Abaran nahiyəsi

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Abaran (dəqiqləşdirmə).

Abaran nahiyəsi — XIV əsr-XIX əsrlərdə inzibati nahiyə.[1] İrəvan xanlığının bölgələrindən biri. Nahiyə oradakı Baş Abaran kəndinin və Abaran çayının adı ilə adlanırdı. [2]

Abaran nahiyəsi
Abaran nahiyəsi

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İndiki Ermənistanda mövcud olan azərbaycanlıların yaşadığı mahal. Osmanlı dönəmində Talin nahiyəsi davamı olan Talin mahalı İrəvan xanlığının tərkibinə daxil olmuşdur. Sonra mahal ərazisində Eçmiədzin qəzası təşkil olunmuşdur.

İrəvan xanlığının mahalları.

Elxanilər dövlətinin Çuxursəəd tüməninin Vedi nahiyəsi

  • 1590-ci ilin icmal dəftərinə görə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinə tabe olan Abaran nahiyəsində aşağıdakı kəndlər mövcud idi:
  • 1728-ci ilin icmal dəftərinə görə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinin İrəvan livasınə tabe olan Abaran nahiyəsində aşağıdakı kəndlər mövcud idi:
  • XVIII əsr erməni katalikosu və salnaməçisi İrəvanlı Simeon Keçaris monastrına məxsus kəndlər arasında Təkəlik və Eşşəkquduran kəndlərinin adlarını çəkmişdir.Keçaris monastrına məxsus olan Eşşəkquduran kəndi 1728-cil tarixli Osmanlı mənbəsinin məlumatına əsasən İrəvan əyalətinin Abaran nahiyəsində(6,s.194), xanlıqlar çağında isə İrəvan xanlığının Dərəçiçək mahalında qeydə alınmışdır.(Şopen). Bu kəndin adı İrəvan vilayətində Pəmbək dağ silsiləsinin zirvələrindən biri olan Eşşəkquduran dağının adındandır. Toponim “oşiq” və “kudur” sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Buryat-monqol dillərində oşiq “külək tərəfindən çox aşınmış dağ suxuru”, türk dillərində kudur “Dalğavari dağ silsiləsi” anlamındadır.(3,s.245).[3]
  • 1747 ci il də İrəvan xanlığının bölgələrindən biri.

Kəndləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Damcılı (Abaran)
  • Çar hökuməti «Erməni vilayəti» yaradıldıqdan beş il sonra, 1833-cu il iyunun 23-də «Erməni vilayəti»nin idarəsinin quruluşu haqqında Əsasnamə qəbul etdi. İrəvan əyalətinin inzibati-ərazi bölgüsündə dəyişiklik edildi.
  • Əyalət dörd dairəsindən biri olan Sərdarabad dairəsi nin Abaran mahalı olmuşdur
  • 1850-ci il yanvarın 1- İrəvan quberniyası Sərdarabad sahəsi olmuşdur.
  • 1862-ci ildə yeni təyin olunmuş canişin Mixail Nikolayeviçin təqdimatı ilə çar II Aleksandr 1867-ci il dekabrın 9-da Qafqaz və Zaqafqaziya diyarının idarəsinin dəyişdirilməsi haqqında fərman verdi. Eçmiədzin qəzası təşkil edildi.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəxsiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Абаран // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.
  2. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-04.
  3. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-03.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]