I
(Göyçay, Kürdəmir, Mingəçevir, Ucar, Yevlax)
şoraba, duza və ya sirkəyə qoyulmuş xiyar, kələm, badımcan və s. – Çox ləzətdi tutmadı, yeməynən doymax olmur (Yevlax); – Aşnan tutma çox ləzzətdi olur (Ucar)
◊ Tutma qoymax (Yevlax) – şoraba qoymax. – Bi:l çox qəşəng tutma qoymuşam. Tutma tutmax (Kürdəmir, Ucar) – şoraba qoymaq. – Badımcan tutmasını kürdəmirrilər kimi tutma tutan tappazsan (Kürdəmir)
II
(Ağdam, Ağdaş, Meğri, Şəki, Şuşa)
xəstəlik adı. – Aydının tutması var, tutanda yazıx özün bilmir (Ağdam); – Əhməd tutma olub (Ağdaş); – Tutması var Mavıt dayinin (Şəki)
◊ Tutması durmax (Şuşa) – ürəkkeçməsi tutmaq. – Genə Ürbabənin tutması duruf. Tutması tutmax (Meğri) – ürəyi keçmək. – Tutması tutanda özün bilmir o
III
(Şuşa)
1. inad
2. acıq. – Tutmaηı qoy yerə insafınnan danış
◊ Tutması tutmax (Şuşa) – 1. inad etmək; 2. acığı tutmaq. – Həsənin tutması tutuf; – Onun tutması tutuf, onnan danışma:n xeyri yoxdu
IV
(Laçın)
seçmə, yaxşı. – Bir tutma qoyun qoyunnarın içinnən tutum, neçə verim? (Laçın)
V
(Borçalı, Gəncə, Qazax, Ordubad, Şərur, İrəvan)
1. qovunun bir növü. – Tutma gej yetişəndi (Borçalı); – Tutma şirin olur (Qazax); – Axjam gələndə tutma yemiş al (Gəncə); – Tutma qovun çox şirin olur (Ordubad)
2. qışa saxlanılmış qovun
Febril tutmalar
Febril tutmalar (FT) - uşaqlarda (əsasən 3 ay – 5 yaş arasında)
qızdırma ilə əlaqəli olan və beyin zədəsi/infesksiyası olmadan baş
verən tutmalar. Adətən FT hərarət >38,5 °C olanda baş verir. Tipik
hallarda FT qısa generalizə olunmuş tonik-klonik tutma şəklində
keçir. Lakin, fokal (parsial) FT xəstələrin 10%-də və uzun müddətli
(>20 dəq) FT xəstələrin 5%-də müşahidə olunur.
Ümumiyyətlə, əhalinin 4–5%-i ən azı 1 dəfə FT keçirir. İlkin
febril tutmanı keçirilmiş şəxslərdə epilepsiyanın başlanması ehtimalı
2–4% və təkrar FT-nin ehtimalı 30–40%. FT beyinin zədələnməsinə
səbəb olmur.
FT iki qrupa bölünür:
1. Sadə FT (qısa, generalizə olunmuş, bir qızdırma epizodunda 1
FT, tutmadan sonra nevroloji defisitsiz)
2. Mürəkkəb FT (uzun müddətli, yəni >20 dəq.; və ya fokal; və ya
bir qızdırma epizodunda >1 FT; FT-dən sonra nevroloji defisit)
Sadə FT-dən sonra epilepsiyanın başlanması ehtimalı 2%,
mürəkkəb FT-dən sonra isə ehtimal 4–12%-ə çatır.
Tutmaşen
Tutmaşen -İrəvan xanlığının, Dərəçiçək mahalıda, İrəvan quberniyasının Yeni Bəyazid qəzasında, indiki Ermənistan Respublikası Kotayk mərzində kənd.
Ürək tutması
Ürək Tutması, Ürək infarktı ya da kəskin myokard infarktı (Sıxlıqla MI (Myocardial infarction) vəya AMI (acute myocardial infarction) şəklində deyilir), ürəyin tac arterlərində meydana gələn problem sonrası (tez-tez koroner arterlərdəki tutulma nəticəsində ürək əzələ'sinin bağlı olduğu hissəsinin qidalanması və oksigen'siz qalması ilə) meydana gələn çatışmazlıq nəticəsi şiddətli sinə ağrısıyla ortaya çıxan və ölüm'lə nəticələnməsi riski. Dünyada ən başda gələn ölüm səbəblərindən.
== Səbəbləri ==
Ürək, insan'larda dincəlmə anında dəqiqədə 60–80 dəfə bütün bədəndə qan ötürən güclü bir nasosdur.Bütün bədənin qan ehtiyacını qarşılayan zaman özünün də qidalanması üçün qan istifadəsı lazımdır. Ürəyin özünü qidalandıran damar'ların (tac arterlər) dolaşım problemlərində tac çatışmazlıq meydana gəlir. Tac çatışmazlıq vəziyyətləri tac damarlardakı darlıqların tipinə, dərəcəsinə ve yerinə görə dəyişir. Bəziləri angina səviyyəsində qalan zaman digərləri ürək tutmasına çevrilə bilər.
Ümumilikdə fiziki fəaliyyətlər sırasında meydana gələn və dincəlməklə keçən sinə ağrıları (anjina) ilk xəbərdarlıqlardır. Eforlu EKG ə ürək damarlarının funksionallığı dəyərləndirilə bilər. Anjinasız da ürək tutmaları sıx meydana çıxır. Koroner damarlar Ürək damarları ani olaraq tutlularsa, ürək tutması meydana çıxar.