BAĞDA

Arev Qriqorovna Bağdasaryan (erm. Արև Բաղդասարյան; 2 aprel 1918, Şuşa – 17 fevral 1994, İrəvan) və ya Naxşun bacı — erməni rəqqasə, mahnı ifaçısı, Ermənistan SSR-in xalq artisti (1961). == Bioqrafiyası == Arevin doğulmasından sonra ailəsi Bakıya köçmüşdür. Səhnəyə olan sevgisi və istedadı Arevi həvəskar rəqs dairəsinə gətirib çıxarmış, 1936-cı ildə isə rəqqasə Rostov-na-Donu şəhərində baş tutan olimpiadada birinci yeri tutmuşdur. 1937-ci ildə Karl Marks adına Azərbaycan Sosial-İqtisad İnstitutunu (indiki Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti) bitirmişdir. == Yaradıcılığı == İnstitutu bitirdikdən sonra, Bağdasaryan Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblına qəbul edilmiş və bir müddət ansamblın solisti olaraq çalışmışdır. Tamara xanımdan dərs almışdır. 1938-ci ildə ansamblın təribində Arev Bağdasaryan Moskvada birinci Azərbaycan incəsənəti dekadasında iştirak etmişdir. Moskva dekadasından qayıtdıqdan sonra ansamblın aparıcı solistlərindən biri kimi onu Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasına yönləndirirlər və burada Bağdasaryan peşəkar rəqqasə təhsili alır. Böyük Vətən müharibəsi illərində Arev Bağdasaryan 89-cu atıcı diviziyasında xidmət edən hərbi qulluqçulara konsert vermək üçün ön cəbhəyə yola düşmüş ilk sənətkarlardan biri olmuşdur.

Bağdad (ərəbcə: بغداد) — İraqın paytaxtı. Əhalisi 6 milyon nəfərdir (2011) Bağdad Yaxın Şərqin ən iri şəhərlərindən biridir. Bağdad İraqın siyasi, iqtisadi və mədəniyyət mərkəzidir. Burada hökumət, bütün mərkəzi dövlət və dini müəssisələr və diplomatik nümayəndəliklər yerləşir. Burada həmçinin çoxlu universitetlər, təhsil müəssisələri, teatrlar, muzeylər və tarixi abidələr vardır. == Etimologiya == Bağdad Abbasilər dövründə,əsası 752-ci ildə qoyulub.O vaxtlar şəhəri Mədinə-əs-Səlam yəni "sülh şəhəri"adlandırıblar.Məşhur azərbaycan coğrafiyaşünas və səyyah Şirvaninin fikrincə şəhərin adı Ənuşirəvan tərəfindən salınan bağla əlaqəlidir.Rəvayətə görə "Dad" müqəddəs şəxs imiş.Bu fikrə əsasən Bağdad sözünün mənası "Dadın bağı" deməkdir.Bağdad sözünün qədim fars dilində "Allahverdi" olduğu deyənlər də çoxdur.

Bağdad mühafəzəsi — İraqın 18 mühafəzəsindən biri. Bağdad mühafəzəsinin ərazisi 734 km² , 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 5.423.964 nəfər, inzibati mərkəzi Bağdad şəhəridir .Bağdad elində 50 min türkman ailəsi məskunlaşmışdır . Vilayətin əhalisi 2007-ci ilə olan rəsmi təxminə əsasən 7,145,470 nəfərdir.

Bağdad Kultay oğlu Amreyev (qaz. Бағдат Құлтайұлы Әміреев, d. 1 mart 1959, Şolakkorğan, Sozak rayonu, Cənubi Qazaxıstan vilayəti, Qazaxıstan SSR, SSRİ) — qazax bürokrat, diplomat, Qazaxıstan baş nazirinin sabiq müşaviri, Türk Dövlətləri Təşkilatının sabiq baş katibi və hal-hazırkı Türk İnvestisiya Fondunun prezidenti. == Təhsili == 1982-ci ildə Tacikistan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsindən məzun olmuşdur. Qazaxca, rusca, ərəbcə, ingiliscə, türkcə və farsca bilir. == Fəaliyyəti == Daha əvvəllər Qazaxıstan Respublikasının İran, Türkiyə, Misir və Səudiyyə Ərəbistanında səfiri olan Amreyev 3 sentyabr 2018-ci ildə Çolpan-Atada reallaşan Türk Şurası dövlət başçılarının VI zirvə görüşündə 3 dövrlük Türk Şurası (indi ki Türk Dövlətləri Təşkilatı) baş katibi seçilmişdir. Eyni zamanda, Qazaxıstan baş nazirinin müşaviri və Qazaxıstan Respublikasının Orta Şərq və Afrika üzrə xüsusi səfiridir.

Bağdad Batareyası — 1936-cı ildə arxeoloq Vilhelm Koniq tərəfindən Bağdad yaxınlığındakı bir Parfiya ərazisində kəşf edilmiş bir növ saxsıdır. Koniq saxsının içindəki mis silindr və bu silindrə sabitləşdirilmiş bir dəmir çubuq tapıntının qədim dönəmdə Voltaik bir batareya olduğunu isbat edir. Bu tapıntı Cenevrə və Xildesxaym kimi muzeylərin sərgisi nəticəsində gündəmə gəlmişdir. Məhz bu, elektrokimyəvi reaksiya olaraq bilinən hadisədir və günümüzdə istifadə edilən batareyaların işləmə mexanizmindən heç də fərqlənmir. Bağdad batareyasını əsas götürərək düzəldilən modellərdə aparılan sınaqlar zamanı 1.5–2 volt arasında enerji əldə edilmişdir. == Tapıntının təsviri == Bağdad batareyası adı ilə tanınan saxsı 14 sm uzunluğundadır. Vazoya oxşar formalı bu saxsının ən böyük radiusu 8 sm-dir. İçindəki altıbağlı mis silindrin uzunluğu 9 sm, radiusu isə 26 mm-dir. İçərisində asfaltabənzər bir maddə ilə sıxlaşdırılmış və olduqca çox paslamış bir dəmir çubuq vardır. Bu mis silindr su keçirməz deyil, içərisi turşu dolu olsa idi mis silindr də dolacaqdı.

Ruhi Bağdadi — şair. XVI əsr şairlərindən biri olan Bağdadlı Ruhinin əsl adı Osmandır. Onun Sultan Qanuninin ordusunda Bağdada gedən anadolulu bir əsgərin oğlu olduğu məlumdur. Divanındakı şeirlərindən də özünün bir sipahi olduğu aydınlaşır. Ruhi Bağdadi təzkirəçi Əhdi, Füzulinin oğlu Fəzli, eləcə də başda Bağdad şairləri olmaqla övrünün bir çox dövlət xadimi, alim və şairi ilə dostluq və yoldaşlıq etmişdir. Onun yaradıcılığına Füzulinin böyük təsiri olmuşdur. Sosyal, Orhan, Eski Türk Edebiyatı Metinleri, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 2002.

Səfəvi imperiyasının Bağdad hakimlərinin siyahısı — Bağdad şəhəri Səfəvi imperiyası hakimiyyəti altında olarkən oraya hakim olaraq təyin edilmiş şəxslərin siyahısı nəzərdə tutulur. Bağdad iki dəfə Səfəvi hakimiyyəti altında olmuşdur. İlk mərhələdə 1508-ci ildə başlayan Səfəvi hakimiyyəti 1534-cü ilə qədər davam etmiş və bu ildə şəhər Osmanlı imperiyası tərəfindən ələ keçirilmişdir. Səfəvi hakimiyyətinin ikinci mərhələsi isə 1623-cü ildə başlamış və 1638-ci ilə qədər davam etmişdir. Siyahı: Bağdadın tutulması (1624) Bağdadın işğalı (1534) Bengio, O.; Litvak, Meir. The Sunna and Shi'a in History: Division and Ecumenism in the Muslim Middle East. Springer. 2014. ISBN 978-1137495068. Maeda, Hirotake.

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə — Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991–1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar).

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə — Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991–1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar).

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə — Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991–1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar).

Əbülqasim əl-Cüneyd ibn Məhəmməd əl-Xəzzaz əl-Kəvariri əl-Bağdadi (ərəb. ابو القاسم الجنيد ابن محمد الخزاز القواريري البغدادي ‎), (fars. جنید بغدادی‎) ( 816-826 (və yaxud 201-210 Hicri tarixi), Bağdad — 909, Bağdad) — fars mənşəli İslam alimi,,. İcmaçı yönümlü sufizmin ən parlaq ifadəçisi Cüneyd Bağdadi idi. Heç də təsadüfi deyildi ki, Cüneyd Bağdadi sufilərin həm də ən nüfuzlularından idi, seyyid ət-taifə (sufi tayfasının ağası) adlandırılmışdı. İcmaçı yönümlü sufizm Allahı dərk edərək həqiqətə çatan insanların birliyinə can atırdı və bununla da, müxtəlif sufi ordenlərini, müxtəlif icmaları yaradırdı. Sonradan sufizmin başqa yönümü – zadəgan yönümü formalaşdı. Əgər sufizmin icmaçı yönümü Allahın anlaşılmasında teizm mövqeyində, transsendental mövqedə dururdusa, sufizmin zadəgan yönümü Allahın mövcudluğunu panteist mövqedən mənalandırırdı. Panteist mövqedən çıxış edən sufilər sufizmdə və ümumiyyətlə, teizm tərəfdarlarının antropomorfizminə qarşı çıxaraq Allahı təbiətin fövqündə duran bir varlıq kimi deyil, bir Dünya Ruhu olaraq qəbul edir və əslində, bununla da, zadəgan dünya anlamını bərpa etmiş olurdular. Sufizmin zadəgan yönümü həqiqətə qovuşan insanı ən kamil varlıq hesab edir və kamil insanın simasında da Allahın özünün təcəssümünü tapır.

Əbdüllətif Bağdadi — (1162–1231) — Görkəmli ərəb filosofu

Əbu Bəkr əl-Bağdadi (ərəb. أبو بكر البغدادي‎; 28 iyul 1971, Səmərra, Səlahəddin mühafəzəsi – 27 oktyabr 2019, Barişa[d], İdlib mühafəzəsi) — İraq və Şam İslam Dövlətinin keçmiş lideri. Digər adları Dr. İbrahim, Əbu Dua və İbrahim Əvvad İbrahim Əli əl-Bədri əl-Səmərrai ilə də tanınıb. Əsl adı İbrahim Əvvad İbrahim Əli əl-Bədri olan Bağdadi 1971-ci ildə İraqın Səmərra şəhərində dünyaya göz açmışdır. Əbu Bəkir əl Bağdadi özünü peyğəmbərin nəslindən hesab etsədə, bu haqda təsdiq edilmiş sənəd və faktlar mövcud deyil. Hədisə görə, axirəzzamanda bir nəfər özünü İslam Peyğəmbərinə nisbət edərək qətl və fətinəlrə törədəcək. Hədisdə deyilir: "Abdullah İbi Ömər dedi ki, Rəsuli Əkrəmin hüzurunda oturmuşduq. Bizə axirəzzamandakı fitnələrdən bəhs etdi və bu məsələ üzərində durdu. Sonra dedi: "Fitnə dumanı özünü bizə nisbət verən şəxsin iki ayağı altından çıxar.

Əhdi Bağdadi — XVI əsrdə yaşamış Azərbaycan filoloqu və şairi. Əhdi Bağdadi lirik şeirlər müəllifi kimi tanınmışdır. Füzulinin müasiri olmuş, onun oğlu Fəzli ilə dostluq etmişdir. Əhdinin Azərbaycan dilində "Gülşəni-şüəra" ("Şairlər gülşəni") təzkirəsində XVI əsrdə yaşayıb-yaradan bir çox Azərbaycan şairlərinin həyatı və əsərləri haqqında məlumatlar verilmişdir. Əsərin əlyazması Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin kitabxanasında saxlanılır.

Əl Bağdadiyyə TV — İraqda yayımlanan televiziya kanalı. Mərkəzi Misirin paytaxtı Qahirədə olan “Əl-Bağdadiyyə” televiziyası 2005-ci il sentyabrın 12-si İraqın İspaniyadakı sabiq səfiri Dr Avun Əl Kaşluk tərəfindən yaradılıb. İyirmi dörd saat yayımlanan “Əl Bağdadiyyə” kanalının İraq, Liviya, Suriya, İordaniya, Norveç, İsveçdə şöbələri var. Bu kanalı digər kanallardan fərqləndirən cəhət TV ekranında İraq bayrağı xaricində başqa bayrağın dalğalanmasına icazə verilməməsidir. Televiziyanın məqsədi İraqın bütövlüyünü təmin etməkdir. İraqın müstəqilliyinə qovuşması ilə bağlı verilişlər hazırlanır. “İşğal qüvvələrinə və diktatorluğa yox” şüarı ilə Nil-Sat, Arab-Sat, Hotbird və Optus B3 peykləri ilə yayımlanır. Heç bir etnik qrupa üstünlük verməyən və müstəqil şəkildə yayım həyata keçirən kanallardan ən önəmlisi olan “Əl Bağdadiyyə” TV-nın yayım siyasəti etnik ayrıseçkiliyə yol verməmək, İraqda həmrəylik və bərabərliyin reallaşmasına nail olmaqdır. İşğalçı qüvvələrin dərhal İraqı tərk etmələrini, İraq xalqına qarşı tətbiq edilən təzyiq və zorakılıq hadisələrinin aradan qalxmasını, xalqı obyektiv şəkildə məlumatlandırmağı və istiqamətləndirməyi məqsəd qoyan yayım siyasətinə görə ABŞ tərəfindən dayandırılmağa çalışılan kanallardan biridir. Həmçinin, siyasi, musiqi və idman verilişlərinə üstünlük verir.

Dairəvi şəhər (Əl-Mansur şəhəri də adlandırılır: sülh şəhəri)— 762-767-ci illərdə tikilmiş İraqın Bağdad şəhərində qədim şəhər.

Əski Bağdad (fars. اسكي بغداد‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Bükan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 325 nəfər yaşayır (61 ailə).

Edik Bağdasaryan (həmçinin, Baqdasaryan; erm. Էդիկ Բաղդասարյան; 7 dekabr 1962, Şuşa, DQMV) — Ermənistan araşdırmaçı jurnalisti. O, Ermənistanda hökumətin korrupsiyasını ifşa edən hekayələri ilə tanınmışdır. Bağdasaryan Ermənistan Araşdırmaçı Jurnalistlər Assosiasiyasının rəhbəri və Ermənistanın yeganə araşdırmaçı jurnalistika qəzeti olan "Hetq"in redaktorudur. O, Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində yaşayır. == Həyatı == Edik Bağdasaryan 7 dekabr 1962-ci ildə Azərbaycan SSR-də, DQMV-nin bir hissəsi olan Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. O, İrəvan Dövlət Universitetində təhsil almış, sonradan təhsilini Moskva Dövlət Universitetində telejurnalistika ixtisası üzrə davam etdirmişdir. Bağdasaryan 2006-cı ildə Ermənistanın ən güclü biznesmeni hesab edilən Qaqik Tsarukyanı tənqid edən məqalədən sonra e-poçt vasitəsilə təhdidlər almışdır. E-poçt məktub müəllifinin "kral" adlandırdığı Tsarukyanı narahat edən hər kəsi öldürməklə hədələmişdir. Bağdasaryan 17 noyabr 2008-ci ildə zorakı hücumun hədəfinə çevrilmişdir.

Bağdad qalası — indiki İraqın Bağdad şəhərində Abbasi xəlifələri tərəfindən tikilmiş qala. Səlcuqi sultanı Məlikşah tərəfindən bura bəzi əlavələr edilərək tamamlanmış, xəlifə Müstəhzirin təmiri ilə son şəklini almışdır. 1518-ci ildə Zülfüqar xan, 1534-cü ildə I Süleyman, 1587-ci ildə Cığalazadə Sənan paşa, 1639-cu ildə IV Murad, 1648–1649-cu illərdə Dərviş Mehmed Paşa, 1648–1649-cu illərdə Mələk Əhməd Paşa, 1690-cı ildə Bezirqan Əhməd Paşa və Böyük Süleyman Paşa tərəfindən təmir edilən çöl qala 1869–1871-ci illərdə Midhət Paşa tərəfindən şəhərin genişlənməsi səbəbindən sağıdılmışdır. 1534-cü ildə inşa edilən daxili qala 1647-ci ildə Musa Paşa, 1667-ci ildə Kethüda Yəhya Ağa, 1748-ci ildə Kəsriyəli Əhməd Paşa, 1763-cü ildə Qara Mustafa Paşa tərəfindən təmir edilmişdir. Bu gün Bağdad qalasından Babül Vüstanidən başqa əsər-əlamət qalmayıb. Bağdadın qərb tərəfində Quş qala kimi tanınan kiçik bir qala da var idi. Bağdadın şərq tərəfini qövs kimi əhatə edən divarların uzunluğu 20 kilometr idi. Sarayın və dövlət idarələrinin yerləşdiyi daxili qala daha kiçikdir və Kərh körpüsünün başında tikilmişdir.

Avetik Bağdasaryan (erm. Ավետիք Պաղտասարեան; bilinmir, Diyarbəkir – bilinmir), daha çox Oxucu Tiqranakertsi (erm. Ընթերցող Տիգրանակերտցի; daha az – Amdetsi, erm. Ամդեցի) — XVII–XVIII əsrlərdə yaşamış erməni alimi, tarixçisi və səyyahı. O, müxtəlif sahələrdə – astronomiya, təqvimşünaslıq, riyaziyyat, tarixşünaslıq, musiqişünaslıq üzrə elmi irs ərsəyə gətirmişdir. Onun əsərləri riyazi fənlər üzrə dövrün erməni elmi məktəbinin vəziyyətini təmsil edir. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Л. Алишан. Աւետիք Պաղտասարեան, ընթերցող Տիգրանակերտցի-1 // Базмавеп. № 7. 1897.

Bağdad mühasirəsi — 1446-cı ildə Qaraqoyunlu hökmdarı Cahanşaha qarşı müstəqil hərəkət edən Bağdad Qaraqoyunlularına qarşı hərbi yürüş. == Yürüşdən əvvəl == Qaraqoyunluların Bağdad hakimi Əmir İsfahan 1443-cü ildə ölmüşdür. O, ölmədən əvvəl qardaşı oğlu olan Əlvənd Mirzəni yerinə hakim təyin edilməsini istədi. Ancaq Əmir İsfahan öldükdən sonra onun vəsiyyətinə uyulmamışdır. Məzid bəy kuri, Əmir Şiblullah, Rüstəm Tarxan, Ağqoyunlu Əmiri Mahuq, Ahur Əmiri Hüseyin kimi əmirlər Fulad Mirzəyi hakim təyin etdi. Ancaq Əlvənd Mirzə Bağdad üzərinə orduyla yürüsədə məğlub oldu və əmirlərdən bir neçəsi Sultan Cahanşahın yanına gedərək onu Bağdad üzərinə yürüşə təşvik etdi.Bağdatda gündən günə işlər pisləşmiş, mədrəsə ve elm ocaqları xarabəyə çevrilmiş, muharibələrə görə Məscid və Məqbərələr yıxıldığını eşidən Sultan Cahanşah oraya ədalət gətirmək üçün yola çıxdı. == Bağdad yaxınlığında döyüşlər == Cahanşah böyük bir ordu ilə yürüdüyü zaman, Rüstəm Tarxan, Fulad Mirzəyə üz çevirib Cahanşahın ordusuna qatıldı.Cahanşah, qardaşı oğlu Əlvənd Mirzə, Əmir Bəyazid Bistam, Əmir Saru, Pir Əli və Əmir Nurəddin kimi 60 əmiri böyük bir ordu ilə 30 min qatırlıq yük ilə Bağdadın şərqinə getməsi üçün yolladı.Bağdadın surları içində bir çox döyüş olmuşdur. Diclə körpüsü üzərində böyük bir döyüş meydana gəlmiş, gəmicilər körpüyü ikiyə ayıraraq gəmiləri şəhər ətrafına gətirmişdir.Cahanşahın əmirlərindən Əmir Saru, Pir əli və Əmir Nurəddin kimi əmirlər meydanda, bəziləri isə suda boğularaq ölmüşdür. == Bağdad fəthi == Cahanşah və ordusu, Bağdad Qaraqoyunlularnın ordusunun müqaviməti qırırdı, Ömər şeyx və Rüstəm Tərxan Bağdadı Cahanşaha təslim etdi. Akca qapıdan Bağdad şəhərinə girdi və 3 gün talan edildi.

Bağdadın işğalı (1534)

Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əbd əl-Baqi əl-Bağdadi əl-Ənsari əl-Kaabi (ərəb. محمد بن عبد الباقي البغدادي‎), Machometus Bagdedinus və ya Qadi əl-Maristan (1050, Bağdad – 1141) — ərəb hüquqşünas və riyaziyyatçı. Məhəmməd əl-Bağdadi Evklidin "Başlanğıclar" əsərinin onuncu kitabı barədə kommentariyanın müəllifidir. Onun bu əsəri Kremonalı Gerard tərəfindən "Liber judei super decimum Euclidis" adı altında tərcümə edilmişdir. Həmin əsər Avropada məşhur idi və latın dilindəki bir neçə əlyazması bugünədək qalmışdır. Məhəmməd əl-Bağdadinin digər əsərləri isə aşağıdakılardır: "Cadavil əl-Cəyb əl-Məhlul əl-Dəqiqə"; "Risalə fi Təqrib Üsul əl-Hisab fi əl-Cəbr va-l-Müqabələ"; "Kitab əl-Tabaqat fi Şərh əl-Misaha". De superficierum divisionibus liber Machometo Bagdedino ascriptus (latın). Pesaro: Girolamo Concordia. 1570.

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə — Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991–1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar).