nida [ər.] 1. Hey! Ey! Mənə bax! Yahu, bura bax! Yahu, eşitmirsənmi! – Hərçi dad eylədi çoban, yahu! Eşidənlər dedi: yalandır bu! M
is. 1. Paltarın boyun keçən hissəsi, habelə bu hissəyə tikilən və boyunu əhatə edən parça zolağı. Enli yaxa
is. Yaxanı bağlayan düymə, ilmək və s. Açılıb yaxabəndi; Ağ sinəsi qara baxın! Aşıq Ələsgər
bax yaxı. [Müəssisə sahibi:] Bu qutudakı yaxac atların dırnağı üçündür. Yeni kəşf olunmuş bir şeydir
“Yaxalamaq1”dan f.is
“Yaxalamaq2”dan f.is. Qabları yaxalama. Əllərini yaxalama
f. Təmiz su ilə yumaq, hər tərəfinə su axıtmaq, suya çəkmək. Əllərini yaxalamaq. Boşqabları yaxalamaq
f. 1. Yaxasından tutmaq, boğazından yapışmaq. Cəllad Qəməri yaxalayanda vəzir, vəkil və bütün əhli-məclis padşahın ayağına düşüb dedilər: – Şah, qəzəb
“Yaxalanmaq1”dan f.is. Caninin yaxalanması
“Yaxalanmaq2”dan f.is. Qab-qaşığın yaxalanması
məch. Təmiz su ilə yuyulmaq, suya çəkilmək. Qablar yaxalandı
məch. Ələ keçirilmək, tutulmaq, həbs edilmək, yaxası ələ keçmək. Cinayətkar yaxalandı. – Xain yaxalandı ən nəhayət
1. “Yaxalaşmaq”dan f.is. 2. is. Dalaşma, dava. Yaxalaşma başladı
qarş. Bir-birinin yaxasından tutub dalaşmaq
“Yaxalatmaq1”dan f.is
“Yaxalatmaq2”dan f.is
icb. Tutdurmaq, həbs etdirmək. [Milyonçular] bu gün bir üsyançını yaxalatdırır, sabahı o biri inqilabçıya tindalı güllə atdırır, birisi gün baş qaldır
icb. Yaxalama işi gördürmək (bax yaxalamaq2). Qab-qaşığı yaxalatmaq
sif. Yaxası olan. Rüstəm bəy – rus intelligent libasında: yəni pidjak, jilet, nişastalı yaxalı köynək, boğazında qalstuk… C
1. is. Geyimin, yaxanı, boğazı, döşü örtən hissəsi. Yaxalığının üstündən bağladığı qalstuk bütün döşünü örtəcək qədər enli idi
sif. Yaxalığı olan. Təzə uzunboğaz çəkmələrdə, qalife şalvarda və iki döş cibi olan beli kəmərli yaxalıqlı köynəkdə Şirzad yaraşıqlı idi
sif. Yaxalığı olmayan. Yaxalıqsız köynək
is. dan. Yuyulmuş qabın bulanıq, çirkli suyu; qab suyu. Qab yaxantısı
“Yaxarmaq”dan f.is
f. Adətən “yalvarmaq” feli ilə birlikdə işlənərək, israrla yalvarmaq mənasını bildirir. [Qoca kəndli:] Bir xan ki rəiyyəti qaramal kimi qulağından tut
sif. və zərf Döşüaçıq
sif. Yaxası olmayan. Yaxasız köynək, bacasız dam olmaz. (Ata. sözü)
is. məh. Üzünə dəri çəkilmiş ağac qutu; sandıqça, mücrü
“Yaxdırılmaq1”dan f.is
“Yaxdırılmaq2”dan f.is
məch. Yandırılmaq
məch. Üzərinə sürtdürülmək, çəkdirilmək
“Yaxdırmaq2”dan f.is
“Yaxdırmaq1”dan f.is
icb. Bir şeyin üzərinə sürtdürmək, çəkdirmək. Dirəyin üzərinə qatran yaxdırmaq
məch. Yaxmağa, yandırmağa məcbur etmək, başqasına yandırtmaq
is. 1. Yağ xüsusiyyətləri olan maddə; yaxıla, sürtülə bilən hər cür maddə; sürtkü. // Sürtülən, yaxılan dərman
sif. 1. Bərk yandıran, çox isti; qızmar. 2. məc. Qəlbə əzab verən, ürəyi incidən, yandırıb-yaxan, bərk acıdan
“Yaxıb-yandırmaq”dan f.is
f. 1. Bərk yandırmaq. Qızmar günəş üz-gözümüzü yaxıbyandırır. – Cəhənnəm alovu kimi insanı yaxıb-yandıran Tehran istisinə dözmək hünərdir
f. Yandırıb dağıtmaq, məhv etmək. [Nadir bəy:] Həmcinsinə qıymaqdan, yaxıb-yıxmaqdan zövq alanlar, başqasının fəlakətində səadət arayanlar birər adi c
sif. və is. Bir şeyi yaxan. Yaxıcı alət
sif. Yandırıcı, çox isti, çox qızğın; qızmar. Yaxıcı, amansız hərarət [Arazı] gündən-günə mum kimi əridib quru skeletə döndərmişdi
is. Yaxılmış, yanmış yer; yanıq
“Yaxılamaq”dan f.is
f. məh. Yaxmaq, sürtmək
“Yaxılmaq1”dan f.is
“Yaxılmaq2”dan f.is
məch. Bir şeyin üzərinə sürtülmək, çəkilmək
məch. 1. Yandırılmaq. 2. bax yanıb-yaxılmaq