1. Bu elə tədris-təlim tərcümə növüdür ki, burada müəllim mətni bir dildə oxuyur, təlim alanlar onu digər dildə yazırlar
tərcümə prosesində üslubi vasitələri axtarıb tapa bilmək, interpretasiya (şərh) etmə və seçmə bacarığı
özündə əlavə fikirləri əks etdirən (birləşdirərək) tərcümə prosesində gedən qrammatik transformasiyalar (sintaktik və bəzi sözlərin tərcümədə burax
ikidilli və çoxdilli lüğətlərin tərtibi ilə məşğul olur. Bax: ikidilli leksikoqrafiya.
iki və daha artıq dillərin (onların bu və ya digər hissəsinin, yaxud hamısını) lüğət tərkibinin planlı şəkildə müqayisəsini əks etdirən lüğət
1.Tərcüməçilik fəaliyyətinə öyrətmə nəticəsində praktik fəaliyyət zamanı əldə edilən metod və priyomların məcmusu; 2
tərcümə üsulundan fərqli olaraq tərcümə metodu obyektiv, mövcud qanunauyğunluq yox, tərcümənin növ və üsullarını nəzərə alan qarşılıqlı priyomlar
tərcümənin realizə üsulu. Tərcümə metodu tərcüməçinin ondan əvvəlki tərcümə ənənəsinə fərdi münasibətindən, ədəbi savad dairəsindən və mövcud əd
tərcüməçilərin ictimai mövqelərinin ideya - estetik oriyentasiyası əsasında, tərcüməçilik metodu və ədəbi savad xarakteri səviyyəsində birləşməsi
1. Tərcümə nəticəsində alınan mətn. 2. Tərcümə dilindəki mətn. 3. Tərcümədə ilkin mətn (bəzən onu orijinal, yaxud əsl də adlandırırlar) və tərcümə
tərcümənin obrazlı strukturunda oxucuya yönəlik ustanovkaları proyeksiyası. Oxucunun zövq və maraqlarına uyğun olan vasitələrin seçilməsi
mətnin mövzusuna və onun elementlərinə (personajlarına, realilərinə) aid olan tərcümənin işlənib hazırlanması
əsərdə realizə olunan zaman və hərəkətə aid olan tərcümə mətninin işlənib hazırlanması. Mətnin işlənib hazırlanması onu qəbuledənlərin, yaxud qəbuled
qrammatik, leksik, üslubi sistemlərdir ki, mətnin təşkilində tərcüməçiyə xidmət edir. Tərcümə prosesində onlar müqayisə fonu kimi xidmət edir
orijinal və tərcümə səviyyəsində dil səviyyəsində elementlərin həmcinsliyi (fonetik, morfoloji və sintaktik)
məlumatı verən və qəbul edən dil arasında vahidlərin uyğunluğunun seçilməsi.
müasir ədəbi dil kanonlarında qoyulmuş üslubi konvensiyalar sistemindən fərqli olaraq, m.vcud oxucu vərdişləri və göstərilənlərdən fərqli olan üslu
orijinaldan tərcüməyə keçirilmiş tematik, dil, üslubi elementlər. Burada söhbət orjjinal mədəniyyəti üçün tipik olan və tərcümə mədəniyyəti üçü
ifadənin tərcümə olunmamış elementlərinin ona təxminən yaxın olan bədii mənasına görə funksional əvəzlənməsi
kommunikativ əks əlaqə, daha doğrusu, tərcüməçinin oxucu qavrayışı səviyyəsini nəzərə almağa cəhd etməsi
kommunikasiya prosesində tərcümədə yaradılmış münasibət: bu situasiyada iştirak edənlər: tərcüməçi mətnin ekspediyenti rolunda və qəbuledici - rolu
mətndə məkan kateqoriyasına aid olan orijinalın tematik elementlərinin işlənilib hazırlanması (hərəkət yeri və onunla bağlı hər şey)
invariant nüvə mətnin semantik elementlərinin daimi, əsas, dəyişilməz hissələridir. Onların mövcudluğunun mənaların qatlaşdırılma eksperimenti ilə su
bax: tərcümə zamanı semantik kondensasiya.
tərcüməçinin ədəbi və mədəni məxsusluğunu xarakterizə edən dil və mövzu elementləri oxucu vərdişləri və eləcə də oxucunun gözləmə stereotipi
orijinalın və onu «məzmununun » tərcümə zamanı quruluşunun gerçəkləşdirilməsi. Mətnin tematik elementləri və onların təşkili (kompozisiya) orijinalda
bax, tərcümədə üslubi və məzmun ekvivalentliyi.
tərcümədə elementlərin üslubi təşkili onun eyni üslub elementlərinə münasibətdə və onların ori127 jinalda dil və tematik korrespondensiyalarda təş
orijinalın və tərcümənin ayrı-ayrı elementlərinin ümumi məna və üslubda ekvivalentliyinin əldə edilməsi üçün funksional uyğunsuzluq
orijinal mədəniyyətin tanınmasını şərtləndirən mətndəki mövzu, dil və üslubi elementlər. Burada söhbət mlli ədəbi struktur kontekstinə münasibətdə o
bu, orijinalın üslubi və semantik invariantının tərcümədə gerçəkləşməsi deməkdir ki, onun nəticəsində milli ədəbiyyatın üslub ənənəsi yeni elementl
bu, orjjinal mətnlə tərcümə mətni arasında zaman məsafəsi ilə şərtlənən kommunikativ dəyişiklikdir. Zaman aspekti iki əsas səviyyədə proyeksiyalaşır:
bu, orijinal və tərcümə mətnləri arasındakı fərqdir ki, orijinalın və tərcümənin yarandığı mədəni sistemlər nəticəsində özünü göstərir
dil vasitələrinin seçimi əsasında obrazlı sistemin tək, yaxud standartlaşmış təşkilidir ki, o tərcüməçinin kommunikativ mövqeyi ilə müəyyənləşir; ü
tərcümə olunacaq bütün mətnə, yaxud onun bir hissəsinə aid olunan və müəllifin orijinal əsərinin semantik - üslubi kodundan (poetikasından) yaran
tərcümə mətnində orijinalın üslubi xüsusiyyətlərinin proyeksiyası və gerçəkləşməsi. Üslubi istiqamətliliyin həyata keçirilməsi mətnarası invariantı
tərcüməçilik fəaliyyətinin modeli.
tərcümənin sistemli şəkildə öyrənilməsi ilə məşğul olan elmi fənn. Məntiqi - sintaktik, semantik aspektləri ilə bərabər, həm də praqmatik cəhət onun
əslində bu vasitəçi dil - əlaqəli problemidir. Bir tərəfdən, linqvistikada mübadilə dedikdə «ikinci sırada duran dil» başa düşülür, daha doğrusu,
onun predmeti dillərarası kommunikasiyanın leypsiq məktəbi tərcümə nəzəriyyəsinin terminlərdə «dil vasitəçiliyi»nin spesifik növü
ədəbi metakommunikasiyanın iştirakçısı, tərcümənin qəbuledən.
bu, orijinal və tərcümənin dil elementləri arasında arzu ediləcək dəyişikliklər baş vemədiyi situasiyadır ki, burada nə struktur, nə xətti, nə də fun
bir dildən digərinə tərcümə olunan mətn.
1. İki dildən istifadə ilə kommunikasiya şəraitində məlumatı obyektiv verə bilmək imkanı. 2. bax: həm də: tərcümə olunma - tərcümə olunmama problemi
1. Doğma dildə ideal ekvivalentin olmaması, yaxud orijinaldakı bu və ya digər sözə, yaxud anlayışa uyğunsuzluq
tərcümə prosesi nəticəsində alınan mətn.
1. Tərcümə nəzəriyyəsi, metodikası və texnikasının əsasında dayanan seçilmiş bilik və bacarıqların tərcüməçilik fəaliyyətinin onun şifahi və yaxud y
tərcümə prosesində ortaya çıxan tərcüməçinin fəaliyyəti, yaxud konkret əməliyyatlar.
1. Bir işarələr sistemindən digərinə keçid. 2. Orijinaldakı hər hansı ekvivalent vahidlərin əvəzinə tərcümə dilində ekvivalent vahidlərin ardıcıl ola
tərcümə aktını iki kommunikativ zəncirin (Müəllif→Mətn→Oxucu/Tərcüməçi→ Mətn→Tərcümə) asılılığı kimi nəzərdən keçirən konfrontasiyası kimi qəbul e