is. [ər., əsli fars.] 1. Tərbiyə, ədəb, mərifət; ədəb qaydaları. [Müəllimin] özündən ədəb və nəzakət xaricində heç bir hərəkət baş verməmişdi
sif. 1. Ədəbli, tərbiyəli, mərifətli. Nəzakətli qız. – [Günəş] nəzakətli, ciddi və iradəli bir qadın olmuşdu
is. Nəzakət, ədəb qaydalarını gözləmə; ədəblilik, tərbiyəlilik, mərifətlilik, incəlik
sif. Ədəbsiz, tərbiyəsiz, mərifətsiz, kobud, qaba. Nəzakətsiz adam
is. Ədəbsizlik, tərbiyəsizlik, mərifətsizlik, kobudluq, qabalıq. [Qətibə:] Səni sevdiyim üçün mənə əxlaqsız deməyin nəzakətsizlikdir
is. [ər.] 1. Yoxlama məqsədilə baxma, göz qoyma, nəzər yetirmə, göz altında saxlama, fikir vermə, diqqət yetirmə
is. Nəzarət edən, baxan: vəzifəsi bir şeyə nəzarət etmək olan; baxıcı. [Pristav] kəndə gəlib Əhmədlə söhbət elədiyi ilk andan ondan şübhələnmiş və qər
is. Nəzarətçinin işi, vəzifəsi; baxıcılıq, gözətçilik, keşikçilik
sif. və zərf Üstündə nəzarət (göz) olmayan (olmadan), nəzarət edilməyən, baxıcısız, heç kəs tərəfindən nəzarət edilməyən
is. Nəzarətsiz şeyin halı, vəziyyəti, nəzarət olmadığı hal. // Baxımsızlıq
[fars. “nəzd”dən] Yanında, idarənin tabeliyində. İnstitutun nəzdində kitabxana var. – Məktəb nəzdində olan cəmiyyətixeyriyyə onun uşaqlarını dərs pulu
is. [ər.] 1. Baxma, baxış, baxmaq tərzi, gözlərin ifadəsi. Xoş nəzərlə baxmaq. Acıqlı nəzərlərlə süzmək
is. [ər.] : nəzər-diqqəti cəlb etmək – hamıda maraq oyatmaq, hamının diqqətini özünə çəkmək. [Xədicənin] başında açıq rəngli çadrası nəzər-diqqəti cəl
qoş. [ər.] klas. Görə, əsasən, baxılarsa, nəzərincə. Onun fikrinə nəzərən. – [Mahmud bəy:] Ümidim var ki, haqq aşıqlığına nəzərən Pərini sənə versin
sif. [ər.] 1. Nəzəriyyəyə əsaslanan, nəzəriyyə olan, nəzəriyyə ilə əlaqədar, nəzəriyyə əsasında qurulmuş
bax nəzərən
is. [ər. “nəzəriyyə” söz. cəmi] Sırf elmi-nəzəri məsələ
is. [ər.] 1. Biliyin hər hansı bir sahəsində rəhbər tutulan ideyalar sistemi, elmi sistem; ictimai-tarixi həyatın gedişində toplanmış təbiət və cəmiyy
is. və sif. [ər. nəzəriyyə və fars. …baz] Ancaq nəzəriyyəyə, mücərrəd nəzəri mülahizələrə əsaslanan, nəzəriyyə ilə oynayan adam; yalançı alim
is. Real varlıq və ya praktik fəaliyyətdən sərf-nəzər edərək, yalnız nəzəriyyə, mücərrəd mülahizələrlə məşğul olma
is. Elmin, incəsənətin hər hansı bir sahəsinin nəzəri məsələlərini işləməklə məşğul olan şəxs. Nəzəriyyəçi fizik
is. Təcrübə deyil, yalnız nəzəri mülahizələrə əsaslanma
is. [ər.] Dindar, mövhumatçı adamların, istək və arzu etdikləri bir şeyin yerinə yetiril-məsi ümidi ilə yoxsullara və ya din xadimlərinə verdikləri pu
bax nəzir. [Murad] vaxtilə yüzlərcə zəvvarın nəzir-niyaz gətirdikləri bu daşa diqqətlə baxdı. S.Hüseyn
is. [ər.] ədəb. Bir şairin bir şerinə təqlidən yazılan, ya söylənən şeir; bənzətmə (2-ci mənada). Şəhriyar … Seyid Əzimin “Gəlim” rədifli qəzəlinə göz
is. Nəzirə yazan şair; təqlidçi
is. Nəzirə yazma, bənzədərək yazma; təqlidçilik
sif. köhn. Nəzir üçün olan, nəzir edilmiş, nəzir məqsədilə edilən (bax nəzir)
is. [ər.] Poema, şeir tərzində yazılmış və ya söylənmiş mənzum ədəbiyyat (nəsr əksi). □ Nəzm etmək, nəzmə çəkmək – bir hadisəni, vaqiəni nəzmlə təsvir
sif. [ər.] Nəzmlə, mənzum olaraq, şeirlə. [M.Ə.Sabirin] məndə bir çox nəzmən və nəsrən yazılmış məktubatı var ki, cümləsi mənim məhəlli-iqamətim olan
is. [ər.] İranda polis, jandarm idarəsinin adı. Axşamüstü meyiti nəzmiyyəyə apardılar. P.Makulu
bax nıqqıltı. Düşməyə hazırlananların əvvəl nığırtıları, sonra da bağırtıları mənə dad verirdi. Qantəmir
is. dan. İnadlıq, tərslik, sözündən dönməmə. □ Nıx demək – inad göstərmək, sözünün üstündə durmaq, dediyindən dönməmək
“Nıqqıldamaq”dan f.is
f. Xəstəlikdən, ağrıdan inildəmək, zarıldamaq, şikayətlənmək, ax-uf etmək. Bir də məni vurma, aman, səngdil; Rəhm elə, nıqqıldayıram indi mən
təql. İnilti, sızıltı, ax-uf (xəstəlikdən, ağrıdan). Xəstənin nıqqıltısı eşidilirdi
təql. Dili basaraq, “yox” demə mənasında səs çıxartma. Lal Hüseyn nırç edib dodağını tərpətdi. M.İbrahimov
“Nırçıldamaq”dan f.is
f. “Yox” mənasında nırç eləmək. Nə nırçıldayırsan? – Kətxuda nırçıldayaraq əlini havada oynatdı. M.Hüseyn
is. Ən zəruri ehtiyacları təmin edən mallara hökumət orqanları tərəfindən qoyulan qiymət. Nırx kəsmək
“Nırıldamaq”dan f.is
f. Nərə çəkmək, bağırmaq, bərkdən qışqırmaq. Maral yerə uzanıb nırnır nırıldayır. (Nağıl)
sif. Burnunda danışan. Nıtıq adam
is. [ər.] Qurtuluş, xilas; xilas olma, azad olma, qurtulma. [Mirzə Rza:] Mən balalarımın nicatından daha əvvəl İranın nicatına ümid edib, Nəsrəddin şa
sif. Qurtarıcı, xilasedici, azad edən
is. [ər.] 1. Hiss, həyəcan bildirən səs. Bu sözləri o, kövrək bir nida ilə deyərkən Tahir söhbətə ara vermək və bir daha dostunun könlünə toxunmamaq i
is. [ər.] Pozuşma, çəkişmə, ixtilaf; ikitirəlik. [Mirzə Heydər:] Yol bir, məqsəd bir, əqidə bir olduqda arada nifaq mümkün deyil
is. [ər.] 1. Bir adama, işə, hərəkətə və s.-yə qarşı dərin ikrah, kin, narazılıq hissi. …Qıza qarşı [Ruhnəvaz xanımın] ürəyində anlaşılmaz bir nifrət
sif. [ər. nifrət və fars. …amiz] Nifrət oyadan, nifrətə səbəb olan. Nifrətamiz bir mənzərə. Nifrətamiz hərəkət
sif. [ər. nifrət və fars. …şayan] Nifrətə layiq, ancaq nifrətə səbəb olan; pis, alçaq, mənfur. Nifrətəşayan adam