Qarahoca uyğur idıkutluğu
Qaoçan Uyğur idikutluğu — İndiki Sintzyan Uyğur muxtar vilayəti ərazisində mövcud olmuş dövlət.
| Tarixi dövlət | |
| Qarahoca uyğur idıkutluğu | |
|---|---|
| çin. 高昌回鶻 monq. ᠦᠶᠭᠦᠷ | |
|
— 1335
|
|
| İdarəetmə forması | Monarxiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]İdikut dövləti tarix səhnəsinə ilk dəfə Uyğur xaqanlığının devrilməsindən sonra, 843-cü ildə çıxmışdı. Məngli yabqu başçılığında hərəkət edən uyğurlar Qaraşəhər və Qaraxocanı ələ keçirib öz dövlətini qurdu. Dövlət 857-ci ildə Tan sülaləsi tərəfindən tanınmışdı.Kutadqu Bilik (福樂智慧) kitabı bu dövlətdə yazılmışdır.
Hökmdarları
[redaktə | mənbəni redaktə et]| Uyğur adı | Çin adı | Hakimiyyəti | Məlumat |
|---|---|---|---|
| Bilgə Gün | 僕固俊 | 864–874 | Tibetlilərin köməyi ilə Qaraxocanı işğal etmişdi |
| İllig Bilgə Tenqri | 頡利·毗伽·天王 | ?-954 | |
| Arslan Bilgə Tenqri İllig Süngülüg xaqan | 阿兒思蘭·毗伽·天王·孫古律可汗 | 981–984 | Sun sülaləsi tərəfindən rəsmən tanınmışdı. |
| Bögü Bilgə Tenqri İllig | 聖·毗伽·王天 | 996–1007 | |
| Alp Arslan Qutluq Bilgə Gül Tenqri xan | 合·阿兒思蘭·骨咄祿·闕·毗伽·天汗 | 1007–1019/1024 | |
| Gül Bilgə Tenqri xan | 闕·毗伽·王汗 | 1024–1068 | |
| Tenqri Bögü El Bilgə Arslan Tenqri Uyğur Tarxan | 天聖國·毗伽·阿兒思蘭·天·回鶻·答兒罕 | 1068–1123 | |
| Bilgə xan | 畢勒哥 | 1123–1130 | Onun dövründə idikutluq Qarakitayların vassalı oldu. |
| Ər Teymur | 月兒帖木儿 | ?-1208 | |
| Baurçuq Ər Tigin | 巴而朮·阿而忒·的斤 | 1208–1242 | Çingiz xanın qızı Altınbəyim ilə evlənərək Monqol imperiyasının 5-ci ulusun hökmdarı olmuşdu.[1] |
| Kesmez | 怯失迷思 | 1242–1246 | Çingiz xanın nəvəsi idi. Hakimiyyəti az oldu, yerinə qardaşı Salıntı tigin keçdi. |
| Salıntı tigin | 萨仑·的斤 | 1246–1252 | Çingiz xanın nəvəsi idi. |
| Oğrunç tigin | 玉古伦赤·的斤 | 1252–1257 | Çingiz xanın nəvəsi idi. |
| Mamuraq tigin | 马木剌·的斤 | 1257–1265 | Oğrunç tiginin oğlu idi. Möngke xaqanın Çinə yürüşündə 10.000 əsgərlə qoşulmuşdu. |
| Qoşqar tigin | 火赤哈儿·的斤 | 1265–1280 | Mamuraq tiginin oğlu idi. Xubilayın tərəfində olduğu üçün Çağatayların hücumuna məruz qalmışdı. Döyüşdə öldürülmüşdür. |
| Nəgril tigin | 紐林·的斤 | 1280–1318 | Torpaqları Duva xan tərəfindən işğal olunduğu üçün Yuana sığınmışdı. Paytaxtını Qansuya köçürməyə məcbur qaldı.[2] Bununla da Qaraxocada buddist uyğur hakimiyyəti sonlandı. |
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Brose, Michael C. Subjects and Masters: Uyghurs in the Mongol Empire Bellingham, WA: Western Washington University Center for East Asian Studies, 2007.
- ↑ Çincə Vikipediyada "Nəgril Tigin" məqaləsi
