumentlər kateqoriyalarından biri. Ontoloji arqumentləri təsnifatlaşdırmaq üçün dəqiq meyarlar yoxdur, lakin arqumentlər adətən Tanrıya tərif verilməsi ilə başlayır, əsasən aprior səbəblərdən və empirik müşahidələrdən istifadə etməklə onun mövcudluğunun zəruriliyinin xülasəsi ilə bitir. İlk ontoloji arqumentin 1078-ci ildə Anselm Kenterberili tərəfindən “Proslogion” əsərində irəli sürüldüyü hamılıqla qəbul edilir. Anselm Tanrını “ondan daha yaxşısının təsəvvür edilə bilməyəcəyi bir şey” kimi təsvir edərək, onun zehnimizdə mövcud olduğunu iddia edirdi. O təklif edirdi ki, əgər zehnimizdə daha ideal bir varlıq ola bilərsə, o, reallıqda da mövcud olmalıdır. Əgər zehnimizdə mövcuddursa, onda ən yaxşı varlıq bəlkə də şüurda (ağılda) və reallıqda mövcud olanlardan biridir. XVII əsr fransız filosofu Rene Dekart da oxşar arqumentlər irəli sürmüşdür. Dekart öz arqumentlərinin bir neçə versiyasını nəşr etmiş, bunların hər biri Tanrının varlığının ən yüksək mükəmməl varlıq haqqında hər hansı "aydın və fərqli" ideyadan dərhal çıxarıla biləcəyi fikrinə əsaslanır. XVIII əsrin əvvəllərində Qotfrid Leybnits Dekartın ideyalarını genişləndirərək “ali kamil” varlığın tutarlı bir anlayış olduğunu sübut etməyə çalışdı. Digər ontoloji arqumentlər Tanrının varlığına dair formal arqument irəli sürən Kurt Hödeldən gəlir.
Arqumentı i faktı
Dəlillər və Faktlar (rus. - Аргументы и Факты)- Həftəlik ictimai-siyasi qəzet. Rusiyanın ən yüksək tirajlı qəzetlərindən biri (3.000.000-dan artıq). 1978-ci ilin yanvar ayında yaradılıb. Təsisçi: QSC "Arqumentı i Faktı". Baş redaktor: Nikolay Zyatkov.
Arqumentı i faktı (qəzet)
Dəlillər və Faktlar (rus. - Аргументы и Факты)- Həftəlik ictimai-siyasi qəzet. Rusiyanın ən yüksək tirajlı qəzetlərindən biri (3.000.000-dan artıq). 1978-ci ilin yanvar ayında yaradılıb. Təsisçi: QSC "Arqumentı i Faktı". Baş redaktor: Nikolay Zyatkov.
Hesablama arqumenti
Hesablama arqumenti (ing. economic calculation problem) — planlı iqtisadiyyatın tənqidi növlərindən biridir. İlk dəfə 1920-ci ildə Lüdviq fon Mizes tərəfindən təklif edilmiş və daha sonra Fridrix Hayek tərəfindən ətraflı şəkildə tədqiq edilmişdir. İqtisadiyyatda resursların rasional bölüşdürülməsi probleminə aiddir. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində bu problem tələb və təklif mexanizmindən istifadə etməklə həll edilir ki, bu zaman insanlar mal və ya xidmətlərin onlar üçün pul ödəmək istəyi ilə dəqiq necə bölüşdürüləcəyinə qərar vermək imkanı əldə edirlər. Beləliklə, məhsulun qiyməti tələb və təklif balansı haqqında bütün zəruri məlumatları ehtiva edir ki, bu da yaranan profisit və çatışmazlıqları düzəltməyə imkan verir. Mises və Hayek bu mexanizmin yeganə mümkün olduğunu və bazar qiymətləri vasitəsilə əldə edilən məlumatların olmaması səbəbindən sosializmin resursları rasional şəkildə bölüşdürmək qabiliyyətinə malik olmadığını iddia edirlər. Bu arqumenti dəstəkləyənlər hesab edirlər ki, bu, planlı iqtisadiyyatın işləməməsinin sübutudur. Bu məsələ 1920–1930-cu illərdə iqtisadi nəzəriyyədə qızğın müzakirə olunurdu. Lüdviq fon Mizes özünün "Sosialist Birliyində İqtisadi Hesablamalar" kitabında iddia edirdi ki, qıtlıq istənilən sosialist iqtisadiyyatının mühüm xüsusiyyətidir, çünki bütün istehsal vasitələri dövlətin mülkiyyətindədirsə, onda istehsal vasitələrinə rasional qiymətlər əldə etməyin heç bir yolu yoxdur.

Digər lüğətlərdə